BOEKEIH Romantische boeken opnieuw opgeklopt Moeder en moord 'Een vos' Lawrence maal in Ze VEELOMVATTEND BOEK VAN MILAN KUNDERA Een coquette vrouw Prul over zaak-Treholt Herdenkings- bundel Gerbrandy OVER uuhe boeken GESPROKEN GELUK IS NIET M( E§3 DONDERDAG 18 APRIL 1985 Kitsch Satire Document Verjaardags concert bij Porgy Bess Bar in V\ uske en Wiske: Amori i [Ppie Happie en Studi De eerste repetitie is meteen het leven zelf Door Hans Rooseboom De titel van het nieuw ste boek van de Tsjechi sche schrijver Milan Kundera, De ondraaglij ke lichtheid van het be staan, klinkt nogal duis ter en diepgravend. Toch is het 'verhaaltje' van het boek snel ver teld. Het Praagse echtpaar To- mas en Tereza, chirurg en fo tografe, besluit na de Russi sche inval in Tsjechoslowa- kije in 1968 in ballingschap te gaan. Zij vestigen zich in het Zwitserse Zurich. Tomas' maitresse Sabine vestigt zich op bereikbare afstand in Ge- nève, waar zij een verhou ding begint met de kamerge leerde Franz. Na enige tijd keert Tereza, door heimwee verteerd, naar Praag terug. Na rijp beraad besluit Tomas tot hereniging met zijn vrouw, wel wetend dat hem in zijn vaderland een sombere toekomst wacht. Inderdaad wordt Tomas, in zijn hoogtijdagen top-chi- rurg, in Praag door de gehei me politie geconfronteerd met zijn verleden als sympa thisant van het Dubcek-re- giem, en uit zijn riante zie- kenhuisbaan gestoten. Hij komt aan de kost als glazen wasser. Ook Tereza mag haar be roep niet meer uitoefenen. Als fotografe had zij in 1968 de Russische inval 'gecovered': zij komt in een obscure kroeg terecht als barjuffrouw. Uiteindelijk besluiten To mas en Tereza te kiezen voor het leven op het land. Daar, temidden van varkens en ap pelbomen, in een zorgzame plattelandsgemeenschap, blijkt nog een kalm, bijna idyllisch, bestaan mogelijk te zijn, ver van de grimmige Tsjechische politieke reali teit. Helaas duurt hun geluk om een heel andere reden niet lang: zij komen bij een verkeersongeval om het le ven. Tomas' vriendin Sabine verlaat haar Geneefse min naar Franz, en belandt via een tussenstop in New York in Californië, waar zij, even eens ver van de Tsjechische realiteit, een naam als kun stenares weet op te bouwen. De geleerde Franz tenslot te, een linkse intellectueel, begeeft zich met een hoofd vol idealisme naar het ge tergde Cambodja teneinde de strijdende bevolking ter plaatse bij te staan. Helaas wordt hij door nietsontzoend straatgeboefte op datzelfde hoofd geslagen, ten gevolge waarvan deze rijke wester ling overlijdt. Belangrijker dan dit 'ver haal' is de wijze waarop Mi lan Kundera (hij woont sinds 1973 in Frankrijk) het vertelt, en de sfeer van menselijke vergeefsheid die hij feilloos weet te scheppen. Menselijk onvermogen, fundamenteel onbegrip voor elkaar, tragische onbereik baarheid van gelieven, poli tieke ontwikkelingen die in een leven ingrijpen, kortom de hele hopeloosheid van het bestaan, dat weet Kundera allemaal in dit boek te van gen. Tussen de boven vermelde verhaalontwikkelingen door vlecht Kundera zijn 'essays': hij illustreert met de levens van zijn vier hoofdpersonen datgene wat hij eigenlijk te zeggen heeft. Een prominente plaats in het boek neemt het begrip 'kitsch' in: volgens Kundera valt bijna alles daaronder: kitsch is een kamerscherm om de dood te verbergen: „De bron van alle kitsch is de ca tegorische instemming met het bestaan". De hele communistische cultuur is bijvoorbeeld kitsch: reden waarom de kunstenares Sabine het com munisme afwijst, uit estheti sche overwegingen. Maar ook de 'kapitalistische' politiek valt eronder: een Ameri kaanse Senator op verkie zingspad, die een klein meisje kust, is ook kitsch. Prachtig is Kundera's ana lyse van de Westeuropese linkse kitsch van de 'Grote Mars', die hij illustreert aan de intellectueel Franz, met zijn revolutionaire nostalgie: „De betovering van de Grote Mars waardoor Franz werd geraakt, is de politieke kitsch die linkse mensen van alle tijden en richtingen sa menbindt. De Grote Mars, dat is die schitterende weg voorwaarts, de weg naar broederschap, gelijkheid, rechtvaardigheid Dic tatuur van het proletariaat of democratie? Dat is hele maal niet belangrijk. Wat linkse mensen links maakt is niet de ene of de andere theo rie, maar hun vermogen wel ke theorie dan ook te integre ren in de kitsch van de zoge naamde Grote Mars voor waarts". Een schitterende satire op deze Grote Mars, één der hoogtepunten van dit boek, is de mars die 470 Franse en Amerikaanse intellectuelen en kunstenaars houden naar de Thais-Cambodjaanse grens, om de Vietnamese be zetters van Cambodja op te roepen tot een staakt-het- vuren. De onderlinge publici- teitsrivaliteit van de deelne mers (onder wie zich een ac trice bevindt in wie men Ta- ne Fonda meent te herken nen) én de volstrekte bela chelijkheid en futiliteit van de hele onderneming zijn kostelijk beschreven, maar houden tegelijkertijd een Milan Kundera moordende kritiek in op het misplaatste superioriteitge- voel van westerse linkse in tellectuelen. Kundera's fundamentele kijk op het menselijk leven, los van alle politieke en so ciale omstandigheden, zijn 'existentiële' kijk dus, staat eigenlijk helemaal in het be gin van het boek, wanneer hoofdpersoon Tomas, uit het raam kijkend, worstelt met de onzekerheid hoe hij een belangrijke beslissing in zijn leven moet nemen: „Hij bedacht dat het in fei te volkomen natuurlijk was dat hij niet wist wat hij wil de: een mens kan nooit weten wat hij wil, omdat hij maar één leven heeft dat hij niet aan zijn voorgaande levens kan toetsen, noch in zijn vol gende leven kan herstellen. „Er bestaat geen mogelijk heid om na te gaan wencc be slissing beter is, want er is geen vergelijking. Wij maken alles zo maar voor het eerst - FOTOAGATHON en onvoorbereid mee, net als een acteur die voor de vuist een stuk speelt. Maar wat kan het leven waard zijn als E de eerste repetitie voor het E leven meteen het leven zelf E is? Het leven lijkt daarom al- tijd op een schets „Einmal ist keinmal, her- haalt Tomas het Duitse ge- zegde. Wat maar eenmaal gebeurt, hoeft net zo goed E niet te gebeuren. Als we E maar één leven mogen leven, E hoeven we net zo goed hele- E maal niet te leven". E Eén leven slechts, zonder E mogelijkheid het later te ver- E beteren, dat is te weinig, dat E kan eigenlijk geen waarde E hebben, dat is te licht. Zo is, E denk ik, de titel te verklaren: E De ondraaglijke lichtheid E van het bestaan. E Milan Kundera: De ondraag- E Hike lichtheid van het be- staan. Vertaald door Jana E Beranova. Uiig. Agathon, Weesp. Prijs 34,50. Door Henk Egbers Er is weer een merkwaardige belangstelling voor de Ro mantiek in de literatuur. Waarmee zou dat te maken hebben? Een troostende ge dachte is misschien, dat deze belangstelling slechts gedeeld wordt door een beperkte cate gorie mensen. Als in de beel dende kunst kunnen momen teel gelukkig tien stijlen naast elkaar bestaan. En dat is an ders dan in 'de' Romantiek. Uitgeverij Kwadraat ziet er kennelijk brood in om zogehe ten Literaire Kwadranten uit te geven, die geënt zijn op de Romantiek. Aan de orde zijn hier de schrijvers: Mörike, Ja mes en Diderot. Romantici lijden veelal aan hun tijd en aan zichzelf. Het dramatische wordt echter ma niëristisch en grotesk tot uit drukking gebracht via een stortvloed aan woorden. Dide rot schatte zelfs de taalmagie hoger dan de inhoud van de tekst. De Duitse Romantiek heeft ook de toon, het klank-, ritme- en volume-element vaak hoger geschat dan de in houd. Hoewel over de Roman tiek veel meer te zeggen is dan dit, is het toch van belang dit te weten wanneer men aan de ze fraai uitgegeven en (condi tioneel) interessante boekjes begint. „Het is mijn simpele over tuiging, dat wanneer Don Gio vanni niet de hele wereld gek maakt, onze lieve Heer zijn muziekdoos dichtklapt", laat dominee Mörike iemand zeg gen in zijn 'Mozart op reis naar Praag'. Woorden die ze ker in dit Amadeus-tijdvak waarheid blijken te bevatten. In 1824 bezocht Mörike zelf de ze opera van Mozart, bedoeld als afleidingsmanoeuvre voor zijn 20-jarige geest, gevangen Romantiek in Venetië. in liefde voor het meisje Pere- grina (Maria Meyer uit Zwit serland). Peregrina voedt met 'de dood in de kelk der zonden' de hartstochten van de ro mantische theologiepstudent. Verboden! Hij werd dominee in Cleversulzbach, maar liet zich op 39-jarige leeftijd pen sioneren; trouwde toen hij 47 jaar was en werd leraar. Op 51-jarige leeftijd schreef hij deze novelle over Mozart; een allegorisch gestileerde dag uit het leven van de door hem vereerde kunstenaar. Op reis naar Praag raakt Mozart, via een merkwaardig incident verzeild op een verlo vingsfeest op een slot. Daar onderhoudt hij het gezelschap door iets te vertellen over Don Giovanni, dat op stapel staat. Eugenie, die zich verlooft, raakt ervan overtuigd, dat - FOTO ARCHIEF DE STEM Mozart zichzelf verteerd door zijn creatieve drift. Zijn vrouw Constanze is intussen ook nogal aan het woord en vertelt andere dames hoe so ciaal voelend haar man is. Het verhaal van Mörike is één op geklopte scène, passend bij de Romantiek, maar leuk van sfeer en tekenend voor het his torisch tijdbestek waarin het speelde. Eigenlijk een soort van sociaal-historisch docu ment. Henry James, de Ameri kaanse Engelsman, was een precieuze romantische con structivist; vriend van Toer- genjev en schrijver van ro mans uit de wereld der welge- stelden. Chris van der Heijden, die bij alle drie deeltjes een in structieve toelichting schreef, merkt op dat het met name de beschrijvingen van James zijn, 'die de anecdote tot een li terair kleinood maken'. Je moet inderdaad de rust om te proeven kunnen opbrengen wil je zijn 'Brieven van een dode dichter' met plezier kun nen lezen. Het gegeven blijkt geba seerd op een anecdote over de kunstcriticus en Shelley-aan- bidder uit Boston, kapitein Silsbee. Miss Bordereau en nicht miss Tita leven in een vorstelijk huis in Venetië. De oude Bordereau is vroeger het liefje geweest van de fictieve Amerikaanse dichter Jeffrey Aspern (geïnspireerd op Shel ley). Zij blijkt te beschikken over brieven en een portret van Aspern. De verteller in deze novelle is een romanti sche aanbidder van deze dich ter en heeft er (bijna) alles voor over die documenten te bemachtigen. Hij dringt zich binnen in het huis. De oude dame krijgt hem door én pest. Ze sterft. De 'jon gedame' wil hem helpen op conditie van 'mij erbij'. Zijn aarzeling komt hem duur te staan, want de documenten worden vernietigd. Geen op zienbarend verhaal, maar de precieuze karakteristieken van personen en milieu een romantisch boekje met - zoals dat hoort - moralistisch on dertoontje. Verguisd Denis Diderot, vriend van Rousseau is omstreden. Ver guisd door de een en de be langrijkste schrijver van de eeuw genoemd door de ander. Hij was zeer veelzijdig en een goed causeur, hetgeen onder meer blijkt uit 'De neef van Rameau', dat het eerst bekend werd door een vertaling door Goethe. Zijn theatrale pathe tiek past in de Romantiek. Hij is voortdurend op zoek naar de onvindbare waarheid. Over originele handschriften van dit boek bestaan nogal wat verwarring, waarover Chris van der Heijden informeert. Letterkundigen streden over de basis van dit boek. De neef van de bekende componist Rameau houdt een samenspraak met zichzelf. Hij voelt zich de miskende, mis lukte, onaangepaste en waar deloze 'held', overschaduwd door zijn beroemde familielid. In de dialoog kan hij heel wat venijn kwijt! Als hij zegt dat het Stabat Mater van Pergole- si verbrand moet worden, dan besef je niet alleen hoe tijdge bonden oordelen zijn, maar ook dat vetes zaken nogal inkleuren. Hoe relatief zijn oordelen. Waaraan zijn ze ge koppeld? In deze dialoog ko men onder meer aan de orde thema's als genie en moraal, opvoeding, filosofie en estheti ca. Dat alles gebed in niet en kel intrigerende redeneringen, maar nog meer in intriges. „We vreten elkaar op als wol ven", heet het. Dit boek van Diderot is een (on)menselijk document van een tijd die romantisch heet, maar desondanks een beeld geeft hoe men in de kunst-we tenschappelijke wereld elkaar de hals afsnijdt. Eduard Mörike: Mozart op reis naar Praag (vertaling: Wilfried Oranje). Uitg. Kwa draat, prijs 15,- Henry James: Brieven van een dode dichter (vertaling: C. Buddingh). Uitg. Kwadraat, prijs 15,- Denis Diderot: De neef van Rameau (vertaling: N. Lijsen). Uitg. Kwadraat - 15,- Door Joseph Delahaye In het kader van een reeks herdenkingen van de hon derdste geboortedag van prof. mr. Pieter Sjoerds Gerbrandy is bij uitgeverij Wever B.V. te Franeker een herdenkings bundel (prijs 19,50) versche nen over leven en werken van de Nederlandse minister-pre sident en minister van Alge mene Oorlogvoering in de ja ren 1940 -1945. Deze uitgave onder auspi ciën van het Historisch Comité Christen-Democratie bevat een negental opstellen van ge zaghebbende auteurs over prof. Gerbrandy voor, tijdens en na de Tweede Wereldoor log. De persoonlijke herinnerin gen van de twee oud-premiers, die aan de bundel hebben meegewerkt, Zijlstra en Drees, zijn beneden de maat. Daaren tegen zijn de bijdragen van dr. Abma over Gerbrandy's Frie se jaren, van prof. dr. Albeda over Gerbrandy's bijdrage tot het christelijk-soeiale denken en van dr. De Bruijn over Ger brandy als Kamerlid mede door de aangevoerde docu mentatie zeer waardevol. Prof. mr. Donner haalt tref fende herinneringen op aan Gerbrandy als hoogleraar aan de Vrije Universiteit van Am sterdam. Dr. Puchinger be schouwt in zijn bekende ver zorgde stijl het premierschap van Gerbrandy in de oorlogs jaren, terwijl de oud-journa list en diplomaat dr. Piet Kas teel daaraan zijn persoonlijke herinneringen toevoegt over de onverschrokkenheid van de Nederlandse premier. De boeken die omstreeks de eeuwwisseling zijn uitgege ven, zien er tamelijk onop vallend uit. Een strakke, de gelijke linnen band dat wel, maar voor het overige zon der de opsmuk van de jaren dertig. Vandaar dat ik 'Een coquette vrouw' van Carry van Bruggen eerst over het hoofd zie. De gouden stem- pelband is al een beetje ver kleurd. Bij nadere bestude ring zie ik ook dat de ont werper voor die band onop vallend de distel als motief heeft gekozen. Heel symbo lisch voor een boek over een vrouw die zich door haar ste kelig verweer een plaats on der de zon verovert. Het is een tweede druk, er wordt geen jaartal van uit gave vermeld, maar uit de aantekening van de vorige eigenaar blijkt dat het boek is verkregen op sinterklaas avond 1916. Aangezien „Een coquette vrouw" in 1915 voor het eerst werd uitgegeven, mag dus worden aangeno men dat binnen een jaar tijd al een tweede druk van deze opvallende roman is ver schenen. Het boek is uitgege ven bij P.N. van Kampen in Amsterdam. Aangezien Car ry van Bruggen tot de ro manschrijvers uit die tijd be hoort die nog altijd worden uitgegeven en gelezen, had ik mij dus tevreden kunnen voelen met een nieuwe uit gave in de serie Amstel Poc kets Carry van Bruggen (1881- 1932) had met de verschij ning van Heieen en De Ver latene toch al naam gemaakt in de literaire wereld. 'Een coquette vrouw' verscheen een jaar nadat zij 'Het Jood je' (1914) had voltooid en de roman Heieen verscheen al in 1913. Zij had dus in drie jaar tijd drie romans ge schreven. Zij trouwt in 1904 met de journalist Kees van Bruggen, reist er mee naar Indië en verblijft daar tot 1907. In 1914, een jaar voordat 'Een coquette vrouw' ver schijnt, scheidt zij van Kees van Bruggen, maar zij blijft wel tot aan haar dood onder zijn familienaam publiceren. In het laatst van haar leven lijdt zij aan zware geestelijke depressies en in 1932 maakt zij een eind aan haar leven. 'Een coquette vrouw' was een wel heel ander soort boek dan 'Het Joodje'. Haar joods-zijn speelt in deze ro man helemaal geen rol. Een andere aansluiting is er ove rigens wel. In 'Het Joodje' zet Carry van Bruggen zich fel af tegen de discriminatie van de joodse mens in de samen leving, in 'Een coquette vrouw' staat de hoofdfiguur aan een zelfde soort misken ning bloot. Het verhaal in Carry van Bruggens 'Een coquette vrouw' concentreert zich op het huwelijk van Ina en Eg- bert. Ina die een gevoelige, naar erkenning en liefde hunkerende vrouw is, krijgt in dat huwelijk en in de maatschappij die haar om ringt geen kans om een eigen leven op te bouwen. „De eni ge echte levensglorie voor een vrouw bestaat uit lief de," schreef Carry van Brug gen naar aanleiding van dit boek. Dat Carry van Bruggen zich door het mislukken van haar huwelijk heeft laten in spireren is wel duidelijk, maar een autobiografisch verhaal wordt het door ken ners van haar werk zeker niet genoemd. Critici hebben er op gewezen dat de man van Ina volstrekt niet verge lijkbaar is met haar echtge noot Kees van Bruggen. De kritiek op dit boek was niet algemeen lovend, soms zelfs vernietigend. Herman Robbers vond het boek kla gerig, Gerard van Eckeren spreekt over een al te na drukkelijk pleidooi voor Ina en Carel Scharten noemt het huilerig en overdreven. „En zulk een vrouw noemt men coquet," smaalde Carel Scharten hangend aan een druiventros. 'Een coquette vrouw' heeft in ieder geval de tijd door staan. De romans van Schar ten worden niet of nauwe lijks meer gelezen. Wat mis schien een beetje gedateerd en irritant klinkt is het bele rende toonjje van en waarin de lezer gemakkelijk de schrijfster zelf herkent. De onderwijzeres in haar is nog niet dood. Voor het overige is het een indrukwekkende ro man, die zich nog heel ge makkelijk laat lezen. Ik ben dus blij met deze tweede druk van 'Een coquette vrouw'. Zeventig jaar gele den was het een sinterklaas geschenk en nu voor acht en een halve gulden is het mijn eigendom. Een coquet prijsje. Roy Heath: De Moordenaar. Uitg. Novib/Wereldvenster, prijs 20,- Deze roman speelt in Brits Guyana; aan de Wilde Kust met zijn vele Guyana's. Het werd in 1966 onafhankelijk en in 1970 republiek. Een land dus dat, ook in literair opzicht, moet werken aan een eigen identitet. Roy Heath, geboren in Georgetown, verdween al op 24-jarige leeftijd naar En geland. Afgezien van de cou leur locale en zijdelingse ver banden met een koloniaal tijd perk is deze zogeheten psycho logische thriller niet direct wat je noemt 'een derde-we reldroman'. Het gaat veeleer om een psychologisch proces, i.e. een jongen die zijn leven lang een zeer dominante moe der in zijn psyche meetorst. Een wereldwijd probleem, dat 'zelfs' in Nederland psychia ters e.d. een goed belegde bo terham bezorgt. In Guyana moet de hoofdpersoon Galton het zélf proberen te klaren. Hij gaat goed de mist in. De titel van het boek duidt dit al. Galton durft voor niemand echte genegenheid te koeste ren. „De voortdurende verne deringen die hij van zijn moe- ihei der te verduren had en ft feit, dat hij altijd in alles t mindere van zijn vader en zij broer was, bezorgde Galt» niet alleen een hekel iedere vorm van wedijvfj maar versterkten ook zijn ne ging zich over te geven aj, fantasieën waarin hij ft voorwerp van ieders veraft ting was". Hij ontloopt zichzei en anderen. Als hij toch r»E Gemma trouwt wordt dit j taal, omdat hij via haar aft kent met zijn moeder. Heath beschrijft op een subtiele manier hoe Galton; relatie met zijn omgeving(o.; met zijn getrouwde broer i het oerwoud waarin hij werl te) zichzelf in zijn (on)gevi lens vastwerkt. De titel vj het boek, The Murderer, eigenlij k niet zo gelukkig. verschijning in 1978 kreeg er de Guardian Fiction Prij voor. Nog een wat anecdoï. sche randopmerking: als don in Georgetown over ft Vlissingen Road dwaalt kun» bedenken hoe veraf dichtbij en je afvragen wat de kolonia le tijd geïmporteerd heeft relatie met de onderling menselijke verhoudingen vu de oorspronkelijke bewoners Hl week is in Zeeland weemaal toneel van grote rtasse te zien. Marlous Fl- dtsma, Lucas Vandervorst ,n Geert de Jong brengen rtijdag to de Middelburgse L-houwburg en zaterdag in kpt Zuidlandtheater in Ter leuzen de voorstelling 'Een Vos'. Het toneelstuk is een be werking van een novelle van rte beroemde Engelse schrij verD. H. Lawrence. Uit gangspunt voor de schrijver was 'het vreselijke misver stand van het geluk'. De no velle is bewerkt door Sam Bogaerts. Hij heeft ook de regie in handen. Volgend theaterjaar wordt hij de ar tistiek leider van Toneel groep Globe. In het toneelstuk borduurt Bogaert verder op het thema van Lawrence. Het centrale thema in het stuk is nu 'het onvermogen om gelukkig te zijn of te worden. De vergis sing dat het mogelijk zou zijn om anderen geluk te schenken'. Arne Treholt (links) en twee Russische KGB-agenten. - FOTO ARCHIEF DE rf Door Hans Rooseboom DE ARRESTATIE van de Noorse KGB-spion Arne Tre holt op 20 januari 1984 kwam zeker voor de Oslose journa listen Thorleif Andreassen en Gunnar Moe als een complete verrassing. Een onaangename verras sing. Want sinds een jaar wa ren zij in hun (conservatieve) krant 'Aftenbladet' bezig met een reeks artikelen over de KGB-activiteiten in Noorwe gen. De bedoeling van het jour nalistieke duo was om die ar tikelen tot een doorwrocht boek te bundelen, waaruit dan duidelij k moest worden dat de Sovjet-Unie geen middel schuwt om zich in het gehele Noorse leven binnen te drin gen. De arrestatie van zo'n be langrijke spion als de hoge ambtenaar Treholt noopte de auteurs (en de uitgever) echter tot gezwinde spoed. De actua liteit riep. Binnen drie weken hadden zij hun geplande boek 'omgewerkt' tot een boek over de 'zaak-Treholt', een zaak waarover toen nog niemand het fijne wist. Het inhaken op de actuali teit leidde in dit geval tot een commerciëel (schijnbaar) aan trekkelijk, maar journalistiek ondermaats produkt. Het boek verscheen, opgehangen dus aan die toen nog volstrekt duistere Treholt-zaak, ge volgd door de reeds eerder in de krant gepubliceerde artike len die echter nog lang niet tot een publikabele eenheid wa ren herschreven. Alles bij el kaar resulteerde hun werk in een journalistiek prul, een slecht in elkaar zittend brod delwerk. Is dit alles vanuit (Noorse) uitgeversbelangen nog wel in voelbaar, volstrekt onbegrij pelijk is het initiatief van de Nederlandse uitgeverij In den Toren om, een vol jaar later, ditzelfde prul in een (slechte) Nederlandse vertaling uit te brengen. En dan nog voorzien van de belachelijke ondertitel „Handboek voor wie op zijn land wil passen". Het boek gaat nog steeds uit van de stand van zaken in de affaire-Treholt d.d. februari 1984, terwijl juist dezer weken onthullingen te verwachten zijn in het proces dat tegen de ze voormalige hoge ambtenaar van het Noorse ministerie van Buitenlandse Zaken wordt ge voerd. De auteurs moesten noodge dwongen hun toevlucht nemen tot ontwijkende formulerin gen als: „Er is geen gebrek aan motieven om te veronderstel len dat...", „het vooruitzicht IMPERPAG 18 APRIL 1985 Het' haal' si jaar 191! van de 1 Twee v behoefti op een l den gei vos die rooft. Z in staat Dan front te bij hen goede snel vo vlees op hem ooi te dode een om: wen. Zi als de v een con soldaat een van Middi 20.00 18.50C, neuzen, toegang ƒ12,50. Het Terneuzense jazzcafé Porgy Bess bestaat 28 jaar. Ter gelegenheid hier van vindt er vrijdag 19 april een speciaal verjaardags concert plaats met de John White's Big Band. De muzikanten van de Band komen uit geheel Zeeuwsch-Vlaanderen en speelt muziek van onder an dere Glenn Miller en Duke Ellington. Leider van de groep is de Terneuzense mu ziekleraar Johan de Witte. Aanv gang In zaal dorpe april he sie bek< Bas' op Sas var Westdo een gr liedjes 1 Het Toegan de be; stichtin jaarder m op geld heeft misschien ooi meegewogen (bij Treholt)' „waarschijnlijk de hoogsl KGB-chef in Noorwegen' „naar wordt aangenomen KGB-chef in Noorwegen", el- cetra (cursiveringen H.R. Voorzover het Treholts acti viteiten betreft staat er in dil boekje dus niets tastbaars,t rest van het boek vertoont ooi duidelijk sporen van niet-# tooide speurarbeid. De auteuis pogen te bewijzen dat iedere Rus die zich waar ook in buitenland bevindt „iets" W de KGB te maken heeft, alleen alle diplomatieke verte genwoordigers, maar ook zakenlieden, sportlieden, kus stenaars (bijvoorbeeld symfc nie-orkesten op reis), werkne mers van het reisbureau 1» toerist en van de luchtvaar! maatschappij Aeroflot: staan zij op de loonlijst van4 KGB en proberen zij in 1*! buitenland agenten te wervel via de beproefde methi1 geld, drank en vrouwen. Ook de complete Russiscli oorlogs-, handels- en visserij vloot is niets anders dan ec dekmantel van spionage-act viteiten. Met andere woord® geen enkele Sovjet-activiteS waar dan ook, is te vertros wen. Veel hiervan zal ongetwij feld waar zijn, maar auteurs verzuimen om maar één enkele maal (al het maar om het beeld cC beetje te nuanceren en te pieteren) te vermelden dat c „andere kant" zich natuurlij aan activiteiten Ook al is het vrede, de spion» ge-oorlog woedt aan (m|# stens) twee kanten in alle 1* vigheid. In dit boekje lijkt het dat alleen aangetoond iW worden hoe agressief de Rus sen hün geheime oorlog ren. Bovendien bevat dit ff schrift een aantal niet zonet insinuaties ten aanzien v) Westeuropese sociaal-den" craten. Immers: Arne TreW was een vooraanstaand van de Noorse socialistis® partij, hij was persoonlijk" vriend met de Griekse pre®" Papandreou, etc. SocialiS"®£ zijn niet te vertrouwen, pel tiële agenten van Mosk< schijnen de beide auteurs willen „bewijzen". Maar I] het werd hierboven al g® zij zijn beiden als journ< werkzaam bij de belangrijk conservatieve krant van No0, wegen. Thorleif Andreassen en 0"® nar Moe: 'Spionnen', h1 boek voor wie op zijn land passen'. Uitg. In den Tol Prijs 25,-. BRUGGE Stadsschouwburg, vrijdag 19 april aar womamshow door Martine Bijl. - Marionettentheater, vrijdag 19 apri) Madame Butterfly. i - Sirkeltheater, vrijdag 19 april aanva stuk Het gezin van Paemel van C. Buys< - Theater de Kelk, zaterdag 20 april aa tricia Beyssens zingt Brecht. - Marionettentheater, zaterdag 20 april Barbiere di Siviglia. - Stadsschouwburg, zondag 21 april Jeugdopera Valeriaan op muziek van L ANTWERPEN Stadsschouwburg, kleine zaal, vanaf 1! uur, Romantische Komedie van B.Slad gie van Guido Maeremans. Speeldager dag, vrijdag en zatedag om 20.00 uur en - Fakkeltheater, zaal Meir, vanaf vrije 20.30 uur, toneelstuk Een steek van de i simone. Speeldagen, donderdag, vrijdag - Fakkeltheater, zaal Hoogstraat, 18, H 20.30 uur, Het kontrakt van Dario Fo. -Singel, rode zaal, vrijdag 19 april aam cimbelrecital door Jos van Immerseel. Engelse Kerk aan Gretrystraat, vrije 20.30 uur, concert door het Antwerps leiding van G. Verwilt met medewerkii Miyazawa en contrabassist M. Mai Haydn, Dittersdorf en anderen. -Teater Het Appeltje, vanaf 20 april a: toneelstuk Oudroze van H. Henckel ii 'endde1 Ie hebben het eerste febouw dl m jemnM.rz lere Kant zien naiuui». -v precies dezelfde slink XjjMfihop beloofde teden opnieuw te ld ten /iteiten schuldig maaï jbouwbl1... Ue kunnen feestvieren 'J.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1985 | | pagina 20