n
og
fmm
6Het bittere kruid9
integer gemaakt met
vreemde zijsporen
Scheiding der
geesten in Italië
door Maria-film
ONTDEK DE
VERSCHILLEN
RSTELLING:
NAAR NOVELLE MARGA MINCO
Debuut
nske en Wiske: Het Dreigende Dinges
Even Piekeren
OPLOSSIN C
T47
rtikel 1
rtikel 2
foto archief d6 stem
wil met name een
de winstdeling voor
verzekering afkopen,
en heel technisch ver
gaat het hierom: verze-
appijen gaan ervan uit
van hun klanten zo be-
jaarlijks vier procent
Dat percentage, de re-
lal voor de boekhouding
lieid, dat geldt ook voor
individuele spaarder,
;ging meer op. Gemid-
acht procent. Het ver-
voorzichtige vier pro-
rente (8 tot 9%), is dan
^r veel onderlinge ver-
nt een deel van dat geld
brecht. Meestal ziet men
(terug in een verhoging
rde bedrag.
fet dat met iemand die de
opt? Die heeft toch ook
van de winst? De ver
voorden die vraag po-
J de praktijk blijken er
(ten van mensen die bij
ar weinig terug zien van
lens de Ombudsman ge
sl eens wat onbillijkhe-
billijk dat degene die af-
fclijk deel krijgt van de
maatschappij gemaakt
sel van de betaalde pre-
elegging in aanmerking
pbudsman gaat er bij de
op aandringen dat te
I om de urgentie hiervan
n, wijst Lamers op zijn
spraken voor de eerste
i al gemaakt.
RIJDAG 3 ME11985
T3Z PAGINA GIDS 2
Door Marjan Mes
get is verdraaid jammer,
jat de tot voor kort in om.
land onbekende cineast Kees
van Oostrum het voor zijn
verfilming van de novelle
get bittere kruid' nodig
heeft gevonden om een
kunstgreep toe te passen
teneinde zijn film drama
tisch interessanter te ma
ken.
Zoals bekend mag worden
verondersteld, voerde hij
een NSB-familie op en is de
hoofdpersoon het joodse
meisje Sara, bevriend met
je dochter van die familie.
In 1942 was zoiets zeer on
waarschijnlijk, maar hele
maal onmogelijk was het
niet. Het is niettemin zeer
begrijpelijk, dat de schrijf
ster van 'Het bittere kruid',
Marga Minco, bezwaar te
gen deze ingreep in haar
boek maakte, waarin geen
enkele NSB-er voorkomt.
Haar persoonlijke erva
ringen in de Tweede We
reldoorlog, waarin zij haar
gehele familie verloor, en
haar met grote eenvoud en
terughoudendheid beschre
ven relaas daarover verdra
gen zo'n goedkope vondst
niet. Terecht mocht zij van
je Amsterdamse rechtbank
de film vooraf laten gaan
door een tekst, waarin zij
deze afwijst als strijdig met
de geest van haar boek en
met haar persoonlijke erva
ringen. Te laat had ze ont
dekt, dat een later scenario
afweek van het oorspronke
lijke, dat Van Oostrum sa
men met de Amerikaan
Maurice Noel had geschre
ven. De opnamen, die zij bij
woonde, hadden ook alleen
betrekking op het door
haarzelf beschreven ver
haal.
Verder was zij onkundig
gebleven van de werkelijke
ontwikkelingen in het film
verhaal. Die ontdekte zij
door puur toeval, waarna zij
naar de rechter stapte met
het verzoek om de titel 'Het
bittere kruid' te laten ver
vangen door een andere, die
met haar boek niets uit
staande had. Dat werd ge
weigerd, omdat de president
van de rechtbank de film in
teger vond. En daarin had
hij gelijk. Kees van Oostrum
had de NSB-geschiedenis
veel beter achterwege kun
nen laten, niet omdat deze zo
vreselijk laakbaar zou zijn,
maar omdat de scènes met
Sara's vriendin Greet en
haar NSB-vader en broer zo
knullig zijn geregisseerd en
geacteerd. Ze doen afbreuk
aan de voor een belangrijk
deel geslaagde verfilming
van het meest gelezen boek
van Nederland. Met name
door de bespottelijke in
breng van Greet wordt aan
de film 'Het bittere kruid'
onrecht gedaan. Tal van scè
nes zijn geslaagd verfilmd
en herkenbaar uit de novel
le, maar juist die scènes met
Greet, haar vader, broer en
een horde NSB-jochies ma
ken de film onevenwichtiger
dan hij had hoeven te zij n.
Kees van Oostrum bleek
juist vooral geïnspireerd
door die filmische beelden,
die in het boek zo frapperen.
Die werden ook uitmuntend
geénscèneerd en goed ge
speeld. Van Oostrum (32)
studeerde af aan.de Film
academie in Amsterdam en
vervolgde zijn studie aan
het American Film Institute
in Los Angeles, waar hij in
Sara (Esther Spitz) wordt tijdens een razzia door de Duitsers aangehouden in 'Het bitte
re kruid'. - foto's verenigde nederlandse filmcompagnie bv.
1979 afstudeerde. Daarna
volgde hij de befaamde cur
sus aan de Actors studio van
Lee Strassberg en was hij
cameraman bij een aantal
Amerikaanse televisie- en
bioscoopfilms. In die hoeda
nigheid werd hij een paar
maal onderscheiden. In Ne
derland maakte hij met sub
sidie van WVC de korte
speelfilm 'Een dikke liefde'.
'Het bittere kruid' is ech
ter zijn debuut als speel
filmregisseur, Producent
Rob Houwer stelde hem in
de gelegenheid deze film, die
hij altijd al als een wens
droom beschouwde, te ma
ken. Daarom was de in Bre
da geboren schrijfster Mar-
ga Minco 'aanvankelijk ook
enthousiast over zijn voor
nemen. „Op het moment van
dat verzoek (in 1980, red.)
had ik mezelf nog niet de
vraag gesteld hoe ik het zou
vinden als mijn boek zou
worden verfilmd", aldus
Marga Minco in een recent
interview. „Ik was wel be
nieuwd, want ik denk zelf
heel sterk in beelden. Al
heen en weer pratend met
Van Oostrum merkte ik, dat
hij weinig van de oorlog
wist. We hebben gecorres
pondeerd. Hij kwam ook
naar Amsterdam en ik heb
hem naar Oorlogsdocumen
tatie gestuurd en hem aan
geraden De Jong en Presser
te lezen In een van de
eerste versies van het scena
rio liet hij de hoofdfiguur
Sara - dat ben ik - met een
NSB-jongen een ijssalon be
zoeken. In het boek is er
geen sprake van zo'n relatie.
Op dat moment had ik al
moeten zeggen: jongen, hou
er maar mee op. Maar dat
heb ik niet gedaan".
Marga Minco stuurde hem
in plaats daarvan haar
autobiografische 'Verzamel
de verhalen', waarvan het
verhaal 'Het Scherm' Van
Oostrum juist op het idee
bracht om de scène van het
NSB-meisje, dat in een sa
natorium in bed ligt tegen
over de joodse hoofdpersoon,
als introductie van 'Het bit
tere kruid' te gebruiken. Een
oneigenlijk begin van een
integere film van zeer wis
selvallige kwaliteit. Niette
min heeft de Joodse Ge
meente Amsterdam besloten
om de film te vertonen ter
gelegenheid van haar 350-
jarig bestaan. Niet onbegrij
pelijk, want Van Oostrum
heeft een aantal, fraai ge
filmde scènes opgenomen
tijdens joodse diensten in de
Portugees-joodse synagoge
aan het Jonas Daniël
Meyerplein in Amsterdam
en relatief ook veel aan
dacht besteed aan de joods
religieuze gebruiken in het
gezin Meijer, dat in zijn film
de hoofdrol speelt.
Dochter Sara is een op
standige tiener, die meer
dan aan de hoofdpersoon
van 'Het bittere kruid' her
innert aan Anne Frank, zo
als zij zichzelf in haar dag
boek beschrijft. Vooral ook
de warme relatie met haar
vader en de problematischer
verhouding met haar moe
der doen Sara aan Anne
Frank herinneren. Debutan
te Ester Spitz speelt Sara af
en toe erg overtuigend, net
zoals Gerard Thoolen en
Kitty Courbois soms indruk
maken als haar ouders, die
absoluut niet kunnen gelo
ven welk vreselijk lot hen te
wachten staat. Aangrijpend
zijn vooral de huiselijke scè
nes bij de familie, die voor
namelijk struisvogelpolitiek
bedrijft bij het onderkennen
van de waarheid over de de
portatie van joden. 'Zoiets
gebeurt hier niet', zegt Kitty
Courbois in haar wisselval
lige rol van moeder Meijer.
Niettemin spoort zij haar
dochter met een nauwelijks
bespeurbare oogwenk aan te
vluchten als zij en haar man
in Amsterdam worden opge
haald door mannen van de
Sicherheitsdienst. Het is een
van de betere scènes uit 'Het
bittere kruid'. Herkenbaar
uit de novelle evenals het
fragment, waarin vader
Meijer thuiskomt met een
pakketje met gele sterren,
waarop de familie reageert
of het een zakje met snoep
jes betreft; een feestelijke
gebeurtenis. De gruwelijk
heid ervan wil niet tot hen
doordringen. Direct herken
baar uit Marga Minco's boek
is ook de scène vanuit het
souterrain waar de familie
de benen gadeslaat van na
burige bewoners, die wor
den afgevoerd. Maar diep
aangrijpend, zoals het had
moeten zijn, wordt het niet
in deze 'Bittere kruid'-ver-
filming.
'Het bittere kruid' van
Kees van Oostrum. Mignon
(in Grand Theater) in Breda.
klacht die de Ombuds-
|t, komt van arbeidsonge-
lier, zo meent hijkunnen
worden verholpen met
[iting. Wat is het pro-
imaatschappijen geven
ikten een korting op de
n daarbij echter uit van
arbeidsongeschiktheid.
of WAO-uitkering heeft,
i echter met het dóér be-
ngeschiktheidpercentage,
tok rekening is gehouden
(elegenheidsaspect. Men-
arom vaak aan als recht-
korting, terwijl het per-
sche arbeidsongeschikt-
aanleiding toe geeft. In
an dus niet arbeidsonge-
om voor een vrijstelling
taling in aanmerking te
it is een probleem dat met
p te lossen lijkt, denkt de
>k een trefwoord te zijn
goede voorlichting. Veel
en namelijk van mensen
e lettertjes niet goed gele
de draad zijn kwijt ge-
byrint van de Ievensver-
atschappijen de klanten
ioen, dót gelooft Lamers
men klachten van mensen
ij gen dan ze hadden ver
lat komt omdat de gerrud-
ïder geen inzicht heeft in
erzekeringsmaterie. Of de
en die klagers financieel
sier zouden mogen behan-
Levensverzekeringsmaat-1
n geen charitatieve instel-
g het niet vergelijken me
verzekeringen. Dit is een
;r instituut, dat op de vtij
rt en gericht is op wins
Door Cees Manders
ROME - 'Je vous salue, Marie', de omstreden film van de
Frans/Zwitserse cineast Jean Luc Godard, heeft in het Italiaan
se katholieke kamp een scheiding der geesten teweeggebracht,
die uniek is in de naoorlogse geschiedenis van dit land.
De paus en de Italiaanse
christendemocraten blijken
het niet eens over de "juiste'
interpretatie van de Maria-
film, die nu in de bioscopen
van de grote steden draait.
De paus heeft de Vaticaanse
staatssecretaris, kardinaal
Casaroli, een telegram laten
sturen aan kardinaal Poletti,
zijn vicaris voor de stad Rome.
Daarin zegt de paus samen
met de gelovigen van zijn bis
dom de vertoning van de film
te betreuren. Volgens hem
„verdraait en belastert de film
de spirituele betekenis en de
historische waarde van het
katholieke geloof en verwondt
zij diep het religieuse gevoel
van de gelovigen en het res
pect voor de figuur van de
maagd Maria, die met zoveel
broederlijke liefde door de ka
tholieken aanbeden wordt en
die de christenen zo dierbaar
is."
De afwijzende mening van
de paus over 'Je vous salue,
Marie' blijkt niet door alle Ita
liaanse katholieken te worden
gedeeld. De christendemocra
tische partij, de enige confes
sionele (katholieke) partij in
Italië, publiceerde in haar
partij orgaan een pleidooi voor
de film. En nog niet zo flauw
ook: „Wat opvalt in deze film,
die wezenlijk lyrisch is en fan
tastische beelden van de na
tuur toont, is dat constante ge
voel van mysterie dat Godard
tot uitdrukking weet te bren
gen, en de zachtheid waarmee
hij deze uitzonderlijke liefdes
affaire vertelt, een affaire
waarin Maria, Jozef en God
voorkomen en die uiteindelijk
de buitengewone geschiedenis
van Jezus teweegbrengt." Vol
gens het christendemocrati
sche partij orgaan komen er in
de film weliswaar enkele
naaktscènes voor, maar die
zijn functioneel en storen niet.
De christendemocraten slui
ten zich aan bij de mening van
een 'expert' op het gebied van
de religieuse film en andere
vormen van religieuse massa
communicatie, de jezuiet pro
fessor Egidio Guidubaldi. Deze
heeft gezegd dat het Vaticaan
een kans heeft mist door de
film van Godard niet op haar
werkelijke merites te be
schouwen. Hij noemt 'Je vous
salue, Marie' „de mooiste cine
matografische vertolking van
de boodschap van paus Johan
nes Paulus II zelf."
Volgens de jezuiet heeft de
paus, op 12 december 1980 op
het St. Pietersplein, ongeveer
gezegd wat Godard nu in een
film heeft trachten weer te ge
ven. De pauselijke rede in
kwestie heette: 'De volheid
van de eros in de spontaniteit
van de rijpe liefde'. Guidubal
di: „Met die catechese over het
huwelijk, die hij toen op het
Pietersplein heeft uitgespro
ken, had Johannes Paulus II
de werkelijke auteur van deze
film kunnen zijn." De film is
volgens de jezuiet helemaal
niet godslasterlijk zoals het
Vaticaan beweert. „Het is geen
film over Maria, maar over
een vrouw, die in het huwelijk
niet-lichamelijke ruimten
zoekt, buiten het sexuele."
Deze polemiek op 'film-
theologisch' niveau komt in de
plaats van de minder lyrische
acties (voor of tegen de film),
waarvan de straten van Rome
de laatste dagen het toneel zijn
geweest. Lefebvre-aanhan-
gers zijn vorige week tijdens
en na de première in een Ro
meinse bioscoop nog enkele
dagen doorgegaan met hun
'protestprocessies' tegen de
'godslasterlijke' film. Op een
gegeven moment kregen ze
daarbij zelfs fysieke steun van
een fascistische knokploeg, die
de bioscoopondernemer en zijn
projectieruimte onder handen
nam.
'Je vous salue, Marie' draait
nu nog steeds in maar één Ro
meinse bioscoop. Storm loopt
het niet en ondanks de gratis
publiciteit ziet het er ook niet
naar uit dat deze merkwaar
dige film de Italianen nog
massaal op de been zal bren
gen, anders dan voor religieu
se en minder religieuse pro
testacties.
GOES
Grand Theater - 20 u.
Amadeus, a.l.
23.30 u. Vrouwen die alles ge
ven, 18 j.
HULST
De Koning van Engeland
19 u. An officer and a gentleman,
12 j.
19 u. Hot bubblegum dikke lief
de, 12 j.
20 u. Amadeus, a.l.
20 u. Once upon a time in the
west, 12 j.
21.30 u. Blood sample, 16 j.
21.30 u. The young like it hot, 18
j-
OOSTBURG
Ledeltheater - 20 u.
Karate kid, a.l.
TERNEUZEN
Luxor
19.30 en 22 u. The killing fields,
12 j.
19.30 en 22 u. Lady Hawk, a.l.
VLISSINGEN
Alhambra I - 19 en 21.30 u.
Beverly Hills Cop, a.l.
23.30 u. Lady's night, 18).
Alhambra 2 - 19, 21.30 en
23.30 u. Missing in action, 16 j.
ANTWERPEN
Rex - 11.45,14.25,17.30en
20.35 u. Passage to India.
Rex-Club - 12,14.20,16.45,
19.10 en 21.30 u. Moscow on the
Hudson.
Metro I - 12,14.20,16.45,
19.10 en 21.30 uBody double.
Metro II - 12,14,16,18,20
en 22 u. Codename: Wildgeese.
Odeon - 14,16,18,20 en 22
u. Fanny Hill.
Rubens - 14.30 en 20.15 u.
zat. en zond. 10 tot 13 u. Ama
deus.
Slnjoor - 12,14.20,16.45,
19.10 en 21.30 u. Beverly hills
cop.
Vendome - 14.20,16.45,
19.10 en 21.30 u. Country.
Quellln I - 12,14.30,17.30
en 20.30 u. The killing fields.
Quellln II - 12,14,16,18, 20
en 22 u. Jan zonder vrees.
Quellln III -12,14,16,18,20
en 22 u. The never ending story.
Astra - 12,14.20,16.45,
19.1 Oen 21.30 u. Dawn of the
dead.
Astrld - 12,14, f6,18 en 20
u. De schone en de vagebond.
Capltole - 12,14,16,18,20
en 22 u. Rolf.
Savoy - 12,14,16,18, 20 en
22 u. Ilsa, She-Wolf of the SS.
Ambassades - 12,14,16,18,
20 en 22 u. Les specialistes.
Festa - 12,15.30,18 en 20.30
u. Phenomena.
Brabo - 12,14,16,18, 20 en
22 u A blade in the dark.
TIJI - 12,14.20,16.45,19.10
en 21.30 u. Places in the heart.
Wapper - 12,14,16,18,20
en 22 u. The hit.
BRUGGE
Komplex Zwart-Huls
Gulden Vlies 1
20 u. A passage to India.
Guldenvlies 2
20 u. Amadeus.
Guldenvlies 3
20 u. The killing fields.
Memllng
20 en 22.30 u. The terminator.
Rembrandt
20 u. The company of wolves.
22.30 u. Ou sont les hommes.
AXEL
Streekmuseum, Noordstr.
11 - Kalligrafisch werk van
Ernst de Vries. Geop. Woensd.
t/mzat.13.30-17u.(t/m11 mei).
CLINGE
Galerie'Esprit' - Schilderijen
en collages van Marie-José de
Cock en bronzen sculpturen van
Pedro van Esbroek. Geop. dag.
13.30-18 u. dinsd. gesl. (tot 27
mei).
HULST
Galerie van Geyt - Schilderij
en en tekenwerk van Ronny
Ivens. Geop. dag. 9-12 u. en
13.30-18 u. za. tot 17 u. dinsd.
gesl. (tot 7 mei).
MIDDELBURG
Dam 43 - Werken van Jan
Vercruysse. Geop. do. t/m zo.
14-17 u.(t/m 12 mei).
Kunstuitleen, Kuiperspoort
22 - Gouaches van Bert Nee-
len. Geop. di. t/m za. 13.30-17 u.
do. ook. 19-21 u. (t/m 25 mei).
VLISSINGEN
Galerie Marquis - 'Grafiek
Gala 1985'. Jeroen Henneman,
Dies de Jonge, Eric de Nie, Ron
Rooymanse.a. Geop. woe. t/m
zo. 14-17 u. (t/m 1 sept.).
ANTWERPEN
Sterckshof, Deurne - 'Uit de
sacristie', textiel en juwelen in
kerkelijk bezit in de provincie
Antwerpen. Geop. dag. 10-17 u.
ma. en vrij. gesl. (tot 18 aug.).
ST. NIKLAAS
Internationaal Exlibrlscen-
trum - Expositie getiteld 'België
en de Zee'. Geop. weekd. 14-17
u. za. 9-12 en 14-17 u. zo. 10-13
en 15-18 u. (tot 17 juni).
Stedelijk Museum - Schilde
rijen van Nicolaas Fr. van Loock.
Geop. werkd. 14-17 u. za. 9-12
en 14-17 u. zo. 10-13 en 15-18 u.
(tot 27 mei).
OOSTENDE
Stedelijk Museum - 'Ensorin
de Oostendse verzamelingen',
(in het kader van het Ensorjaar).
Geop. dag. 10-12 en 14-17 u.
dinsd. gesl. (tot 31 aug.).
Heemkundig Museum - En-
sor bibliografie. Geop. dag. 10-
12 en 14-17 u. dinsd. gesl. (tot 31
aug.).
Rex In Antwerpen en Gul
den Vlies 1 in Brugge bren
gen 'A Passage to India';
boeiende verfilming door
David Lean van de roman
van E.M. Forster uit 1924.
Hij gaat vooral over de cul
turele contrasten tussen
Britse kolonialen en Indiërs.
Een Indische arts (Victor
Bannerjee) wordt ten on
rechte verdacht van aan
randing van een Engelse
jonge vrouw, die met haar
aanstaande schoonmoeder
(Oscar-winnares Peggy
Ashcroft) het geheimzinnige
land bezoekt, waar haar
verloofde een arrogant be
stuurder is.
Luxor in Terneuzen pro
longeert de buitengewoon
spannende oorlogsfim The
Killing Fields', waarin de
melodramatische vriend
schap tussen een Amerikaan
en een Cambodjaan weet te
ontroeren. Knap gefotogra
feerd en gemonteerd in do
cumentaire stijl. De Koning
van Engeland in Hulst gaat
verder met Oscar-winnaar
'Amadeus', de spectaculaire
Mozart-film.
Sinjoor in Antwerpen
vertoont deze week 'Beverly
Hills Cop' met Eddie Mur
phy als brutale, zwarte poli
tieman, die zijn meerderen
tot wanhoop brengt.
De Ko
ning van Engeland in Hulst
herhaalt 'An officer and a
gentleman', goed gemaakte
film van Taylor Hackford
over een gewone jongen (Ri
chard Gere), die het middels
een barbaarse training tot
marineofficier brengt. Ver
der een mooie rol van Debra
Winger, als het meisje dat
verliefd op hem is.
Luxor in Terneuzen en De
Koning in Hulst gaan verder
met 'Ladyhawke', de
sprookjesachtige film van
Richard Donner, met Rutger
Hauer als doortastende rid
der, die een vrouw najaagt
die in een havik is veran
derd.
Vendome in Antwerpen
brengt 'Country' van Ri
chard Pearce, met Jessica
Lange in de hoofdrol. Het is
een boerenfilm, een populair
genre op dit moment in
Amerika. Een ander vor-
beeld daarvan is 'Places in
the heart' van Robert Ben
ton, waarin Sissy Spacek
een strijdende boerin speelt.
Deze film is te zien in Tijl in
Antwerpen.
rtdf ih tindclüh welen
\witerm dtluniiiïf
lij weer, hi! Ie ziet Ih heb het dm-)
weer mdUes'. f foien 5
In plaats van horizontaal en
verticaal dienen de woorden
van linksboven naar rechts
onder en van linksonder
naar rechtsboven te worden
ingevuld.
Van linksboven naar rechts
onder: 1. kleur, 2. gebak, 3.
ordenen, 4. dun stuk hout, 5.
schildersgerei, 8. vaartuig, 9.
mannetjesputter, 10. op geen
enkele plaats, 11. paard, 12.
kleine inham, 13. vertering,
14. noodsein.
Van linksonder naar rechts
boven: 5. speelgoed, 6. oog
ziekte, 7. vierkante platte
steen, 8. militair, 9. hoofd
deksel, 10. nimmer, 11. naai
gerei, 14. tegenvaller, 15.
plaats in Friesland, 16. smal
le straat, 17. militair, 18. ope
ning.
Magisch vierkant midden: 1.
deel, 2. bloedvat, 3. toe
spraak, 4. lust
'3(atj 'p 'apai x Uapa z %md i .uappiui juosjzaia yosid
-vpi jo6 '8i *iauojo3( ii 'ö33js 9[ "yaaus 'SI 'do.t}s pi 'ua.ivB
'11 ')?oou 01 "jojtbf '6 "juopjos '8 haBai i Uunjs -g 'dod g :uaa
-oqsryoax xmm sapuosyuij uv/\ sos pi 'Bojaö xr •yaaxy zi 'jau
-36 ii 'suaBiau oi "jOJtay g 'daojs g "jaiud g 7») p ~uajaöax x
%Lrrrn z "szoDd 7 uapuosiyaax xvrm uaooqs^ui] uva .öuissojdo
s^uii pueq 'afpjeeq 'uapptui ^mxjs 'loodjooA
'sjjun 'stnui 'STfutj uiao[q 'parsEn dcq
'puoq uba 'afsBf juBTfjapuo ISuissojdo
