izccn nt lo
TOO
pc nc QT!-!T! a crronNiro PiNcnofZ dd ooon iooc ncCTcai c Cn?nr nrr
u j ul uiu i LLU-11\ui liLnLm iDunü Ci ii isil idöd uc Diet i qd
cmcn
31 urui
01 OTENCÜE! CO NfjC
UllCllJlCLLls
i O NC Nier UPPUQNGPN
UIIIÜ mei
nnno rnmorj RICK
IJuul\ LUIII I I IJIJI i
accu u ui\ l
iT/CT Cl crijrc
IILI DLCLIIIL
moe NT IC.
IIJI\LI IIUL,
piiNncoc
I III IULI\L
i/i IQI irrir
rum ili i Li i
GELUID
m R TOT I
W S00RTE11 8MDJL5
DELIi'j
i-Hls
NAAR SCHATTING zal de com
pact disk over 15 jaar de platen
speler volledig verdrongen heb
ben.
Langzaam maar zeker zijn er steeds
meer CD-platen te koop. Zowel plaatje
als speler wordt goedkoper. De prijs van
gemiddeld 40 gulden voor een schijfje zal
wel een tientje of meer gaan zakken en
prima af spelers zijn nu al voor ruim 800
gulden verkrijgbaar.
In Nederland verloopt deze ontwikke
ling overigens beduidend langzamer dan
in een land als Japan. Daar kun je in een
gemiddelde zaak uit al ongeveer 1500
CD-platen kiezen en dat is bepaald niet
slecht. Vorig jaar zijn over de gehele we
reld 40 miljoen plaatjes verkocht. 60 pro
cent hiervan zijn door Japanse bedrijven
als CBS-Sony, Denon, JVC en Matsushi
ta gefabriceerd. Ook Europese fabrikan
ten zien goud in het nieuwe machientje
waarvan er zelfs (Sony) een piepklein
portable (Discman) te koop is die de illu
sie van een symfonie-orkest kan oproe
pen als je je ogen dichthoudt.
De voordelen van de CD zijn bekend.
Dankzij digitale technieken is het geluid
perfect en het plaatje is lang niet zo
kwetsbaar voor stof en krassen als een
tape of plaat. Overigens kan men niet,
zoals de reclame suggereert, maar luk
raak omspringen met de plaatjes. Enige
voorzichtigheid is wel degelijk geboden.
De CD-plaatjes zijn niet onkwetsbaar.
Je hebt CD's in alle maten en mogelijk
heden. Het nieuwste is een CD waaraan
allerlei magazijnen met plaatjes zijn te
koppelen, een super jukebox dus. Vanuit
je stoel kun je met de afstandsbediening
schitterend spelen. Nummers door el
kaar, onbeperkte herhalingen, willekeu
rige volgorde enz.
Voor een CD is natuurlijk een uitsteken
de versterker en dito luidsprekers nodig.
Een versterker voor een CD dient al
gauw 40 echte Watts per kanaal in huis
te hebben en dat moeten onberispelijke
watts zijn. Ook de luidsprekers moeten
van zeer goede huize komen anders heeft
aanschaf van een CD geen zin. De eerste
Compact Disk afspeler met wisselmagazijnen. Met geluid goochelen vanaf de luie stoel
CD's in auto's zijn al gesignaleerd.
De CD heeft een tweede toekomst als
informatiedrager voor computers. Op
een schijfje kan veel en veel meer dan op
een floppy en zelfs veel meer dan op de
zogeheten harde Winchester schijf. Op
een schijfje kunnen 4000 pagina's onder
gebracht worden. Deze ontwikkeling is
nog in een beginfase, maar de perspec
tieven zijn groots. De schijf is nog niet
zelf te vullen. Hij is dus niet als opslag te
gebruiken. Nog niet.
Dit is de PCM-satellietradio-ontvangen van Telefunken waarmee men 32 mo
no- of 16 stereozenders vlekkeloos kan ontvangen. Maar dan moet men wel een
eigen schotelantenne hebben.
MODERNE TUNERS hebben een
elektronische afstemming. Dat
betekent dus geen draaien aan een
knop waarbij een wijzer langs een
afstemschaal schuift, maar een
simpele druk op een knop.
Die knop heeft 'up' en 'down' aandui
ding. In de 'up' stand wordt een zender
met hogere frequentie opgezocht, en met
'down' ga je omlaag. Het station is daar
mee precies vastgelegd en niet half of
ongeveer zoals vaak gebeurt met de
draaiknop. Overigens zijn er nog steeds
uitstekende tuners met het oude sys
teem, want de zogeheten digitale af
stemming is alleen maar gemakkelijk,
maar verandert niets aan de geluids
kwaliteit.
Bijna al deze moderne tuners hebben
een automatisch systeem dat zelf de zen
der opspoort. Zodra een zender wordt
gevonden die een bepaalde signaalsterk
te heeft, wordt het zoeken gestopt. Door
een nieuwe druk op de knop wordt de
daarop volgende zender gepakt.
Tuners zijn tegenwoordig uitstekend en
heel betaalbaar. Erg handig zijn tuners
met voorkeurtoetsten. Die stel je een
keer in, en daarna hoef je er nooit meer
na te kijken. Wel zo handig, vooral voor
die huisgenoten die niet zo technisch
zijn.
Vanzelfsprekend is een goede antenne
een noodzaak. Het best is een eigen da
kantenne, maar dat mag niet overal. De
kabel levert soms een teleurstellende
kwaliteit. Als dat bij u het geval is, heeft
het absoluut geen zin om een peperdure
en ultra de luxe tuner aan te schaffen,
want het geluid blijft dan slecht. Voor
AM-ontvangst is de ingebouwde anten
ne veelal voldoende. Europese apparaten
vangen doorgaans AM beter op dan de
Japanners.
Een combinatie van tuner plus verster
ker heet receiver. Heel handig en goed
koop en in de praktijk voor vrijwel
iedereen net zo goed van geluidskwali
teit als losse onderdelen.
HET alombekende
hifi-torentje heeft
twee voordelen: alles
zit handig bij elkaar
en het is een koopje.
Negen van de tien gebrui
kers zullen er heel tevre
den mee zijn. En het zal-
duidelijk zijn dat een to
ren van 3000 gulden meer
biedt dan een van 600 gul
den.
Voor de liefhebbers van
het neusje van de zalm is
de toren echter niet ac
ceptabel. Om aan de lage
vraagprijs te komen,
heeft de fabrikant op vi
tale delen bezuinigd. Met
name de luidsprekers zijn
bij een toren soms van in
ferieure kwaliteit. En dat
laatste is ronduit idioot te
noemen, want de luid
sprekers spelen de be
langrijkste rol.
Een ander nadeel is dat je
ongevraagd in een keer
een rits apparaten in huis
krijgt, terwijl je bijvoor
beeld nog ergens een goe
de platenspeler of deck
hebt staan. In dat geval is
het verstandig om een
eenvoudig sommetje te
maken. Aanvulling en of
vervanging van slechts
enkele onderdelen kan
heel wat goedkoper zijn
en het geluid is dan dik
wijls ook beter. Het argu
ment dat vaak in de win
kels gebruikt wordt, dat
alle onderdelen optimaal
op elkaar zijn afgestemd,
is nonsens. Alle merken
zijn met elkaar te combi
neren, soms gemakkelijk,
soms met een kleine in
greep zoals een ander ste-
kertje. De winkelier kan
hier goed advies in geven.
Deze stereoyjreceiver van Panasonic
is zo groop als een creditkaart en zo
AM: Middengolf
ANRS: ruisonderdrukker
Aux: extra ingang op versterker
ver, bv voor 2de platenspeler of record^
Auto-bias: systeem waarbij deck zelij
voormagnetisatie aanpast aan bandsoor
Azlmith: hoek opname/weergavekn;
Moet precies 90° zij n
Compatible: onderling uitwisselbaar
Compliantie: soepelheid van naald
Cue: afluisteren band bij snelspoelen
DB: decibel
DNL: ruisonderdrukker
Dolby: ruisonderdrukker
Drop-out: korte onderbreking in geluid
Direct drive: motor drijft platenspeif
direct aan zonder tussenwielen of -<
ren
Dynamiek: verschil, in dB uitgedrukt
tussen zwakste en sterkste signaal,
goede platenspeler bv 70, bij CD 90
Equalizer: uitgebreide toonregelaar
akoestiek vertrek te compenseren
voor speciale effecten
Elliptische naald: diamantnaald die be
ter is dan de gewone ronde,
naald
FM: Frequentie Modulatie.
Frequentie: trillingen per seconde, m,
gedrukt in Hertz (Hz)
Input: ingang op elektrische apparaten
Impedantie. Weerstand, uitgedrukt
Ohm. Moderne boxen hebben veelal
Ohm
Loudness: knop die bassen bij zacht g.
luidsniveau opkrikt
LED: Light Emitting Diode. Gebruik
als indikatielampje
Moving Magnet: Magnetisch element bj
platenspeler
Moving Coil: beter element.
MPX: filter dat hoge piep elimineert b:
recorder-opnamen
Muting: ruis tussen FM zenders worii
onderdrukt
Naaldkracht: gewicht van toonarmoj
plaat. Hoe lager, hoe minder plaat bt-
schadigd wordt
Out-put: uitgang op elektronisch
raat
O vermodulatie: te sterk signaal waar
door vervorming
Piloottoon: 19 kHz signaal dat stereo-k
nalen scheidt
Pitch Control: fijnregeling toerental
PCM: Puls Code Modulatie (zie elders)
Preset: voorkeuze-toetsen
Rumble: storende dreun
Reverse: omgekeerde looprichting vat
recorder. Band hoeft hierbij niet omga-
draaid te worden
Scan: automatische zoeker naar stations
bij tuners
Signaal-ruisafstand: verhouding tussi
signaal en ruis. 50 is slecht, 70 of meer
prima
Treble: hogetonen regeling
Tuner: radio zonder versterker
Tweeter: hogetoon luidspreker
Tangentiaie arm: toonarm die plaa:
rechtlijnig en niet met een boog aftast
Uitgangsvermogen: elektrisch vermoge
dat een versterker kan afgeven. 10 Wat
is voor bescheiden eisen voldoende, 50 e
veel beter. Supervermogens als 150 of 3#
Watt zijn voor de fanaten. Meer watt»-,
niet per se zeggen dat een apparaat bete
is
VU meter: Volume Unit meter,
signaal aan bij versterkers en recorders
Watt: eenheid van elektrisch of akoes
tisch vermogen
Woofer: lagetonen luidspreker
Wow: langzame snelheids verander!:,
die resulteert in slecht geluid
Zweven: toonhoogteverschillen door
regelmatige afspeelsnelheid waardoor
geluid gaat janken.
ER ZIJN 4 soorten cassette
bandjes, aangeduid met Romeinse
1 t/m4.
Type 1 omvat de normale ijzeroxyée
bandjes. De kwaliteit is redelijk, m
houdt niet over. In groep 2 zitten
chroomdioxyde-bandjes die een bete
frequentie-bereik hebben en minde:
ruis. Ze worden wel gauw overstuurdei
je moet dus uitkijken als de VU-meterii
het rood belandt. Ook zijn er in
groep pseudo-chroom bandjes die be
vengenoemde kwaal niet hebben. Groei
3 herbergt Ferrichroom of Ferrochrooit
Ze hebben een dubbele gevoelige la
bieden kwaliteit. Groep 4 is Metal Ta?
en dit is de absolute topper. Maar hij t
prijzig. Alleen decks met Metal Ta?
kunnen deze bandjes aan.
Nog een waarschuwing: koop uitsluiten!
bekende merken en ga nooit op voordeli
ge aanbioedingen in. Dat geldt ook voor
videobanden. Een slechte band kan e#
schitterende apparaat verwoesten. J*
koppen worden bekrast en de gevoelif
laag wordt een poeder die de rest van-s
machine vernietigt.
De Eèïamovie heeft alles in één kast. Men stopt er
een gewone beta-cassette in en maar draaien. Mon
tage en dergelijke is nauwelijks mogelijk.
CASSETTE-recorders zijn er
een paar tientjes tot vijf, zes mill
Verkijk u bij aanschaf niet tevef
op de grapjes en lampjes, wantin
gaat toch vooral om geluid.
Tegenwoordig zijn er dubbele decks
de handel waarmee je handig en sf
kunt kopiëren. Veel verstandiger is etf
ter om dat extra geld te besteden aan#
beter, enkel deck.
Moderne decks zijn computer-ges
en dat is vooral handig als je van hete*
nummer op het andere wil overgaan-
als je een eigen volgorde van numt»1-'
wilt vaststellen. Nogmaals: dit is k'
maar niet nodig. De betere decks heb?
meer dan een motor en aandrijfas en®
is weer wel een wezenlijke verbeterte
Ook belangrijk zijn aparte koppen^
weergave en opnemen.
Er zijn nogal wat ruisonderdrukkini
systemen. Dolby B is het bekendst B£
by A is voor de beroeps (studio) en dan-
er nog Dolby HX en HX-Prof, die
alleen de ruis, maar ook de dynan#1
verbetert. Het nieuwste is Dolby C
veel effectiever is dan Dolby B. Met D-
by C is het hoog beter uit te sturen, v
goed cassettedeck is bijna van het11
veau van een eersteklas platenspeler-
VERGELIJK een chip
plattegrond van een stad z
als Londen. Ieder huis ii
reusachtige stad is een trai
Iedere straat is een verbin
lijn tussen de transistors
klein de stad net zolang to
hem op je pinknagel kunt
en je hebt een beeld hoe co
een chip is opgebouwd.
Even complex is de produktie va
pe basis van de chip bestaat uit h
geleidend metaal silicium. Al
wordt een staaf silicium met -
snee van zo'n tien centimeter a
terdunne schijfjes gezaagd. Sili
een metaal waarvan de ele
eigenschappen nauwkeurig te de
zjjn. De schijf silicium fungeert
ger', een soort ondergrond, voor d
De schijf wordt daarna zorgvu
werkt waardoor het oppervlak
tend glad wordt en er geen krass
op de schijf te vinden zijn. Vei
moeten op de schijf de elekti
functies worden aangebracht z
transistors en de verbindingsl
Dit proces is te vergelijken met i
fische zeefdruk, maar dan veel
keuriger en kleiner.
De schijf wordt allereerst voorz
een laagje fotografisch-gevoeli)
riaal. Vervolgens wordt hij on
'masker' gelegd. Dit masker is
zen plaatje waarop bepaalde
zwart zijn gemaakt en ander
doorzichting zijn gebleven. E
schijf via dat masker te belich
ultra-violet licht blijven de delei
fotografisch-gevoelige laag die i
licht worden aan de schijf silici
ten, terwijl de delen die wel woi
licht van de plaat loslaten. Op
BESPARING in tijd en
brandstof vormen dé
grote voordelen van een
elektronisch navigatie-
of routeplanningsys-
teem voor het wegver
keer.
Een Engels onderzoek heeft
uitgewezen dat de gemiddel
de weggebruiker per jaar
met een personenauto mini
maal 300 gulden kan verdie
nen en zo'n 600 gulden met
een vrachtauto, wanneer het
verkeer gebruik kan gaan
maken van elektronische
navigatie- en communica
tiesystemen. Op basis van de
Engelse berekeningen zou
dat voor ons land, voor het
gehele wagenpark, een be
sparing opleveren van ruim
800 miljoen gulden.
Voor de elektronische indus
trie aanleiding voldoende
om zich intensief bezig te
houden met systemen waar
door gebruikers van de weg
op simpele en efficiënte wij
ze, zo snel als mogelijk is
naar hun doel worden ge
bracht.
Daarbij komt nog dat de
EBU, de Europese Radio
Unie, aan een systeem
werkt, waardoor mobiele
navigatie-apparatuur via
normale radiokanalen kun
nen worden bereikt. Sie
mens, Blauwpunkt, AEG-
Telefunken, Etak en Merce
des-Benz hebben enige tijd
geleden al wat prototypes
laten zien. Philips is nu ook
zover dat hun elektronische
co-piloot voor de auto be
schikbaar komt.
Deze co-piloot, die de naam
CARIN (Car Information
and Navigation) heeft ge
kregen, kan niet alleen de
route plannen, maar bege
leidt ook de bestuurder naar
de bestemming en bepaalt
°P elk moment de positie
van de auto en geeft die in
formatie - als er om ge
vraagd wordt - aan de be
stuurder door.
Bij de ontwikkeling van
