Wa
DRIJFVEER
PIET PEELE VERSCHAFT UITKERINGSTREKKERS WERK
W5
jisie
T doe je als je afgestudeerd bio-
fysicus bent en niet aan de bak kan
Icomen? Met dat probleem werd drs. Piet
peele uit Hooge Zwaluwe geconfronteerd
toen hij in 1978 bij de Rijks Universiteit
In Utrecht slaagde voor zijn doctoraal. Er
was hem in het vooruitzicht gesteld, dat
hij kon beginnen als wetenschappelijk
medewerker aan zijn faculteit. Door een
aantal bezuinigingsmaatregelen viel hij
buiten de boot. Maar hij deed een
belangrijke uitvinding
Boerderij
Problemen
Het Kanaaleiland Jersey is het
afgelopen jaar in de Nederlandse pers een
I heel speciale rol gaan spelen. Ongewild is
het eiland betrokken geraakt bij wat
wellicht Nederlands grootste na-oorlogse
fraudezaak zal worden: de vermeende
manipulatie met geld van het Algemeen
Burgerlijk Pensioenfonds. Jersey neemt
volgens een Amerikaans onderzoek na de
Bahama's en Liechtenstein de derde
plaats inneemt op de lijst van
belastingparadijzen.
Brievenbus
Behoedzaam
Bierbrouwerij
Lenen
liTERPAG 26 JANUAR11985
\Kujau bijna perfect geïmiteerde
Wt van Adolf Hitler.
feilen. Wie dat dan wel doet is een
p de woestijn. Meestal kan pas een
heratie, die er zelf geen belang bii
lak aan de kaak stellen".
1 Renner voorzien de vervalsingen
Ibehoefte. „Is er veel belangstelling
Romeins glaswerk, dan wordt dat
|p hetzelfde principe werken ook de
Ivalsingen. Als in een samenleving
Ische gevoelens naar boven komen,
Et de vervalser bijvoorbeeld in do-
lie daaraan tegemoet komen".
I bijverschijnsel is dat kunstenaars
J Mendelssohn en Smetana door ver-
Jgeïnspireerd werden. De componist
■vooral bekend door 'Die Moldau')
d gebruikte de tekst van het 'Grün-
Idschrift' in zijn opera 'Libuse'.
Is werden ook de samenstellers van
het het verleden' door hun studie-
Ispireerd. De merendeels aan het In-
T Geschiedenis verbonden auteurs
f ige tijd met de gedachte om in het
J>heel verzonnen vervalsingsverhaal
■n. In de praktijk bleek dat plan ech-
f uitvoerbaar.
Idering van al die vervalsingsaffai-
1de schrijvers gezamenlijk tot een
Renner: „We zijn ervan overtuigd
fcnschap het uiteindelijk altijd wint
Irijen en vervalsingen. Tenminste
tnschap erbij wordt gehaald". Een
rie conclusie, waarmee veel verval-
geen moeite zullen hebben. Hen is
die ontdekking te doen.
met snor, met v.l.n.r. Frie Milius,
ïlius en Maurits Mannheim (Groes-
end op Koks aandeel in de Stijlbe-
werden ook door Kok ondertekend,
opmerkelijk vertrouwen bij Van
raadplegen. Over zijn dichtkunst
et op. Toch plaatste hij enkele van
pe Stijl. 'De Nachtkroeg' werd zo be-
avant la lettre.
Issante correspondentie (bv brief van
■es is door hartklopping, indirect door
[amma's van de soirees, die Kok met
Ilburg organiseerde en veel origineel
periode, zodat deze tentoonstelling
en toonstelling is. Kok was inderdaad
"3e Stijl, maar het moeten met name
eest zijn, die hem zo dicht gebracht
rig, die later als zeer belangrijk werd
Bern overleden.
flende publicaties over Kok. Onder
yan zijn hand. Daarvan bediende hij
af. 'Het is niet voornaam om met een
l was bijvoorbeeld zo'n spreukachtig
ntrop schreef een doctoraalscriptie:
983) en binnenkort verschijnt bij Ke-
Jef van Kempen in Tilburg geweest,
aangezwengeld hebben. Ook hebben
laakt voor het station in Tilburg, dat
te culturele werknemer levendig zou
en meer voor een plaquette zoals de
ions kregen! Tenslotte hoorde hij bij
denten, zegt Kees Schippers, die Kok
n hoofdstuk geeft, maar hem behan-
ïpagnieschoenmaker die achter zijn
Werkloze biofysicus
start bedrijf van
stroomregelaarsmotoren
Door Ron Gregoor
NA een studie van anderhalf
jaar komt in februari de fre-
kwentie regelaar voor de re
geling van drie fase draai
stroom motoren op de markt.
Eenvoudig gezegd komt het
hierop neer, dat met deze re
gelaar, een electronisch appa
raat, het toerental van op
stroom aangesloten motoren
naar wens regelt. Een nieuwe
ontwikkeling op dit gebied,
waarvan de insiders ver
wachten dat er veel belang
stelling voor bestaat.
De regelaar is ontwikkeld door drs.
Piet Peele, afgestudeerd biofysicus
uit Hooge Zwaluwe. In de afgelopen
anderhalf jaar heeft hij zich ontwik
keld tot een goede electronicus. Een
ontwikkeling, die hem is opgedron
gen door de economische situatie.
Piet Peele, 33 jaar, geboren en geto
gen in Hooge Zwaluwe, studeerde in
1978 af aan de Rijks Universiteit in
Utrecht. Hij hoopte daar aan zijn
eigen faculteit aan de bak te komen
als wetenschappelijk medewerker.
Maar zover kwam het niet. Juist
voordat hij afstudeerde kwam er een
fikse bezuinigingsmaatregel op de
universiteit af, waardoor een aantal
medewerkers werd ontslagen en de
kans van Peele was verkeken. „Ik heb
het toen een dik half jaar geprobeerd
in het onderwijs, maar dat is niets
voor mij. Ik heb daar maar gauw een
punt achter gezet".
Zoals zovele van zijn studiegenoten
kwam Piet voor het probleem te
staan, wat nu. Wachten op een baan
in zijn studierichting leek hem zin
loos, omdat er al zoveel wachtenden
voor hem waren. De Zwaluwnaar be
sloot toen maar van zijn hobby, de
electronica, zijn beroep te maken.
„Ik heb eigenlijk altijd al gelopen
met het idee om eens iets te gaan doen
met mijn hobby. Tijdens mijn studie
Drs. Piet Peele (staande) en 'zijn personeel'.
heb ik al eens een onderzoek verricht
naar het energie transport in blade
ren. Ik heb ook al eens gedacht iets te
gaan doen met medische apparatuur.
Maar daar kwam ook al de klad in.
Via een vriend kwam ik op het idee
om het probleem van de motorrege
ling aan te pakken. Er waren al wel
regelaars om de toerentallen van mo
toren naar wens te regelen, maar dat
waren ontzettende bakbeesten. In de
meeste gevallen moesten hiervoor
machines totaal worden omgebouwd.
Ik dacht dat ik hier wel iets op wist te
vinden. Van het een kwam het ander
en zo ben ik die studie begonnen",
zegt Piet.
Parallel met deze ontwikkeling liep
een andere. Peele woonde na zijn af
studeren in Raamsdonksveêr. In 1980
- FOTO DE STEM/JORAN VAN GURP
kwam de boerderij van zijn ouders
aan de Zwaluwse Onderstraat vrij.
Hij wilde daar zijn woning, maar ook
het bedrijfje vestigen. Probleem was
echter, dat de boerderij daarvoor zo
als die daar toen bijlag, helemaal niet
geschikt was. Piet Peele: „De boerde
rij moest verbouwd worden. Ik heb
wat aannemers gevraagd een offerte
te maken, de verbouwing moest ech
ter zo'n vijf, zes ton gaan kosten. Dat
was veel teveel. Toen heb de verbou
wing van het benedengedeelte, waar
de werkplaats en het kantoor moes
ten komen. Toen dat in '83 gereed
kwam, kon hij beginnen met het op
zetten van zijn bedrijfje.
Anderhalf jaar geleden begon Pee
le zijn onderzoek. Sinds september
wordt hij hierin bijgestaan door vier
man personeel, twee werkloze jonge
ren, die in het kader van het werker
varingsplan van de gemeente Ooster
hout met behoud van uitkering bij
hem in dienst traden, en twee sta-
geaires van de MTS. In eerste instan
tie kon hij echter geen financiële
steun krijgen voor de start.
Hij: „Ik ben één jaar aan het bok
sen geweest om krediet te krijgen.
Men wilde eerst het proto- type zien
voordat men met geld op tafel wilde
komen. Maar juist voor de ontwikke
ling van dat proto-type had ik dat
geld nodig. Wel begrijpelijk aan de
ene kant, want ik kan me voorstellen
dat de instanties en banken niet met
hun geld gooien. Maar aan de andere
kant wordt het voor starters wel
moeilijk om iets op poten te zetten".
Peele heeft de eerste tijd uit eigen
middelen de zaak weten te financie
ren. Pas nadat het Centrum voor Mi
cro Electronica een haalbaarheidstest
had gedaan en de Rijks Nijverheids-
dienst op technisch gebied en op de fi
nancieel- economische haalbaarheid
een onderzoek had gepleegd kwam er
geld op tafel.
Peele Innotech, want zo gaat het
nieuwe bedrijf heten, wordt zakelijk
begeleid door de Stichting Kleinscha
lige Bedrijvigheid uit Valkenswaard,
een stichting waarin Philips en de
NMB participeren. Van Philips krijgt
Peele overigens veel steun. Zijn per
soonlijke mentor is een oud- direc
teur van Philips, er is een uitwisse
ling van gegevens tussen het bedrijf
en Peele en bij problemen kan hij al
tijd bij Philips aankloppen. Voor on
derdelen heeft Peele het Eindhovense
bedrijf overigens nodig.
Wat is nu precies het produkt,
waarmee Peele op de markt komt? De
Door Engelien Beker
Typisch Jersey. Helemaal En
gels georiënteerd, maar de
straatnamen in de hoofdstad
hebben een Franse ondertitel.
De Hill Street (Heuvelstraat)
heet tevens Rue des Trois Pi
geons (Drie Duivenstraat).
Het belasting-paradijselijk
eiland ligt dan ook maar op 25
kilometer van het Franse
Normandië. Toch is het door
en door Brits; het staat bol
van de Engelse tradities. De
baas op het eiland heet "bai
liff" (baljuw), het verhoor van
de twee beheerders Vibert en
Rowland werd afgenomen
door een "viscount" (burg
graaf) en in de Staten zitten
'constables' (in de oude bete
kenis een soort slotvoogd).
Sinds Willem de Veroveraar in 1055
het eiland op Normandië buitmaakte
is het trouw gebleven aan de Britse
Kroon en dat willen de 77.000 Jersey-
anen weten ook. Het eiland is conser
vatief, in hart en nieren. Er zijn geen
politieke partijen, laat staan werkon
derbrekingen of stiptheidsacties. Er
zijn weinig werklozen en er wordt in
het algemeen welvarend geleefd.
In de hoofdstad St.-Helier maken
de riante buitenhuizen van het plat
teland ruim baan voor de bankgebou
wen. Ze overheersen het stadsbeeld
totaal. Het is de 'City of London' in
miniatuur.
De Engelse banken hebben er alle
maal vestigingen en verder is de rest
van de wereld met één bank van de
partij. De Algemene Bank Nederland
was er als de kippen bij toen Jersey
zijn poorten openzette en is vanaf
1974 de Nederlandse vertegenwoordi
ger.
„Bioscopen gaan tegen de grond en
er komen banken voor in de plaats",
vertelt een tijdschriftenhandelaar.
Hij vindt het wel jammer, maar zal er
het eiland niet vaarwel om zeggen.
„Het is ook lekker rustig".
Is het geen bank, dan is het wel een
accountants- of advocatenkantoor,
dat er uitspringt. Met op de voorgevel
onder de 'goud-beslagen' naambor
den vaak honderden minuscule bord
jes van 'ompanies', door deze kanto
ren vaak opgerichte en beheerde
brievenbusmaatschappijen a la Yan-
wood.
Je komt er namen tegen als 'Mel-
chior Productions Ltd', 'Peek and
Cloppenburg Finance Ltd' en 'Brinta
Ltd'. Stuk voor stuk door een com
missie van het Royal Court goedge
keurde firma's en vennootschappen,
met op een na alle directeuren bui
tenslands gevestigd. Als ze zich aan
deze regels houden betalen ze het
eiland 300 pond per jaar (ruim 1200)
en zijn verder vrij van welke belas
ting dan ook.
Een erkende constructie is bijvoor
beeld om vanuit een bedrijf in het be
lastingparadijs Panama een zoge
naamde 'trust' op Jersey te nemen om
het geld te beleggen. Er zijn er zeker
20.000 van op het eiland. Daarnaast
zijn er evenzovele - maar misschien
wel veel meer, al weet niemand dat
zeker, omdat er niets geregistreerd
staat - 'trusts'. In zijn simpelste vorm
is zo'n trust niet meer dan een af
spraak, die binnen vier dagen gere
Het eiland Jersey rust, traditie en geld, heel veel geld.
geld kan zijn. Iedereen kan deze - ook
in Engeland bekende - afspraak aan
gaan. Maar het verschil tussen Enge
land en Jersey is dat het in het laatste
geval belastingvrij gaat. Veel Engelse
investeerders, maar ook een Egypti
sche makelaar of een Spaanse mu
seumdirecteur geven hun geld in be
heer op Jersey, zonder dat er een (be-
lasting)haan naar kraait.
Het enige wat ervan op papier
komt is een contract dat beheerder en
eigenaar samen opstellen en privé
blijft. Slechts bij hoge uitzondering
kan de rechtbank van Jersey de ver
trouwelijkheid opheffen. Ook bedrij
ven zien brood in dit lucratieve aan
bod.
Tezamen met de al ruim veertig
jaar op hetzelfde niveau gebleven in
komsten-belasting van maar twintig
procent, hebben deze voorzieningen
Jersey langzaamaan tot een voor
naam financieel centrum doen uit
groeien, waarvan gefluisterd wordt
dat er miljarden ponden per dag om
gaan.
Het eiland vaart er wel bij en zijn
bewoners blijven tevreden, want me
de door deze financiële voordelen
blijft de inkomstenbelasting laag. En
het mag van 'moeder' Engeland, dat
jaarlijks voor enkele procenten deelt
in de winst. Jersey heeft bedongen
dat het met name op binnenlands en
vooral financieel terrein z'n eigen
gang kan gaan en het 53 leden tellen
de parlement heeft verregaande be
voegdheden in deze. Zo bedong het
zelfs dat het buiten de EG kon blij
ven, om daardoor de Europese finan
ciële voorwaarden te omzeilen.
Behoedzaam manoeuvreren is ech
ter de boodschap voor de Jersey
autoriteiten, maar dat is aan conser
vatieven wel toevertrouwd. Het
eiland heeft zich sinds 1925 onopzette
lijk als belasting-vrijplaats ontwik
keld, maar nu het eenmaal zover is
weet de regering wat haar te doen
staat.
FOTO ARCHIEF DE STEM
Er zijn strenge immigratieregels.
Buitenlanders mogen er alleen wonen
als ze zich een huis van ongeveer 1
miljoen gulden kunnen permitteren.
Die behoedzaamheid en de zorg voor
de goede naam maken dat het ABP-
schandaal op Jersey nauwlettend
wordt gevolgd. „De baljuw is kien.
Hij houdt het goed in de gaten. Een
dergelijk verhoor kan consequenties
hebben voor de investeringen", be
vestigt directeur Bohm van de Alge
mene Bank Nederland.
Achter de gevel van een groot in
ternationaal accountants-bureau
houdt Robin Rumboll kantoor. Behal
ve accountant is hij ook een van de 25
gedeputeerden in het parlement van
Jersey. „Wij zijn erg bezorgd over die
grote fraudezaak. Aangelegenheden
als deze kunnen ons ertoe dwingen
meer regels in te voeren. Naar mijn
gevoel zijn er twee woorden: belas
ting-ontwijking en belasting-ontdui
king. Wij zijn blij dat wij mensen
kunnen helpen die hun belastingaan
slag op een legale manier willen ont
nieuwbakken directeur over zijn pro
dukt en de wenselijkheid daarvan:
„Met krachtmotoren zit je altijd met
een probleem dat het toerental moet
kunnen variëren, terwijl het vermo
gen gelijk blijft. Het toerental is recht
evenredig met de frequentie van het
lichtnet, 50 hertz. Als de lichtfrequen-
tie tweemaal zo hoog zou zijn, zouden
alle motoren tweemaal zo hard draai
en. Maar de PNEM voelt er niet zo
veel voor om die frequentie te verho
gen. De oplossing is, dat je het dan
zelf moet doen door middel van een
schakelelement. Als je zelf een varië
rende wisselspanning maakt, kun je
het toerental regelen van stilstand
naar 12.000 toeren".
En verder met zijn specialistische
verhaal: „Het apparaat is eigenlijk
een combinatie van micro electronica,
de chip, en vermogenselectronica, de
power. Middels een controlepaneel is
het toerental te regelen. Het unieke
van het project is, dat het mogelijk is
de regelaar aan te sluiten op de com
puter, zodat die het toerental kan re
gelen. Niet alleen is het toerental te
regelen, ook de acceleratie- en rem-
tijd kunnen wij bepalen".
Voordeel van de frekwentierege-
laar is, dat motoren niet meer te hoe
ven worden omgebouwd wil men het
toerental wijzigen. Ook werkt de re
gelaar sterk energiebesparend. Bij
continu gebruik kan de investering
(van ƒ80.000,-) zichzelf binnen een
jaar terug verdienen. Het rendement
van een electronisch systeem ligt op
98%, terwijl dat bij een tandwiel
slechts 40% kan zijn.
Insiders verwachten, dat het pro
dukt van Peele Innotech aan een be
hoefte voorziet. „Mijn adviseurs ver
wachten dat als alles eenmaal goed
gaat draaien, er een omzet van een
miljoen per jaar in het produkt zit",
zegt Peele.
Er blijkt nu al belangstelling te be
staan voor de uitvinding van de Zwa
luwnaar. „In principe kan ieder be
drijf, dat met machines werkt, mijn
regelaar gebruiken". Interesse be
staat er in ieder geval van de zijde
van een bierbrouwerij en diverse ma
chinefabrieken.
Het op de markt brengen van de
frekwentieregelaar is nog maar de
start van Innotech. Voor de twee jon
gens, die er werken in het kader van
het werkervaringsplan van de ge
meente Oosterhout betekent het, dat
zij een vaste baan krijgen. Als de
zaak eenmaal goed draait heeft Inno
tech nog meer personeel nodig. „We
produceren zelf wel, maar zwaarte
punt ligt toch in het onderzoek", zegt
Peele. „Als alles goed gaat werken we
volgend jaar met zo'n twintig man.
Uitbreiding op ons terrein is dan
noodzakelijk, maar ook mogelijk".
De regelaar moet de financiële ba
sis zijn onder het bedrijf. Het bedrijf
heeft al een licentie voor het produce
ren van robots. „Dat is een volgende
stap. Maar als we dat gaan aanpak
ken, zullen we de produktie van de
frekwentieregelaars wel moeten uit
besteden. Primair houden we ons be
zig met de ontwikkeling van onze
produkten".
wijken, maar onder geen omstandig
heden willen wij het mogelijk maken
dat mensen de kans krijgen de belas
tingen in hun eigen land te ontdui
ken. En zeker niet als het tot fraude
komt".
Rumboll vindt het te meer een on
gelukkige samenloop van omstandig
heden dat het hier om een inwoner
van een EG-land gaat. Hoewel wij
niet bij de Europese gemeenschap be
horen, willen wij tóch een goed lid
van Europa zijn".
Rumboll, in drie-delig streepjespak
op en top Brits gentleman, zit zes jaar
in het parlement. Hij is door de inwo
ners van St-Helier gekozen op per
soonlijke kwaliteiten. „Ik ben geen
sociale hervormer, meer een bestuur
der". Hij is trots op de afwezigheid
van politieke partijen en vindt dat
het alleen maar voordelen heeft. „We
kennen geen beroepspolitici. Alles ge
beurt onbetaald. Persoonlijk gewin
en behoud van je baan spelen geen
rol. Er zijn in het verleden wel pogin
gen gedaan om een partij op te rich
ten, maar de doorsnee-Jerseyman is
blij met dit systeem. Toch moeten we
voorzichtig blijven. Het risico zit er
steeds in dat er een minderheidsgroep,
probeert aan de macht te komen".
Als enige afgevaardigde met een
financiële achtergrond bemoeit hij
zich onder meer met begrotingszaken.
„De kracht van ons financiële sys
teem is dat we niet mogen begroten
met verlies. We moeten elk jaar pre
cies uitkomen. Als we volgend jaar
een nieuw ziekenhuis willen bouwen,
dan sluiten we daarvoor geen lenin
gen, maar zorgen dat we dat geld ge
woon hebben. We zijn al die jaren
nooit in de verleiding geweest om
geld te lenen en zijn daarom ook nooit
in rente-problemen geraakt. Het is
een van de redenen waarom wij onze
sterke en stabiele financiële positie
kunnen handhaven".
Het eiland krijgt wekelijks verzoe
ken van bedrijven, maar er is een
commissie die streng selecteert. „We
kunnen het ons permitteren om al
leen met naam en faam bekend
staande organisaties toe te laten",
zegt Rumboll. Maar hij erkent tege
lijkertijd dat daarmee niet kan wor
den voorkomen dat het eiland belas
ting-ontduikers een betrekkelijk vei
lig onderkomen biedt. „Het zal moei
lijk zijn om die mensen tegen te hou
den.
Na afloop van het gesprek neemt
hij me mee naar een speciale Staten
vergadering. De nieuwe gouverneur,
plaatsvervanger van de Engelse ko
ningin, wordt er verwelkomd. De
vergadering opent met een gebed in
het Frans. Maar het wordt op z'n
Brits voorgelezen. Typisch Jersey.
