REAGEERBUIS-MOEDER
NA MISLUKTE EERSTE POGING:
In deze
Gids*
Weekend:
Aan de
vooravond
van het
eindoordeel
over RSV
Mgr. Simonis
een jaar
aartsbisschop
i nieuwe
Poolse
martelaar
Alle radio en
j Popieluszko tv-programma's
van het weekend
op de achterpagina
IN VITRO
FERTILISATIE:
INA ZEELAND jIZATERDAG 8 DECEMBER 1984
c. kerkdiensten
MaRJA (36) en Theo (35) uit
Tilburg zijn twaalf jaar
getrouwd. Ongewild
kinderloos. Ze klampten zich
vast aan de reageerbuis
methode. Bij de SIFT
(Stichting In Vitro
Fertilisatie Tilburg)
ondergingen ze de eerste
etappe van de behandeling.
Helaas zonder succes. Vorige
week kwam de
teleurstellende zekerheid van
de menstruatie. Ze zijn nog
niet uit het veld geslagen. Het
artsenteam is van plan er nog
zeker drie pogingen aan te
wagen. Het is dus nog maar
het eerste hoofdstuk van hun
dagboek van de hoop', dat nu
geschreven is.
Nieuwe kansen
Aan de slag
Zenuwachtig
Duim omhoog
Juichstemming
u 8 december
DEDAGS ADVENTISTEN
Jen (Goede Herderkerk) M
Altink.
|urg (Doopsgezinde kerk)- u
I/. Rijn.
|&n ('t Anker): 9.15 u. ds. gv
I) december
RMDE KERKDIENSTEN
NBURG: 10.30 uur, ds
llO.OO uur, ds. H. van de Ber*
tlET: 9.00 uur, ds. W.
ENS: 9.30 uur, ds. M.
InD: 9.30 uur, ds. c. Balk
t>E: 9.00 uur, de heer D
J 10.00 uur, ds. W. van Leeu.
ENISSE: 11.00 uur, ds
|(HA).
f: 9.30 uur, ds. R. Hartog.
VVLIET: 11.00 uur, de hèerD,
GET: 11.00 uur, ds. Th. Da
NNA TER MUIDEN: Hm
IC.Balk w
RUIS: 9.00 uur, ds. H. Valk
LIL: 9.30 uur, ds. Th. Da Cos.
luZEN: Grote Kerk: ]0l'
1 D. Koelman; Goede Herder-
iO.OO uur ds. E. Rietveld en
lir, ds. H. van de Berg; Op.
Rgskerk: 9.00 uur, ds. D. koel
JtLANDKERKJE: 11.00 uur
Paat Bauwhede.
DUKE: 11.00 uur, de heerty
Knier.
slag: 10.00 uur, ds. i. Spie-
IaNDE: 9.30 uur, ds. H. van
DRMEERDE
3IENSTEN
||0 u. ds. A.v.d Bert. 17 u. kand.
Irier, Vlissingen.
110 en 15 u. ds. A. Molenaar,
pout.
izen (Noordstraatkerk): 9
I Jurjens. (Opstandingskerk);
Ji 17 u. ds. J. Jurjens.
plag: 10 en 15 u. ds. M. Voet.
nburg: 9.30 u. ds. avan Wes-
brssele.
ens: 9.30 u. dhr. C. Bakker. 1?
Ytsma, Middelburg.
Lrg: 11 u. dhr. N. van Westen,
lie.
Tidijke: 10 en 15 u. mevr. J. v.d.
IZundert.
FORMEERDE KERKEN
(GEMAAKT)
■9.30 u. ds. J. Verkade. 15 u. ds,
gdorff.
9.30 en 15 u. leesdienst.
luzen: 9.30 en 15 u. ds. C. Mewe,
Islag: 9.30 en 15 u. ds. a. Krui-
ISTELIJKE
^FORMEERDE KERK
slag: 10 en 15 u. ds. L.v.d. Meij.
SGEZINDE GEMEENTE
[bnburg: 10.30 u. ds. b. Santema,
jsmeer.
t DES HEILS
leuzen (gebouw Donze Vis-
r.): 10 u. heiligingssamenkor
J erlossingssamenkomst.
J)ORD - ZUID - BEVELAND
I- Parochie Maria Magdalenai
9 u. zond. 8.30 en 10 u.
- H. Willebrord, Mch
-2, zat. 9 u. zond. Hu.
veert - O. L. Vrouw Onbe-
Ontvangenis, zat. 17 u. zond
|Maria-oord, zat. 10.30 u.
dorp - H. Eligius, zat. 19 \k
|i. 10.30 u.
r ind-Bath - H. Jozef, ofwel zat
$9 u. ofwel zond. om 9.30 u. (om
il dagen).
eke - H. Anna: ofwel zat. 19 u.
|1 zond. 9.30 u. (Om de 14 dagent
■ande - O. L. Vrouw Hemel-
ft, zat. 19 u. zond. 9.30 u.
r-ZEEUWSCH-
[)EREN
denburg - Maria Hemelvaart,
(19 u., zond. 8 en 10 u.
vliet - H. Maagd Maria Onbe-
It Ontvangen, zat. 19 u. zond., 1?
pkens - H. Barbara, zat. 17 W
10 u. Tot 7 aug. elke woe. om
j - H. Maria Hemelvaartzat
zond. 10 u.
de - H. Bavo. zat 19 u. zond.
fdpUat - H. Eligius. zat. 17 d
J.9u,
Ktburg - H. Eligius. zat 19 u-
d. 10.30 u.
toondijke - H. Petrus
ld 9.45 u.
Lkplaat - Maria Sterre der Zee.
717 u.
?ndijke H. Maria Hemelvaart
19 u. zond. 10.30. Huize Em-
,J5. zond. 11.15 u.
is - H. Johannes de Doper,
|t. zond. 8 en 10 u.
-LCHEREN
ddelburg - H. Petrus en PauM
mbardstr. zat. 19 u. zond. W
jrkcentrum De Hoeksteen, B0"
iburglaan, zond. 11.30 u.
Issingen: Paauwenburg. Ker*'
Itrum Open Hof, A. GogeWP
ld. 11 en 19 u. Lieve Vrouwekerlt
Igelzat. 19 en zond. 9.30 u.
Itburg - Martinuskerk. zond-
nburg- Willibrorduskerk-
ld, 8.45 u.
IsT-ZEEUWSCH-
DEREN
nge - H. Hendrikus. zat 19
jid. 8.30 en 10 u.
1st - H. Willibrordus. zat. 1'
)id. 9.30 en 11.30 u.
auu - Maria ten Hemel'P6"
hg. zat. 19 u. zond. 9 u.
Jansteen - H. Johannes de w
r. zat. 19 u. zond. 10 u.
chkapelle - H. Petrus en Pau'
zat. 17 u. en zond. 11.30 u.
stdorpe - O. L. Vr. Visitatie.
|u. zond. 8 en 10 u.
ngstdijk - H. Catharina. zat
|en zond. 9.00 u.
pikant - H. Theresia. zat. 1'
ld. 10 u. J
koosterzande - H. Martinus.
|.30 u. zond. 9 en 10.30 u.
jwacht - H. H. Philippus en
bus. zat. 19 u. zond. 8.30 en 10 J
.mswaarde - H. Comelis.
zond. 10 u.
leuw-Namen - H. Jozef. zat. 1'
id. 10.30 u.
nisse - H. Willibrordus. zat
zond. 10.30 u.
ippeidijk - H. Gerulphes. ,'a
zond. 8 en 10 u.
ikil - St. Antonius. zat. Is
,nd. 11 u.
rhole - H. Gerardus Majella.
u. zond. 8 en 10 u.
:el - H. Gregorius de Grote 2»
u. zond. 11 u.
Ippine - O. L. Vr. Hemelva"
1.17 u. zond. 9.30 u.
van Gent - Maria HemeW'8
1.19 u. zond. 9 en 11 u.
'andstraat - H. Pastoor van
'erneuzen - H.
WiilibrordusiTtfJj
itskerk). zat. 19 u. zond. 9.1'
).30 u. Verrezen Christus: Ma'
m. zat. 19 u. zond. 9.30 en 11 UJJL
loek - H. Kruiskerk, zond. 10.30
uiddorpe - H. Maria Hemelva'
at. 17 u. zo» 1.9.45 u.
'En tóch vond
ik het
een feest.
Door Peter Schouten
„Het was natuurlijk een te
leurstelling", zegt Marja.
„Want je blijft hopen. On
danks al die waarschuwingen.
Steeds weer herhaalde dokter
Merkus: reken er niet op,
hoop niet meteen te veel,
houdt rekening met een mis
lukking, we moeten jou ook
nog leren kennen".
Rationeel hadden ze zich dus hele
maal ingesteld op een negatieve uit
komst. Maar niet met hun hart. On
willekeurig bleven ze hopen. Het kón
immers ook lukken. Dat laatste restje
hoop kun je niet ergens verstoppen.
Net doen of het er niet is.
In de zomer van '78, uitgerekend op
het moment waarop in Londen Loui
se Brown, de eerste reageerbuisbaby
ter wereld, wordt geboren, begint hun
verhaal.
Theo: „Marja lag in het Mariazie-
kenhuis. Met een flinke ontsteking in
de eileiders. Ze was zes weken lang
zonder succes met antibiotica behan
deld. Haar bloedbezinking wilde
maar niet goed worden. De gynaeco
loog Dr. Merkus heeft haar toen langs
operatieve weg geholpen. Ik weet nog
goed, dat ik 's middags na de operatie
bij hem moest komen. Kinderen krij
gen, dat konden we wel vergeten. Ja,
er was nog wel een minimaal klein
kansje. Operatief moesten de ver
kleefde eileiders weer opengemaakt
worden. En dan moest het daarna bij
de eerstvolgende ovulatie bij wijze
van spreken meteen raak zijn. Op
mijn vraag hoe groot de kans op suc
ces was, kon of wilde hij geen ant
woord geven".
Aanvankelijk gedemoraliseerd
stortten Theo en Marja zich op een
ander soort huwelijksleven: twee ba
nen, twee honden, leuke vakanties,
veel uitgaan. Tien procent van de
jonge echtparen, zeggen de statistie
ken, kiest tegenwoordig voor die vrij
willige kinderloosheid. Een zelfde
aantal ongeveer heeft evenmin kin
deren, maar ervaart dat wel degelijk
als een gemis, heeft er zelfs verre van
plezierige onderzoeken en behande
lingen voor over.
„Je blijft", zegt Marja, „toch altijd
nog hopen. Toen we een tijdje terug
van onze huisarts hoorden, dat er
- óók hier in Tilburg - nieuwe moge
lijkheden waren, zijn we daar meteen
op afgeschoten. En zo kwamen we
weer bij Dr. Merkus terecht".
Theo: „Op 16 augustus hadden we
een gesprek met Merkus. Hij legde
ons uit, dat er in de beide Tilburgse
ziekenhuizen een nieuwe stichting
(SIFT) actief is, waarin gynaecologen
en microbiologen samenwerken met
de bedoeling om volgens de inmiddels
door de publiciteit al vrij bekende
reageerbuis-methode onvruchtbare
vrouwen tóch zwanger te maken. Wij
hadden daar wel oren naar. Nog
steeds. We zagen plotseling weer
nieuwe kansen.
Maar Merkus hamer
de erop, dat we niet te veel moesten
hopen. Én bovendien moest hij Marja
nog onderzoeken om te weten of de
poging überhaupt enige zin had".
„We zeiden natuurlijk onmiddellijk
Door Peter Schouten
OP 25 juli 1978 werd in Lon
den Louise Joy Brown gebo
ren. Het meisje was de eerste
'reageerbuis-baby' ter we
reld. De bevruchting had bui
ten het lichaam van de moe
der plaatsgevonden. De gy
naecoloog Patrick Steptoe
en de arts-microbioloog Ro
bert Edwards schreven daar
mee wetenschappelijke we
reldgeschiedenis.
Opmerkelijke vorderingen
in de medische wetenschap
worden meestal snel en op
grote schaal in praktijk ge
bracht. Op 9 juni 1981 wordt
in Melbourne al de eerste ge
zonde reageerbuis-tweeling
geboren. En op 15 mei van
het vorig jaar slaagt een team
onder leiding van prof. dr. G.
Zeilmaker, hoogleraar in de
fysiologie van de voortplan
ting aan de Erasmus-univer
siteit van Rotterdam, erin om
de eerste Nederlandse 'diep
vries-baby' ter wereld te
brengen.
De diepvries-methode mag
beschouwd worden als een
variant op het reageerbuis
concept van Steptoe en Ed
wards. De bevruchting vindt
ook buiten het lichaam en 'in
glas' plaats, maar de em
bryo's zijn enige tijd ingevro
ren geweest vooraleer ze in
de baarmoeder van de moe
der worden ingeplant.
Tientallen kinderen lopen
er intussen over de hele we
reld rond, die hun leven aan
de nieuwe techniek te dan
ken hebben.
De kans van sla
gen is intussen al gestegen
tot twintig procent. Naar
schatting zijn er inmiddels op
de hele wereld dan ook hon
derden vrouwen zwanger na
een IVF-behandeling: een be
handeling 'In Vitro Fertilisa
tie', wat 'bevruchting in glas'
betekent. Na Rotterdam
wierp ook een Utrechts team
van gynaecologen en micro
biologen zich op de IVF-me-
thode. En sinds enkele maan
den worden ook in Tilburg
onvruchtbare moeders ge
holpen.
De Stichting In Vitro Fertili
satie Tilburg is een gezamen
lijk project van de gynaecolo
gen dr. J. Merkus van het Ma-
riaziekenhuis, dr. R. Bots van
het St. Elisabethziekenhuis
en de arts-microbioloog dr.
M. Peeters.
De directie van
de stichting SIFT wordt door
dat driemanschap gevormd.
in het stichtingsbestuur zijn
de besturen en directies van
de beide Tilburgse ziekenhui
zen vertegenwoordigd.
'ja'. Ik ben er echt ingedoken. Ik ben
bijvoorbeeld ook het boek 'Een kwes
tie van leven' gaan lezen van Steptoe
en Edwards (de Engelse artsen, die de
eerste reageerbuisbaby op de wereld
brachten, red.). Je komt in een won
derlijke sprookjesachtige wereld te
recht. Ik vond het echt helemaal te
gek. Dat ik die k.ans nog mocht krij
gen", herinnert Marja zich.
Op 5 september al werd zij in het
Mariaziekenhuis opgenomen voor on
derzoek. „Een laparoscopic. Via de
navel wordt een lange flexibele buis
ingebracht, waar doorheen de dokter
mijn inwendige geslachtsorganen
kan bekijken", legt ze uit. „Dat was zo
gebeurd, 's Morgens om acht uur liep
ik binnen, om negen uur werd ik ge
holpen, om kwart over tien deed ik
mijn ogen open en was ik al weer bij
de tijd. 's Middags om vier uur kwam
Theo me halen en zijn we weer naar
huis gegaan".
Op 5 oktober volgde de uitslag.
Theo: „Merkus vertelde dat alles er
prima uitzag. Maija was geschikt
voor de IVF-behandelwijze. We
moesten maar onmiddellijk aan de
slag gaan, vond hij".
En dat deden ze dus. Marja: „Op de
eerste dag van de menstruatie, 31 ok
tober, moest ik de dokter bellen.
Daarna moest ik elke dag goed gaan
temperaturen. Van 4 tot 9 november
kreeg ik een tablettenkuur. Clomid.
Dat is (ze blijkt alles goed tot zich te
hebben laten doordringen) een hor
moonpreparaat. Later kreeg ik elke
dag injecties met weer een ander hor
moon, humegon, en de laatste dagen
voor de ovulatie werden dat injecties
met pregnyl. Die middelen zijn nodig
om te bevorderen dat er meer eicellen
rijpen".
Marja moest ook iedere dag naar
het ziekenhuis om bloed af te geven.
En er werd met een echoscoop dage
lijks in haar buik 'gekeken'. „De hor
moonbehandeling werkte kennelijk
goed", herinnert ze zich. „Dokter Bots
zag in de rechter eierstok maar liefst
acht en links drie follikels. Dat zijn de
zakjes, waarin de eitjes zitten. Het
waren volgens hem hele mooie. En ik
moest twee buisjes stolbloed geven.
Die waren nodig om toe te voegen aan
het kweekmedium in het laborato
riumglaasje, waarin straks de be
vruchting zou plaats vinden".
„Het werd wel steeds spannender",
gaat Theo verder. „Op 15 november
werd ze opgenomen in het St. Elisa
bethziekenhuis. Daar was behalve
Merkus ook Bots aanwezig. En we
maakten ook kennis met de arts-mi
crobioloog Dr. Peeters. Ze deden alle
drie geweldig hun best om een relaxt
sfeertje te maken. Helemaal niet zie
kenhuisachtig".
Toch was het de volgende dag, de
dag van het afzuigen van de follikels
met de laparoscoop, voor het behan
delende team kennelijk ook geen da
gelijks werk. Dokter Bots was vol
gens Marja zenuwachtig. „Een beetje
kribbig zelfs. Hij mopperde in zich
zelf, dat mijn eitjes aan de kleine
kant waren. Later stelde hij me weer
gerust. Dat was maar goed ook, want
ik begon zelf ook behoorlijk opge
wonden te raken".
Theo: „Onmiddellijk na de laparo
scopic stelde Bots mij gerust. Hij had
er zes eitjes uitgehaald, waarvan er
vier heel mooi waren. Ik weet nog hoe
hij het letterlijk tegen me zei: 'Prach
tige eitjes, ga maar ergens zaad pro
duceren'. Dat zaad heb ik die middag
om twee uur afgeleverd in het lab.
Om drie uur zou daar de bevruchting
plaatsvinden".
Als buitenstaander en als leek ver
onderstel ik, dat het moment van de
bevruchting het hoogtepunt van de
behandeling is. „Nee hoor", zegt Mar
ja. „De échte hoogtepunten, dat zijn
de afzuiging van de eitjes en later het
inbrengen van de embryo's. Dat zijn
ook de kritische momenten. En bo
vendien ben je daar zelf bij. Die be
vruchting, dat gebeurt in het lab.
Achter je rug eigenlijk". En Theo
lacht: „Over de bevruchting heb ik
me nooit zorgen gemaakt. Ik heb stie-
kum in ons dossier gekeken. Daarin
stond over mijn zaad: 'ideaal, top
kwaliteit en snel'. Nee, met mijn zaad
zat het wel goed".
Twee dagen later, zondagochtend
18 november, was het zover. Theo en
Marja gingen naar het St. Elisabeth
ziekenhuis, waar de bijna 48 uur oude
embryo's zouden worden ingebracht.
„We mochten ze door de microscoop
zien voor ze naar binnen gingen",
vertelt Theo. „Peeters kwam met de
'kweekmoeder', een klein kastje
waarin het baarmoedermilieu zo
goed mogelijk wordt nagebootst, de
behandelkamer binnen. 'Ik heb hier
twee schitterende exemplaren, eentje
van vier en eentje van acht cellen', zei
hij met zijn duim omhoog".
Marja: „Ik lag al op de behandel ta
fel en mocht eerst nog even door de
microscoop kijken. Nog geen twee se
conden heb ik gekeken. Toen sprong
ik terug op de behandeltafel. 'Doe het
maar gauw', zei ik. Achteraf moet ik
om die haast zelf een beetje lachen".
Door een flinterdunne buis werden
de twee embryo's via de vagina in
Maija's baarmoeder ingebracht, ter
wijl ze gewoon bij kennis was. Theo
zat ernaast. Het was, om maar eens
een bizarre beeldspraak te gebruiken,
in een wip gebeurd. Onmiddellijk er
na werd er nog een kopje koffie ge
dronken en met de drie artsen wat
gekeuveld. „Schatten", zegt Marja.
„Ze maakten grapjes om me op mijn
gemak te stellen. En ze bezwoeren
me, dat ik bij nacht en ontij mocht
bellen als ik vragen had of proble
men. Merkus mocht ik van de koffie
halen, Bots mocht ik tijdens het bor
reluur bellen. Ik vond het die dag een
groot feest".
Er volgden twee zware weken. We
ken van wachten. Tussen hoop en
vrees. Tot de dreun kwam. „Ik ben op
30 november ongesteld geworden",
zegt Marja, terwijl ze even weer de
bibber in haar stem krijgt. „Je houdt
rekening met een mislukking, maar
zolang er hoop is, is er leven. De men
struatie kwam eigenlijk een paar da
gen te vroeg. Achteraf heb ik me ge
realiseerd, dat maar beter was ook.
Stel je voor, dat je een paar dagen
overtijd bent. Ik moet er niet aan
denken. Dan ga je nóg meer hopen en
dan komt de klap natuurlijk nog har
der aan".
Afgelopen maandag belt Marja
naar Merkus om hem op de hoogte te
brengen. Ik zit er bij. „Als het aan mij
ligt zo gauw mogelijk", hoor ik haar
zeggen. En even later: „Dag dokter,
tot morgen dan maar". Een klein
beetje verbaasd komt ze weer bij me
zitten: „Hij wil meteen doorgaan. Ik
moet morgen al weer met de clomid
beginnen. Fijn hè".
Marja heeft haast. „Ik ga al naar de
37 toe. Hoe ouder ik word, hoe meer
de kans op kinderen met afwijkingen
toeneemt. Ik heb gelezen dat de kans
op een mongoloïde kindje achter in de
dertig het grootst wordt".
We praten nog even. Direct over de
teleurstelling heen is ze weer in een
juichstemming geraakt. „Nu vind ik
het weer prima om het hele verhaal
te vertellen. Maar ik heb de laatste
tijd ook wel van die momenten, dat ik
absoluut geen zin heb om erover te
praten. Dan wordt het me allemaal te
machtig. Per slot van rekening ben ik.
alleen nog maar met me zelf (ze wijst
naar haar buik) bezig".
Af en toe leest ze in kranten, dat de
discussie rond de ethische aspecten
van de nieuwe methode eigenlijk nog
maar net begonnen is. Over de risico's
van manipulatie met menselijk
voortplantingsmateriaal. En dat in
Engeland stormen van protest opsta
ken, toen bleek dat Edwards geëxpe
rimenteerd had met niet ingeplante
en dus overgebleven embryo's.
„Verschrikkelijk eng vind ik dat
allemaal. Zo'n baby met een apehart
bijvoorbeeld, dat zie ik helemaal niet
zitten. Maar van de andere kant be
denk ik elke keer maar weer: ik krijg
door deze methode misschien een
kind. Al het andere is onbelangrijk.
Voor mij is het, als het lukt, toch een
uitkomst".
Ze zegt dat ze benieuwd is naar
mijn verhaal. „Ik vind de laatste zin
van een verhaal altijd zo belangrijk.
Heb je al een laatste zin in gedachte?"
„Ja", zeg ik, „wordt vervolgd.
