Alleen schietende
schepen
leveren geld op
In deze
Gids-
Weekend:
Computers doen
het werk in
high tech-huis
in Tilburg
De angst in
'De terp'
in Den Haag
Parijs krijgt
tempel van
21-ste eeuw
Het stille einde
van
Santiago Carrillo
Hoe veilig zijn
onze overwegen?
Een Boekendorp
in de Ardennen
TON VAN HOOFF: 'T KAN NIET KAPOT, ZEIDEN WE
Alle radio en
tv-programma's
van het weekend
op de achterpagina
HBO - IW
service
krant.
Eeuwenlang was Nederland toonaangevend in de
scheepsbouw. In de jaren '70 ging het mis. Wilton-
Feijenoord, NDSM, Verolme, ADM. Ze sloten de
poorten of fuseerden. De mammoet RSV ging de weg
van de tankers die er gebouwd werden: naar de sloper.
Van der Giessen-De Noord leek alles te overleven. Een
modern bedrijf nieuwe schepen. Nederland kon trots
zijn op de laatste 'grote'. Ja, dat dacht Ton van Hooff
(37) uit Roosendaal ook. Het was allemaal nep. Van der
Giessen-De Noord leefde kunstmatig, dankzij de
financiële zuurstof uit Den Haag. Nu knijpt de man
van 'het voorlopig groen licht', Van Aardenne, ze daar
in Krimpen de strot dicht. Twaalfhonderd moeten er
de poort uit. Straks zien we het weer, die lange rij
mannen in hun vettige ketelpak: de scheepsbouwers.
Het is een vertrouwd beeld, maar het went nooit.
flïfiS
i
10
logere
)eroepsopleiding
nrlchtingswerk
ien vierjarige part-time be
roepsopleiding in de residen
ce en semi-residentiële set-
ing. Zoals instellingen voorin-
ramurale zorg.
jaar, gedurende 1 avond van
6-22.30 uur. Plus een aantal
xtra avonden verspreid over
et jaar.
MIDDELBURG
)e lessen worden gegeven op
naandagen in het gebouw van
iet CPA, Keetenstraat 2.
anaf het 2e jaar is het heb-
en van een relevante praktijk-
ituatie gedurende 20 uur per
'eek verplicht.
principe een afgeronde
IBO-opleiding. Verder HAVO
WO e.d. Toelatingsexamen is
logelijk.
IBO-IW geeft meestal de rtio-
elijkheid in het 2e jaar in ,e
tappen. Het is raadzaam in-
irmatie te vragen.
p aanvraag wordt informatie-
lateriaal toegezonden. Adres
ursusleiding:
J.D. Cozljnsen
Halve Maanstraat 20
4356 BP Oostkapelle
Tel. 01188-2204
eeuwse Stichting Hoger Sfr
laai Pedagogische OnderW'l
liddelburg
Door Paul de Schipper
„Een bedrijf met toekomst.
Toen ik er kwam was alles
koek en ei. Het ene schip na
het andere liep van de helling.
Allemaal splinternieuwe
prachtige schepen. Het kon
niet op. Veerboten, slepers,
containerschepen, tankers, de
een na de ander, 't Kan niet
kapot, zeiden we dan tegen
mekaar in de kantine.
Ik werkte bij een firma in Roosen
daal. Ik ben in de scheepsbouw ge
gaan om het salaris. Ik las een adver
tentie. Van der Giessen-De Noord
vroeg mensen en ik ben gaan sollici
teren. Dat was in juni'74. Nou, gelijk
aangenomen. In de scheepsbouw had
ik geen ervaring. Ik kon lassen en
pijpjes buigen. Als pijpfitter en auto-
geen-lasser in Alblasserdam. Ze had
den schepen in reparatie en er lag een
nieuwbouwschip. Kom je hier op zo'n
bedrijf dan sta je wel even met je
oren te klapperen.
M'n eerste indruk? Dat zal ik je
zeggen: een grote rotzooi. Op zo'n
schip in aanbouw lag het vol met ka
bels en slangen. Als je niet uitkeek
brak je je nek, maar-het „was pen
Ton van Hooff uit Roosendaal op de
'afbouwkade', een naam die nu een
wrange betekenis krijgt.
- FOTO'S FOTON DEN HAAN
De laatste scheepsbouwers
geordende rotzooi. Het functioneerde
allemaal wel. Hoe het bedrijf draaide,
ach daar had ik toen nog geen inzicht
in.
Ik heb drie maanden in Alblasser
dam gezeten. Toen moest ik naar
Giessen-De Noord in Krimpen, GNK
heet dat bij ons. Alblasserdam is
GNA en dan heb je ook nog GNM;
Giessen-De Noord Marine. Maar
goed, ik naar Krimpen. Ik moest er
stoomspiralen gaan lassen in brand
stoftanks van de schepen. Daar komt
hele dikke olie in, gewoon pek en dat
moet verwarmd worden voor ie de
motor ingaat. Daar hebben ze die spi
ralen voor nodig Zo ben ik hier ver
zeild geraakt. Ik ben altijd in Roosen
daal blijven wonen. Gewoon pende
len, elke morgen met vier man in een
auto en een uurtje rijden.
Naderhand ben ik meer werk gaan
doen in de machinekamer. Het fijne
spul plaatsen als instrumentfitter.
Dat betekent manometers aansluiten,
en hydrauliek en sanitair installeren.
De dag dat ik hier kwam lag op
helling vier een schip, op helling vijf
eén en twee aan de afbouwkade.
Compleet bezet met nieuwe schepen.
Ik denk dat ik alles bij mekaar een
stuk of dertig, veertig schepen heb
helpen bouwen. Veel ervan voor Ne
derlandse bedrijven. Voor Nievelt-
Goudriaan in Rotterdam, voor Ned-
lloyd, voor Wijsmuller, noem maar
op. Tussendoor deden we de tankers
voor de Canadian Pacific en nog drie
Engelse tankers van 70.000 ton.
Dat was al in de tijd dat de
scheepsbouw in Nederland op z'n
achterste lag. De rest ging achteruit
en wij begonnen hier te bloeien. Op
de vloer praten we daar over. We zei
den tegen mekaar: Wij zitten goed,
hier bij Van der Giessen. Tja, de ene
order na de andere kwam binnen.
De regeringssteun..ja, die was
nodig. D'r is geen grote werf in West-
Europa die zonder overheidssteun
draait. In Nederland legt de overheid
een dubbeltje bij op iedere gulden die
de scheepsbouw omzet. In het buiten
land is dat soms wel vijfenveertig
cent. Daar moet je dan tegen concur
reren. Dat gaat niet zonder steun.
Daarom moeten we nu geld hebben
voor die tweede veerboot die op de
helling ligt. Vorig jaar hebben we 45
miljoen gehad. Dit jaar krijgen we 20
Het bedrijf Van der Giessen-De Noord in Krimpen aan de IJssel dateert uit 1820. Honderden nieuwe
schepen liepen er van stapel. In 1962 fuseerde het bedrijf Van der Giessen met de scheepswerf De Noord
in Alblasserdam. Het ging goed. Als een van de weinige bedrijven overleefde de combinatie alle
scheepsbouw-debacles van de afgelopen jaren. Nog in 1982 liet men in Krimpen aan de IJssel een enor
me scheepsbouwhal neerzetten. En in 1983 meldde directeur ir. D. van Dort een netto-winst van f
1434.000. Maar die winst kan geen echte winst zijn, want wie komen we bij Van der Giessen- De Noord
tegen. Jawel, de bekende televisie-persoonlijkheid; regeringswaarnemer J.A.M. Molkenboer.
„In dit resultaat zijn verwerkt de subsidies door de overheid verstrekt in het kader van de regeling
Generieke Steun Scheepsbouw", schrijft Van Dort in een toelichting op de winst. Zo zit dat.
Dividend is er al jaren niet meer en Van Dort meldt in het jaarverslag tevens dat het in 1983 niet mo
gelijk was 'orders te verwerven tegen aanvaardbare prijzen'. De scheepsnieuwbouw draaide er dus toen
al met verlies. Alleen de marine-afdeling van Van der Giessen- De Noord in Alblasserdam draaide met
winst. Daar bouwt het bedrijf polyester mijnenvegers. Dat alleen schepen die kunnen schieten geld ople
veren voor de Nederlandse scheepsbouw wisten we al van De Schelde in Vlissingen. De Zeeuwse werf
draait bij de gratie van de fregattenbouw.
Van Aardenne heeft Van der Giessen-De Noord voor 1986 20 miljoen toegezegd. Dat is te weinig.
Daarom heeft de directie de order voor een tweede grote veerboot, een opdracht van North Sea Ferries,
afgezegd. En dat betekent weer overcapaciteit, dus moeten er twaalfhonderd man op straat. Een groot
aantal van hen, zeker driehonderd, zijn pendelaars uit Tholen, Sint Philipsland en West-Brabant.
Volgens sommige werknemers heeft de directie in haar drang naar produktie-verbetering gefaald.
Produktielijnen zouden niet op elkaar zijn afgestemd. Onderdelen worden te laat geleverd, waardoor
manuren verloren gaan. De werf zou de toeleveringsbedrijven slecht betalen. Het zijn de verhalen die
ook te beluisteren vielen in de nadagen van de NDSM, bij de ADM en bij RSV
De verslagen werknemers van Van der Giessen-De Noord:
moet nieuwe steun komen, anders gaan we naar de knoppen".
„Er
Een voorbeeld van Koos Lemaheu uit Krimpen, een lid van de bedrijfsledengroep: „Die tanker die hier
bij de afbouwkade ligt. Daar moesten Deense pompen op. Op de wal werden de gaten voorgeboord vol
gens tekeningen van de tekenkamer. We hijsen ze aan boord, elk drieduizend kilo en die gaten kloppen
niet. Daar zit je dan. Haal die dingen maar weer van het dek af. Jongen toch en dan weer op transport
naar een andere afdeling. Moet je kijken wat dat kost. En weet je hoe dat komt: In de tekenkamer staan
ze kont aan kont te tekenen aan die ferry. Zestig ingeleende tekenaars voor dat paradepaardje. Die tan
ker zijn ze al lang vergeten. Dat is een sociale werkplaats. Wie zei dat ook al weer. Oh ja, De Vries van
RSV. Die heeft z'n schaapjes op het droge, maar deze jongen zit straks voor 1300 gulden in de ww".
miljoen. Dat is te weinig. We hebben
voor die tweede, dat schip van North
Sea Ferries, hebben we 80 miljoen no
dig. Het schip kost 150 miljoen. Tel
maar uit, maar ik zeg al. Zo gaat het
in het buitenland ook. Zo wordt de
zaak overeind gehouden.
Drie jaar geleden merkten we al
dat er iets mis was. Er kwam een
nieuwe president-directeur, dat was
ir. Van Dort. Hij zou voor orders gaan
zorgen en hij zou de zaak gezond ma
ken, koste wat kost. Hij werd binnen
gehaald als de grote man. De orders
zijn niet meer gekomen en hij is er
nog. De vraag is hoe lang.
Kijk, je kunt het niet afschuiven op
eén man. Het is een heel beleid. Van
der Giessen-De Noord is in de kern
gezond, maar de laatste jaren heeft
het bedrijf op steun geleefd. Van de
buitenkant leek het allemaal prach
tig: De mooiste en grootste bouwhal
van West-Europa, alles heel modern.
We leverden een hoogwaardig pro-
dukt, maar we leefden op kunstmati
ge ademhaling; het geld van de over
heid. Geldkraan dicht, zuurstof op,
bedrijf dood. Zo gaat het.
Het enige wat ze hier kunnen doen
is zorgen dat ze nieuwe steun krijgen,
want anders is het naar de knoppen.
Ik denk dat de directie gedacht heeft:
Het gaat goed. Het geld uit Den Haag
blijft komen. Ga maar door zo. Nu
zijn ze voor het blok gezet. Van Aar
denne zegt: Je krijgt maar 20 miljoen
voor '86. Dat is te weinig dus nou
moet de werknemer het opknappen.
Zo is het bij RSV ook gegaan. Wij
voelen ons het slachtoffer van het
RSV-debacle. Die gedachte zit er in
Den Haag ook achter. Zo van: Dit
moet geen tweede RSV worden.
Die steun hebben we nodig om te
kunnen concurreren tegen Japan en
Korea. Anders gaat het niet. Wat be
treft produkt is het geen probleem.
We leveren hetzelfde of beter dan die
goedkope scheepsbouwlanden. Het
zijn alleen de arbeidskosten. Daar
moeten we geld voor hebben.
De stemming is slecht. Vooral
oudere mensen zitten in de put. D'r
zijn mensen, die lopen hier al veertig,
vijfenveertig jaar mee. Die gaan
straks zo de poort uit.
Ik ga graag naar m'n werk toe, ter
wijl ik toch twee uur per dag moet
reizen. Nu krijg je dit. Of ik bij die
twaalfhonderd man ben die de laan
uitgaat weet ik niet, maar ik zit wel
in de scheepsnieuwbouw en die wordt
uitgekleed. Voor thuis is het ook niet
best. Ik ga naar 1400 gulden in de
maand, Kun je wel nagaan een ww-
uitkering van zeventig procent. Dan
is het niet dik meer hoor. Autootje
II
aan de kant en geen vakantie meer.
Ik ben al aan het solliciteren, maar
da's niet makkelijk. Je krijgt hooguit
een halfjaar-contract aangeboden.
Dat betekent dat je zo weer op straat
kan staan.
Deze maand hebben ze bezuinigin
gen ingevoerd. De opstappremie voor
pendelaars 49 gulden per vier weken.
Dat is ingetrokken, 't Zijn kosten op 't
sterfhuis.
Van Dort denkt dat ie met vierhon
derd man scheepsnieuwbouw kan
doen, hier in de hal. Ha, moet ie eens
proberen. Dan is ie vijf jaar met een
schip bezig. Nee, dat krijgt ie nooit
voor mekaar. Dan moet ie roeibootjes
gaan maken!
We zijn de laatsten in Nederland
die in de grote scheepsbouw zitten.
Als dit dichtgaat en wij gaan de poort
uit,dan is dat afgelopen voor Neder
land. We zullen eens naar de hal lo
pen, dan kun je zien hoe het werkt.
Kijk als je hier buiten staat, zie je de
oude hellingen en de afbouwkade.
Daar ligt een tanker. Die wordt voor
eigen rekening gebouwd, maar Ned-
lloyd zit er ook met geld in. Een afne
mer is er niet voor.
Dit is de hal, honderd miljoen heeft
ie gekost. Moet je zien, 260 meter hel
ling en kijk eens naar die kranen.
Wat vroeger in vier stukken gingen
tillen ze nu in een stuk van 114 ton.
Dat scheelt een stuk in werksnelheid.
Daarmee stijgt je produktiviteit. Wat
daar ligt is de veerboot voor de
Stoomvaart Maatschappij Zeeland.
Of ie hier ooit afgebouwd wordt, ik
weet het niet. Als de tent sluit, dan
gaat ie misschien wel naar Engeland.
Dan zijn ze er daar goed mee.
Moet je dat zien, zo'n schip, da's
toch een stuk vakwerk. En al die
mensen bezig die daar bezig zijn.
Toch zonde dat zoiets kapot moet
gaan.
Scheepsbouw is een mooi vak. Als
zo'n schip van de helling gaat dan sta
je te kijken. Je hebt het idee dat er
iets van jezelf inzit en je denkt: Dat
hebben we toch weer met z'n allen
voor mekaar gekregen. Tja, Ja, krij
gen we geen steun, dan is dit de laat
ste geweest en dan kan ik blijven
staan zoals ik hier nu sta te kijken;
met m'n handen in de zakken".
i
