Geleerden ontdekken bron
Noorder- en Zuiderlicht
VREES VOOR UITBREIDING AMERIKAANSE INVLOED
3L~
Eritrees verzet
veroorzaakt
sociale revolutie
SERVICE
IEN R.V.
ITERDAG 2 MAART 1985
KWM
EXTRA
Jd- Zwarte Woud
ier Oberland -
witserland
BEDEVAART
jOURDES
ïSE, DIE MOET
IEEMAKEN
geland
>anje
cn^ Rckrccitie
30%
T48
f-:---
OOSTENRIJK EN LUX
I BURG. Vak. woningen.
I 04746-1338, Breeweg 6, Linne.
ITIEWONINGEM
1 APPARTEMENTEN voor 2-9
I Kl TVlinnengoed etc Div
programma's maken Uw wel-
Ide vakantie tot een belevenis,
zwembad, sauna, kegelbanen
long-weekend, midweek en
vakantiewoning,
folder bij Uw
reisb. of
PASADENA(AP) - Geleer
den hebben voor de eerste
maal een grote eivormige
energiebron in de ruimte
ontdekt die medeverant
woordelijk is voor het Noor
der- en Zuiderlicht, de raad
selachtige groene schijnsels
die rond de aardpolen wor
den waargenomen.
De energiebron is een on
zichtbaar veld, 20 tot 30 keer
zo groot als de aarde, en ligt
ongeveer 640.000 kilometer
van de aarde verwijderd
aan de kant die niet door de
zon wordt beschenen. Dit
werd onlangs bekendge
maakt door Lou Frank, na
tuurkundige van de univer
siteit van Iowa.
De bron gebruikt magne
tische krachten om elek
trisch geladen deeltjes op te
vangen van de zonnewind,
een heet geïoniseerd gas dat
met een snelheid van 1,6
miljoen km per uur door de
zon wordt uitgestoten. 'Het
energieveld danst daar aar
dig heen en weer,' aldus
Frank, die verslag deed van
zijn bevindingen tijdens een
internationaal congres over
de wisselwerking tussen
zonnewind en het aardmag-
netisch veld.
Frank zei dat weten
schappers aan de hand van
de meest gedetailleerde ul
traviolet- en gewone satel
lietfoto's die ooit van het
Noorder- en Zuiderlicht zijn
genomen hebben kunnen
berekenen dat het energie
veld zich in de 'staart' van
het magnetisch veld van de
aarde bevindt. Deze staart
wordt gevormd door een 6,4
miljoen kilometer lang uit
einde van het magnetisch
veld dat door de zonnewind
wordt weggeblazen.
Vanaf de aarde zijn het
Noorder- en Zuiderlicht - de
wetenschappelijke latijnse
namen zijn Aurora Borealis
en Aurora Australis -
meestal vanaf grote hoogte
zichtbaar als 100 tot 115 km
lange groene gordijnen die
door de lucht heen en weer
bewegen, hoewel zij soms
verschijnen als een rode
gloed.
Noorder- en Zuiderlicht
ontstaan doordat de zonne
wind het magnetisch veld
rond de aarde stuwt, en
daarmee een electrische
spanning, oftewel een ener
giebron in de magnetische
staart opwekt. Via een inge
wikkelde serie reacties wor
den de deeltjes door deze
electrische spanning ver
sneld in de richting van de
aardpolen, waar ze via een
trechter tussen de magneti
sche velden de atmosfeer
binnendringen en door ver
lichting zichtbaar worden.
Net zoals een televisie
beeld ontstaat doordat elec-
trisch geladen deeltjes op
een tv-scherm worden ge
schoten, zijn de aurora's als
het ware beelden die op het
'TV-toestel van moeder na
tuur' ontstaan wanneer
electrische deeltjes uit de
ruimte in de atmosfeer wor
den geschoten, zei Frank.
Plaatsbepaling van de
energiebron werd mogelijk
na bestudering van lichtver
schillen op 200.000 foto's van
het Noorder- en Zuiderlicht
die werden genomen door de
boven de polen cirkelende
satelliet Dynamics Explorer
1.
F ranse greep op Afrika verslapt
Door Mort Rosenblum, Associated Press
LIBREVILLE - Vijfentwintig jaar nadat de
'ranse koloniën in Afrika de onafhankelijk-
ieid verwierven begint de greep van Frank-
jk op zijn voormalige gebiedsdelen te ver
kappen, zelfs in Gabon waar de Franse super-
(markt zo'n 15 soorten Camembert in voorraad
leeft.
Uit Ivoorkust, het paradepaardje van Frankrijks
ist-koloniale successen in Afrika, zijn de afgelopen
[jaren 15.000 Fransen naar huis teruggekeerd, van ho
rn regeringsadviseurs tot winkelbedienden.
EGTU1G
15-526
1-12/9
10 -17/10
|043-15715.
ucusstraat 41,
1556010
|A. v. Ostadestraat 18,
1-71128
ICleefstraai 46,
nslaan 76,
0-15272
1 Midd.-Zee, 2-8 pers. op rus
keles sur Mer. 04789-1825.
hp.auto's in Gr. Britt. Ierlai
Politieke analisten en eco
nomen achten het niet waar-
ihijnlijk dat Frankrijk volle
dig gaat verdwijnen van het
Afrikaanse toneel. Toch te-
jitent zich een verschuiving af,
[die traag en onopvallend ver
loopt en eerder commercieel
dan politiek van karakter is.
Ondanks de vele remigran
ten zijn er nog altijd 35.000
Lansen in Ivoorkust, twee
ber zoveel als ten tijde van de
afhankelijkheid. De loon-
jst van de Ivoriaanse rege-
:ng telt 3.000 Fransen. In heel
[rans sprekend Afrika wor-
ien regeringen bijgestaan
tor dit soort 'technisch advi-
fturs'.
Frankrijk domineert de
andel, de investeringsmarkt,
!e ontwikkelingshulp en de
politieke contacten in zijn 14
voormalige koloniën. De
ranse centrale bank garan
deert de gangbare Frans-Afri-
iaanse valuta en Franse ban
ters nemen 80 procent van al
le transacties voor hun reke-
[ling.
De zes Franse militaire ba
lies tellen 8000 manschappen.
eens 1000 Franse advi-
wrs trainen de plaatselijke
ïicieren. Bijna elke Frans-
ifrikaanse officier heeft een
ial;
[list. 0U40-16188, ook v.LondenJpi van zijn opleiding
[ZOMEER, TRENTINO, ITAI
Suro „Valsugana", Gasthuisli
033-12716,
Jiurt aan de schone ADRIA
Ravenna en Rimini villa's en i
I Inl. en folder: 01899-17193.
«frankrijk ontvangen,
J Guinee, dat in 1958 een asso-
Satie met Frankrijk afwees,
teert zich nu weer toe naar
st moederland nadat enkele
tannia van socialistisch be
te het land in verval
«achten.
I Een nieuwe generatie Afri
kanen wendt zich echter af
van Parijs en richt zich op de
rest van Europa en op Ameri
ka.
Franse ideeën
„Tot dusver haalden we al
les uit Parijs, zelfs onze
ideeën", vertelt een jonge Ga-
bonese minister. „Als de Fran
sen iets niet konden leveren,
betaalden we ze om te zorgen
dat het er toch kwam. Inmid
dels hebben we geleerd om al
leen het beste te kopen".
Franse functionarissen to
nen zich enigszins zenuwach
tig over 'la percée Americaine'
- de uitbreiding van de Ameri
kaanse invloed - ondanks ver
zekeringen dat de Verenigde
Staten de rol van Frankrijk in
zijn voormalige koloniën eer
der zal steunen dan aantasten.
Nadat Frankrijk zijn troe
pen had teruggetrokken uit
Tsjaad, terwijl er Libiërs ach
terbleven in het noorden van
de vroegere kolonie, wendden
enkele Afrikaanse leiders zich
tot de Verenigde Staten.
President Omar Bongo van
Gabon, een kleine natie aan de
westkust van Centraal-Afrika
met 750.000 Gabonese inwo
ners en 26.000 Fransen, maakte
in openbare verklaringen dui
delijk dat hij meer aandacht
van de Verenigde Staten wil
de.
Tot nu toe hebben weinig
Amerikaanse functionarissen
en zakenlieden hun traditone-
le huiver voor een verkenning
van Frans-Afrika overwon
nen.
„Ik ben bang dat 'la percee
ven, Amoco en Tenneco, trof
fen olie aan in wateren die
door de Franse maatschappij
Elf-Gabon verlaten waren.
„Of de technologie van Elf is
verouderd, of ze probeerden
iets verborgen te houden",
verklaart een hoge Gabonese
functionaris. „Hoe het ook zij,
het heeft ons verontrust en on
ze ogen geopend".
Functionarissen in Togo
waren evenzeer onaangenaam
verrast toen een Frans advies
bureau pleitte voor de sloop
van een stilgelegd staalbedrijf,
dat 44 miljoen dollar gekost
had. Niet lang daarna bracht
de Amerikaanse belegger
John Moore de produktie in
het bedrijf weer op gang en
boekte er winst mee.
Togo probeert, net als ande
re staten, ook in politiek op
zicht zijn horizon te verbre
den. Bij de herdenking van de
Duitse kolonisatie 100 jaar ge
leden heette het in een officië
le verklaring dat „Duitsland
het eerste Europese land was,
waarmee de Togolezen
vriendschapsbanden aan
knoopten". Frankrijk nam de
kolonie in 1917 over.
De regering besloot een vas
te voorzitter van het corps di
plomatique aan te wijzen: de
Westduitse en de Franse am
bassadeur zullen deze functie
afwisselend vervullen, te be
ginnen met de Westduitse am
bassadeur.
Ivoorkust knoopte diploma
tieke betrekkingen aan met
een aantal landen, waaronder
Albanië.
recteur van het Centrum voor
Sociaal en Economisch Onder
zoek van Ivoorkust. „Het
Franse onderwijs is te theore
tisch. We moeten mensen bij
scholen als ze terugkomen".
Twee ministers van de rege
ring van Senegal hebben een
Amerikaanse graad in de be
drijfskunde.
Volgens buitenlandse on
dernemers komt de verander
de opstelling van de autoritei
ten inmiddels duidelijk tot
uiting in de specificaties en de
vorm van offerteaanvragen,
die in het verleden altijd in het
voordeel werkten van Franse
bedrijven.
Toegang
Nadat Frankrijk zijn troepen had teruggetrokken uit
Tsjaad, terwijl er Libiërs achterbleven in het noorden van de
vroegere kolonie, wendden enkele Afrikaanse leiders zich tot
Onderwijs
President Omar Bongo van Gabon, een kleine natie aan de
westkust van Centraal-Afrika met 750.000 Gabonese
inwoners en 26.000 Fransen, maakte in openbare
verklaringen duidelijk dat hij meer aandacht van de
Verenigde Staten wilde. - fotoupi
Americaine' niet meer is dan
wishful thinking van Gabon
en paranoia van Frankrijk",
aldus een Amerikaanse func
tionaris die goed is ingevoerd
in de Amerikaanse politiek in
Afrika. „Wij vormen geen be
dreiging voor de Fransen".
Concurrentie
Desondanks neemt de com
merciële concurrentie toe,
vooral in grotere Afrikaanse
staten, die ontdekken dat
Amerikaanse, Japanse en an
dere Europese bedrijven vaak
betere service leveren of ande
re voordelen bieden.
Japan beheerst 70 procent
van de automarkt, ook al lo
pen de meeste autoverkopen
via Franse bedrijven.
Afrikaanse functionarissen
streven naar een besnoeiing
van de Franse particuliere be
langen, die zich met steun van
Parijs beijveren om nieuwko
mers te weren.
„Wij willen de Amerikanen
en anderen precies hetzelfde
bieden als de Fransen", zegt
Jean Ping, een naaste mede
werker van Bongo. „We vin
den het nuttig om onze belan
gen te spreiden".
Twee Amerikaanse bedrij-
Een van de belangrijkste in
gangswegen voor een in
vloedsverschuiving is het ho
ger onderwijs. Aan het eind
van de jaren zeventig besloot
Ivoorkust de Franse waar
schuwingen naast zich neer te
leggen dat Amerikaanse uni
versiteiten te hoog gespeciali
seerde wetenschappers afleve
ren voor een ontwikkelings
land. Sedertdien is tweederde
van de in het buitenland opge
leide Ivorianen afgestudeerd
in de Verenigde Staten en Ca
nada.
„Ik dring er altijd op aan
dat mijn beste studenten naar
de Verenigde Staten gaan",
verklaart Achi Atsain, de di-
Frankrijk doet echter zijn
best om zijn positie te behou
den. Zijn invloed in Afrika is
niet alleen een prestigekwestie
maar verzekert ook de toe
gang tot belangrijke delfstof
fen en traditonele markten en
levert bovendien voorposten
voor de nationale defensie op.
In een radiointerview wees
de Franse ambassadeur in Ga
bon, Pierre Dabezies, met na
druk op de Franse ontwikke
lingshulp aan Afrika en de sa-
menwerkingsbereidheid van
zijn land, „Het verschil tussen
Frankrijk en sommige andere
landen is dat anderen slechts
winstoogmerken hebben", al
dus Dabezies. „Ik noem geen
namen maar hun enige doel is
winst te maken. De rest is
flauwekul".
Volgens sommigen zal
Frankrijk zijn overheersende
positie tot in eeuwigheid van
dagen behouden, ongeacht zijn
politiek. De meeste voormalige
Franse koloniën zijn aange
wezen op het westen en het
ziet er niet naar uit dat andere
westerse landen een rol gaan
opeisen.
Edem Kodjo (43) uit Togo, de
vroegere secretaris-generaal
van de Organisatie van Afri
kaanse Eenheid en nu hoogle
raar in Parijs, zei onlangs in
een vraaggesprek: „Jonge
Afrikanen voelen nauwelijks
emotionele banden meer met
Frankrijk. Mijn generatie is
de laatste bij wie dat nog mee
speelt. Toch hebben deze jonge
leiders Frankrijk nodig. Er is
geen ander land dat op die
manier actief is in Afrika en
dat weten zij".
ES
Spanje/ESTARTIT,
app/bung.'s 2-6 pers., 300
v. zee gel. Inl. 076-413141-
it van part. 4 pers. CALONG
tot 27/4: 500,-; van 27/4 tot L
10,-; van 10/8 tot 31/8: 900,-
orm.: 076-650627.
IN HONGARIJE!
achtig en goedkoop land
■n. Ook camp., hotel, pensions.
65 (ma. - vr 9-12 uur).
13,6843 RZ Arnhem
tv., 4 pers. v.a. 800,- p.w. All-ihj
pers.busjes en aanh. wagens.
[weg 25, Echt, tel. 04754-2272.
.Ie"C
rit in J verschillende
laden
177-48111, tsl. 221
Postbus 65, 5900 AB Venlo.
itselzand, ophoog-
pd, grond en grind.
tel. 01613-1454
Door David. Hirst
NAFKA - „Het ging
soms echt hard tegen
hard", verklaart Rahwa
Batha zonder blikken of
blozen. „We vochten
man tegen man."
Vlak bij Rahwa liggen de
verbleekte beenderen van
Ethiopische soldaten; de
stille getuigen van haar
woorden. Rahwa Batha, een
zeventwintigjarige vrouw,
staat aan het hoofd van een
groep Eritrese rebellen, die
de toegangswegen tot Nafka,
de onaanzienlijke hoofstad
van de provincie Sahil, moe
ten bewaken.
Het is de laatste tijd rustig
aan het Eritreese verzets-
front bij Nafka. Terwijl een
handjevol guerrillastrijders
van het EPLF, het Eritrese
volksbevrijdingsfront, de
wacht houden in de loopgra
ven, kijkt de rest naar een
voetbalwedstrijd tussen
twee vrouwenteams. De
wolken hangen laag over de
bergen; er is geen gevaar
voor een Ethiopische lucht
aanval.
Dit is wel eens anders ge
weest. Nafka, dat al sinds
1976 in handen van het
EPLF is en de toegangspoort
vormt tot het binnenland
van 'bevrijd' Eritrea, was tot
eind 1983 het toneel van he
vige gevechten. De totaal
verwoeste stad is een sym
bool geworden voor het na
tionale verzet tegen de inlij
ving bij Ethiopië.
Drieëntwintig jaar gele
den grepen de Eritrese re-
bellen voor het eerst naar de
wapens in de strijd tegen het
regime van keizer Haile Se
lassie, die Eritrea volledig
bij Ethiopië inlijfde. Sinds
die tijd is het verzet tegen de
Ethiopische overheersing in
heftigheid en omvang ge
groeid, vooral sinds de
komst van kolonel Mengistu
en zijn militaire junta.
vrouwen
Rawha en haar vechtende
zusters zijn een opvallende
voorbeeld van de enorme so
ciale revolutie die de strijd
tegen Ethiopië teweeg heeft
gebracht. In een leefge
meenschap waar tot voor
kort vrouwelijke besnijdenis
nog heel algemeen werd toe
gepast, hebben de vrouwen
zoveel succes weten te boe
ken in hun strijd voor gelij
ke rechten en plichten, dat
dertig procent van het Eri
trees bevrijdingsfront op dit
moment uit vrouwen be
staat. De vrouwen nemen
binnen het bevrijdingsfront
dezelfde posities in als de
mannen; soms ook, zoals in
Rahwa's geval, een hogere.
De benauwde leefruimte
in de loopgraven aan het
front wordt gedeeld door
beide sexen. Mannen en
vrouwen worden geacht uit
sluitend op kameraadschap
pelijke manier met elkaar
om te gaan en de vrouwen
lijken volkomen opgenomen
te zijn in de mannenmaat
schappij van het leger. Ze
hebben hun gedrag en uiter
lijk in zoverre aangepast,
dat het soms moeilijk is hen
te onderscheiden van hun
jonge mannelijke kamera
den.
De vrouwen vechten, be
sturen tanks en werken met
zwaar geschut. Achter het
front zijn kreupele oorlogs
invaliden 's nachts druk
doende de petroleumtanken
te vullen. Hun niet gewonde
zusters zijn dan in de weer
met hamer en aambeeld,
smeren machineonderdelen,
repareren radio's en graven
nieuwe loopgraven.
Prostituées
Ook wat betreft het on-
In een leefgemeenschap waar tot voor kort vrouwelijke besnijdenis nog heel algemeen
werd toegepast, hebben de vrouwen zoveel succes weten te boeken in hun strijd voor ge
lijke rechten en plichten, dat dertig procent van het Eritrees bevrijdingsfront op dit mo
ment uit vrouwen bestaat. De vrouwen nemen binnen het bevrijdingsfront dezelfde posi
ties in als de mannen.
derwijs in de provincie is er
veel veranderd. Tot 1977 wa
ren er buiten de hoofdstad
maar heel weinig scholen.
Nu krijgt echter bijna ieder
een wel enige vorm van on
derwijs. Er is zelfs een spe
ciale klas voor de 175 Ethio
pische prostituées, die door
het Ethiopische leger zijn
achtergelaten.
Uit de landhervormingen
en het politiek mobiliseren
van de boeren komt het so
cialistische karakter van het
EPLF het duidelijkst naar
voren. Er lijkt zorgvuldig
nagedacht te zijn over de
hervormingen, dogmatische
excessen komen zelden voor.
Als het EPLF al een dogma
aanhangt, dan is het dat
doctrines niet zonder meer
van buitenaf opgelegd moe
ten worden.
Bezoekers uit het buiten
land staan verbaasd over de
vindingrijke handigheid
waarmee het EPLF zichzelf
weet te redden. Open-hart
operaties vinden plaats in
primitieve ondergrondse
operatiekamers, apparaten
worden gerepareerd on
danks het schrijnende ge
brek aan reserve-onderde
len en in de kleine werk
plaatsjes die overal in de
jungle te vinden zijn, wor
den brokstukken van bom
men of vliegtuigwrakken
veranderd in nuttige ge
bruiksartikelen zoals ovens
en tandraderen.
'Onafhankelijkheid' is
niet alleen een politieke slo
gan, maar een begrip dat als
een rode draad door het hele
beleid van het EPLF loopt.
Het volksbevrijdingsfront
opereert in totale internatio
nale afzondering en de be
trekkingen met Soedan lig
gen op dit moment welis
waar gunstig als gevolg van
het conflict tussen president
Numeiri en kolonel Mengis
tu, maar hier kan in één
klap een einde aan komen
door een verandering in het
beleid of regime.
Middenklasse
De leiders en kaderleden
van de EPLF die deze sociale
revolutie hebben veroor
zaakt, zijn voornamelijk uit
de middenklasse afkomstige
christenen. Ze worden niet
betaald, bezitten niets en
hebben in geen jaren in een
fatsoenlijk bed geslapen,
maar lijken tevreden te zijn
met de hogere geestelijke
bevrediging, die de zaak
waar ze zich aan hebben ge
wijd met zich meebrengt.
Volgens hun rivalen van
het oorspronkelijke Eritrese
bevrijdingsfront de door
moslims gedomineerde ver
zetsbeweging, waar het
EPLF een afscheiding van is
en die in een burgeroorlog
door het EPLF werd versla
gen heeft het EPLF het
slechts door onderdrukking
en intimidatie zo ver weten
te brengen, en bestaat het
front uit communisten en
'bedervers van de zeden'. In
werkelijkheid is het EPLF
echter vrij puriteins van
aard en hoewel het dagelijks
leven in Eritrea onder
voortdurende controle van
het front staat, is er weinig
dat er op wijst dat deze con
trole misbruikt wordt.
De sociale revolutie, hoe
belangrijk ook, blijft echter
ondergeschikt aan de mili
taire strijd van het EPLF.
Het Eritrese verzet hoopt
dat de militaire en politieke
macht in Ethiopië ineen zal
storten en dat Eritrea onaf
hankelijk wordt. En hoewel
na vijfentwintig jaar strijd
niemand meer erge haast
lijkt te hebben, hoopt men
dat die dag toch niet meer
ver af is.
Copyright The Guardian/ De
Stem
