NT
D
Vakbondsschool biedt
wouwen een
kans op betaald werk
I
TWEEDE SCHOOL
KOMT IN TIIBURG
STANKBESTRIJDING MILJOENENZAAK
B,
r
s-lijders
W3
e luchtjes van de
quiverings installatie in Bath
kosten de techneute n van het
Hoogheem raadschap West-
Brab ant hoofdbrek ens. De
bewoners rond het zuiverings
station klagen regelmatig
over stankoverl ast. Of, zoals
K.J. Timmerm an van het
Hoogheem raadschap en
dijkgraaf ir. P. van der Burgh
het liever noemen, „zij
constatere n dat ze iets
ruiken. Dat wil nog niet
zeggen, dat ze overlast
ondervind en". Kunnen de
luchtjes door afdekken van
de bassins onder de 'geurdrem
pelgehouden worden?
Extra heffing
"iiiiwiiiiiiiiiimii
Betrouwbaar
Bezwaren
betaalde banen liggen voor vrouwen met
een lage opleiding en vrouwen die jarenlang
thuis hebben gezeten niet voor het oprapen.
Vakopleidingen voor volwassenen zijn vaak
gericht op mannenberoepen. Daarnaast
moeten vrouwen heel wat hindernissen
nemen voor ze op latere leeftijd een opleiding
kunnen gaan volgen. In september vorig jaar
ging in Utrecht op initiatief van de FNV-
vrouwenbond de Alida de Jongschool van
start. De school biedt één-jarige opleidingen
voor vrouwen met weinig kansen op betaald
werk. De opleiding voor het gebruik van
computers, het programmeren ervan en voor
het opzetten van een eigen bedrijf blijken in
een grote behoefte te voorzien. Dit jaar gaat
in Tilburg een tweede vakbondsschool van
start, voor vrouwen uit de regio.
Wapenen
Vervolg op volgende paginal
Wj
dik
in Brabant tegen welke ge-
e herindeling dan ook.
renthe en Brabant zijn al-
ies heringedeeld of met
bezig. De regering houdt
d inwoners als criterium
ht komt de Kamer wat la
ar ik denk dat de uiteinde
van de rijksoverheid niet
e vijfduizend zal liggen,
boven. Brabant is uniek,
maar waarom zouden nor-
het aan Bergen op Zoom
Zeeland, in het aan ooste
nt grenzende Limburg zijn
d, hier ondeugdelijk zijn?
is er alom beroering. Geen
meen te heft zichzelf op.
bijvoorbeeld in het samen-
Hees wij k-Dlnther zo be
daar het welbevinden van
door de samenvoeging te-
n? Ik denk overigens wel,
de Staten sterke aandrang
om de voorgestelde norm
elen".
I
t gesprek op Wiegel, op
komt, zegt hij: „In Fries-
het ambt minder dan in
Wij hebben viermaal zo veel
n als daar. Friesland is
eringe mate geïndustriali-
enk dat er aanzienlijk min-
rhapstukken vale dan hier.
s in menig opzicht te verge-
t de beide Hollanden. Als u
raagt, blijft de heer Wiegel
'n oude dag in Friesland. Dit
m een tussenfase in zijn be-
n".
~et Wiegel mee ga als hij te-
naar Den Haag? Ik kan me
omstandigheden wel voor
aar ik denk er niet dagelijks
k heb het hier - ondanks de
van het ambt - nog steeds
n zin. Nee, echt geen heim-
de macht".
et RSV-debacle en de op
dat men toch eigenlijk ook
had moeten horen': „De par-
're enquêtecommissie heeft
voor een gesprek gevraagd,
enals Wiegel en Andriessen,
f aan de commissie geschre-
ik gehoord was, had ik overi-
t meer kunnen mededelen
otulen van de ministerraad
n hebben. Ik ben tot in het
n mijn ziel overtuigd van de
ouw van minister Van Aar-
ijn integriteit staat boven
iterste van de handelaar.
-ft volgens 'boze tongen' op de
arkten al vele malen aan een
draadje gehangen, OPEC is
ldelijk uiteen gevallen en de
mijnstaking al even vaak tot
de gekomen. De dealer moet
en van die geruchtenstroom
fd koel houden.
rootste druk ligt de laatste tijd
ollar-dealers. „Dat zijn de ech-
slijders", aldus Claessen. Het
rige koersverloop vergt het
van de handelaar. Ongeacht
ting waarin de koers gaat, is
forse schommelingen echt een
e van seconden of hij er goed
ngt dan wel een strop haalt,
rincipe bepaalt de valutahan
ds ruim tien jaar de wissel-
n. Als echter een munt uit het
dreigt te lopen, zoals nu de dol-
nnen de centrale banken de
gaan beïnvloeden door met
'ragen op de markt te komen,
de Bundesbank dat in sep-
r deed, viel de dollarkoers met
tot 5% terug. De laatste weken
opnieuw sprake van dergelij-
erventies, zonder dat het oor-
"elijk veel uitwerking had. Die
rheid maakt de handel nog
er dan hij normaal gesproken
is in zekere zin een frustre-
vak", aldus Claessen. „Als ie
denkt dat je een goede affaire
;edaan, blijkt een paar minuten
dat het toch nog wat beter had
pd".
huiselijk tegeltje tussen alle
onica geeft het antwoord. In
•tters zegt het: „Wie geen fouten
t, maakt niets".
ZATERDAG 2 MAART 1985
Waterzuivering Bath:
geurvreters gevraagd
Ir. P. van
der Burgh:
„De minis
ter heeft
nog geen
normen
vastge
steld".
Door Willem Rei$fr
In de dichte mist vormen de
slib-bassins het decor voor
een thriller. Loopbruggen lei
den langs wateroverstorts, de
zuiveringsinstallatie is verla
ten. De zuiveringsinstallatie
Bath is een bedrijf zonder
mensen, want het reinigings
proces regelt zichzelf.
Uit de bassins slaan onwelriekende
dampen. „Niets aan de hand", zegt
K.J. Timmerman, hoofd van de wa
terzuiveringsinstallaties van het
Hoogheemraadschap West-Brabant
(HWB). „Dat is gezonde modder
lucht".
Het Hoogheemraadschap West-
Brabant startte in 1983, toen 'de
vrouw van Bath' minister Neelie
Smit-Kroes de installatie opende, met
de zuivering van het afvalwater, dat
wordt aangevoerd door de persleiding
vanaf Moerdijk en waarop naast
kleinere gemeenten ook Bergen op
Zoom en Roosendaal zijn aangeslo
ten. De voorwaarde die de gemeente
Reimerswaal stelde aan het HWB
was, dat de omgeving geen hinder zou
mogen ondervinden van het zuive
ringsproces.
Het HWB is er nog niet in geslaagd
om aan die voorwaarde te voldoen.
De stank wordt op twee manieren
De eerste paal voor de zuiveringsinstallatie in Bath werd in 1981 geslagen.
veroorzaakt. Ten eerste is er de 'nor
male' H2S- ofwel rotte-eierengeur,
die in elk riool ontstaat en het gevolg
is van het rottingsproces dat in de
persleiding voorkomt. Daarnaast zijn
er de aromatische en alefatische ver
bindingen die Shell in Moerdijk ach
terlaat in het afvalwater. „Zelfs in
heel kleine concentraties zorgen die
al voor een doordringende lucht",
zegt ir. P. van der Burgh.
Het HWB is er voorstander van om
de stank bij de bron te bestrijden. In
het geval van Shell zou dat beteke
nen, dat op Moerdijk de stank zou
moeten worden aangepakt. Er werd
een installatie ontworpen, die volgens
het HWB vijftien miljoen gulden zou
kosten. „Onjuist", reageerde Shell.
„Die installatie kost 55 miljoen". En
de multinational vond het officieel
niet nodig zelf wat aan de stank te
doen. „Ze wilden op het Haringvliet
lozen", zegt Van der Burgh. „Toen dat
niet mocht en ze gedwongen werden
om op de persleiding te lozen, wen
sten ze geen extra maatregelen te ne
men". Maar Van der Burgh weet wel,
dat Shell intern eraan werkt om de
kwalijke verbindingen te bestrijden.
Een woordvoerder van Shell: „Wij
hebben indertijd met het hoogheem
raadschap een aantal installaties in
het buitenland bezocht en een be
paald type installatie geadviseerd.
Het HWB heeft toen gemeend een an
dere installatie te moeten kiezen. Het
schap heeft trouwens direct al reke
ning gehouden met de mogelijkheid
van overkapping". Hij erkent dat in
het industrieel afvalwater van Shell
vluchtige stoffen zitten, die al bij een
miniscule hoeveelheid 'de geurdrem-
pel' overschrijden.
Om de stank te bestrijden, bestaat
de mogelijkheid de diverse bassins af
te dekken. De kosten: 22 miljoen.
Voor de vuist weg rekenen Van der
Burgh en JJimmerman uit, dat elke
inwoner van West-Brabant drie gul
den per jaar extra waterschapshef
fing moet betalen om die investering
te kunnen plegen. Dat bedrag zou
kunnen meevallen, als er een aan
zienlijke subsidie wordt verstrekt
door Rijkswaterstaat.
Interessanter dan deze cijfers is het
bestuurlijk probleem dat zich voor
doet. Want wat is stank? Ir. van der
Burgh: „De minister heeft nog geen
normen vastgesteld. Wel buigt een
commissie voor de luchtverontreini
gingswetgeving zich over deze pro
blematiek. Er zal wel een norm ko
men in de trant van 'geureenheden
per kubieke meter'. Nou, zo'n norm
alleen al vraagt om een uitleg".
Het hoogheemraadschap heeft in
dertijd gekozen voor Bath, omdat er
enerzijds geen andere locatie te vin
den was en anderzijds de omgeving
slechts dun bebouwd is. Binnen een
straal van drie kilometer staan er to
taal nog geen honderd huizen. Be-
FOTO'S ARCHIEF DE STEM
loofd is dat de bewoners geen stank
overlast zouden ondervinden, maar
normen zijn niet vastgesteld. Proef
ondervindelijk moet het HWB maat
regelen nemen om de stank tegen te
gaan.
De bewoners hebben, zo zeggen de
HWB-bestuurders, niet te vrezen dat
de reinigingsgeurtjes hun gezondheid
schaadt. Met afgrijzen denken Van
der Burgh en Timmerman terug aan
de misplaatste angstpsychose, die
Hoeven enkele jaren geleden in de
ban hield, omdat de bewoners rond
persgemaal 't Gors veronderstelden
verschrikkelijke ziekten op te zullen
lopen. „Die mensen uit Hoeven zijn
vervolgens de bewoners bij Bath
gaan informeren", zegt ir. Van der
Burgh veeelbetekenend. Maar de zo
genaamde 'MIK- en MAK-waarden',
die een norm geven voor de schade
lijkheid van luchtverontreiniging,
zijn niet eens van toepassing op Bath.
„We hebben hier snuffelpalen gehad,
die gecontroleerd werden door het
TNO. Daaruit bleek dat de invloed
van de luchtverontreiniging in het
Ruhrgebied bij oostenwind hier goed
te meten was, maar de invloed van de
waterzuivering geheel niet", zegt
Timmerman.
In die context moeten de Bathse
geurtjes worden besnuffeld. Daar
voor is een ploeg samengesteld van
vier leden, twee HWB-medewerkers
en twee bewoners. Geselecteerd op
een goede werking van de reukorga
nen gaan zij op gezette tijden rond de
'"llllllllllllllll,, HM
""«Hiiiiiii,,,,,,,,,, „„J
waterzuiveringsinstallatie snuffelen.
Uit de cijfers die dit rondneuzen ople
vert, blijkt dat de bewoners méér rui
ken dan de HWB-medewerkers. De
geurgrens ligt voor de bewoners ver
der van de zuiveringsinstallatie af
dan voor de HWB'ers. Uit de gege
vens valt verder af te leiden dat tot
twee kilometer van de installatie re
gelmatig geurtjes vallen te bespeu
ren.
De ambtenaren benadrukken
steeds weer dat 'klachten' en 'over
last' niet mogen worden verward met
'waarnemingen'. Alle omwonenden
hebben van het HWB een formulier
gekregen, waarop zij de waarnemin
gen noteren. In de eerste tweehon
derd dagen dat de zuiveringsinstalla
tie draaide, werden 75 waarnemings
registraties gemaakt, terwijl er
maximaal 1277 waarnemingen ge
daan hadden kunnen worden. Dat is
een gemiddelde van 1 op 17.
Merwkaardig is dat na het nemen
van maatregelen ter bestrijding van
de stank het aantal klachten is toege
nomen. De heer Timmermans wijt
dat aan het seizoen: bij een stijgende
temperatuur neemt de geur van rot
tende eieren toe.
Mevrouw Van Wingen heeft nog de
meeste last van de lucht. Met haar ge
zin woont zij op vijfhonderd meter
afstand van de waterzuivering. „De
stank is me wel tegengevallen", zegt
ze. „We hebben er last van als de
wind voor ons slecht staat, vanuit het
westen. Vooral als de stank tot het
huis is doorgedrongen, is het erg
moeilijk de zaak weer fris te krijgen".
Van der Burgh en Timmerman noe
men de familie Van Wingen de be
trouwbaarste informant. Want niet
alle klachten zijn even serieus te ne
men. „Soms krijgen we bij westen
wind zowel klachten uit het oostelijk
gebied als uit Bath. Nou, die uit Bath
kan natuurlijk niet".
Toch vindt Van der Burgh dat er in
ieder geval maatregelen moeten wor
den genomen. Welke is nog onbekend.
Fasegewijs kunnen de bezinkings-
bassins en overstorten worden afge
dekt met alluminium platen. Die kos
ten zouden ƒ22 miljoen bedrage.
„Maar wij jagen koortsachtig op
goedkopere methoden", zegt Van der
Burgh. Zo gaat men binnenkort kij
ken in Archères bij Parijs, waar met
een deken van kunststof balletjes van
pingpongformaat stankverspreiding
onmogelijk wordt gemaakt. Dat zou
een besparing van 5.7 miljoen ople
veren. Timmerman is sceptisch: „Bij
een stevige bries waaien al die bal
letjes van de bassins af. Dan kan ik
wel ballenvangers in dienst nemen".
Het Hoogheemraadschap West-
Brabant wil zich aan de belofte hou
den dat de bewoners geen stankover
last meer hoeven te verdragen. De ge
meenschap moet daar het fikse be
drag van ƒ22 miljoen, of wellicht
minder, voor op tafel leggen. Het is de
vraag of het een verteerbare zaak is,
dat normen voor het industrieel af
valwater van Shell zo worden vastge
steld, dat die niet aansluiten op de
normen voor de luchtverontreiniging.
Het lijkt niet te rijmen met het prin
cipe 'de vervuiler betaalt'.
Door Nell Westerlaken
,,'t Is net die trap onder je gat
die je nodig hebt om een eigen
bedrijf te beginnen." Zo
typeert Will (41) de opleiding
die zij volgt aan de Alida de
Jongschool in Utrecht, de
eerste dagschool opgezet door
de FNV-vrouwenbond, waar
volwassen vrouwen een
vakopleiding kunnen krijgen.
Ze doet de één-jarige opleiding om
een eigen bedrijf te starten. Will: „Ik
wil een vrouwenboekhandel
beginnen, dat weet ik sinds enkele
weken. Mijn aanvankelijke plannen
om een uitzendbureau voor vrouwen
te beginnen, waarmee ik aan deze
opleiding begon, bleken niet haalbaar
en toen ben ik omgeschakeld." Will
heeft een man en drie kinderen van 9,
14 en 17 jaar. Hoewel ze haar hele
leven buitenshuis heeft gewerkt is
het voor haar niet gemakkelijk
geweest om aan een opleiding te
beginnen. „Het huishouden hebben
mijn man en ik altijd samerf gedaan,
maar als er nu een kind ziek is zeg ik
tegen hem: 'Sorry maar ik moet naar
school, ik kan niet thuisblijven'.
Vaak valt er wat te regelen, want
mijn man werkt in wisseldienst. Toen
hij onlangs toch, vanwege ziekte van
één van de kinderen,thuis moest
blijven, is hij bij zijn baas geroepen.
Hij heeft uitgelegd wat ik deed en dat
is toen enthousiast ontvangen op zijn
werk. Als hij maar niet te vaak om
die reden thuis blijft".
Will moet desondanks dagelijks
opkomen voor haar rechten: „Ik ben
niet meer zo volgzaam, maar dat
wordt in mijn gezin nu geaccepteerd".
Een deel van de familie blijft haar
echter beschouwen als een ontaarde
moeder.
Het is slechts één van de problemen
die vrouwen ondervinden als ze
opnieuw naar school willen of als ze
een betaalde baan zoeken, volgens
Saskia van Hoek, coördinatrice van
de school. De opleiding, die in
september is gestart, is bedoeld voor
vrouwen die willen (her-) intreden op
de arbeidsmarkt maar die de bagage
missen om een werk te vinden,
bijvoorbeeld doordat ze jarenlang
thuis hebben gezeten of een lage
opleiding hebben. Na een arbeidzaam
leven als huisvrouw en moeder
ontbreekt voor hen de aansluiting op
de arbeidsmarkt. Daarnaast is er een
groep vrouwen die nog 'in de kleine
kinderen zit' en zodoende geen tijd en
mogelijkheid heeft om een opleiding
te gaan volgen.
De FNV-Vrouwenbond
constateerde dat er aan de bestaande
vakopleidingen, ook in het
zogenaamde tweede kans-onderwijs,
nogal wat bezwaren kleefden voor
vrouwen. „De lestijden zijn onhandig
voor vrouwen met kinderen en de
bestaande vakopleidingen zoals de
CW's (Centra voor Vakopleiding
voor Volwassenen, red.) hebben het
imago van een mannenopleiding. Ze
zijn vooral gericht op
mannenberoepen en dat is voor veel
vrouwen een enorme drempel.
Vrouwen zien zichzelf niet zo
gemakkelijk als loodgieter in een
overall een dak opklimmen", zegt
Saskia van Hoek.
Vrouwen laten hun keuze meer op
verzorgende beroepen vallen, een
sector waarin de kansen op betaald
werk met de dag afnemen. De
vakbondsschool heeft daarom
gekozen voor opleidingen die
perspectief bieden voor betaald werk.
Naast de opleiding voor het starten
van een eigen bedrijfje zijn er één
jarige opleidingen voor
systeembeheer voor computers en
voor het omgaan met computers.
Alleen voor de opleiding voor
Het onder de knie krijgen van de
geheimen van de computer behoort
tot de lesstof op de FNV-vakbonds-
school voor vrouwen.
- FOTO ARCHIEF DE STEM
systeembeheer wordt als
vooropleiding HAVO gevraagd,
verder zijn er geen toelatingseisen.
Op school is een crèche voor de
kinderen van de scholieren. Dagelijks
komen daar zo'n 12 tot 15 peuters.
„We zagen zoveel zaken op andere
vakopleidingen die ten gunste van
volwassen vrouwen veranderd
zouden moeten worden, dat we zelf
maar besloten om een school te
starten", zegt Saskia van Hoek. De
kinderopvang, de gunstige lestijden
(van 9 tot 4 en vaak in dagdelen), de
lage kosten en het aanbod van
opleidingen die aansluiten bij de
vraag op de arbeidsmarkt verbreden
de mogelijkheden voor vrouwen
maar betekenen echter niet dat
vrouwen alles nu op een
presenteerblaadje krijgen
aangereikt. Veel moeilijkheden
blijken nog altijd thuis te liggen.
Ondanks een
mentaliteitsverandering ten gunste
van de positie van de vrouw blijken
moeders nog altijd op problemen te
stuiten als zij voor zichzelf een
betaalde baan wensen. Is het niet in
het gezin, dan is het in de buurt, in de
familie of kennissenkring. Als ze al
niet voor slechte moeder worden
aangezien, wordt er gezegd dat een
werkende vrouw de baan van een
man heeft 'ingepikt'.
Saskia van Hoek: „Vrouwen
moeten zich daartegen wapenen. Op
school is daarvoor een
vormingsprogramma dat daarin
ondersteunend werkt. Het is goed dat
vrouwen van elkaar weten dat ze
dezelfde problemen hebben. Ze
moeten ook leren om te organiseren
en om te ontdekken dat ze veel meer
kunnen doen in dezelfde tijd die ze tot
hun beschikking hebben."
