'teit'
M
Van der Reijden:
'Ik zit niet
maar wat uit het
raam te staren'
Coornhert-
liga
t
ik
luawfflffiw!Bffi
W3
"DiT IS EEN INTERESSANT VERHAAL. Het gaat nu
even niet over die arme mensen", roept staatssecretaris
drs. Joop van der Reijden (Volksgezondheid). „Die
kunnen het hierdoor natuurlijk wel moeilijk krijgen,
pat is een ander verhaal". We praten over de herziening
van het stelsel van ziektekosten en de nu in de
belangstelling staande opheffing van de bejaarden- en
de vrijwillige verzekering.
'Gat'
Verontwaardiging
Acceptatieplicht
Drietrapsraket
Reacties
Medisch
W2
akelijk kunnen stellen
'nbetaling.
e jongste belastingwet
vergeten. Getrouwd 0f
voordeur delend
tien
ngen tot betaling Van
er twee verdieners jn
ze negatieve erkennine
en wonenden krijgt een
nding als er successie
betaald. Wie vijf jaar0f
amengewoond heeft een
'stelling van een ton, af.
de jaren die men mjn]
was.
f samenwonen op con-
tgever maakt als het
omt weinig of geen on-
~r. Men hoort allerwege
te stuiten stroom echt-
Een op de drie huwelij.
n een scheiding bij leven
rtig procent. Henc van
schijnt het gelijk aan
ebben.
~n uiteenzetting in het
termediair, een blad voor
Iden, wijst de praktijk
eesten na echtscheiding
rouwen. Er zou absolum
zijn van toename van het
-nstaanden of van het
enwonenden. De laatste
emt overigens in verge-
de categorie gehuwden
aarlozen plaats in. Juist
niet aflatende drang tot
van de samenwonenden,
notariële broederschap'
ctie op contract,
ederland stelden aan het
e jaren zeventig zo'n dui-
es per jaar een samenle-
ct op, dat ten overstaan
ris werd getekend. Op de
jaren tachtig is dat aan
lopen: ruim 2000 per jaar.
jk zal het jaarlijkse aan-
n stijgen, want in hun re-
e buitenwereld gaat die
ld aan samenlevenden
vragen om een schrifte
van de innige band. En als
n zullen derden de samen-
den aansprakelijk willen
schulden.
t leven op contract door
toren een hogere vlucht
n menen de trendsetters
lijk aan hun kant te krij-
chtscheidingen, veel leven
t, alle aandacht voor het
ngestelde mening maakt
Ondanks het grote aantal
.n zoekt men haar of zijn
het huwelijk. En het leven
t verdwijnt, zoals elke mo-
nt de samenlevers van wei-
hun leefwijze te hebben
mdat zij nog niet toe waren
welijk of omdat het huwe-
het symbool was van de
orde waarbij men niet
ren.
e overheid en het bedrijfs-
verschil in samenwonen ol
zijn voor het gevoel wegne-
~.n groot deel van de 750.000
enden in Nederland moge-
eil zoeken in het huwelijk,
afloop door de dood daar-
der een 'plezier' kan wor-
n. De opflikkering van het
on tract' heeft daarmee zijn
lans gehad. Intermediair
enlevers trouwen uiteinde-
n uit elkaar.
ee een contract voor het le-
enschetst als een begin van
Elsevier heeft enkele boek
er onderhavig onderwerp op
ebracht. Het zijn 'Almanak
lijk en samenwonen' en 'Al-
-r het erfrecht'.
er de vlag 'het is riskant en
verantwoordelijkheid wel te
n'. Eigen verantwoordelijk-
de eigen gezondheid en voor
~ele strafbare feiten. Het is
k het gebruik zo duur en ris-
aken dat het strafbare fei-
uleert. Hoe gemakkelijk te
n immers, hoe minder de ri-
Vervo/g op pagina 3 i
taTF-RDAG 1 DECEMBER 1984
Door Pieter Eggen
„Het verhaal dat er toch nog
te weinig is omgebogen in de
gezondheidszorg is natuurlijk
niet vol te houden. Tot in 1986
wordt er 3,8 miljard minder
uitgegeven. Daarvan is 2,8
miljard een harde bezuiniging
en 1 miljard 'onder de streep'.
Wat hier gebeurt is bepaald
geen peuleschil".
„Ik kan me wel voorstellen dat
sommige partijen dat volledige be
drag hard willen bezuinigen. Maar je
bent dan wel bezig extra te vragen
bovenop het regeerakkoord. Wat ik
doe is me precies houden aan het re
geerakkoord. In feite doe ik al meer,
omdat er aanvankelijk maar 3 mil
jard in 1986 moest zijn bereikt, maar
dat getal is bijgesteld. Ik voel me nu
al een artiest op evenwichtsbalk, pro
berend het evenwicht te vinden tus
sen wensen en mogelijkheden. Ik zit
niet maar wat uit het raam te staren".
Van der Reijden snelt heen en weer
tussen de marmeren tafel, die tussen
bewindsman en interviewer staat tij -
dens het gesprek én een wit school
bord aan de wand, waarop hij zo pas
met vaste hand de contouren uitgete
kend heeft van het regeringsbeleid.
Termen als 'collectief', 'particulier' en
'taakstelling', tot leven gebracht door
cijfertjes vullen het wandbord. De
toelichting van Van der Reijden heeft
nu wat weg van een les openbare fi
nanciën en hij geniet er kennelijk
van.
Als gevolg van de opheffing van de
twee verzekeringen, waarover hier
boven gesproken is, 'bespaart' Van
der Reijden 1 miljard op de collectie
ve uitgaven. Al bij de algemene poli
tieke beschouwingen, maar ook ver
leden week tijdens de behandeling
van de begroting Volksgezondheid,
liet VVD-woordvoerder Dick Dees
weten dat dit betekent uitstel van in
voering van de opheffingsdatum een
'gat' in de ombuigingstaakstelling
van het kabinet betekent.
Dat uitstel is al een feit. Aanvanke
lijk zouden de plannen op 1 januari
moeten ingaan, maar trage advise
ring en overleg leidden ertoe dat het
wetsvoorstel pas sinds zeer kort bij de
Raad van State ligt. En het is geen ge
woonte van dit hoge college om bin
nen twee weken advies te geven. Van
der Reijden gokt erop dat de invoe
ring 1 april wordt, maar het kan ook
later worden. De premies voor de be
troffen ziekenfondsklanten zal tot de
opheffing een feit is niet meer stijgen,
zo beloofde de staatssecretaris de Ka
mer verleden week.
Van der Reijden zegt best te willen
praten over 'aanvullende' ombuigin
gen, maar laat de bezuinigers op
voorhand weinig hoop op succes. Met
een bijtend ondertoontje vraagt hij of
die extra bezuinigingen soms gehaald
moeten worden uit de budgetten van
de ziekenhuizen. Die hebben momen
teel een aandeel van zo'n slordige 60%
in de 'verarming' van de volksge
zondheid. „Wil je die nog verder aan
pakken? Als je dat zou voorstellen,
roept de Kamer toch direct dat dat
niet mag".
Extra bezuinigen, prima dus, maar
dan praat je in de optiek van Van der
Reijden toch al snel over zaken als de
verkleining van het ziekenfondspak
ket, invoering van het twee-ligdagen-
plan, eigen risico's of het uit het pak
ket gooien van de tandarts. „Over de
verkleining van het pakket gaan we
volgend jaar praten", stelt Van der
Reijden al in het vooruitzicht.
Voor het zover is zal Van der Reij
den nog een robbertje mogen vechten
met de Kamer over de plannen met de
vrijwillige verzekering. Samen met
het verdwijnen van de aparte bejaar
denverzekering moet dit een klapstuk
van beleid worden.
Momenteel zitten ongeveer 1 mil
joen bejaarden in een aparte verzeke
ring. Die wordt opgedoekt en onder
gebracht bij de 'verplichte' verzeke
ring van de ziekenfondsen.
Anderhalf miljoen anderen bevol
ken daarnaast de vrijwillige verzeke
ring. Beide verzekeringen kosten
handen vol geld, worden door over
heid en particuliere verzekeraars dik
gesubsidieerd én, maar dat geldt al
leen voor de 'vrijwillige' klanten, vor
men een permanente bron voor wer
vende advertentiecampagnes van de
particuliere maatschappijen. In die
vrijwillige verzekering zitten vooral
kleine zelfstandigen, bejaarden met
een inkomen van meer dan 23.000,-,
studenten en uitkeringsgerechtigden.
Die betalen - ondanks de subsidies -
een premie die aan de hoge kant is.
De belangrijkste reden daarvan is dat
ongeveer een kwart van de verzeker
den bejaard en in verzekeringsjargon
'slecht risico' is. Daarmee wordt be
doeld dat zij de verzekeraar veel geld
aan verzorging kosten. Een gevolg
daarvan is dat vooral de 'goede risi
co's', aangelokt door voordelige aan
biedingen van particulieren het 'zin
kende' schip verlaten en aldus de kos-
ten van de 'zittenblijvers' verder op
jagen.
Van der Reijden vond en vindt dat
onaanvaardbaar en besloot meteen
maar de winkel te sluiten. Een deel
van de uitkeringsgerechtigden gaat
eveneens naar de verplichte verzeke
ring van de ziekenfondsen, de ande
ren (zo'n 750.000 zelfstandigen, 'kleine'
ambtenaren en bejaarden) moeten
hun heil op de vrije markt zoeken.
Het zijn vooral de voornemens met
de vrijwillige verzekering, die in het
land tot grote verontwaardiging heb
ben geleid. Adviesorganisaties als de
Ziekenfondsraad, de Nationale Raad
voor de Volksgezondheid en de SER
waren unaniem in de afwijzing van
de plannen. De schande-sprekerij
heeft Van der Reijden - zo op het oog
- onberoerd gelaten. „Wat mij het
Opheffing maakt einde
aan jacht op
vrijwillig verzekerde
meeste opvalt aan de adviezen is dat
men probeert te ontsnappen aan' het
maken van keuzen. Ik vind dat esca
pisme".
Hij schetst - nu weer wat feller - de
gevolgen van een deel van de advie
zen, die neer komen op slechts een ge
deeltelijke uitkleedpartij van de vrij
willige verzekering. „Als je dat doet
kan de premie van de vrijwillig ver
zekerde misschien enkele tientjes
zakken, van nu zo'n 160,- naar, zeg
140,- of 130,-. Maar dan is de kous
niet af. Het gevecht om de verzeker
den gaat dan gewoon door. De parti
culiere maatschappijen zullen ook
dan proberen de 'goede risico's' te
krijgen. Het hele probleem is, en dat
wordt wel eens vergeten, dat mensen
zelf uitmaken of ze in de vrijwillige
verzekering willen of bij een particu
lier. Jongeren zitten bij een particu
liere maatschappij prima. Ik kan het
ze niet verbieden de vrijwillige ver
zekering te verlaten".
Staatssecretaris Van der Reijden:
Drietrapsraket. - foto archief de stem
De jongeren mogen op de particu
liere weg wel weten te vinden; maar
voor de kleine zelfstandige met een
paar opgroeiende kinderen ziet het
verhaal er heel anders uit. Hij zal ook
premie voor zijn kroost moeten gaan
betalen. En wat doe je met de 'slechte
risico's', de bejaarden. Voor beiden
vervalt het recht op een 'gereduceer
de' premie. Eerder dit jaar werd uit
gerekend dat deze groepen mensen er
vele honderden guldens per jaar op
zouden verliezen.
Van der Reijden heeft het gevaar
onderkend en wist de particuliere
verzekeraars tot een belangwekken
de concessie te brengen. Daar wordt
een zogeheten 'acceptatieplicht' inge
voerd. Men mag dus niet langer
iemand de toegang weigeren tot zijn
verzekering, ongeacht de 'risico's', die
dat met zich meebrengt voor de ver
zekeraar. Bovendien krijgt men voor
de betaalde premie een pakket voor
zieningen, dat slechts Weinig afwijkt
van wat men in het ziekenfonds ge
wend was. De eigen risico's zullen dus
laag kunnen blijven. Voor de kleine
zelfstandige trekt het Rijk bovendien
100 miljoen uit. Die zullen in de
vorm van inkomenstoeslagen worden
uitgekeerd. Daarbij wordt rekening
gehouden met het aantal kinderen
waarvoor de verzekerde de zorg
heeft.
Verder is geregeld dat de particu
liere maatschappijen, die weinig be
jaarden onderdak verschaffen, geld
op tafel leggen om de andere verzeke
raars 'schadeloos' te stellen. Een soort
van onderlinge verevening. Op die
manier wordt voorkomen dat de pre
mies in de ene verzekering sterk zou
den stijgen en in de andere gelijk blij
ven.
De reden waarom de particuliere
maatschappijen zo'n stuk van hun
zelfstandigheid hebben opgegeven is
een simpele: men krijgt er in één klap
750.000 klanten bij. Of die ook alle
maal naar de particuliere markt zul
len gaan is nog de vraag. De zieken
fondsen kunnen de klandizie ook zelf
houden, in de zogeheten 'bovenbouw'-
organisaties. Dat zijn particuliere
verzekeraars die door de ziekenfond
sen zijn opgezet. Dat de ziekenfond
sen pogingen ondernemen 'hun' vrij-
willigen te behouden leert een voor
beeld in Den Haag. Een ziekenfonds
daar, Azivo, probeert de vrijwillige
verzekerde per advertentie duidelijk
te maken dat de overstap nu naar een
particulier geen nut heeft. Niet alleen
krijgt de man of vrouw die de vrij
willige verzekering nu verlaat min
der voorzieningen dan na de 'accepta
tieplicht'; het is natuurlijk ook een
mogelijkheid om tegen die tijd de
vrijwilligen aanlokkelijke aanbiedin
gen te doen. Verwacht wordt dat een
groot deel van die vrijwillig verze
kerden bij 'hun' ziekenfonds blijven
en straks alleen een loket verderop in
de rij moeten staan.
Van der Reijden zegt dan ook niets
te begrijpen van de opmerkingen dat
de ziekenfondsen zeggen een half j aar
nodig te hebben om straks de admini
stratieve rompslomp te overwinnen.
„Die mensen staan al geregistreerd
en kunnen worden overgeschreven",
zegt Van der Reijden, die uitdrukke
lijk tegenspreekt de fondsen van on
wil te betichten.
Na de herziening wordt het verze
keringsstelsel een stukje overzichte
lijker: een volksverzekering (AWBZ),
ziekenfondsen en particulieren. Het
lijkt warempel wel een 'drietrapsra
ket'. Die term gebruikte Van der
Reijden toen hij nog pas kort zijn ka
mer in Leidschendam had betrokken
voor een totaal nieuwe opzet van het
verzekeringssysteem, waarin naast
een basispakket een soort WA-verze
kering was voorzien en - voor echt
'dure zaken - bijverzekeringen.
Van der Reijden grijnst als het
woord 'drietrapsraket' valt. Hij ge
bruikt het zelf al een hele poos niet
meer; voor zijn critici reden om aan
te nemen dat de raket inmiddels bij
gezet is in het museum voor kansloze
projecten. Het blijkt, afgaande op zijn
versie van het verhaal, niet zo somber
gesteld te zijn met de plannen.
„Ik kan niet verder zolang ik niet
alle adviezen binnen heb. De Sociaal-
Economische Raad zou vóór 1 juli
hebben geadviseerd, maar ik wacht
nog steeds. Ik wil eerst graag weten
wat dat advies oplevert en wat de
verschillende partijen onder een
volksverzekering verstaan. De werk
gevers zullen echt wel wat anders be
doelen dan de werknemers. Als mij
gevraagd wordt waar de staatssecre
taris met zijn beleid -blijft, moet ik
toch echt naar de adviescolleges ver
wijzen".
Vervolg van
vorige pagina
Waarna men erop wijst
«at de samenleving alcohol en
abak wel heeft geaccepteerd.
Umdat het liberaliseren van
tm. r(* ^rugs Pas °P langere
mijn mogelijk zou zijn, stelt
Sa v°or om artsen alvast
drugsgebruikers verdo
ende middelen te laten geven.
o gens de wet mag dat alleen
„^nsen die drugs medisch
j hebben. De Liga vindt
de artsen dan maar een
magnose moeten stellen, die er
J daerkomt, dat het sociaal
unctioneren van de patiënt jn
na zou kunnen komen.
methZ5n wellicht oneigenlijk
den, in de tussen-
fase vóór afschaffing van de
Opiumwet is een andere op
lossing niet wel denkbaar. Om
opportunistische redenen zal
men dus de genotmiddelen
van de Opiumwet tijdelijk
bombarderen tot medicijnen".
Aan het Coornhert-Liga-
plan zitten natuurlijk wel eni
ge haken en ogen. Principieel
mag men zich afvragen of het
legaliseren van middelen die
een destructieve inwerking
hebben op lichaam en geest
van de mens, gewenst is. Dat
junks zelf maar moeten weten
of ze spuiten, snuiven of slik
ken klinkt wel erg cynisch.
De praktische haalbaarheid
van het plan is een ander punt.
Het drugstoerisme naar Am
sterdam zal een hoge vlucht
nemen, als heroïne en cocaïne
legaal verkrijgbaar zijn. Ne
derland zal een leverancier
worden voor heel Europa, voor
zover het land dat overigens
nog niet is. Regeringen van
Westeuropese landen zullen
verbijsterd zijn en enorme
druk op de Nederlandse rege
ring uitoefenen om de legali
sering ongedaan te maken.
Het antwoord van de Coorn-
hert-Liga: „In verband met
het drugstoerisme en de te
verwachten toename daarvan
dient een uitvoerige campagne
voor geliiksoortige liberalise
ring in het omringende bui
tenland te worden gevoerd".
Op het Consultatiebureau
voor Alcohol en Drugs in Bre
da is men tegen het vrijgeven
van hard drugs. Preventie
functionaris Nol van Steensel
gaat daarbij uit van de reactie
op het Amsterdamse beheers-
model: „Wij staan daar niet
achter, omdat het ongewenste
effecten met zich mee brengt.
En ethisch gezien: wij denken
dat het niet ethisch is om zelf
verslaving op te roepen. Je
moet als hulpverlener heel erg
voorzichtig zijn, je mag het
drugsgebruik niet bevorde
ren".
Officier van justitie mr. J.
Bijvoet vindt de Coornhert-
Liga-nota 'heel utopisch en
een onhaalbare zaak'. „Om
praktische redenen", zegt Bij
voet. „We kunnen in ons eentie
dat probleem niet oplossen. Ik
zie in het buitenland nog geen
veranderingen in het drugsbe
leid, integendeel zelfs".
Maar mr. Bijvoet stelt zich
wel achter de principiële kant
van de nota. „Daarin heeft de
Liga wel gelijk", zegt Bijvoet,
„Veel problemen komen voort
uit de hoge prijs van het spul.
Als de strafbaarheid komt te
vervallen, zal de criminaliteit
een stuk afnemen, hoewel ik
dan wel een toename van het
aantal verslaafden voorzie.
Maar ja: hoeveel alcoholisten
lopen er wel niet rond en
daarmee hebben we toch ook
leren leven. Er is toch ook nie
mand die alcohol zou willen
verbieden?"
Bijvoet wijst op een notitie
van de gemeentepolitie Breda,
waarin vermeld staat dat de
helft van de door de politie op
geloste criminaliteit met drugs
te maken heeft. „De eevanee-
nissen zitten vol met drugsde
linquenten. Het cellentekort is
een gevolg van het drugsbe
leid".
De vraag of het principieel
juist is om drugs te verstrek
ken, beantwoordt Bijvoet van
uit het liberale standpunt, dat
een ieder het recht heeft over
zijn eigen lichaam te beschik
ken. „Ik denk niet dat de over
heid daar veel invloed op
heeft".
Maar of het legaliseren van
de verboden middelen nu een
oplossing betekent, mag wor
den betwijfeld. Het uitgangs
punt van de Opiumwet is im
mers om drugs te bestrijden
en niet de daaraan verwante
criminaliteit. Dat uitgangs
punt wordt ondersteund door
de medische wetenschap, die
de gevaren van drugsgebruik
wezenlijk acht. In het plan
wordt daar wel erg gemakke
lijk aan voorbij gegaan.
Vanuit de Liga wijst men
liever op de drooglegging van
alcohol van de Verenigde Sta
ten in de j aren twintig, die een
golf van criminaliteit tot ge
volg had. En, zo zegt men, het
overmatig gebruik van alcohol
is zeker zo gevaarlijk als over
matig gebruik van heroïne.
In de nota wordt weinig cij
fermateriaal aangedragen, dat
het Coornhert-standpunt kan
schragen. Er is meer sprake
van het poneren van stellingen
dan van een goed onderbouwd
betoog. In die zin zullen weini
gen in de Coornhert-Liga-no-
titie een oplossing van de
drugsproblematiek zien. De
'knuppel in het hoenderhok' is
wel een belangrijke bijdrage
in de discussie. Toen in de ja
ren zestig de soft drugs als een
ondermijning van de gezond
heid van de jeugd werd gezien,
was het ook onbestaanbaar,
dat soft drugs uiteindelijk toch
uit de illegale en criminele
sfeer zouden worden getrok
ken.
Dat er sceptisch op de plan
nen wordt gereageerd, ver
baast Simons en Muurmans
niet. „Het zijn echt lange ter
mij nplannen", zeggen zij.
„Toen we in de jaren zestig
zeiden dat de soft drugs uit de
illegaliteit gehaald moesten
worden, kon dat ook niet. Nu
wordt het gebruik en de kleine
handel feitelijk toegestaan. En
dat is in vijftien jaar ook een
behoorlijke verandering".
