dheid
NC-activist Max Sisulu:
I een moment komen dat
pk van De Klokkenberg
het beeld van het Igna-
loit zal De Klokkenberg
moeten worden. Nie-
og welke kant het met de
e uit zal gaan. Wordt de 3
doorgevoerd en heeft het
edden teveel, dan kan op
de hartkliniek met een
aanpassing naar het Ig-
Een kwestie van een ope-
jbouwen, de bedden zijn
gnatius en Klokkenberg
htbaar zijn voor elkaar
13 APRIL 1985
ER WIJL de Zuidafrikaanse regering tracht
om de wereld-opinie gunstig te stemmen door
kleine maatregelen ten gunste van de zwarte
bevolking aan te kondigen, bereiken ons
onverminderd berichten van zwart verzet tegen
het apartheidsregime. De regering grijpt naar
steeds zwaardere middelen om het zwarte verzet
de kop in te drukken. De recente ontwikkelingen
in onder meer Sharpeville en Uitenhage
getuigen daarvan. In de afgelopen maanden
vielen er 250 doden. Vandaag worden de 19 doden
begraven die werden doodgeschoten tijdens de
bloedige onlusten in maart. Max Sisulu, zoon van
ANC-leider Walter Sisulu die tegelijk met
Nelson Mandela gevangen werd genomen, is een
jaar in een Nederland voor een onderzoek naar
het verband tussen het apartheidssysteem en de
buitenlandse investeringen in Zuid-Afrika. „De
huidige ontwikkelingen in Zuid-Afrika zijn het
begin van het einde", zegt hij.
Besturen
Boycot
Vakbonden
Kerken
Leiders
[„Specialisten wot-
pecialiseerder. Dm
fid".
I- FOTO GERARD DAMOISEAUX
Bice maat wordt uit-
hngrijleer gevonden
he maat".
énde directeur van de
kad voor de Volksge-
Ivan de ene kant wel
1 de economische reces-
It tot een fundamentele
De eerste resultaten
Inkerend bejaardenbe-
ervan uit dat oudere
mogelijk thuis blijven
It weer menselijke zorg
en moeten niet meer
prden. Dat geldt net zo
vakzinnigenzorg.
nvullende hulp vanuit
lan dat ook. Er zijn sig-
fubliek dat zelf ook wil.
in toenemende mate
De menselijke maat
elijk toch belangrijker
de medische maat,
Irganisatie van de ge-
vind je die menselijke
fcldoende terug. De poli-
pg niet voor gekozen".
Inlopend: „De ik-maat-
|de mond vol van mede-
De Linkse Jongens
ets anders, maar laat in
de eigen naaste ver-
I zij het begrip naasten-
fns inhoud geven in on-
schappij. Naastenliefde
van de Derde Wereld,
Nederland voorop. Maar
i voor je ouders, je kin-
I advies van Henk Bose-
eft toevallig betrekking
huissituatie in Breda
van Laurens en Disc
|het Dongemondzieken-
sdonksveer gaat op in
lutse Josephziekenhuis,
I nieuwe Ignatiuszieken-
f op 485 bedden gehouden
pt op 415.
an 3 bedden per duizend
gebaseerd op het flanke-
[enbeleid en op een ver-
de zorg van specialis-
Jsartsen en andere men-
|rste lijn. Dat zijn echter
Dlang daarover geen ze-
kat moet Breda het risico
|n haar gezondheidszorg
eten.
de toekomst van de
Boselie: „Haar positie is
:ussie. De ene groep
een objectief adviesor-
tijn naast de samenwer-
:n in het veld van de ge-
rg. Advies en overleg
gescheiden gehouden. lK
:t voor.
ar het harmoniemodel. V
eft het kader aan waar-
veld zich structureert e
le raden voor de volksge-
at is ook de wens van d
gingen, de Koninklijke
pij tot bevordering
kt en de Nationale Zieken-
I Brabant zover komt? Ge
1 Staten lijken een voor
in voor het eerste mod_
deze provincie heert
ezingsprogramma
model gekozen. Politie
veld moeten samen
n. De werkers in de
org beginnen zich gel"
beter bewust te worde
lats".
'De zwarte bevolking
eeft de angst voor
'tgeweer overwonnen'
Door Nell Westerlaken
IN september '84 kwam Max
Sisulu op uitnodiging van de
Universiteit van Amsterdam
naar Nederland. Deze univer
siteit stelt hem in het kader
van het Govan Mbeca Fund
gedurende een jaar in staat
om onderzoek te verrichten
naar de gevolgen van een
boycot van Zuid-Afrika. De
beurs is genoemd naar een
Afrikaanse verzetsleider.
Sisulu voert het research-werk uit
ten behoeve van de economische af
deling van het Afrikaanse Nationale
Congres (ANC), de zwarte verzetsbe
weging die sinds jaar en dag verbo
den is door de Zuidafrikaanse rege
ring en wiens leiders Nelson Mandela
en Walter Sisulu in '62 achter tralies
zijn gezet. Ze zitten nog steeds vast.
De moeder van Max werd in januari
van dit jaar gearresteerd met 15 an
dere leiders van het Verenigd Demo
cratisch Front (UDF), een overkoepe
lende organisatie, met twee miljoen
leden, die opkomt voor gelijke politie
ke en burgerrechten voor de zwarte
bevolking. Hoewel deze beweging
niet is verboden worden de gearres
teerde leiders beschuldigd van hoog
verraad. Het heeft er dan ook alle
schijn van dat deze beweging door
Pretoria wordt getolereerd met de
publieke opinie in de wereld op het
oog.
Geheel in de lijn van deze zwarte
verzetsleiders is ook Max Sisulu
voorstander van het gewapende ver
zet. „Een corrupt en meedogenloos
systeem zoals het apartheidsregime
zal zichzelf nooit opheffen en daarom
is de enige uitweg die van de wa
pens", is zijn antwoord. Het ANC en
ander zwarte verzetsbewegingen
staan hierin overigens niet meer al
leen.
De kerken, onder leiding van bis
schop Desmond Tutu, Alan Boesak,
Beyers Naudé en Denis Hurley (de
blanke aartsbisschop van Durbin)
stellen zich in toenemende mate ach
ter de gewapende strijd, hoewel ze
daarmee arrestaties en huisarrest
riskeren. Want, zeg Nobelprijswin
naar Tutu, de bestaande situatie, met
arrestaties, schietpartijen en armoe
van het zwarte volk is ook geweldda
dig.
Het blanke regime in Pretoria lijkt
zich steeds meer aan te trekken van
de protesten in de hele wereld en het
in felheid toenemende zwarte verzet.
Enerzijds worden er maatregelen af
gekondigd die moeten laten zien dat
Pretoria een soepeler beleid voert te
genover de zwarte bevolking, ander
zijds gooit de regering steeds grimmi
ger middelen in de strijd om het
zwarte verzet de kop in te drukken.
Meer dan ooit echter doet het zwar
te verzet van zich spreken. Begrafe
nissen van zwarten die zijn gedood
tijdens rellen lopen zelf weer uit op
anti-apartheidsdemonstraties. Het
ziet er naar uit dat het blanke apart
heidsregime zijn langste tijd heeft ge
had, hoewel deze geluiden ook wer
den gehoord na de bloedige rellen in
Sharpeville, in 1960, in Soweto in 1976.
Max Sisulu beantwoordt de vraag
in hoeverre de huidige ontwikkelin
gen in Zuid-Afrika het einde inluiden
van het apartheidsregime:
„Het verschil tussen nu en de situa
ties anno 1960, in Sharpeville en anno
'76, in Soweto, is dat ons volk beter
georganiseerd is dan indertijd. De or
ganisatiegraad is veel hoger. Studen
ten, jongeren, arbeiders, vrouwen en
kerken slaan de handen ineen voor
dezelfde strijd, die niet langer de
strijd is van enkel de intellectuelen.
Daarnaast is de vastberadenheid
onder het volk toegenomen. Het
zwarte volk is zich nu meer bewust
van zijn onderdrukte positie. Daar
door heeft de liefde voor de vrijheid
de angst voor het geweer overwon
nen. De zwarten zijn niet langer bang
om te sterven voor hun vrijheid. Die
heldhaftigheid zie je in de straten van
Cross Roads, Sharpeville en Langa, in
de straten van alle wijken, in alle
provincies. Onder de bevolking is een
woede gegroeid die niet meer te keren
is. Het is een teken aan de wand dat
de bloedige rellen elkaar sneller op
volgen.
En wat het regime betreft
„Ondertussen grijpt het regime meer
en meer naar bot geweld in een po
ging om de status quo te handhaven,
om apartheid in stand te houden.
Voor hen begint de situatie uit de
hand te lopen. Het is een paniek-regi
me geworden. De tijd van bevrijding
die nu aan de gang is, heeft een cres
cendo bereikt. Het tij is niet meer te
keren."
In West-Europa en in de Verenigde
Staten keert de publieke opinie zich
steeds duidelijker tegen het apart
heidsregime. In welke mate draagt dat
bij aan de Zuidafrikaanse vrijheids
strijd?
„De publieke opinie in het Westen is
één van de pijlers waarop onze strijd
is gebaseerd. We verwelkomen iedere
steun voor de strijd. De publieke opi
nie in bijvoorbeeld de Verenigde Sta
ten onderstreept dat de regering Rea
gan onder het mom van zogenaamde
constructief engagement eigenlijk
vriendschapsbanden aanknoopt met
het regime. Het volk van de VS
knoopt ook vriendschapbanden aan
maar dan met het onderdukte en
strijdende volk van Zuid-Afrika. Dat
is een positieve ontwikkeling. Ook in
West-Europa, Afrika en in andere
landen groeit de steun.
Maar hoewel we ons ervan bewust
zijn dat internationale solidariteit be
langrijk is, kan het nooit de doorslag
gevende factor zijn in onze strijd te
gen apartheid. Wij, het volk van
Zuid-Afrika, zijn degenen die het re
gime omver zullen moeten werpen.
We zullen alles moeten geven om dié
verandering te bewerkstelligen.
Wij zijn dat niet alleen aan onszelf
verplicht. We zijn het verplicht aan
de volkeren van zuidelijk Afrika
want zolang een apartheids-regime
blijft bestaan, zolang zal het door
gaan met terroriseren en destabilise
ren van de volkeren in de rest van
zuidelijk Afrika. Verder zijn wij het
verplicht aan de hele wereld. De nu
cleaire mogelijkheden van het regime
in Pretoria zijn een gevaar voor de
hele mensheid. In deze zin is het dus
ook in het belang van de westerse
landen dat dit regime verdwijnt".
Het is de regering van president Botha
er veel aan gelegen om een gunstige
indruk te maken in het Westen. Er
worden maatregelen afgekondigd ten
gunste van de zwarte bevolking, die
jaren geleden ondenkbaar zouden
zijn, zoals het geleidelijk aan uitbrei
den van het aantal zwarten in plaatse
lijke besturen.
„Er zijn kleine veranderingen. In
twee soorten. Je hebt de veranderin
gen die het resultaat zijn van onze
eigen acties, van het volk. De rege
ring was gedwongen deze concessies
te doen, zoals het tolereren van de
vakbonden die lange tijd illegaal zijn
geweest. Het volk heeft de bonden op
eigen kracht opgericht en de regering
kon niet anders dan dit accepteren.
Dan zijn er de veranderingen die
de regering heeft voorgesteld om de
internationale publieke opinie gun
stig te stemmen. Een onderdeel daar
van is om een paar zwarten te laten
meewerken in het apartheidssysteem.
Ze willen zwarten en kleurlingen in
teresseren voor het verdedigen van
de status quo. Dit omvat onder meer
het Driekamerparlement waarin de
kleurlingen en de Indiërs, naast blan
ken, onderdeel uitmaken van het
apartheidssysteem. Ook de uitbrei
ding van het aantal zwarten in plaat
selijk besturen valt onder deze cate
gorie maatregelen. Het zijn beteke
nisloze, cosmetische veranderingen.
Zwarten hebben immers nog steeds
geen enkel fundamenteel recht".
Dat is de reden van het geweld van
zwarten tegen degenen die zitting
hebben in de plaatselijke, zwarte be
sturen?
„Ja, de zwarten in plaatselijke bestu
ren zijn marionetten van het apart
heidsregime. Ze worden beheerst
door blanke industriëlen, regerings
functionarissen enzovoorts. De opzet
van die plaatselijke besturen is om
zwarte arbeidskrachten te kanalise
ren naar de plaatsen waar ze nodig
zijn, zoals de industrie en de mijnen.
En daarom,...de informanten, de
politiemensen, de leden van de ge
meenteraden, zij zijn degenen die het
systeem van apartheid mogelijk ma
ken in de wijken. Ze zijn de instru
menten van de apartheid, ook al zijn
ze zwart. Daarom zijn ook zij doelwit
van het verzet".
Hoe beoordeelt u de houding van de
Westerse regeringen tegenover het
blanke apartheidsregime?
„De wereld is door de Verenigde Na
ties opgeroepen om acties te onderne
men tegen Zuid-Afrika maar de Wes
terse regeringen hebben voortdurend
geweigerd om enige maatregel te ne
men die van belang kan zijn voor de
vrijheidsstrijd van het zwarte volk.
De regeringen zijn slechts bereid om
ons een lippendienst te bewijzen door
apartheid te veroordelen.
Apartheid wordt beschouwd als
een misdaad tegen de mensheid maar
veel regeringen gaan door met colla
boreren met deze misdadigers. Dit re
gime is het stadium van onmenselijk
handelen al voorbij. Het maakt zich
schuldig aan volkerenmoord. Het is
onbegrijpelijk dat Westerse landen
door kunnen blijven gaan met het on
dersteunen van de Zuidafrikaanse
economie, die de regering uiteindelijk
in staat stelt om de apartheid te
handhaven".
Welk effect zouden concrete maatre
gelen als een boycot van de investe
ringen in Zuid-Afrika kunnen heb
ben?
„Technische steun, materiële steun,
Max Sisulu.
„Onder de
bevolking is een
woede gegroeid die
meer te keren is".
- FOTOARCHIEF DE STEM
financiële steun aan de Zuidafri
kaanse economie zijn de machtsmid
delen van het apartheidsregime.
Daarom moedigt het ANC complete
isolering van Zuid-Afrika aan, onder
meer door het terugtrekken van de
investeringen. De mensen die zeggen
dat een investeringsboycot geen ef
fect heeft, hebben zelf belangen bij
die investeringen. Ze willen voorko
men dat die belangen worden ge
schaad en werpen een rookgordijn op.
Het is een smoes om werkloos te blij
ven toezien hoe de zwarten worden
onderdrukt."
Heeft het effect als een klein land als
Nederland zou overgaan tot concrete
maatregelen zonder de houding van
andere Westerse landen af te wach
ten?
„Er is een heleboel dat een land als
Nederland kan betekenen. Alleen als
gebaar al zou Nederland investerin
gen in Zuid-Afrika kunnen verbie
den. Maar het zou méér betekenis
hebben. Neem bijvoorbeeld een firma
als Philips. Zo'n bedrijf importeert
hoogwaardige, technologische kennis
en moderne, electronische appara
tuur in Zuid-Afrika. Dat zijn alle
maal machtsmiddelen in handen van
het regime.
De vestigingen van de grote Wes
terse firma's zijn de belangrijke
steunpilaren van het Zuidafrikaanse
regime omdat ze een bijdrage leveren
aan de Zuidafrikaanse economie die
gecontroleerd wordt door blanken.
Het moet toch mogelijk zijn om deze
vorm van collaboratie te stoppen.
Daarnaast is er steun nodig voor de
slachtofers van de apartheid en voor
degenen die er tegen vechten. Ook de
vluchtelingen hebben opvang nodig".
In sommige kringen valt te beluiste
ren dat een economische boycot in de
eerste plaats de zwarte arbeidersbevol
king zal treffen....
„Wij zijn geroerd door zoveel plotse
linge sympathie. Maar bedenk wel
dat het zwarte volk zelf om die maat
regelen heeft gevraagd. We weten dat
we er door getroffen zullen worden
maar we weten ook dat zulke maat
regelen het einde van dit regime zul
len bespoedigen en de periode van
bloedvergieten zullen verkorten. Zul
ke maatregelen zijn dan ook welkom
omdat ze onze lijdensweg verkorten.
We zijn bereid om iets meer te lijden
om het lijden eerder te stoppen".
De zwarte vakbonden, die inmiddels
worden toegestaan door de regering,
gebruiken hun economische machts
middel, de staking, steeds meer voor
politieke doeleinden....
„Zwarte vakbonden zijn inderdaad
een andere belangrijke steunpilaar
van onze strijd. Zwarten vormen on
geveer 70 percent van het arbeidsle
ger. Zonder hen stopt de Zuidafri
kaanse economie. Zuid-Afrika kan
zijn wat het is over de ruggen van de
arbeiders.
Maar de arbeider vecht niet alleen
meer voor z'n persoonlijke belangen
op de werkvloer. Hij vecht voor ver
betering van de hele maatschappij
want hij is onderdeel van een onder
drukte meerderheid, een werkende
klasse die wordt uitgebuit. In toene
mende mate worden die twee dingen
in dezelfde strijd gecombineerd, het
arbeider-zijn en het zwart-zijn. Het
is de apartheid zelf die de belemme
ring is voor de ontwikkeling van de
zwarte.
De stakingen laten een georgani
seerde werkende klasse zien. De
zwarten blijken zelfs bereid om hun
banen kwijt te raken in een periode
van economische recessie. Samen met
de studenten en andere groepen heb
ben de arbeiders een effectieve sta
king gehouden in het hart van de
Zuid-Afrikaanse industrie, in Trans
vaal.
Van de studenten, de intellectuelen
is de strijd uitgegroeid naar de arbei
ders. Zelfs slecht georganiseerde ar
beidersgroepen en mensen in over
heidsdienst, die niet mogen staken,
leggen het werk neer. Onlangs zijn
daardoor 6000 mensen ontslagen."
Ook de kerken laten steeds meer van
zich horen in de strijd tegen apart
heid. Hoe belangrijk hun rol? Is die
alleen nog beperkt tot de kerkleiders?
„De rol van de kerkleiders én het
kerkvolk is steeds belangrijker ge
worden. Als de kerk vroeger stil was
over de gevolgen van apartheid, is zij
nu mondig geworden in de oppositie.
Dat is een belangrijke bijdrage.
De kerk begint te realiseren dat ge
weld de enige weg naar vrijheid is.
Niemand is echt voorstander van ge
weld. We zouden onze vrijheid liever
zonder bloedvergieten gerealiseerd
zien. Vergelijk de rol van de kerken
maar met de kerken in de Tweede
Wereldoorlog, in de strijd tegen het
fascisme in Europa".
Kan er een parallel getrokken worden
met de rol van de kerken in Zuid-
Amerika?
„Er zijn wel enkele overeenkomsten
met de kerken in Zuid-Amerika.
Sommige mensen zien onze kerklei
ders als de bisschop Romero's van
Zuid-Afrika. Een overeenkomst is
dat veel kerkelijken zich vanuit hun
geloof sterk maken voor de strijd,
waarvoor ze gearresteerd worden. De
theologie die nu vooral gehuldigd
wordt is de theologie die zegt: 'We la
ten ons niet als vliegen doodmaken.
We stand up and fight'. De kerken
staan daar achter".
In welke positie verkeert het ANC op
het moment? De beweging is gedwon
gen om ondergronds te werken, de lei
ders zitten nog steeds vast...
„We doen politiek werk, in binnen-
en buitenland. We proberen zoveel
mogelijk internationale steun te mo
biliseren voor onze strijd. Velen iden
tificeren zich met het Afrikaans Na
tionaal Congres. De politieke popula
riteit van het ANC is nooit groter ge
weest. Om precies te zijn: dat komt
omdat het ANC van het volk en ónder
het volk is.
Daarnaast heb je het militaire as
pect. De ANC voert militaire acties
tegen regeringsdoelen en -installaties
en zelfs tegen individuen, de meest
gewelddadige individuen".
De gevangen ANC-leiders
zijn het symbool van het zwarte
verzet".
Naast het ANC bestaat het Verenigd
Democratisch Front (UDF), een orga
nisatie die meer dan 650 bewegingen
overkoepelt, zoals studenten-, vrou
wen-, arbeiders- en jeugdorganisaties.
Evenals de ANC-leiders zijn de UDF-
leiders ook gearresteerd. Kerkelijke
leiders krijgen huisarresten opgelegd.
Hoe kan het verzet zich in zo'n situatie
verder ontwikkelen?
„We weten dat de leiders en anderen
gearresteerd worden maar de strijd
gaat door. Toen Mandela en anderen,
(onder wie Walter Sisulu, de vader
van Max, red.) werden gearresteerd
was dat een terugslag voor het verzet
maar de strijd is niet gestopt. De si
tuatie zelf brengt leiders naar voren.
De mensen hebben het leiderschap-
vanuit-de-gevangenis ook onder
steund en ze gaan door met het ge
vecht voor vrijlating van de leiders.
De regering denkt door onze leiders
te detineren, te arresteren en te ver
moorden, het verzet de kop in te kun
nen drukken. De strijd zal niet stop
pen. Het is UDF is onder meer in actie
gekomen tegen het Driekamerparle
ment dat Botha heeft ingesteld dat is
samengesteld uit blanken, Indiërs en
kleurlingen. Het UDF was daar om
de mensen te mobiliseren tegen deze
fraude. Die strijd is niet te stoppen".
Sisulu vraagt vervolgens aandacht
voor de zestien Zuidafrikaanse dis-
sisdenten die deze maand terecht
staan wegens hoogverraad. „Hieron
der zijn vakbondsleiders, leiders van
het UDN en ANC en veel anderen.
Het zou goed zijn als Westerse landen
hun campagne intensiveren om deze
politieke gevangenen vrij te laten. In
ternationale druk kan de regering
weerhouden om deze mensen, die van
verraad worden beschuldigd, te do
den." Op 20 mei begint het proces te
gen de UDF-leiders. Nadat deze be
weging zondag had laten weten door
te zullen gaan met acties van burger
lijke ongehoorzaamheid heeft de re-
geing een felle waarschuwing doen
uitgaan in de richting van de UDF.
Na voltooiing van het onderzoek
zal Sisulu terugkeren naar Zambia
van waaruit hij de strijd tegen het
apartheidsregime zal voortzetten. De
weg terug naar zijn geboorteland is
onder dit regime uiteraard afgeslo
ten.
