UITBLAZEN
Gedeeltelijk afgekeurde
WAO-er levert fors in
APRA favoriet bij verkiezingen in Peru
even
Hetze tegen rk-kerk
Polen steeds feller
De slag
om 36 uur
Economie
40 Jaar
na dato
'JARUZELSKI LANGS
ALLE KANTEN BEDREIGD'
CAO-akkoor<
IDoodsbenauw
Ie weet maar r
ZATERDAG 13 APRIL 1985
ACHTERGRONDi
T5 PAGINA;
7ATERDAG 13 APRIL
Brandmerken
Politieke gevaren
Percentage uitkering omlaag naast kortere duur aanvulling
Vorstschade
fruitteelt
zeer ernstig
DE STEM GO V
"DoePkCiA dan 'an9s de we9 van
ati i oven naar het centrum, oi
De herden-
KINGSPIEK is bij
na bereikt. Als voor
boden stromen de boeken
van de persen. In Neder
land alleen al zo'n 250. Er
zijn veel boeken bij van
'gewone' mensen. De klei
ne oorlog wordt steeds in
teressanter gevonden. De grote
kent iedereen al. „Veertig jaar
lang hebben ze er niks van wil
len weten", zei laatst een oor
logsveteraan tegen me over zijn
eigen kinderen, „en nu ik het
zelf begin te vergeten komen ze
met hun vragen. Gelukkig voor
ze heb ik in de afgelopen jaren
veel van m'n oorlogsherinnerin
gen opgeschreven." De stroom
van boekaankondigingen en
korte inhoudsopgaven dwingen
vanzelf je eigen gedachten te
rug naar 1945. Wat weetje daar
zelf nog van? Verrassend wei
nig.
Wij waren bevrijd. We
brachten veel tijd door op het
vliegveld waar de RAF altijd
even gastvrij voor ons was. We
mochten meerijden met een
Auster, kregen chocolade en
kauwgom van de bemanningen
van aangeschoten bommenwer
pers die, op de terugweg van
hun doelen in Duitsland naar
hun bases in oostelijk Enge
land, bij ons een noodlanding
moesten maken. Een Lancaster
of Vliegend Fort, cirkelend bo
ven het dorp om brandstof
kwijt te raken, bleef een sensa
tie. Wij waren gewend aan Ty
phoons, Spitfires en Mosqui
to's. Een tijdje was er ook een
Frans Mitchell-squadron. Dat
was al heel wat.
Soms zaten er in die nood-
landende bommenwerpers ge
wonden. Wij werden er wel wat
stil van als we die naar buiten
zagen dragen, maar dan waren
er weer de kauwgon en de cho
colade. „Ik begrijp niet dat jul
lie daar kunnen staan bedelen
om chocolade bij mensen die
net zulke verschrikkelijke din
gen hebben meegemaakt", zei
mijn moeder eens toen ze er
was achtergekomen hoe we aan
onze buit kwamen.
Hulpactie
In het westen werd honger
geleden. Dat wisten we want er
werden inzamelingsacties ge
houden. Zuid helpt noord heette
geloof ik die actie. Ik herinner
me nog het rijm dat we van de
slogan maakten:
Zuid helpt noord
want noord stikt de moord.
Niet erg fijntjes natuurlijk,
maar dat was het chocolade
bietsen van gewonde vliegers
en boordschutters ook niet.
Fijngevoeligheid moet je ont
wikkelen. Daar is tijd voor no
dig. Langer dan 12 jaar in elk
geval.
We hadden nog steeds veel
vrij, maar de school was wel
weer aan de gang. Wij zaten
met onze klas op de zolder van
een kleine leerlooierij. Zo'n
ouderwetse met een houten
tweede verdieping. De ventila-
tiekleppen waren provisorisch
vervangen door ramen. Zo kre
gen we daglicht binnen zonder
op de tocht te zitten. We kre
gen daar ook Franse les, terwijl
we veel liever Engels leerden.
Enfin, dat deden we op straat
of zelfs thuis want af en toe,
vooral in de wintermaanden
rustten er grote kolonnes in het
dorp en de daarbij horende mi
litairen werden dan ingekwar
tierd. Niet bij ons thuis helaas
want wij waren zelf al bij fami
lie ingekwartierd omdat voor
de tweede keer binnen een jaar
ons eigen huis onbewoonbaar
WIM KOCK
was gemaakt, eerst door Ameri-
kaanse bommen en nu door een
Duitse V-l.
Rotterdammers
De Rotterdammers kwa-
men. Dwangarbeiders die door
de geallieerden al waren bevrijd
en alvast naar bevrijd Neder-
land werden gestuurd. Hoewel
wij al met twee families in één
huis woonden, kwam er ook
nog een Rotterdammer bij. Hij
was timmerman van z'n vak en
dat kwam goed uit. Hij kon
helpen bij de wederopbouw van s
ons huis. De gastvrijheid kende
geen grenzen. Wij kinderen
hadden allemaal onze vrienden EE
bij de troepen en die brachten
we mee naar huis. Daar zaten
ze dan een beetje ongemakke-
üjk aan de surrogaat-koffie,
minzaam knikkend tegen de EE
ouderen die ze niet verstonden
en het 'goede Engels' van de
kinderen prijzend. Je voelt je
als 12-jarige een hele Piet wan-
neer je voor je vader als tolk
moet optreden.
George kwam regelmatig
over de vloer. Hij zat bij het EE
RAF Regiment. Hij kwam uit
Leeds, was al wat ouder, had
zelf kinderen en leerde ons de
hokey-pokey. Ik heb me later
dikwijls afgevraagd wat er van
George geworden is. Nooit s
meer iets van hem gehoord.
Wasje
We hadden ook Bob, een
lange RAF-man met wie een EE
van mijn zusjes (ze was 8 dus EE
men hoeft er verder niks van te
denken) een mooie relatie had EE
opgebouwd. Hij paste op haar
(en op Tippy, haar hondje) tus-
sen het gebroken glas en hout
in wat onze kamer was geweest EE
nadat de rest van de familie
met militaire doelmatigheid'
was afgevoerd naar eerste-hulp- |j
posten. Dat was toen de V-l
was gevallen. Zomaar, zonder
z'n karakteristieke, pruttelende EE
en vervolgens zwijgende aan- EE
kondiging. Met brullende mo- EE
toren was hij achter de huizen
ingeslagen. Verdoofd en bloe-
dend (rondvliegend glas; lijkt
meestal erger dan het is) hepen E
we rond tot Engelse soldaten
ons meenamen. Het is me altijd
bijgebleven hoe snel na de klap E
die hulp kwam opdagen. Alsof E
ze om de hoek hadden klaarge-
staan. Ik 'bewaar' nog altijd Eg
een stukje glas als herinnering E
in de rand van m'n linkeroor.
Het is in de loop van veertig ja-
ren flink ingekapseld, maar ik E
kan het nog steeds voelen. EE
En dan had je Fryer nog.
Fryer kwam niet zo vaak over
de vloer. Zijn verdienste be- E
stond er voor ons vooral in dat
hij kok was in het 'casino', eens
het onderkomen van de crème E
de la crème van de Luftwaffe
maar bij de Engelsen gewoon
een cantine. Fryer was een E
meester in het bakken van
enorme broodpuddingen. La-
gen wit brood afgewisseld met
custard en rozijnen. Achteraf E
denk ik dat Fryer een wat ge- E
voeliger antenne heeft gehad
voor de verlegenheid waarin we ËE
onze ouders brachten door ze E
voor deze militairen aan de was E
te zetten. ËE
„Ach een wasje meer of
minder. EE
En het leverde zeep op. Ech- E
te zeep. (Wordt vervolgd). E
tllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllilillllllllllllllllllllllllllllllllllE
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41076-236326.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Roosendaal, Molenstraat 45. 01650-37150.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur.
Abonnementen, bij vooruitbetaling te voldoen:
22,97 per maand; 66,30 per kwartaal of 258,- per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W
Voor post-toezending geldt een toeslag
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje® 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/ m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911.)
Bankrelaties.
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
W ARSCHAU (AFP/
UPI/DPA) - Polen
wordt de laatste dagen
gekenmerkt door een
groeiende hetze in de
pers tegen de katholieke
kerk. De klacht van de
aartsbisschop van Kra
kow over de ontvoering
en mishandeling van de
priester Tadeusz Za
lewski had donderdag in
kranten een stroom
'brieven' tot gevolg,
waarin zelfs de ver
moorde priester Popie-
luszko niet werd ontzien.
Tegelijkertijd publiceerde
de Amerikaanse krant New
York Times een vertrouwe
lijk Pools rapport, waarin de
interne situatie labiel wordt
genoemd.
De Poolse kranten stonden
donderdag bol van tegen de
rk-kerk gerichte brieven.
Zo opende het orgaan van
de communistische jeugd
Standar Mlodych met een
stuk van een journalist uit
Krakow, die zegt 'overspoeld
te worden door brieven van
lezers' na een serie felle arti
kelen over de kerk van No-
wa-Huta, waarvan de pries
ter bekend staat voor zijn
sympathieën voor de verbo
den vakbond Solidariteit.
Daarop volgen de brieven
van zeven lezers die zijn ge
selecteerd uit de 'stemmen
die in het hele land opgaan
om uiting te geven aan de
verontrusting en zelfs ter
reur die worden gewekt door
de haat en de intolerantie, die
vanaf bepaalde preekstoelen
worden verspreid'.
In andere brieven wordt de
Kerk ervan beschuldigd
slechts diensten te houden als
voorwendsel om een nieuwe
Solidariteit op te richten, die
de macht zou overnemen en
met de communisten zou af
rekenen. Ook de vorig jaar
door leden van de Poolse vei
ligheidsdienst vermoorde
priester Jerzy Popieluszko
komt aan de orde. 'Hij was
zeker geen heilige', aldus een
lezer. De priester heeft de
werkelijkheidszin verloren
en heeft daarvoor geboet. Hij
blijft de medestanders van
het regime nog steeds lastig
vallen, aldus de klacht van de
schrijver.
De reacties in de pers ko
men een dag nadat de rk-
Kerk in Polen de aanslag op
de priester en aanhanger van
Solidariteit Tadeusz Zalews-
ki, afgelopen zaterdag, be
schreef als een nieuwe terug
slag voor de relaties tussen
Kerk en staat en verklaarde
dat de meeste Polen de auto
riteiten verantwoordelijk
achten voor de actie.
Zalewski (29) werd aange
vallen door ongeïdentificeer
de personen die hem neers
loegen en zijn lichaam ern
stig verbranden met chemi
sche stoffen en sigaretten,
waarbij onder andere zijn
borst werd gebrandmerkt
met een V-teken, het teken
van Solidariteit.
Het Poolse ministerie van
binnenlandse zaken sprak de
beschuldigingen tegen en
verklaarde dat het vermoe
delijk om een ongeval ging,
waarbij de priester zich met
een brandende kaars ver
wondde toen hij naar de kel
der liep en viel. Zalewski
lijdt aan epilepsie en was al
enige tijd onder behandeling,
aldus de officiële verklaring.
Volgens een mensenrech
tengroep had Zalewski infor
matie verzameld over de ge
heimzinnige dood van de
vakbondsactivist Tadeusz
Fras in 1981. De officiële ver
sie luidde dat hij zelfmoord
pleegde.
Volgens een officieel rap
port van de Poolse regiering
wordt het regime van pre
mier Wojciech Jaruzelski be
dreigd door gevaren uit vrij
wel alle hoeken van de Pool
se maatschappij. Dit meldde
de Amerikaanse krant New
York Times donderdag.
Het blad zegt in een artikel
uit Warschau een kopie te
hebben verkregen van het
rapport van een intern on
derzoek van de Poolse rege
ring, dat stelt dat het bewind
na bijna vier jaar aan de
macht te zijn geweest lijdt
aan een gebrek aan geloof
waardigheid en aan een
schijn van ongerijmdheid.
Ook is het beleid onduidelijk,
aldus het rapport.
Zowel in de Kerk als bin
nen de onafhankelijke artis
tieke en academische ge
meenschappen bevinden zich
volgens het rapport uitgespo-
ken tegenstanders van het
bewind. Deze zetten aan tot
de ideologische en politieke
chaos in het hele land, aldus
het rapport.
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG - Vele tienduizenden
werknemers die voor een deel ar
beidsongeschikt zijn zullen na 1 ja
nuari van het komende j aar een stevi
ge knauw krijgen in hun portemon
nee. Dat althans gebeurt als het kabi
net zijn zin krijgt en WAO-ers in de
toekomst alleen voor het deel dat ze
arbeidsongeschikt zijn een WAO-uit-
kering ontvangen en voor de rest zul
len zijn aangewezen op een (lagere)
werkloosheidsuitkering.
Vooral voor de mensen die nu voor 55 tot
80% afgekeurd zijn (dus niet volledig) zal het
kabinetsbeleid flinke gevolgen hebben.
Het kabinet heeft besloten dat de WAO-
uitkering die deze groep krijgt van 80 naar
70% van het laatstverdiende loon moet zak
ken; een achteruitgang van 10% voor het
WAO-gedeelte. Daarmee is de pijn niet op.
In de huidige situatie ontvangen mensen in
deze groep meestal een volledige WAO-uit-
kering, die in principe tot het 65-ste jaar on
veranderd doorloopt. Die volledige WAO
wordt gegeven omdat deze mensen door
gaans toch niet meer aan een baan geholpen
kunnen worden, gelet op de hoge stand van
de werkloosheid.
Deze groep zal in het nieuwe systeem van
sociale zekerheid 'afgeschat' worden. Dat le
lijke woord houdt in dat de bedrijfsvereni
ging opnieuw moet vaststellen voor welk deel
met arbeidsongeschikt is. Voor het andere
deel (het werkloosheidsdeel dus) krijgt men
de gewone werkloosheidsuitkering. Maar die
wordt afhankelijk van de leeftijd en het ar
beidsverleden. Een WAO-er (gedeeltelijk ge
keurd) krijgt ten hoogste 5 jaar nog een
werkloosheidsuitkering. Daarna volgt bij
stand. Dat kan honderden guldens per
maand schelen.
Die termijn van 5 jaar hangt samen met
een overgangsmaatregel, die het kabinet wil
inbouwen om al te grote achteruitgang in in
komen ineens te voorkomen. Mensen die kor
ter dan 5 jaar arbeidsongeschikt zijn krijgen
een werkloosheidsuitkering die twee keer
lang is als waarop men recht had als men al-
leen werkloos was.
Deze uitermate ingewikkelde formulering
is een uitvloeisel van de norm dat een werk
loze een uitkering krijgt afhankelijk van de
leeftijd en het arbeidsverleden. Werklozen
tot 23 jaar krijgen een half jaar uitkering,
tussen 23 en 29 jaar 1 jaar, van 30 tot 34 is dat
1,5 jaar en dat loopt per vijf jaar zo op tot aan
een werkloze van 60 jaar die 5 jaar een uitke
ring krijgt.
Een voorbeeld: Een werknemer die korter
dan vijf jaar geleden in de WAO belandde en
bijvoorbeeld 36 jaar en voor 60% afgekeurd is,
ontvangt na 1 januari voor dat deel een
WAO-uitkering. Aannemend dat hij voor de
resterende 40% geen baan kan vinden krijgt
hij twee maal twee is vier jaar een werkloos
heidsuitkering. Daarna volgt bijstand.
Is diezelfde man evenwel langer dan vijf
jaar WAO-er dan krijgt hij ook vijf jaar een
aanvullende werkloosheidsverzekering.
Deze regeling geldt dus alleen voor de
mensen die op 1 januari al in de WAO zaten.
Wie daarna arbeidsongeschikt wordt krijgt
dus naast zijn WAO-uitkering alleen voor de
'normale' periode een aanvullende uitkering.
In ons voorbeeld krijgt de 36 jarige dus nog
slechts twee jaar aanvulling op zijn WAO.
Voor wie de regeling ook niet geldt zijn alle
arbeidsongeschikten onder de 30 jaar. Dat is
ongeveer 5% van het totale bestand. Meer dan
de helft van de WAO-ers is ouder dan 50 jaar.
De 40.000 WAO-er onder de 30 jaar worden in
de loop van volgend jaar allemaal 'afgeschat'
Dat 'afschaften' zal ondanks dat het om niet
eens zoveel mensen gaat, toch een in
drukwekkende administratieve klus worden.
Het kabinet is daarvoor al door de uitvoe
ringsinstanties gewaarschuwd.
Voorzichtig heet het dan ook in het kabi
netsstuk dat na volgend jaar bekeken zal
worden in hoeverre de operatie een succes
bleek te zijn. Als dat het geval is zullen ook
de werkloze arbeidsongeschikten tussen de 30
en 50 jaar onder de loep worden genomen.
Voor de groep die ouder is dan 50 jaar veran
dert er niets; zij houden hun rechten, zij het
dat ze een lagere WAO-uitkering krijgen als
ze niet volledig (80 tot 100%) zijn afgekeurd.
Niei
UTRECHT (ANP) - De
vorstschade die de Neder
landse fruitteelt afgelopen
winter heeft geleden is de
meest ernstige uit de ge
schiedenis. Zeer ernstig
getroffen gebieden zijn het
oostelijk deel van Noord-
Brabant en het noorden
van Limburg en vooral het
nieuwe fruitteeltgebied bij
DEN HAAG(ANP) - Morgen moeten
de Peruanen naar de stembus om een
nieuwe president te kiezen. De win
naar van de verkiezingen in een land
dat de afgelopen maanden het toneel
is geweest van aanslagen en protesten
komt voor de moeilijke taak te staan
een uitweg te vinden uit de immense
problemen waar het land in verkeert,
zowel op economisch, politiek als so
ciaal gebied. Behalve een president
worden ook 60 senatoren en 180 afge
vaardigden in het Peruaanse Congres
gekozen.
De steeds groter wordende economische en
politieke wanorde hebben de regerende par
tij van president Fernando Belaünde Terry
(71), de Acción Popular (Volksactie - AP), in
grote moeilijkheden gebracht. Vast staat dan
ook dat de AP zal moeten wijken voor een
van de grote oppositiepartijen.
De strijd om het presidentschap speelt zich
af tussen de vijf belangrijkste kandidaten.
Opiniepeilingen, waarvan de uitslagen overi
gens wel met een korrel zout moeten worden
genomen, wijzen erop dat de vanouds sterke
oppositiepartij Alianza Popular Revolucio-
naria Americana (APRA) aan de macht zal
komen. Haar kandidaat, de 35-jarige advo
caat Alan Garcia Pérez, zou 40 a 45 procent
van de stemmen kunnen behalen.
Garcia's belangrijkste tegenstander is de
marxistische burgemeester van Lima, Alfon
so Barrantes Lingén (57), die kandidaat is
voor Verenigd Links (IU) en volgens de opi
niepeilingen op zo'n 20 procent kan rekenen.
De derde op de kandidatenlijst is de rechtse
Luis Bedoya Reyes (66), die naar voren is ge
schoven door de in oktober vorig jaar opge
richte Democratisch Samenkomst (CD).
Het belangrijkste doel van Garcia's cam
pagne is de 19 miljoen door de crisis ontmoe
digde Peruanen weer hoop te geven. Via tele
visie-uitzendingen wordt met beelden van de
prachtige en monumentale resten van Inca
vestigingen of van kerngezonden kinderen
die witte duiven in de blauwe lucht vrijlaten
ingespeeld op het nationale gevoel van de Pe
ruanen. De jonge, goedogende en charismati
sche kandidaat moet de kiezers vertrouwen
geven; zij moeten erin geloven dat hij de
energie heeft om de problemen aan te pak
ken, aldus een APRA-medewerker. Om de
besluitelozen niet af te schrikken houdt Gar-
De drie belangrijkste kandidaten voor het presidentschap in Peru. Van links naar
rechts Luis Beyoda, Alan Garcia en Alfonzo Barrantes. - fotoap
cia het echter bij vage voorstellen.
Hoewel Garcia volgens de opiniepeilingen
toch als grote favoriet uit de bus komt zal hij
waarschijnlijk niet de vereiste absolute
meerderheid van de stemmen behalen. Dit
betekent dat hij het een maand later in de
tweede verkiezingsronde zal moeten opne
men tegen de best geplaatste andere kandi
daat. Ook een meerderheid in een van de
twee kamers van het parlement zit er volgens
politieke waarnemers niet in. De echte poli
tieke strijd wordt dan ook pas na de eerste
ronde verwacht.
De linkse IU-burgemeester van Lima, Al
fonso Barrantes, komt met duidelijkere voor
stellen dan Garcia. De kandidaat van Ver
enigd Links, een coalitie van zowel orthodox-
marxistische als gematigd linkse partijen,
heeft tot taak zowel de kiezers van het cen
trum te bekoren als de sterk anti-communis
tische gevoelens van rechts te overwinnen.
Net zoals Garcia wil Barrantes een mora
torium van vijf jaar op de aflossing van de
buitenlandse schuld aan de particuliere ban
ken, zonder echter alle banden met de kredi-
teuren te verbreken. Ook moeten de betrek
kingen met communistische landen worden
hersteld.
Terwijl Garcia het bij vage voorstellen
houdt, is Barrantes niet bevreesd het ware
gezicht van zijn partij te tonen. De landbouw
moet volgens hem worden gestimuleerd, het
bankwezen en de Amerikaanse oliemaat
schappijen genationaliseerd en de buiten
landse handel streng gecontroleerd.
Hoewel de opiniepeilingen aangeven dat de
IU, die vooral op het platteland op veel stem
men kan rekenen, als tweede uit de bus zal
komen, heeft het slechte bestuur van de bij
de gemeenteraadsverkiezingen van 1983 door
links gewonnen steden de reputatie van de
partij schade toegebracht, met name in Lima.
De IU heeft een golf van ambtenarenstakin-
gen in de hoofdstad moeten incasseren. Te
gen deze achtergrond valt het te voorspellen
dat de kleine ondernemers in Lima geneigd
zullen zijn te kiezen voor de rechtse Luis Be
doya Reyes.
Bedoya Reyes is de grondlegger van de
partij die van 1980 tot april vorig jaar met de
AP deel uitmaakte van de regeringscoalitie:
de Partido Popular Cristiano (Christelijke
Volkspartij PPC). Hij had de bedoeling van
de conservatieve PPC een grote volkspartij te
maken, die hem uiteindelijk in 1985 aan de
macht zou helpen. Bij vorige verkiezingen
bleek dat de toch al niet grote aanhang van
de partij nog verder was geslonken. De moe-
lilijkheden binnen de PPC leidden eind vorig
jaar tot de oprichting van de Democratische
Samenkomst (CD), waarvoor Bedoya Reyes
nu kandidaat is.
De verslechterende economische toestand
is de voornaamste oorzaak van de ondergang
van de huidige regering. De inflatie leidde tot
looneisen waaraan de regering, die de over
heidsuitgaven trachtte terug te dringen, niet
tegemoet kon komen. Zoals andere Latijnsa-
merikaanse landen moest Peru om kredieten
te krijgen van het Internationaal Monetair
Fonds (IMF) een strenge bezuinigingspolitiek
voeren. Uit protest tegen de door het IMF op-1
gelegde bezuinigingsmaatregelen organi
seerden de vakbonden 24-uursstakingen, wal I
herhaaldelijk de afkondiging van de nood-[
toestand tot gevolg had.
Bovendien wordt nu ook Peru getroffen
door het drugsprobleem. Een stroom drugs
handelaren heeft het land gemaakt tot een
van de belangrijkste bronnen voor de cocai-
ne-handel.
Een apart hoofdstuk in het dagelijks ge
beuren in Peru wordt gevormd door de maoï
stische guerrillabeweging Sendero Luminosol
(Lichtend Pad). De beweging, die vooral ac
tief is in de departementen Ayacucho, Huan-
cavelica en Apurimac, heeft sinds de verkie
zingen van 1980 in toenemende mate van zich
doen horen. Bij acties van de Senderistas en
tegenacties van het leger zijn meer dan 40ffl
mensen om het leven gekomen, voornamelijk
boeren uit de Andes.
Hoewel zowel de APRA als Verenigd Links J
te kennen hebben gegeven dat onderdruk
king geen oplossing kan bieden voor hel
guerrilla-geweld, zien de partijen ook in dal
de kansen op dialoog met Sendero nihil zijn
De guerrilla-beweging heeft herhaaldelijk te
kennen gegeven de verkiezingen te zullen
boycotten.
De situatie in Ayacucho en de sociale on
rust die de economische crisis tot gevolg heeft
gehad zijn voor Belaünde reden geweest om
militairen in zijn burgerregering op te ne- j
men. Hoewel het leger bij monde van de mi
nister van oorlog, generaal Julian Juli!
Freyre, de verzekering heeft gegeven de uit
slag van de verkiezingen te zullen respecte
ren, blijft onder de Peruanen de vrees s
wezig voor een mogelijk ingrijpen van de mi
litairen.
De president die op 28 juli het Pizzaro-)
leis in Lima zal betreden kan er naar de me
ning van politieke waarnemers op rekenend
de schaduw van een sterke militaire aanwe
zigheid te moeten regeren. De verkiezingen
worden door velen dan ook gezien als
proef voor de democratie in roerig Peru.
IN DE Nederlandse on
derhandelingen over de
collectieve arbeidsvoor
waarden is de slag om
de arbeidsduurverkor
ting blijkbaar in alle he
vigheid losgebroken. De
weg van 40 via 38 naar
36 uur op niet al te lange
termijn te realiseren is
daarbij vaak het kern
punt van de discussie.
Meer arbeidsplaatsen
door minder uren per
week te werken, is de
boekhoudkundige rede
nering die achter dit
streven zit.
Kijken we om naar het
verleden dan is het misschien
nog niet zo gek om op deze
wijze te proberen meer men
sen aan betaald werk te hel-
1 pen. Alleen is het dan de
vraag of de omstandigheden
waaronder in het verleden
tot grote arbeidstijdverkor
ting werd besloten ook ver
gelijkbaar zijn met de situa
tie die we nu beleven.
De grote klap in de verkor
ting van de arbeidsduur na
de Tweede Wereldoorlog
werd gegeven aan het prille
begin van de jaren zestig.
Bijna tien jaar van voortdu
rende en toenemende econo
mische groei was toen achter
de rug. De werkloosheid be
gon vrijwel jaarlijks dichter
tot het absolute minimum te
naderen en er werden teke
nen duidelijk die erop wezen
dat een gespannen arbeids
markt begon te ontstaan. Bo
vendien waren pas vanaf het
midden van de jaren vijftig
loonsverhogingen geboden
-of beter door de overheid
toegestaan - die de welvaart
van de werknemers deden
stijgen.
In die tijd was er een dui
delijke keuze aan de orde.
Aan de ene kant voortgaan
met meer loon en aan de an-
dre kant een toeneming van
de vrije tijd vragen, om de
tijd die ook nodig is om leuke
dingen in het leven te kun
nen praktizeren, ook be-
PROF.DR.
NICO DOUBEN
schikbaar te krijgen. Van
daar dat in 1961 werd geko
zen in de richting van de
vrije zaterdag; een keuze die
niet uit armoede werd ge
daan, maar die mogelijk was
gemaakt door de economi
sche voorspoed.
Natuurlijk is achteraf uit
statistieken af te leiden dat
deze verkorting van de
werktijd heeft geleid tot
meer banen. De economische
groei bleef er immers in en
we hadden zelfs mensen uit
het buitenland nodig om een
aantal zaken hier te komen
opknappen. Tot na het mid
den van de jaren zestig bleef
de werkloosheid zelfs op een
historisch laag peil en dat
leidde geleidelijk aan ook
weer tot hogere looneisen. Zo
werkt de markteconomie nu
eenmaal.
Thans zijn de uitgangs
punten van de loononder
handelingen niet alleen an
ders dan in het begin van de
jaren zestig, maar ook de
economische omstandighe
den zijn duidelijk sterk ver
schillend van toen. Ruim tien
jaar van tanende economi
sche groei en een oplopende
werkloosheid tot historische
hoogte zijn achter de rug.
Ook nu wordt weer reken
kunde toegepast die erop
neerkomt dat korter werken
meer banen schept.
Maar dat worden voor veel
mensen wel banen die nog
nauwelijks boven het mini
mumloon kunnen uitkomen,
omdat bij een zeer magere
stijging van de arbeidspro-
duktiviteit -en die situatie
kennen we- het heel moei
lijk, zo niet onmogelijk is om
zonder kostenverhoging veel
te doen aan arbeidstijdver
korting. Inleveren van loon
zal daarom vrijwel noodza
kelijk zijn om de meerdere
banen ook in de toekomst te
kunnen blijven behouden.
Naast dit kostenaspect is
er ook nog een concurrentie-
aspect. De wereldeconomie is
de laatste jaren danig aan
het veranderen. Stormachti
ge technologische ontwikke
lingen spelen daarbij een be
langrijke rol. De ene techniek
is nog niet volledig ingevoerd
of een andere staat op het
punt door te breken. Waar
dit gebeurt, wordt een inter
nationale voorsprong van en
kele jaren behaald. Waar dit
niet gebeurt, kunnen vele ja
ren van achterstand ont
staan. Het achterblijven is
hier veel erger dan het korte
tijd vooroplopen.
Voor de arbeidsorganisa
ties vraagt deze ontwikke
ling een zeer sterke mate van
flexibiliteit en bovendien een
openstelling van bedrijven
en fabrieken die niet gekop
peld is aan de arbeidstijd.
Daarnaast betekent dit dat er
op de arbeidsmarkt sectoren
kunnen ontstaan waarin
knelpunten zich doen gevoe
len die tot vertraging van 8c
toch al schamele produktic j
groei kunnen leiden.
Vooral nu er een toen^i
mend tekort zichtbaar wordl
aan technisch goed geschoo -
de specialisten, wordt een al
gemene arbeidsduurverkot-l
ting een nationaal econo-1
misch probleem. Het n>e;l
volledig benutten van
thans zeer belangrijke m®'|
selijke kapitaal -zoals ®j
met een economische tertfl
heet- is een bedreiging vfJ
de ontluikende economist I
groei. Daarom is het onzin™ I
om te redeneren in terne" I
van vóór of tegen arbei®'|
duurverkorting. In somrwf I
sectoren kan het beter dan'J
andere; er zijn er echter oo
waar het moeilijk of niet ka"
Zonder groot verlies aan
ternationale concurrentie
kracht tenminste.
Het is maar de vraag of I
in Nederland voldoende
voel voor relativiteit en na-
differentiatie op dit punt va
ZE BOUWEN schepen van grote
[japanners. Toch wordt voor 12C
bouw van Van der Giessen-de N<
|een van de laatst overgebleven gr
werven, collectief ontslag aangev
markt voor scheepsbouw is totaa
denne (Economische Zaken) is ni
financiële steun te geven om de
overbruggen. Tegen die tijd zal d
Jder) beslissen over het al dan nie
Inmg aan Europese werven. Roni
[yan de nieuwbouwmarkt verwacht
Na de ellende van het RSV-drar
|ken begrijpelijkerwijs zeer voorzit
i financiële injëctiës aan in mo
i/ooral Van Aardenne zelf is doo
opnieuw een flater te slaan. Angst
aan te blijven is deze minister zc
hem inzake de scheepsbouw na
vacht kunnen worden waaraan ris
Als er op Economische Zaken
hebben gezeten, zou de toekom;
der Giessen-de Noord misschier
heeft namelijk alles wat ze bij de R
'Den Haag' probeert zich intus;
deverantwoordelijkheid voor het tr
[trie - want daar komt de trieste c
aan den IJssel op neer - in te d
Scheepswerf van overhaast hanc
hog, zo wordt beweerd, te prater
[ran de staatssteun.
Die directie lijkt ons met op he
Jok zij heeft natuurlijk van het R
Rente tegenspelers aan de kant var
pat zit te slapen, 'Den Haag' hac
Schade en schande wijzer was ge
[reageren. Nu is de directie van de
villen levensvatbare onderdelen v
?waar verliesgevenden zo snel mo'
JE MIDDENSTAND van groot tot
lensen hebben als gevolg van
/an de laatste jaren minder te best
zwartgeld-circuit; anders zou de
zi|n Mede als gevolg van die teruc
|n het midden- en kleinbedrijf mint
van de verbeterde economische
vorden. Dat resulteert dan weer ir
ie werkgelegenheid in deze sector
Tot degenen, die in een bestec
lens een probaat middel zien voor
gelegenheid, behoort ook de Natie
js op grond van een representatiev
pdse bedrijven tot de conclusip
van de omzet, naast winstherstel,
zeiing van ondernemers om invesl
Kunnen nemen. Voor zo'n omzetsti
)in aan en een daling van di
f n9sbank gaat er daarbij van uit, c
overheid inmiddels dusdanig verb;
pverlichting, die de terugdringir
p ager za| ,-|oen ver|0perii uj{ oc
"ancien verantwoord is.
De NIB ziet nog een andere mc
an te zwengelen: individuele loon
■,ln®nde ondernemingen kunnen c
m LK meer 9eld onder de nnense
lunz en nemen dan toe; daan
nae bedrijven profiteren.
|ringer l00n en minder belasting
meer werkgelegenheid;
kaw Werkr,emers bij goed florer
tfooft heeft- 0°k de helft van de
iet h 'n ^aar de vakbeweging
laar 1 stak'n9swapen in de han<
tp/hfjn voor consumptievergrotir
sum f Verkort'n9- '-)aar beet bet
war-ht meer werkgelegenheid.
Bxnin bovendien, dat kunstmatige
p osieve spanningen zal leiden.
Het
[n de
2lJn interessante tegenstellim
iein ,Zu'verencie werking van het
linori 'n de bestuurbaarheid van d
Mennn' Het niet onwaarschiji
spelen bij de Kamerverkiezir
de arbeidsverhoudingen
wil'
op
len opbrengen. Mocht
lukken, dan komt er in de
bije toekomst ook weer f"
meer werk.
dill
is-1
echt I
ciaiie, Vtsterin9sbank zullen nog
Teneiü,^ e verkiezingsprogramma
ivan heef1 de president-direc
L,nk 1 n°9 niet zo heel lang gelee
