Enorme verstedelijking wereld noopt tot drastisch ingrijpen Rome in verval" Venetie verhuurt eilanden WANPREi Hongarije bijna in Mexico WOENSDAG 3 APRIL 1985 EXTRA RUZIE TUSSEN VATICAAN EN GEMEENTEBESTUUR kleintje in Ron van Spanje ook naar huis China heerst T47 i J 1 C 1 t i s c z v y Door Charles Hanley NEW YORK (AP) - De drukke, woelige 20ste eeuw is de eeuw van de stad geworden. En als er niet ingegrepen wordt zal de 21ste eeuw nog erger worden, zo waarschuwen de deskundi gen. In 1900 woonde slechts één op de 40 mensen in ste den. Aan het eind van deze eeuw zal één op de twee mensen stadsbewoner zijn, voor het merendeel ge huisvest in krioelende, vervuilde metropolen in de Derde Wereld, die de wereldbevolkingscrisis veran derd hebben in een wereldstadscrisis. Dt statistieken zijn onthul lend: in de komende drie de cennia zal de bevolking van de steden naar verwachting groeien met het equivalent van de totale wereldbevolking van het jaar 1900, ongeveer 1,7 miljard mensen, aldus progno ses van de Verenigde Naties. Het komt er op neer dat er 500 steden ter grootte van Mar seille of Detroit - met meer dan een miljoen inwoners - bijkomen op de wereldkaart. Tot voor kort liep de ge schiedenis van de steden pa rallel met die van de geïndus trialiseerde wereld - het ex plosief groeiende Londen, New York en Tokio. Maar de stede lijke groei in de westerse we reld is inmiddels voorbij ge streefd door de snel groeiende metropolen in Azië, Afrika en Latijns-Amerika. In 1950 had van alle steden in de Derde Wereld alleen Shanghai een bevolking van meer dan vijf miljoen zielen. Tegen 2000 zullen de ontwik kelingslanden 45 van dergelij ke steden tellen, voorspellen demografen van de Verenigde Naties. Londen zal tegen die tijd gedegradeerd zijn van de tweede grootste stad in de we reld naar de 27ste plaats. Als de huidige trend zich voortzet zal Mexico Stad, dat met zijn 17 miljoen inwoners Tokio heeft ingehaald als dichtstbevolkte stad ter we reld, in 2000 26 miljoen zielen tellen. Sao Paulo, de grootste stad van Brazilië, zal met 24 miljoen inwoners de tweede plaats innemen. Opeengepakt Het leven in dergelijke 'su persteden' is armoedig en op eengepakt. In sommige wijken van Cairo en Djakarta wonen al zo'n 125.000 tot 190.000 men sen op één vierkante kilome ter. Ter vergelijking: in Am sterdam is de gemiddelde be volkingsdichtheid per vier kante kilometer 4.039 inwo ners. Het leven in dit soort mas sasteden brengt ook risico's met zich mee. In Mexico en Brazilië werden vorig jaar twee sloppenwijken volledig in de as gelegd door brand stofexplosies. Bijna 1.000 men sen verloren daarbij het leven. In de armenwijk van de India se stad Bhopal kwamen begin december meer dan 2.000 men sen om het leven, toen er een grote hoeveelheid giftig me- thyl-isocyanaat weglekte uit een nabijgelegen pesticidenfa- briek. De waarschuwing is duidelijk. „De stabilisering van de we reldbevolking ligt nog bijna een eeuw van ons verwijderd", stelt Aprodicio Laquian, een bekend Filippijns stedekundi- ge. „Voordat de groei het nul punt heeft bereikt zullen ste den eerder de aanblik bieden van een insectenkolonie dan van een woonplaats voor men sen". Het hoofd van de afdeling bevolkingsvraagstukken van de Verenigde Naties, Rafael Salas, waarschuwde vier jaar geleden al voor dit probleem op een internationale confe rentie over de toekomst van de steden in de wereld. Is er sindsdien iets ondernomen? „De bewustwording is toe genomen", verklaart Salas. „Dat is alles wat ik kan zeg gen". Terwijl de beleidsmakers zich het hoofd breken over te nemen stappen, breiden de steden in de Derde Wereld zich snel uit. De bevolking groeit er gemiddeld met vijf procent per jaar, twee keer zo veel als de totale bevolkings aanwas. Natuurlijke groei - een ho ger aantal geboorten dan overlijdens - is de voornaam ste oorzaak van de toename. Maar bijna even belangrijk is de migrantenstroom vanuit onvoldoende productieve, dichtbevolkte plattelandsge bieden. De met geldgebrek kampende stadsbesturen kun nen de ontwikkelingen niet bijbenen. Een openbare super - wasserij in het Indiase Bombay: vele mensen vereisen voorzieningen van enorme omvang. - foto anp De watervoorziening is het grootste probleem. In Calcutta zijn 25 sloppenwijken die het met één waterkraan moeten stellen. In Djakarta heeft drie kwart van de woningen geen waterleiding. De lijst van stedelijke onge makken is lang: gebrek aan voedsel, gezondheidszorg voorzieningen, scholen, banen en schone lucht. In Mexico Stad leven 3 mil joen mensen in onderkomens die niet op de riolering zijn aangesloten. De Nigeriaanse hoofdstad Lagos, een van de snelst groeiende steden ter wereld, heeft zelfs niet eens een rioleringsysteem. Overlo pende rioolputten waren in 1982 aanleiding tot rellen in de Egyptische hoofdstad Kaïro. In Manila, de grootste stad van de Filippijnen, lijdt 80 procent van de kinderen aan ernstige ondervoeding, meldt de Wereldgezondheidsorgani satie. De geelgrijze smog die boven Mexico Stad hangt, in een vallei waar bijna de helft van de Mexicaanse industrie geconcentreerd is, veroorzaakt jaarlijks tienduizenden doden, naar wordt aangenomen. „Wat echt alarmerend is", zegt Salas, „is dat de verstede lijking in de komende twee de cennia nog zal toenemen. Hoe kunnen ontwikkelingslanden, arm als ze zijn, voor voedsel, onderdak en gezondheidsvoor zieningen zorgen?" Bevolkingsdeskundigen en stedekundigen, die naar oplos singen zoeken, vinden maar weinig modellen waar ze iets mee kunnen doen - voorname lijk in de communistische we reld. De Russische autoriteiten houden de bevolkingsgroei van Moskou binnen de perken met een streng pasjessysteem. Nieuwkomers moeten vooraf werk en onderdak geregeld hebben. In China is de stads bevolking over de afgelopen 30 jaar redelijk stabiel gebleven, dankzij harde maatregelen. Nog maar tien jaar geleden werden stadsjongeren ge dwongen te verhuizen naar het platteland. Dwangmethoden „Voor de individuele men sen was de prijs echter hoog", zo stelde de Wereldbank vast over de Chinese dwangmetho den in haar rapport van 1984 over de ontwikkelingslanden, „en de economie had ook te lij den als gevolg van een ver keerde spreiding van het ar beidspotentieel". Deskundigen kunnen maar één voorbeeld aanwijzen van een succesvol stedekundig be leid in de niet-communistische Derde Wereld: de stadstaat Singapore. Voor 1960, toen het eiland nog een Britse kolonie was, had Singapore de meest naar geestige sloppenwijken van Azië. Na de onafhankelijkheid trof de regering ingrijpende maatregelen op het gebied van de gezinsplanning, die in com binatie met een snelle econo mische ontwikkeling een ge stroomlijnde en schone stad opleverden. Tachtig procent van de mensen woont in nieu we, door de overheid gebouw de flats en de bevolkingsgroei neemt er af. Critici vinden de Singapore se aanpak echter onderdruk kend. Echtparen met meer dan twee kinderen worden achter gesteld in huisvestings- en on derwijsmogelijkheden. „De hamvraag bij dit soort bevolkingsvraagstukken is al tijd 'Hoeveel overheidsinmen ging? Hoeveel vrijheid?"', merkt Salas op. Veel planologen hopen dat de groei van de grote bevol kingscentra in de Derde We reld een halt toe geroepen kan worden door de mensen te mo tiveren zich elders te vestigen, en niet door dwang en straf maatregelen. Zuid-Korea heeft enkele resultaten ge boekt met zijn pogingen de in dustriële ontwikkeling van het gigantische Seoul in banen te leiden naar middelgrote ste den. Dergelijke processen vergen echter een grote mate van des kundigheid en veel investerin gen, zaken die in het algemeen schaars zijn in ontwikkelings landen. Op de vorig jaar in Mexico Stad gehouden We reldbevolkingsconferentie, een initiatief van de Verenigde Naties, werd een beroep ge daan op de rijke landen om meer financiële steun te geven aan ontwikkelingslanden ter voorkoming van internationa le stedelijke rampen. De deskundigen zien echter nog maar weinig tekenen die erop wijzen dat de trend naar 'supersteden' gekeerd kan worden. Zij hopen dat de rege ringen tijdig tot actie over gaan om te bepalen of de typi sche stad van de 21ste eeuw een Singapore wordt of een Calcutta of iets daar tussenin. Door onze correspondent Cees Manders ROME - Wat is in Rome be langrijker: de St.Pieter of de ruïnes van het Forum Roma- num? Deze vraag lijkt cul tuur-historisch gezien niet zo heel essentieel, maar op dit ni veau zijn de kerk en het door de communisten gedomineer de Romeinse gemeentebestuur toch al weken met elkaar aan het ruzie maken. „Rome is al twee duizend jaar de stad van de kunst, van de cultuur en van het geloof. In Rome hebben eeuwen van christendom bewonderens waardige geloofsgetuigenissen bijeengebracht en schilder werken, literatuur en archi tectuur van zeldzame schoon heid achtergelaten." Aldus de paus zelf begin januari tijdens een speciale Vaticaanse ont vangst voor het Romeinse ge meentebestuur. De paus hield het toen nog netjes, maar sindsdien heeft zijn vicaris voor de stad Rome, kardinaal Ugo Poletti, het ro de stadsbestuur voor Vati caanse doen ongebruikelijk scherp bekritiseerd. Volgens de hoge prelaat stevent de Eeuwige Stad onder rode lei ding regelrecht af op de on dergang. „Rome gaat naar de knoppen, je ziet het overal", zegt Poletti. Tot 1976 was Rome vast in handen van de Christendemo cratische Partij (DC). En zo hoort het volgens het Vaticaan ook. Rome is niet voor niets de stad van de paus en dus de hoofdstad van het christen dom. In 1976 dachten de (voor 95% katholieke) kiezers daar dus anders over, en gaven de communisten en enkele niet- katholieke partijen de meer derheid in het Campidoglio, het Romeinse gemeentehuis. Die macht hebben de commu nisten sindsdien niet meer uit handen gegeven, dankzij het electoraat, dat hen telkens 31% van de stemmen heeft gege ven. En wat hebben de 'roden' er in die negen jaar van ge maakt? Deze vraag is nu actu eel, want over twee maanden gaan de Romeinen opnieuw naar de stembus. Kardinaal Poletti weet dat en vandaar zijn agressieve houding tegen over het wereldlijke bestuur van zijn diocees. Volgens kardinaal Poletti is het met de stad de laatste ja ren flink bergafwaarts ge gaan. De 'degrado', het verval van Rome, is overal waar te nemen, op sociaal gebied, op economisch gebied, en ook op cultureel gebied. De commu nisten hebben er volgens hem een janboel van gemaakt. Het ergste vindt de kardi naal nog dat er onder het com munistische bewind sprake is van een toenemende ontchris- tening. Het stadsbestuur zou teveel de nadruk leggen op dingen die leuk zijn voor de mensen, op het materiële, op het voorbijgaande, terwijl de waarden die blijven, zoals de christelijke, naar de achter grond worden gedrukt. Het zit Poletti bijzonder hoog dat er bij de Romeinen steeds minder hang naar de sacramenten valt waar te ne men, de kerkgang daalt, en dat vooral de jeugd zich massaal stort op de begeerten van de dag. Volgens Poletti heeft het linkse stadsbestuur deze ont wikkeling in de hand gewerkt. Hele stadswijken zijn volgens de kardinaal uit de grond ge stampt zonder voorzieningen te creëren voor de menselijke, culturele en geestelijke ont wikkeling van hun bewoners. „Stel je voor dat daar ook al geen kerken meer zouden zijn" Poletti heeft zich ook bij zonder gestoord aan het feit dat op een onlangs door het gemeentebestuur georgani seerde conferentie over 'Rome en hoofdstad' geen woord is besteed aan de plaats van de kerk in de stad. „Rome is christelijk. Niemand kan en mag dat ontkennen. Als het christelijke uit Rome zou wor den uitgebannen, zou onze stad heel ver wegzakken in de wereld. Net doen alsof Rome geen christelijke stad zou zijn, is ook verraad plegen aan de stad. Lang voordat Rome de hoofdstad van Italië werd, was het al de spirituele hoofdstad van het christendom." De communistische burge meester van Rome, Ugo Vete- re, heeft Poletti beschuldigd van inmenging in de bestuur lijke aangelegenheden van de stad, en van ongeoorloofde be ïnvloeding van de verkiezin gen. Maar de kardinaal zegt dat hij als pastor zijn gelovi gen „ertoe mag aansporen kennis te nemen van de situa tie in de stad en de verschil lende politieke oplossingen te gen elkaar af te wegen." De christen-democraten zijn het natuurlijk volkomen eens met Poletti. Een steuntje in de rug van de kant van het Vaticaan kunnen zij best ge bruiken bij de komende ver kiezingen die volgens velen toch weer een rode regering in het Romeinse stadhuis zullen brengen. Om te trachten deze linkse overwinning te voorkomen zou volgens de linkse pers de paus zelf in het strijdperk zijn getreden. Vorige maand heeft 'paus Woityla' de leider van de Italiaanse christen-democra ten, Ciriaco de Mita in het ge- Het Vaticaan maakt zich zorgen over de af nemende invloed van de kerk op het openbare leven in Rome. - fotoanp heim ontvangen. Tijdens die geheime audiëntie zou de paus De Mita ertoe hebben weten over te halen Alberto Micheli- ni aan te wijzen tot christen democratisch lijstaanvoerder in Rome. Michelini is lid van Opus Dei, en een journalist van het katholieke eerste net van de RAI-tv. Vorig jaar werd hij met een overweldi gend aantal Romeinse voor keurstemmen in het Europees Parlement gekozen. Uiteraard zijn lidmaatschap van Opus Dei maar ook de manier waar op Michelini destijds voor de tv de pausreizen versloeg heb ben het Vaticaan volledig overtuigd van zijn loyaliteit jegens kerk en paus. De juiste man dus (zo vinden het Vati caan en de christendemocra ten) om de burgemeestersstoel aan de communisten te ontfut selen en aan het verval van Rome een eind te maken. De St.Pieter moet belangrijker blijven dan het Forum Roma- num. VENETIË (RTR) - Er zijn maar weinig stukken grond in de wereld die meer zullen aanspreken dan een eilandje in de la gune van Venetië, en een paar ervan zijn te huur. Maar de bestuurderen van de "Regina dell'Adriatico" hebben strenge voorwaar den gesteld. De 34 eilandjes, die zich onderscheiden van de toe risten-trekkende eilanden die het hart van de stad Venetië vormen en andere grotere eilanden als Mura- no, Burano, Lido en Tor cello, variëren van kleine groene achthoekige eiland jes die ooit buitenposten van de defensie van de Re- publiêk Venetië waren, tot grond met villa's, kerken en wijngaarden. Het besluit van de ge meente vorig jaar om een paar van.die kleine eiland jes te verhuren, trok hon derden brieven van geïnte- resseerden.Een vijftigtal kandidaten deed concrete suggesties: een naturisten vereniging had inrichting van een nudistenkamp op het oog, een Indische sekte dacht aan een meditatie centrum en een Zwitserse student wilde een luxe 'huis van vermaak' bou wen. „Dit soort voorstellen, zoals die van mensen die zeggen dat zij een eiland voor zich alleen willen hebben om zich er als klui zenaar op terug te trekken en te studeren, komt niet in aanmerking en wordt zelfs niet in overweging geno men", zegt wethouder Edoardo Salzano, geeste lij k vader van het gemeen teplan. Van de 34 kleine eilan den zijn er 20 openbaar be zit en van deze zijn er 17 braakliggend of ernstig onderbenut. In juli van het vorig jaar bood de ge meente de 17 op de inter nationale markt te huur aan in een glimmend pros pectus van 40 bladzijden met de titel 'Uitnodiging tot de Eilanden'. De eiland jes kunnen worden ge huurd in hun geheel of in- gedeelten voor periodes die variëren van 5 tot 30 jaar, maar alleen onder bepaal de voorwaarden. „Wij hebben het concept van een gesloten eiland af gewezen", zegt Salzano. „Een van de voorwaarden is dat de eilandjes wel voor een specifiek doel gebruikt kunnen worden, maar toe gankelijk moeten blijven voor het publiek. Zij moe ten deel van de stad blijven uitmaken".Kandidaten wier voorstellen in aan merking komen, moeten alle restauratie- en onder houdskosten van de eilandjes betalen. Vele zijn vervallen door verwaarlo zing en vandalisme. Nieuwbouw zal niet of in zeer beperkte mate worden toegestaan. Salzano wil ge coördineerde voorstellen voor de grotere eilandjes San Servolo, San Clemen te, Sacca Sessola en Po- veglia, die dichtbij het cen trum liggen en daarmee verbonden zouden kunnen worden door verlenging van de routes van de 'va- poretti', de waterbussen die voor het openbaar ver voer op de kanalen van Venetië zorgen. Hoewel er geen elitaire toeristische enclaves op de eilanden worden toege staan, bestudeert Venetië voorstellen van de Ita- Het Canale Gran de is het schouwto neel voor de jaar lijkse regatta. De gemeente Venetië is van plan om enkele kleinere eilanden te verkopen aan par ticulieren. - fotoanp liaanse Touringclub, het Centrum voor Studenten- toerisme en andere toeris tische organisaties, om be staande gebouwen in te richten als hotel of (jeugd) herberg. Volgens Salzano zou dit stroken met de wens om de eilanden voor zoveel mogelijk mensen ten nutte te maken. Men zou op hetzelfde eiland eerste-klas-hotels kunnen inrichten naast, bijvoor beeld, goedkope studenten hotels. Ligging en geschiedenis van de eilandjes - waaron der er zijn die liggen bin nen het bereik van het Pa lazzo Ducale op het Piazza San Marco - zijn verleide lijk. Sacca Sessola, een van de grootste der kleineei landen dat te huur is, be slaat een oppervlakte van 17,5 hectare, met verlaten ziekenhuisgebouwen, tui nen en wijngaarden. Een ander is Poveglia, dat in de negende eeuw werd ge bruikt om er de leden van de huishouding van de Do ge van Venetië onder te brengen en dat in de acht tiende eeuw een leprozen- kolonie was. Het meet 7 hectare en er staan enkele gebouwen en een kerk op. Eeen van de kleinste eilandjes dat te huur is, is een onderontwikkeldge- bied van 3 hectare, de achthoek van San Pietro die buitenpost van de ver dediging van de republiek is geweest ter bewaking van een van de drie mon dingen die de lagune ver binden met de Adriatische Zee. De gemeente Venetië zou graag zien dat de kleinere eilanden gebruikt zouden worden door sport- en wa tersportverenigingen en ecologische groeperingen of als deel van een keten van parken voor de Vene- tianen. Onder de voorge stelde projecten die in overweging zijngenomen, zijn een ontwenningscen trum voor verslaafden aan verdovende middelen, een school voor toerisme en een congres- en studiecen trum voor de Europese mi lieupartijen. De universiteit van Ve netië, die om ruimte in het centrum van de stad verle gen zit, wil enkele facul teitsgebouwen naar de eilanden overbrengen en er is ook een Amerikaanse universiteit die een eiland je wil. Salzano zegt dat de gemeente wenst dat de eilandjes iets van dedrukte opvangen die de menigte in het historische hart van de stad creëert, vooral door inrichting van congres- en conferentiecentra. Maurizio Crovato, schrijver van een boek werk over de eilandjes en raadsman van de gemeen te voor het project, zegt dat vele Venetianen ervoor zijn dat de eilanden wor den veranderd in parken voor hun ontspanning. „De inwoners van Milaan of Rome hebben parken waar zij op zondagen naar toe kunnen gaan. De mensen van Venetië hebben door het soort stad dat de hunne nu eenmaal is, vrijwel niets dat stadspark mag heten", aldus Crovato. Het mag ironisch heten dat de rooms-katholieke kloosterorden- en congre gaties die door de eeuwen heen een aantal eilandjes gebruikten voor slotkloos ters en conventen, geen be langstelling tonen. Van onze sportredactie ROOSENDAAL - Geoi "bel, trainer van Seiko Hongkong, is voor een ps dagen terug in Roosenda Zijn ploeg staat met vijf po (jn voorsprong op de eer „laats van de ranglijst, ma upeft tevens drie wedstrijd meer gespeeld dan de numn twee. Knobel: „We zijn stila i„ vorm gekomen. De laat vjjf wedstrijden wonnen n)et een doelsaldo van 18 v< en 1 tegen. Dat komt mede oi gat Bené van de Kerkhof wt lijn draai heeft gevonden. I is een van de uitblinkers". Het mag Seiko, Knobel gêné van de Kerkhof voor wind gaan, de berichten o\ bet voetbal in de Britse kroo kolonie zijn minder gunst Toen ik er vier jaar geled Daim GOTHENBURG (ANP) Ron van Spanje zal even als Bob Potton voortijdig naar huis terug reizen. Bondscoach Bert van der Helm besloot de inschrij ving van de Veenendaler voor het individuele toer nooi om disciplinaire re denen in te trekken. Ron van Spanje mis droeg zich in de ogen van de coach tijdens de lan den wedstrijden tegen over de debutanten Turk en Noor. De Neder landse inbreng bij de he ren in de individuele ti telstrijd is door dit nieu we incident terug ge bracht tot drie spelers. GOTHENBURG (DPA) - De damesploeg van Chi na is gisteren voor de ze vende keer wereldkam pioen tafeltennis gewor den. De Chinese speel sters hadden in de finale nauwelijks meer moeite met Noord-Korea dan in de halve eindstrijd met Nederland: 3-0. De Noordkoreaansen konden zich troosten met het winnen van twee games. De partij in het met 8.000 toeschouwers gevul de Scandinavium werd gedurende een kwartier onderbroken, omdat met tweevoudig wereldkam pioene Cheng Min-Chih erbij volgens de regle menten één persoon te veel op de Chinese bank zat. De Chinese herenploeg heeft dinsdagavond net als het damesteam aan de verwachtingen voldaan door zonder al te veel moeite wereldkampioen te worden. De Chinese ta feltennissers versloegen m de finale Zweden met 5-0. MRHUS(ANP) - Het Neder! 'andse volleybalteam heef l in Aarhus tijdens he iL a100"om de Ëentebeker ooi v„_ Ide en laatste wedstriji n r de Poule met 3-0 gewon versla en34' WCrd Noorwegci ea0rfiDAPEST (Reuter) - I een Üi ,s byna verzekerd g™ Plaats in de eindronde var v«e#K i vvereldkampioenschai co volgend jaar in Mexi I wórd* vanavond in B I de n Sewonnen van van °g Pontioze hekk Prusgr„°lP 5' Bij winst dien',! buitenland der om k ?eschikte tege *elen, heeftu Sa'd°°P kesterena HonSaHje |Oosten!?df wedstrijden v [maar één Cn Nederland lickets m i,P nodig om De ^kunnenbestellen. Hongaarse manager Hon vai vai Boedapes van Cyprus hekkesluite: op Cy boven- tegenstan te uit vij- d< tegen nog d(

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1985 | | pagina 6