Andreas Vollenweider
maakt muziek
uit het onderbewuste
'Rock heeft 14 jaar lang
geen vorderingen gemaakt'
niNSPAG 5 FEBRUARI
PRATEN MET Andreas
Vollenweider betekent
dat je als interviewend
journalist het platgetre
den pad van de geijkte
vragen al gauw verlaat
om meteen in 'het diepe'
te belanden.
Geboorte
Samen delen
Dwaze wijsheid
Sterker worden
Redding
ROGER HODGSON NA SUPERTRAMP OP SOLO-TOER
Afgekeurde plaat
Van het volk
Echt en oprecht
Vollenweider
'Het gaat om levende
energie, Ik zou het
liefde willen noemen
Door Wim van Leest
Want de muziek van Andreas
Vollenweider is onlosmakelijk
verbonden met zijn levenshou
ding. Zijn harpmuziek laat zich
niet in termen van hits en op
pervlakkigheid vertalen.
'Zijn in het hier en nu' neemt een be
langrijke plaats in de filosofie van Vol
lenweider in. Hij beschouwt zijn mu
ziek als iets, dat er altijd al is geweest
en dat hij tot leven brengt op het mo
ment, dat hij er een compositie van
maakt. Vollenweider beziet zijn mu
ziek ook niet als een op zichzelf staand
gebeuren.
De drie hier verschenen platen van
Vollenweider, 'Behind the gardens',
'Caverna magica' en 'White winds',
vormen samen een verhaal, dat zich
aan het oor van de luisteraar voltrekt.
Wat dat verhaal precies is wil Andreas
echter niet zeggen. Als je de drie platen
achter elkaar legt dan vormen ze een
vloeiende eenheid. Muziek die heel na
tuurlijk klinkt en die met het grootste
gemak van de wereld lijkt te zijn ge
maakt.
„Toch duurt het heel lang voor zo'n
plaat gemaakt is. Bij het componeren
maak je toch vaker dingen, die niet zo
geslaagd zijn dan echt goede stukken.
Het meeste gooi ik dan ook weg. Daar
bij komt dat ik voor ik aan een plaat
begin een verhaal in mijn hoofd moet
hebben met een structuur voor de mu
ziek. Daarna ga ik het geluid uitwer
ken, dat ik al in mijn hoofd heb en dat
duurt lang. Pas dan is er een plaat. Ik
vertel het verhaal dat er achter de pla
ten zit niet, want daarmee zou het ver
haal om zeep geholpen worden. Ik pro
beer met mijn muziek de mensen zo er
bij te betrekken, dat ze hun eigen ver
haal maken op basis van die platen."
„Ik probeer met mijn muziek een
netwerk van associaties op te bouwen,
waarmee je als luisteraar aan de gang
kunt. De muziek op zich mag geen
eigen leven leiden. Mijn muziek is al
leen interessant in combinatie met de
luisteraar. Zonder hem is het saaie mu
ziek. De luisteraar moet met zijn ver
beelding aan het werk gaan. Als je al
leen maar luistert is die muziek enkel
geluid."
Andreas Vollenweider is een na
tuurmens, een zoeker naar de zin van
dit bestaan en bekend met de mogelijk
heden die mens heeft. Hij is zich be-
WIE een paar jaar geleden beweerd zou hebben dat een Zwitserse jongen met
zijn harp in Nederland in staat zou blijken honderdduizenden platen te verkopen
en steevast voor uitverkochte zalen te spelen, zou waarschijnlijk vierkant uitgela
chen zijn.
Toch heeft Zwitser Andreas Vollenweider anno 1985 hier die status bereikt. En
dat met muziek, die wars is van elke commercialiteit, pose of opgeklopte virtuosi
teit. Andreas Vollenweider maakt samen met zijn muzikale vrienden muziek, die
zich laat omschrijven met termen als zuiver en sereen. De referentiekaders zijn
bewustwording, meditatie en met je zelf in het reine komen.
Onlangs maakten Andreas Vollenweider en vrienden een toernee door ons
land. Bij die gelegenheid vond navolgend interview plaats.
wust van de twee personen, die in een
mens huizen. De denker, die een ratio
nele wereld heeft opgebouwd met inge
wikkelde constructies, die soms allerlei
minstens zo ingewikkelde problemen
met zich mee brengen. Een denker ook,
die met zijn hoofd in de wolken loopt,
zijn wezen verontachtzaamt en soms zo
als mens uit evenwicht raakt. Aan de
andere kant is er de gevoelsmens, die
zich niet door rede laat leiden en voor
wie het onderbewuste een even grote
werkelijkheid vormt.
„Als componist ben ik er op uit het
meest onderbewuste moment van de
dag te vinden. Meestal sta ik 's och
tends om vier uur op en begin dan op
mijn harp te spelen. Die toestand van
half wakker en half slapend spelen
brengt het onderbewuste naar boven.
De denker in me slaapt dan nog, je
hoofd zit nog niet in de weg en de
stroom van onderbewustzijn wordt
niet verstoord door onnodige gedach
ten. Met het groeien van de dag en met
het klimmen van de zon wordt de mu
ziek concreter en gestructureerder. Zo
tegen een uur of negen begin ik de
composities op te schrijven."
Aan muziek wordt vaak een helende
kracht toegekend. Muziek kan je beter
maken, je goed laten voelen, ook op
momenten dat het huilen je nader staat
dan het lachen. Zelf had ik zo'n erva
ring met 'White winds'. Ik zette die
plaat op, nadat ik een telefoontje had
gekregen, waarin me gezegd werd dat
mijn vader was overleden. 'White
winds' schonk op een ongelooflijke ma
nier troost en verkwikking. Mijn ver
driet werd als het ware geabsorbeerd
door de muziek.
„Ik heb een speciale relatie met de
dood, dus misschien dat er daardoor
zo'n troostende werking van mijn mu
ziek uitgaat. Dood is voor mij geen ein
de. Er is iets dat verder gaat. Ik geloof
niet, dat het reïncarnatie is, dat heeft te
veel met lichaam te maken. Ik geloof
dat er een deel in ons is dat altijd ge
leefd heeft en dat altijd zal bestaan. Je
kan dat 'het andere deel' van ons noe
men. Je kunt het vergelijken met mu
ziek. Voor een componist bestaat de
muziek al, ook al is er nog niks hoor
baar. Een componist geeft als het ware
geboorte aan muziek, hij geeft er een
gestalte aan door die muziek tot een
compositie uit te werken. Uiteindelijk
wordt het bijna iets tastbaars, kun je
de sfeer ervan ervaren. Met leven is dat
net zo. Het is er altijd al geweest en zal
er altijd zijn, het krijgt via ons gestal
te."
Een dergelijke filosofie kom je ook
tegen op centra voor meditatie en yoga.
Ben je iemand die zich daar mee bezig
houdt?
„Nee niet noodzakelijkerwijs. Ik ben
wel hevig geïnteresseerd in wat er op
die manier gedaan wordt, maar ik heb
mijn persoonlijke weg. Die loopt via de
muziek. Het doel is uiteindelijk het
zelfde. Je moet een weg vinden om
goed te zijn. Je moet leren te herken
nen wat je wel en wat je niet moet of
wilt doen, welke gedachten je per se
niet na moet jagen. En je moet dat wat
je ontvangt delen met anderen. Je mag
het niet voor je zelf behouden. Het is
niet iets dat aan iemand persoonlijk
toebehoort. Het gaat om levende ener
gie, die ik liefde zou willen noemen. Die
energie is er altijd, hij hoeft alleen her
kend en geboren te worden via ons."
„In ons onderbewuste weten we als
mens al eeuwen dat, als we iets willen
veranderen, we bij onszelf moeten be
ginnen. Je zult jezelf moeten kennen en
zelfverzekerd moeten zijn. Ben je dat
niet dan faal je en kun je ook weinig
uitrichten tegen het waarom van dat
falen. Je onderbewustzijn is het enige
veld in je hersens, dat je de mogelijk
heid biedt jezelf te leren kennen. Mijn
muziek roept beelden uit dat onderbe
wustzijn op. Dat heeft niets met vluch
ten voor de werkelijkheid te maken,
want dat helpt ons niet op den duur. Je
mag best dromen over hoe het zou
moeten zijn, maar het belangrijkste
komt na dat dromen. Dan moet je aan
de slag om jezelf waar te maken."
Een concert van Andreas Vollenwei
der is een unieke belevenis. Waar je
bijvoorbeeld bij rockconcerten wordt
overrompeld met keihard geluid, flit
sende lichtshows en zich als jonge go
den gedragende artiesten, daar vindt
T48
Andreas Vollenweider: „Als componist ben ik er op uit het meest onderbe
wuste moment van de dag te vinden." - fotocbs
een concert van Vollenweider en muzi
kale vrienden in alle rust plaats.
Schijnbare rust, want de muziek is
voortdurend meeslepend en uiterst be
wogen. Alleen zijn Andreas c.s. wars
van uiterlijk vertoon. De wel degelijk
aanwezige virtuositeit is enkel een
middel om de juiste muziek tot stand te
brengen. Het is niet de bedoeling je te
vergapen aan iemands kwaliteiten en
het podium biedt geen plaats aan figu
ren, die willen laten zien hoe goed ze
wel zijn.
„Alleen een dwaas gaat zich op het
podium staan bewijzen. Alleen een
dwaas gelooft in zijn eigen wijsheid.
Wijsheid is iets voor dwazen. Je moet
gewoon ZIJN. Daaraan heb je handen
vol. Je moet eerlijk zijn. Een machts
vertoon van de mogelijkheden, die je
hebt, is dwaas, alleen een zwak persoon
heeft een diepe behoefte aan macht."
Waarom heb je juist het beroep van
muzikant gekozen?
„Ik ben opgegroeid in een muzikaal
gezin. Ik heb geleerd met dit medium te
werken. Ik moet mijn gevoelens en ge
loof met dit 'gereedschap' overbrengen.
Platen maken hoort daar ook bij, ook
omdat je zo met mensen kunt delen."
Er is de laatste jaren een duidelijke
groei merkbaar in het soort muziek dat
Andreas Vollenweider maakt. Niet al
leen verschijnen er op cassette en op
plaat meer en meer gelijkgestemde
muziekwerken, ook is er steeds meer
publiek voor dit soort muziek. Bij een
concert van Andreas Vollenweider zie
je bijvoorbeeld mensen uit alle leef
tijdscategorieën en uit alle lagen van
de bevolking. Je kunt wat de muziek
betreft min of meer spreken van een
nieuwe 'underground', die langzaam
maar zeker aan kracht wint. Merk
waardig genoeg voelen veel mensen
zich aangetrokken door Andreas' mu
ziek. Ik heb in mijn naaste omgeving
nog geen mensen meegemaakt, die er
niets aanvonden.
„Die muziek is wat we nodig hebben.
Het helpt ons sterker te worden voor de
toekomst. We moeten sterk zijn om de
vijand te bevechten, de vijand in ons
zelf vooral, die zoveel problemen ver
oorzaakt. Muziek is één manier om die
kracht te bereiken. Muziek geeft je een
beeld van de mogelijkheden, die er zijn.
Je kunt er, zoals ik, een weg in zoeken.
Op die weg leer je van je zelf en word
je dus sterker."
Andreas Vollenweider werkt als het
ware aan een rijkere mens, rijk waar
het beleving en bewustzijn betreft.
„We staan op dit moment voor pro
blemen zoals werkloosheid en crisis en
die problemen moeten we oplossen.
Maar als we dergelijke problemen al
leen maar oplossen zonder de diepere
oorzaken in onszelf te zoeken, dan
staan we binnen de kortste keren voor
een soortgelijk probleem. Hetzelfde zie
je in feite ook in de medische wereld
gebeuren. Je kunt wel een kwaal bij
iemand genezen, maar als je niet heel
de mens geneest, dan zal er een nieuwe
kwaal komen. Je moet zeker zijn van
jezelf, weten wie je bent. Is dat niet het
geval, dan ben je in feite niet in staat
iets aan andere over te brengen."
„Als je een echte persoonlijkheid
bent, dan kun je niet verkeerd begre
pen worden. Ik bedoel niet dat je naar
binnen gericht moet zijn, zoals bijvoor
beeld de hippies dat waren. Ik verkon
dig geen nieuw Utopia. Dat is de fout,
die de hippies wel maakten. Zij droom
den van een perfecte wereld zonder re
kening te houden met de praktische
mogelijkheden. Dezelfde fout maken
veel religies ook. Zij houden de gelovi
ge een perfecte mens voor zonder dat ze
die gelovige leren te leven met zijn
eigen tekortkomingen."
De muziek van Andreas Vollenwei
der zou je kunnen omschrijven als
'muziek voor een nieuw tijdperk'. Want
er is ontegenzeggenlijk een verande
ring gaande op het gebied van de (indi
viduele) bewustwording. Veel mensen
zijn moe van hun huidige leven. De
yogascholen en de centra voor medita
tie, bewustwording en zelfonderzoek
zitten boordevol met deelnemers, die
geen genoegen meer nemen met het op
pervlakkige leven in een materiële
maatschappij. Je zou Vollenweider's
muziek kunnen zien als een rustpunt in
een jachtige tijd. Zijn platen ademen
een serene, haast gewijde sfeer uit. De
muziek biedt je een kans om in aanra
king met jezelf te komen. Zelf is An
dreas Vollenweider hoopvol gestemd
voor de toekomst.
„Die zelfbewustwording gaat door.
Dat is ook onze redding, ook al geloven
we dat zelf niet, omdat de slechte
krachten te sterk zijn, of liever lijken
te zijn. Ik zou dwaas zijn als ik geen
hoop had. Ik merk in mijn leven dat er
iets goeds aan de gang is. Ik heb dat
goede altijd in me gehad, ik heb het al
leen lange tijd niet herkend."
Je bent dus eigenlijk bezig steeds
meer Andreas te worden?
„Zo zou je het kunnen noemen, ja."
Door Wim van Leest
SUPERGROEPEN worden op den duur
onleefbaar. Dat is de tenminste de in
druk, die Roger Hodgson heeft en hij
kan het weten, want in tien jaar tijd
•naakte hij met Supertramp de groei
mee van een klein groepje tot een
enorm bedrijf met een miljoenenomzet
en -winst.
Sinds '83 maakt Roger geen deel
meer uit van Supertramp. Hij is eruit
gestapt omdat het klimaat binnen de
groep te verstikkend werd. Een moedig
besluit was dat, want het is heel verlei
delijk om op je gemak binnen een suc
cesvolle groep te blijven zitten en er
nog een paar miljoen uit te melken.
Roger Hodgson kwam in het vorig
najaar met zijn eerste eigen solo-elpee
voor de dag. Op die plaat, 'In the eye of
the storm' getiteld, zet hij min of meer
het Supertramp-geluid voort. Heeft hij
dan toch niet echt gebroken?
Roger Hodgson: „Er zit op mijn nieu
we plaat meer spirit, meer vitaliteit en
energie dan ik ooit nog bij Supertramp
kwijt gekund zou hebben. Het had niet
•anger zin de groep niet leven in te bla-
2en, daarom heb ik Supertramp ook
verlaten. Ik voelde dat het voorbij was.
*k heb met Supertramp tien fantasti-
sche jaren beleefd, maar op het eind
Was het niet leuk meer, het heilige
vuur was eruit. Je kent elkaar door en
door en je kent eikaars beperkingen. Ik
Wide eruit en mijn vleugels uitslaan.
®j Supertramp werd er niet meer het
uiterste van me gevergd, was er geen
uitdaging meer. Er was geen ruimte
voor groei meer in de groep. Tot en met
breakfast in America' was het goed en
Vjtaal. daarna geloofde iedereen het
eigenlijk wel."
„Het enorme succes, dat we hadden
is daar voor een belangrijk deel schuld
aan. Als je het nog moet maken, dan
houdt dat ideaal je bij elkaar. Dan is er
een sfeer van 'een voor allen en allen
voor een'. Is er het grote succes en de
erkenning er eenmaal, dan zul je iets
nieuws moeten hebben om na te stre
ven. Bij Supertramp was er dat nieuws
niet. Toen we gearriveerd waren, ble
ken we vijf totaal verschillende indivi
duen te zijn, die het niet meer eens
konden worden. Het is goed zoals het
nu gegaan is. Ik heb mijn eigen weg ge
vonden en Supertramp kan onder lei
ding van Rick Davies verder gaan."
Roger Hodgson heeft geruime tijd
geworsteld met zijn rol in Supertramp
en zijn vertrek eruit. Voorafgaande
aan de laatste toernee van de groep
nam hij al een solo-plaat op. 'Sleeping
with the enemy' heette die plaat, maar
hij is nooit uitgebracht.
Roger Hodgson: „Ik heb die plaat ge
schrapt, omdat hij te zwaar en te som
ber bleek te zijn geworden. Ik zat in die
tijd met allerlei problemen, zowel bin
nen de groep als op het persoonlijke
vlak. Daarna is dat sombere gevoel
omgeslagen. Tijdens de laatste toernee
merkte ik dat de fans erg gehecht wa
ren aan het blije geluid, dat in num
mers als 'Give a little bit' te horen was.
Van het dramatische van nummers als
'Asylum' en 'Rudie' bleken ze niet lan
ger kapot te zijn. Tijdens de concerten
in Europa merkte ik ook dat er hier
heel veel mensen bewust zijn van en
betrokken zijn bij de kernwapenpro-
blematiek. Daarom besloot ik voor hen
een plaat te maken, die beladen was
met energie, kracht en hoop."
Vind je het trouwens verantwoord
om een luisteraar op te zadelen met een
zware plaat? Als luisteraar heb je im
mers nog wel eens de neiging om je met
het gebodene te identificeren en het
even zwart in te gaan zien.
Roger Hodgson: „Ik ben er achter,
dat iedereen de problemen van van
daag de dag wel zo'n beetje kent en dat
het niet nodig is ze te onderstrepen.
Daarmee zeg ik niet dat je in de muziek
moet vluchten, maar ik vind wel dat
muziek hoop moet geven. Ik beschouw
muziek als de stem van het volk, dus je
zult moeten uitdrukken wat het volk
denkt. In de politiek zie je vaak, dat een
politicus allang het contact met het pu
bliek kwijt is en als succesvol artiest
loop je die kans ook. Je raakt geïso
leerd in een klein wereldje. Een echte
artiest probeert gewoon te blijven en
voeling te behouden met zijn luiste
raars."
Na tien jaar Supertramp had Hodg
son ook kunnen stoppen met muziek
maken. Toch is hij doorgegaan en met
een plaat gekomen, die rechstreeks in
het verlengde van Supertramp ligt.
Waarom?
Roger Hodgson: „Ik ga door, omdat
ik moet. Zonder muziek ben ik dood,
voel ik me waardeloos. Nu stoppen en
van mijn geld genieten, zou een lang
zame dood voor me betekenen. Ik moet
blijven groeien. Deze nieuwe plaat is
dicht bij mijn verleden, omdat ik de
mensen duidelijk moet maken wie Ro
ger Hodgson is en ze ook moet laten ho
ren wie ik was. De volgende plaat zal
Roger Hodgson: „Wie echt en op
recht is heeft succes, kijk maar eens
hoeveel mensen Bruce Springsteen
trekt met zijn eerlijke manier van
musiceren." - fotocbs
anders zijn, maar dan nog is er altijd
mijn stem, die je zult blijven herken
nen."
Roger Hodgson is wat je noemt een
man in bonus. Hij gaat onberispelijk
gekleed door het leven en hij draagt
een driekleurige gouden armband van
ongeveer een troy ounce per kleur. Ro
ger heeft met Supertramp een vermo
gen verdiend. Tegelijk leerde hij echter
ook dat geld alleen niet gelukkig
maakt.
Roger Hodgson: „Bij Supertramp
werd de verleiding om gemakzuchtig
te worden en de passie voor muziek
maken te verliezen niet weerstaan. Je
hebt artiesten die gedreven zijn en je
hebt er die enkel op succes uit zijn. De
laatstgenoemden drogen onvermijde
lijk op. De sterken kijken door dat suc
ces heen en komen er ook door heen.
Mijn geld stelde me in staat om thuis
een studio te bouwen en de instrumen
ten te kopen, die ik wilde hebben. Aan
de andere kant brengt veel geld je
voortdurend in de verleiding om auto's
en huizen te kopen. Dat is allemaal wel
leuk, maar het kost je een hoop tijd en
energie. Voor je het weet ben je 24 uur
per dag bezig om dat bezit te onder
houden. Ik heb ook geprobeerd om
mijn geld weg te geven aan goede doe
len als Greenpeace. Ook dat werkte
niet. Het geld bleef komen. Aan je
vrienden kun je ook al niet geven, daar
verziek je alleen je vriendschappen
maar mee. En als je eenmaal aan lief
dadigheid gaat doen wordt je dag in
dag uit suf gezeurd om meer. Ik heb nu
geleerd om met mijn geld om te gaan.
Voor me zelf ben ik ervan overtuigd,
dat ik het in mijn muziek moet investe
ren, zodoende heeft het het meeste ren
dement."
Tien jaar of langer met muziek bezig
zijn, betekent dat je inmiddels je lesje
wel geleerd hebt, dat je weet waar je
mee bezig bent en wat je wilt gaan
doen. Wat heeft Roger Hodgson tot
dusver geleerd?
Roger Hodgson: „Ik geloof dat mu
ziek nog lang niet tot zijn grenzen ge
voerd is. Geluid of muziek is een van de
krachtigste zaken in het universum.
Rock is prima, maar ook primitief. Ik
heb gelezen dat de oude Grieken enkel
door het spelen op een lier in staat wa
ren iemand letterlijk te ontwapenen.
Muziek kan mensen helen of ontspan
nen. Rock is beperkt tot iets stimule-
rends op zaterdagavond. Rock heeft al
veertien jaar geen vorderingen meer
gemaakt. De techniek is wel gevorderd,
maar dat wat er in de teksten gezegd
wordt niet. Het is nog steeds hetzelfde
liedje, letterlijk en figuurlijk. We zijn
wat muziek betreft klaar voor een gro
te sprong voorwaarts. Platen worden
tegenwoordig door computers ge
maakt. Het gevolg daarvan is, dat het
gevoel ontbreekt. Daar zal een reactie
op komen, omdat de mensen eigenlijk
geen gevoelloze muziek willen. De
meeste muziek, die dagelijks via radio
stations over je uitgestort wordt is niet
echt en niet oprecht. Wie echt en op
recht is heeft succes, kijk maar eens
hoeveel mensen Bruce Springsteen
trekt met zijn eerlijke manier van mu
siceren. Aan de andere kant is het ge
vaar dat je als muzikant niet door
breekt levensgroot aanwezig. Platen
maatschappijen willen instant succes
en wie het met één plaat niet maakt
heeft afgedaan. Als ik niet in Super
tramp had gezeten, zou ik misschien
niet eens aan de bak komen. Daarvoor
wijk ik toch te veel af."
De van Supertramp en de nieuwe el
pee bekende muziek is maar een deel
van wat de muzikant Hodgson bezig
houdt. Al pratend over een ander soort
muziek breng ik de naam Andreas Vol
lenweider ter sprake en dat doet Hodg
son van enthousiasme zowat van zijn
stoel springen.
Roger Hodgson: „Dat wat Andreas
maakt, is wat ik met muziek van de
toekomst bedoel. Ik zou dolgraag met
hem willen spelen. Veel van de muziek,
die ik thuis in mijn studio maak, gaat
in die richting. Ik zie voor mezelf
eigenlijk twee carrières in de muziek.
De ene zal zijn zoals op mijn eerste el
pee met vooral songs, de tweede zal
veel meer in de richting van bijvoor
beeld Andreas Vollenweider gaan. Dat
was voor mij een beetje een probleem
toen ik mijn solo-elpee maakte. Ener
zijds was ik al met deze nieuwe muziek
bezig, anderzijds zat ik met het Super-
tramp-publiek en mijn verleden in die
groep. Ik zie 'In the eye of the storm' als
een plaat die een brug moet slaan tus
sen toen en nu. Vanuit deze plaat kan
ik vertrekken en mijn luisteraars lang
zaam die overgang naar andere muziek
mee laten maken."
Toch heeft Roger Hodgson geen re
den om ontevreden te zijn over 'In the
eye of the storm'. Als platen auto's wa
ren dan zou ik met 'Famous last words'
van Supertramp naar mijn dealer te
ruggaan en 'm inruilen voor 'In the eye
of the storm'.
Roger Hodgson: „Deze plaat is het
beste wat ik tot nog toe heb gedaan. Er
zit volop kracht in en hij heeft meer le
ven in zich dan welke Supertramp-el-
pee dan ook. Ik geniet echt bij het luis
teren ernaar. Supertramp-platen was
ik altijd al heel snel beu en ik kan er
nog steeds niet naar luisteren met an
dere bedoelingen, dan erdoor van mijn
fouten te leren."