Y rouwenemancipatie afgeremd door islam Reeks incidenten wekt onrust in Indonesië Israel 01 en waar Schoo ple handhave VEEL AAN. VRIJDAG 12 APRIL 1985 EXTRA VRIJDAG 12 APRIL 198! WESTERSE LAND Simone Veil: liberaal in de ware zin Door Kathleen Griffin PARIJS - In deze tijd, waarin extreem-rechts in Frankrijk steeds meer terrein wint, is Si mone Veil een van de weinige figuren uit de traditionele rechtervleugel die haar populari teit heeft weten te bewaren. In de opiniepeilingen van de afgelopen tien jaar verschijnt haar naam telkens weer boven aan de lijsten en het publiek beschouwt haar als een be trouwbaar en politiek integer persoon. T48 Simone Veil mag zich ge lukkig prijzen nog in leven te zijn. In de oorlog kwam ze in Auschwitz terecht, waar veel van haar familieleden omgebracht zijn. Zij over leefde Auschwitz echter, ging na de oorlog rechten studeren en klom snel om hoog in het gerechtelijk ap paraat om uiteindelijk te be landen op het ministerie van justitie. Als minister van gezond heid onder president Gis- card d'Estaing kwam ze voor het eerst in de publieke belangstelling te staan. Het was Simone Veil die het eer ste Franse abortus-wetsont werp door een vijandig par lement moest sturen. Ze kreeg felle kritiek te verdu ren van rechtse en rooms- katholieke parlementariërs, die haar ervan beschuldig den de demografische dood van Frankrijk te willen ver oorzaken. Het wetsontwerp, onderdeel van Giscards pro gramma voor een nieuw en liberaal Frankrijk, leek voor Simone Veil op een politieke zelfmoord uit te draaien. In feite gebeurde juist het tegenovergestelde: het wets ontwerp werd aangenomen. De lange, woordelijk over genomen debatten in Le Monde lieten een Simone Veil zien, die namens de Franse vrouwen op waardi ge wijze de scheldkannona- des het hoofd wist te bieden. Haar inspanningen werden enorm gewaardeerd in een land dat naar modernisering hunkerde. Het versterkte bovendien haar politieke ge loofwaardigheid vooral on der de vrouwelijke kiezers, die zich nu eindelijk eens met een politieke figuur konden identificeren. Terugblikkend Terugblikkend op die pe riode zegt ze dat het feit dat zij een vrouw was in een parlement, dat bijna alleen uit mannen bestond, haar toen zeker geholpen heeft. Volgens haar zou alleen een vrouw, sprekend uit naam van de Franse vrouwen, het voor elkaar krijgen een der gelijke wet door dit manne lijke bolwerk te krijgen. In 1979 werd ze lid van het Europees Parlement en be gon ze aan een nieuwe fase in haar carrière. Ze is een toegewijd voorstandster van de Europese Gemeenschap. Tijdens haar tijd als succes volle en populaire voorzitter van het Europarlement dwong ze veel respect af door de diplomatieke ma nier, waarop zij lastige par- lements-debatten wist af te handelen. Over de traditio nele problemen tussen haar eigen land en Groot-Brit- tannië zegt ze: „Ik geloof dat Groot-Brittannië onmisbaar is voor de gemeenschap, wat de problemen ook mogen zijn. Een Europa zonder Groot-Brittannië is gewoon ondenkbaar." Deze Europese kant van haar politieke loopbaan kan verassend genoemd worden voor iemand die tot zo'n chauvinistische natie be hoort als Frankrijk is en die Simone Veil: „Het feminisme en het gevecht voor een carrière kun je niet van elkaar zien. zichzelf beschrijft als „libe raal in de ouderwetse, Britse zin van het woord", wanneer haar gevraagd wordt om zichzelf in een politiek spec trum te plaatsen. Zelf vindt ze de Fransen echter „te veel bezig met Frankrijk zelf." Er is ongetwijfeld een dui delijk verband tussen haar verleden als balling en haar voorkeur voor een Europese Gemeenschap, die in zoverre een succes is dat een oorlog tussen Frankrijk, Groot- Brittannië en Duitsland nu voor het eerst sinds eeuwen ondenkbaar is geworden. Tijdens de laatste verkie zingen voor het Europees Parlement kwamen de Franse binnenlandse poli tieke problemen duidelijk naar voren. Simone Veil, kandidate van de ongeluk kig uitgevallen coalitie van de UDF (de traditionele gaullisten) en de RPR (de conservatieve partij, (geleid door de ambitieuze burge meester van Parijs, Jaques Chirac) moest teleurgesteld toegeven dat de uitslag niet zo positief was als ze had ge hoopt. Van Simone Veil wordt vaak gezegd dat ze een goede persoonlijke band met burgemeester Chirac heeft en dat ze een goede kans maakt op het premier schap, mocht Chirac ooit president worden. Opvallend aan Simone Veil is haar warme, mense lijke uitstraling. Ze is een mens van vlees en bloed, met alle emoties en angsten die daar bijhoren. En het is haar recht-door-zeese en in formele aanpak, die de Fransen zo aanspreekt. „Het publiek mag mij omdat ik dezelfde taal spreek, dezelf de vergissingen maak als - (foto anp) zij", is haar eigen commen taar. „Ik ben een van die vrou wen die gelooft dat de je de feministische strijd en het gevecht voor een carrière niet los van elkaar kan zien. Het is onzin vrouwen wijs te maken dat ze terug de keu ken in moeten, meer kinde ren moeten krijgen, of dat ze niet hoeven te proberen ho gerop te komen dat nemen ze niet meer, maar de man nen zouden dat wel prettig vinden, niet?" Het is bijna onvermijde lijk dat Simone Veil vergele ken wordt met die andere vrauw uit de rechterhoek, Margaret Thatcher. Maar „la dame de fer", zoals de Britse premier in Frankrijk wordt genoemd, heeft niets van de warmte en de sym pathie die Simone Veil bij het publiek oproept. Hoewel deze laatste moet werken in een meer macho-gerichte maatschappijwaar vrou wen nog maar net begonnen zijn met het consolideren van hun rechten, dwingt ze bij iedereen respect af. Wanneer er conflicten zijn, dan hebben die een politieke oorzaak en niet een persoon lijke. Het is voor Simone Veil tegenwoordig niet langer mogelijk de interne politieke machtsstrijd in Frankrijk te ontwijken. De opkomst van Le Pen en zijn Nationale Front heeft het politieke beeld veranderd en de hier uit voortkomende spannin gen hebben sommige funda mentele tegenstrijdigheden in de positie van Simone Veil naar voren gebracht. Haar aandeel in het gekra keel om een geloofwaardige leider voor rechts-Frankrijk te produceren, heeft haar onafhankelij ke reputatie enigzins aangetast. Ze heeft geen goed woord over voor de socialisten, zelfs niet over brede sociale veranderingen, die haar toch na aan het hart moeten liggen. Als joodse vrouw is ze vast komen te zitten in een rechtse hoek, die niet be paald bekend staat vanwege zijn sympathieke kijk op vrouwen of joden. Tijdens openbare, rechtse bijeen komsten wordt ze geregeld persoonlijk beledigd maar ook als symbool voor vrou wen en joden. Onlangs zei ze hierover: „Wanneer je be reid bent om als vrouw naar voren te treden in een door mannen bestuurde maat schappij en als jood in een door kampen gemarkeerde maatschappij, dan vorm je een minderheid en moet je vechten." Copyright De Stem/The Guardian Islamitische vrouwen moeten zich steeds vaker beperken tot het werk in het huishouden en de opvoeding van de kinderen. - (fotoanp) RABAT(DPA) - De economische crisis en de groeiende werkloosheid in Maghreb-landen als Marokko, Algerije en Tunesië hebben nu ook een negatieve invloed op de,in die islamitische landen, zwaar bevochten rechten voor vrou wen. In Marokko en Tunesië wordt al gepro beerd vrouwen te weren bij sollicitaties voor vrijgekomen arbeidsplaatsen. Marokkaanse vrouwen ontdekten onlangs dat er op de minis teries van onderwijs en volksgezondheid inter ne richtlijnen zijn, volgens welke zij geen vrouwen meer dienen aan te stellen. In Tunesië protesteerden vrouwen persoon lijk bij president Habib Bourguiba tegen soort gelijke discriminerende voorschriften die door de nationale luchtvaartmaatschappij worden gehanteerd. Ook in Algerije zien vrouwen hun kansen op een baan door de economische crisis verkleind. Het Algerijnse regime staat op het standpunt dat gezinshoofden bij het invullen van vacatures voorrang dienen te krijgen. Maar niet alleen de crisis en de werkloosheid hollen de maatschappelijke positie van Magh- reb-vrouwen uit. Politiek bewuste en verwes terde vrouwen wijzen ook op de negatieve in vloed voor de vrouwenemancipatie die uitgaat van de nieuwe golf van traditionele denkbeel den die samengaat met de groeiende invloed van het islam-fundamentalisme. Islam De overgrote meerderheid van de islamiti sche mannen wil nog steeds dat de vrouw zich beperkt tot het huishouden en de opvoeding van de kinderen. Vrouwen op kantoor, in win kels, in cafes of op straat, vaak volgens de nieuwste westerse modesnufjes gekleed, zijn voor steeds meer mannen in de Maghreb een doorn in het oog. Volgens de aanhangers van de orthodoxe uitleg van de islam is vrouwenemancipatie naar westers voorbeeld voor de islamitische wereld niet aan te bevelen. Het gevolg daarvan zou, evenals in het Westen, zijn de vernietiging van de familie. Nadia Yassine, dochter van de Marokkaanse fundamentalisten-leider Abdessalam Yassine: „God heeft heeft de vrouwen niet uitdrukkelijk voorgeschreven dat zij zich in hun huizen die nen op te sluiten. Inderdaad moeten zij het huishouden en de opvoeding van hun kinderen centraal in hun leven stellen. De vrouw moet een beroep kunnen uitoefenen en aan het maatschappelijk leven kunnen deelnemen, maar niet ten koste van het gezin. Het Westen heeft de vrouw tot lustobject gemaakt. Wij wil len onze kinderen zo opvoeden dat de volgende generatie geen generatie van werklozen en hippies zal zijn." De Tunesische minister van familiezaken en vooruitgang voor vrouwen, Fatima Mzali (vrouw van de premier), houdt er gelijkluiden de denkbeelden op na. „Zoals in alle ontwikke lingslanden vragen wij ons in Tunesië af of de emancipatie van vrouwen tot de gehoopte re sultaten heeft geleid. Of de vrouw haar fami lieverplichtingen kan verenigen met de eisen die haar beroep aan haar stelt. In de ontwik kelde landen leidde de bevrijding van de vrouw tot een bedreiging van de geborgenheid van het gezin. Daar willen de vrouwen niet meer vol doen aan hun verplichtingen, willen ze geen kinderen meer krijgen, wat leidt tot een daling van de bevolking, tot jeugdcriminaliteit en scheidingen. Wij daarentegen willen de familie behouden als de kiemcel van de maatschappij In Marokko zal ook na het aanvaarden van de in voorbereiding zijnde nieuwe familiewet geving evenals de nieuwe familiewet in Alge rije het islamitische recht om met vier vrouwen tegelijk getrouwd te zijn als mogelijkheid blij ven bestaan. In Marokko moeten jonge vrou wen een 'voogd' hebben, in de regel de vader, die inspraak heeft bij de keuze van de huwe lijkspartner of haar zelfs tot trouwen kan dwingen indien haar gedrag 'de eer van de fa milie in gevaar brengt'. In Algerije zijn de vrouwen wat betreft het recht op de verzorging van de kinderen evenals in echtscheidings- en eigendomskwesties ach tergesteld bij de mannen. Alleen in Tunesië is polygamie bij de wet verboden. Daar zijn ook, in tegenstelling tot het conservatieve Marokko, twee vrouwen die het ambt van minister bekleden en zeven vrouwe lijke volksvertegenwoordigers. Door Kenneth Whiting, Associated Press JAKARTA!AP) - Het begon in september vorig jaar met een straatrel waarbij minstens 20 doden vielen. Sindsdien wordt Indonesië geteisterd door een reeks explosies, branden en te lefonische bedreigingen. Het merkwaardige is dat de inci denten grotendeels los van el kaar staan. Niemand heeft de verant woordelijkheid opgeëist en geen enkele organisatie heeft eisen gesteld aan het regime. Een echt 'brein' achter de aan slagen heeft de Indonesische veiligheidsdienst voor zover bekend niet kunnen ontdek ken. De onrust heeft wel geleid tot allerlei theorieën over een grootscheepse samenzwering, of juist puur toeval. 'Er zit geen enkele samenhang in de gebeurtenissen, maar de inci denten zijn tegelijkertijd zo met elkaar verweven, dat ze worden beschouwd als onder delen van een groot geheel', al dus een westerse diplomaat in Jakarta, die niet bij naam ge noemd wil worden. Op 12 september vorig jaar gingen honderden mensen, aangevuurd door islamitische geestelijken, in de krottenwijk Tanjong Priok ten noorden van Jakarta de straat op. De directe aanleiding voor de rel was de arrestatie van vier jon geren. Ze werden opgepakt omdat ze een burgerwachter in elkaar hadden geslagen en zijn motorfiets in brand had den gestoken. Daarmee wilde het viertal wraak nemen voor het feit dat de betreffende burgerwacht een moskee was binnengegaan om tegen het bewind gerichte aanplakbil jetten te verwijderen. De zaak liep uit de hand toen de uit meer dan 1.500 betogers be staande menigte een legerpost bestormde. Pancasila De agitatie van fundamen talistische priesters tegen het twintig jaar oude regime-Soe- harto vindt in de arme wijken rond de miljoenenstad Jakarta een vruchtbare voedingsbo dem. Armoede en werkloos heid leiden in deze wijken tot grote spanningen. Daarnaast hebben plannen van de rege ring om de door verwach tingsvolle plattelanders ge bouwde 'wilde kampongs' aan de rand van de stad te slopen, het imago van het regime niet veel goed gedaan. Maar op de achtergrond speelt een zaak die ingrijpender is: de pogin gen van het bewind om de of ficiële staatsideologie, de 'pan casila', tot een soort godsdienst voor iedere Indonesiër te ver heffen. De doctrine werd in 1945 op- f Mariniers van het Indonesische leger halen een bom weg die overbleef na de explosie van de munitie-opslagplaats in Cito™' - (F0T0AP) gesteld door de stichters van het onafhankelijke Indonesië. In het Sanskriet staat de term pancasila voor 'vijf principes': het geloof in één god, recht vaardige en beschaafde mede menselijkheid, nationalisme, democratie en sociale recht vaardigheid. Deze principes werden in de grondwet opge nomen in het streven naar een wereldse staat Indonesië, waar ongeveer 90 procent van de 160 miljoen inwoners mos lim is. Aanvankelijk ging alles goed. De Indonesische moslims zijn grotendeels aanhangers (in ieder geval in naam) van de soennitische variant van de islam, die minder militant is dan de sji'itische tak. Daar naast verdroegen de vage principes van de pancasila zich uitstekend met de begin selen van de islam. De problemen kwamen on geveer drie jaar geleden, toen Suharto verklaarde dat de pancasila formeel als basisge- loof moest worden aanvaard door 'alle sociaal-politieke groeperingen'. De islamitische priesterklasse zag deze uit spraak als een bedreiging voor de rol van de islam in de sa menleving, en Suharto moest inbinden. Schoolboeken die gebaseerd waren op de pancasila werden vervangen door versies die de gelovigen minder voor het hoofd zouden stoten. Verder gelastte Suharto dat voedsel- en drankproducenten op de etiketten moeten aangeven of hun produkten voldoen aan de islamitische spijswetten. Maar de massa's waren intussen in beweging gekomen. Anonieme pamfletten die na de rel in Tanjong Priok circu leerden, spraken over een 'ji had' een islamitische heilige oorlog. De opperbevelhebber van de strijdkrachten, gene raal L.B. Murdani vertelde het parlement op 3 oktober dat te gen de regering gerichte acti viteiten zorgwekkend toena men. bommen De dag na zijn toespraak kwamen twee mensen om en raakten minstens 16 mensen gewond toen in het centrum van Jakarta drie tijdbommen explodeerden. Volgens de autoriteiten waren deze bom aanslagen een direct uitvloei sel van de rel in Tanjong Priok. Bij de aanslagen wer den een winkel en twee filia len van de Bank Central Asia beschadigd. De bank is eigen dom van Liem Sioe Liong, een Chinees die sterke banden met Suharto heeft. De relatief wel varende Chinese bevolkings groep is door de eeuwen heen het slachtoffer geworden van uitbarstingen van spontane volkswoede. Na de bomaanslagen wer den tientallen arrestaties ver richt. Een aantal processen is momenteel aan de gang, waaronder een proces tegen 38 mensen die betrokken waren bij de rel in Tanjong Priok, één in verband met de 'ontwij ding' van de moskee en een rechtszaak tegen negen men sen die ervan worden beschul digd iets met de bomaanslagen te maken te hebben. Daar naast zal binnen afzienbare tijd een proces beginnen tegen islamitische leiders die van opruiing worden beschuldigd. De bomaanslagen werden gevolgd door een schier einde loze reeks incidenten. Op 17 oktober werd een bomaanslag gepleegd op een bami-fabriek in Jakarta, die eveneens eigendom is van Liem. Er vie len geen gewonden. Op 22 ok tober brandde een warenhuis in Kebayoran, een voorstad van Jakarta, tot de grond toe af. Anonieme telefoontjes waarin met bomaanslagen of brandstichting werd gedreigd leidden tot de evacuatie van tientallen kantoren, scholen, bioscopen, ziekenhuizen en ambassades. Op 29 oktober vond een an derhalve dag durende reeks explosies plaats in een muni tie-opslagplaats van de Indo nesische mariniers in Cilan- dak, even ten zuiden van Ja karta. Daarbij vielen volgens officiële opgaven 15 doden en raakten meer dan 200 mensen gewond. De oorzaak is offi cieel dat oude, onbetrouwbaar geworden munitie plotseling 's geëxplodeerd, maar specula ties over een eventuele aan slag houden aan. Op 2 november ontstond brand in een warenhuis ffl Jogjakarta, dat net 24 uur der zijn deuren had geopend Geheimzinnige branden wer den ook gemeld vanuit Ban dung, Surabaya, Banjarmasi» en Balikpapan. Later in maand onstonden branden het Plaza-hotel in Jakarta e» het Sarinah-complex, de' grootste warenhuis van de In donesische hoofdstad. Kleinere brandjes en te" drijfsongelukken, die nor ma" nauwelijks de aandacht zou den trekken, begonnen voorpagina's van de Indone sische kranten te domineren De chef van de Indonesisch veiligheidsdienst, genera^ Yoga Sugama, heeft extreem rechtse en -linkse groeperin gen ervan beschuldigd trachten de bevolking in P| niek te willen brengen) in n hoop dat de Indonesiërs n- vertrouwen in de regerWS verliezen. Medio november de# Murdani en andere hoogg plaatste regeringsfunction rissen hun uiterste best omj de media de moslims tot beo ren te brengen. Het effect v deze campagne was echter perkt, de aanslagen en branden hielden aan. Was over SANTA BARBARA/MOS- KOU(UPI-DPA-A FP) - De Amerikaanse president Rea gan is nog steeds bereid tot een kennismaking met de Sovjet-leider Michail Gor- batsjov. Maar voor een Ame rikaans-Russische topconfe rentie zijn betere betrekkin gen tussen de twee landen een voorwaarde. Dit zei Rea- gans veiligheidsadviseur Ro bert McFarlane. Reagan is bereid tot een ontmoeting met Gorbatsjov dit najaar maar de omstan digheden zijn nog niet rijp voor een topconferentie. 'Hij is naast een kennismaking ook voor een top op een ge past tijdstip, als hoogtepunt van een uitgebreide dialoog die tastbare resultaten moet opleveren'. Naar zijn zeggen staat die kennismaking tussen Reagan en Gorbatsjov niet op de agenda van het treffen tus sen de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, George Shultz, en zijn Sov jet-collega, Andrej Gromyko, op 14 mei in Wenen. 'Shultz gaat naar Wenen om over oplossingen voor problemen te praten'. McFarlane zei dat op vier gebieden vooruitgang moet Van onze correspondent JERUZALEM - „Laten we ho pen dat de Sji'iten die tegen de Israëlische soldaten vochten, omdat wij in Libanon waren, een deel van Kun motivatie zullen verliezen en dat er min der terroristische activiteiten zullen zijn. Het basisbeginsel dat wij graag zouden volgen is: leven en laten leven. Maar als zij onze nederzettingen niet met rust zullen laten, zal de hel over hen losbarsten." Deze dreigende boodschap voor de Zuidlibanese bevol king, liet de Israëlische minis ter van Defensie Jitschak Ra bin gisteren horen, terwijl de laatste Israëlische troepen de stad Nabatiyeh en dertig Sji'i tische dorpen aan het weste lijk front in zuid-Libanon ont ruimden. Aan het oostelijk front, te genover de Syrische posities zal het Israëlische leger zich waarschijnlijk aan het eind van deze maand terugtrekken uit de Bekaa-vallei en het Ba- roukh-gebergte waar Israel een militaire kijk- en luister post had gevestigd. Met die ontruiming zal de tweede fase PARIJS(ANP) - Minister Schoo kelingssamenwerking meent da arme landen via multilateral ungsinstellingen als Wereldbanl en de regionale ontwikkeling! wag verminderen. Deze hulp, in de vorm van len dieten onder gunstige voorwaa: Matig en bevordert de politiek* de ontvangende landen, aldus Sc De Nederlandse minister hie dooi gistermorgen in Parijs tij< hjkse ministersbijeenkomst vai terse industrielanden, verenigd Schoo zei dat Nederland bereid delingen te beginnen over een vt het kapitaal van de Wereldbank Wereldbankdochter IDA wort dreigd door de verminderde bij Verenigde Staten. Behalve haar pleidooi voor van de multilaterale hulp, her] Nederlandse opvatting dat de di: kelingshulp die de OESO-lande al deze landen op minstens 0,7 hun bruto nationaal produkt gebracht. De meeste landen zit Percentage. Minister Schoo benadrukte d; kelingsianden actief en ruim bel ten worden bij nieuwe handelsbc Nieuwe ronde ,^e 24 westerse industrielanc h de OESO, zijn zonder uitzc Mening dat er een nieuwe g °et komen om handelsbelemn .h^nen. Het economisch hers heeft de bescherming van e' h industrieën niet verminderd h verbreding van dit herstel ir ^een overeenstemming is er o de fai 6n waaronder zo'n nieuwi 'Algemene Overeenkomst inz

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1985 | | pagina 4