UITBLAZEN
Economisch herstel VS
blijkt toch breekbaar
Peruaanse guerrilla wijst elk overleg af
Privatisering van
Duitse overheids
bedrijven stokt
Nieuw paradijs
voor ondernemers
THEi
kamer
even
Gevechts
troepen
DESTEM
Grandioo
WOENSDAG 28 NOVEMBER 1984
"ACHTERGROND
15 PAGINA o
WIM KOCK
WITTE HUIS IN PANIEK DOOR DALENDE GROEI
„Niet met de citroenen blijven zitten"
VOEDINGSBOND STRIJDT
TEGEN AFROEPKRACHTEN
DEN haag - s
AAN de nauwkeurig
heid waarmee mili
tairen geschiedenis
schrijven heb ik het te
danken dat ik eindelijk
weet hoe de bevrijding van
het dorp Chaam, waar ik
in oktober 1944 woonde
als evacué uit Gilze, in zijn
werk is gegaan. In september,
toen ik mij verdiepte in de veld
tocht van het Canadese Leger
was ik plotseling geïnteresseerd
geraakt in de vraag door welk
onderdeel Chaam was bevrijd.
De officiële geschiedenis van
het Canadese Leger liet nogal
wat ruimte voor gissen. Chaam
werd zelfs niet eens genoemd.
Combinerend en deducerend
kwam ik tot de conclusie dat
het eenheden van het 6de Pant
ser Regiment lste Hussars
moesten zijn geweest. Mijn tan
te in Chaam echter zette die
conclusie op losse schroeven
toen ze zei dat ze zeker wist dat
de Canadese soldaten de regi-
mentsnaam Governor General's
Foot Guards op de schouders
droegen.
Daarop legde ik de puzzel
voor aan de Canadezen zelf.
Lt.-kolonel R.V. Thompson
verbonden aan de Defensie-
Verbindingsstaf van het Hoog-
Commissariaat van Canada te
Londen, beloofde me zijn per
soonlijke invloed aan te zullen
wenden bij het verkrijgen van
een spoedig antwoord. Hij was
geïnteresseerd, schreef hij, om
dat zijn vader ook had deelge
nomen aan de bevrijding van
Nederland.
Vanmorgen arriveerde een
dikke enveloppe van het Cana
dese Defensie-hoofdkwartier in
Ottawa. Daarin bleken alle ant
woorden te zitten. In een bege
leidende brief schrijft director
W.A.B. Douglas van de afde
ling Krijgsgeschiedenis dat
mijn veronderstelling (1st Hus
sars dus) juist was geweest,
maar dat aan het geheugen van
mijn tante ook niets mankeerde
want ook de Governor Gene
ral's Foot Guards waren in
Chaam geweest. Die Foot
Guards, zo blijkt uit de ontvan
gen documentatie, hebben in
Chaam nog een zeer opwinden
de kerstmis beleefd, maar daar
kom ik later wel op terug.
Engelsen
Eigenlijk is Chaam door En
gelsen bevrijd, zo maak ik op
uit de formulering van de heer
Douglas. Hij schrijft: „Op 28
oktober 1944 trokken leden van
het 4de (Infanterie) Bataljon
Lincolnshire Regiment, onder
steund door tanks van het lste
Hussars (6de Pantser Regi
ment) Chaam binnen." Dat is
de omschrijving die de infante
rist de eer geeft die hem toe
komt, maar de burgers van
Chaam waren natuurlijk het
meest onder de indruk van de
tanks, waarop de infanteristen
- „om de opmars te bespoedi
gen" - een groot deel van de
'as' Baarle-Nassau-Ulicoten-
Chaam hadden afgelegd. En
die tanks waren van de Cana
dezen.
In de meer populaire ge
schiedschrijving gaat een be
vrijding als die van Chaam ver
loren onder de rook en het puin
van de grote veldslagen in Nor-
mandië, aan de Schelde en in
het Reichswald, maar de mili
tairen schrijven voor zichzelf
zeer gedetailleerd geschiedenis.
Zo ook het 6de Pantser Regi
ment dat het aan grote, bloedi
ge slagen niet heeft ontbroken.
Een Bredanaar die tolk was ge
weest bij de Canadezen (Uit-
bl./5 okt.) had al verteld dat de
lste Hussars echte fronttroepen
waren, in tegenstelling tot de
Foot Guards bij wie hij in 1944
zelf diende.
D-Day
Op D-Day, 6 juni 1944, had
den de 1st Hussars de aanval
van de 3de Canadese Infanterie
Divisie op de invasiestranden
geleid. Als eersten rolden de
amphibische tanks van de 1st
Hussars in de buurt van Cour-
seuilles-sur-Mer het strand op
om de landing van de 7de In
fanterie Brigade te dekken. De
Hussars leden daarbij en bij ge
vechten later op de dag zulke
zware verliezen dat - volgens
de historicus Stacey - „twee
squadrons moesten worden sa
mengevoegd tot één."
Later waren de Hussars be
trokken bij zware gevechten
rond Caen en de Zak van Fa-
laise. In een hevige tankslag bij
Le Mesnil-Patry, op 11 juni
1944, verloor het regiment zelfs
80 man. Ook namen de Hus
sars deel aan de gevechten bij
Calais, waar zij het moesten
opnemen tegen in bunkers ver
schanste Duitsers.
Op 27 oktober 1944 maakte
het 6de Pantser Regiment 1st
Hussars, als onderdeel van de
2de Canadese Pantser Brigade,
deel uit van de 49ste Britse In
fanterie Divisie, die aan de Ne
derlandse grens stond, en de
hoofdaanval op Roosendaal
richtte. Het 4th Lincolnshire
Regiment en de lste Hussars
zaten op de rechterflank en
hadden de opdracht om van
Baarle-Nassau, via Ulicoten en
Chaam op te rukken naar Gin-
neken, ten westen van Breda
contact te maken met de 104de
Amerikaanse Infanterie Divisie
en in het zuiden van Breda met
de Polen.
Angel II
Vroeg in de morgen van 28
oktober kwamen de troepen die
Chaam zouden bevrijden in be
weging. Bij Ulicoten bleek de
weg ondermijnd en werd de lei
dende tank door een mijn bui
ten gevecht gesteld. Sappeurs
ruimden de boel - anti-perso-
neel-mijnen en zware Tellers -
op waarna de opmars kon wor
den voortgezet. Er deden zich
geen incidenten meer voor tot
dat de voorste tanks Chaam tot
op een paar honderd meter wa
ren genaderd. „Toen verdween
de kerk waarvan de toren mij
len ver te zien was geweest in
rook en stof."
Bij de tanks die in de voor
middag van 28 oktober door de
Chaamse Dorpsstraat rolden
moet ook de onverwoestbare,
maar gehavende Angel II zijn
geweest. Op 6 juni had sergeant
George Doescher zijn tank op
het Normandische invasie-
strand gezet en sindsdien had
den vehikel en bemanning alle
slagen overleefd, beschermd als
zij waren door het schild met
de gouden engel dat de tank
meevoerde. Doescher's tank
was direct betrokken bij krijgs
verrichtingen waarbij tot drie
maal toe een Distinguished Ser
vice Cross werd verworven. Zelf
werd hij onderscheiden met de
Amerikaanse dapperheidsme
daille, de Bronze Star.
Chaam was de laatste plaats
die door de Angel II bevrijd
werd. In Breda werd de ijzeren
veteraan afgekeurd en vervan
gen door de Angel III.
lilllllllllllilllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllMIMIIIIIIMIlir
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176,
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41076-236326.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Hulst, Steenstraat 14, ©01140-13751
Oosterhout, Arendstraat 14, ©01620-54957.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, ©01150-17920.
Vlissingen, Torenstraat 5, ©01184-19910.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur.
Abonnementen:
22,10 per maand; 63,70 per kwartaal of 247,60 per jaar.
Bij automatsche betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T. W
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17 00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Ranlfr^lstiPQ'
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Alex Brummer
MINDER dan een
maand na de herverkie
zing van president Rea
gan lijken de fundamen
ten van zijn 'nieuwe
Amerikaanse renaissan
ce' tekenen van ver
zwakking te gaan verto
nen.
Het krachtige economische
herstel, dat met zoveel tam
tam werd aangekondigd in
Reagans verkiezingscam
pagne, blijft uit en het zachte
tikken van de begrotings
tijdbom is veranderd in een
luid geratel dat van het Witte
Huis tot in het buitenverblijf
van de Reagans in Santa
Barbara te horen is.
De stemming in Wall
Street is ingehouden en ner
veus; de Republikeinse over
winning wordt dit keer niet
gevierd met de traditionele
prijsstijging na de verkiezin
gen. Zelfs de langverwachte
daling - de eerste in twee
jaar - in de rentetarieven
heeft de apathische sfeer niet
kunnen verjagen.
Een verandering in de eco
nomische tendens is niet een
kwestie van een paar dagen
of weken en is ook niet op één
enkele verzameling cijfers te
baseren. Aan het einde van
de zomer kwamen al de eer
ste waarschuwingen die we
zen op een vertraging in het
economische herstel. Op dat
moment begon de robuuste
groei van de voorafgaande
achttien maanden de eerste
barstjes te vertonen.
Maar dat was een bood
schap die niemand wilde ho
ren of begrijpen. Amerika
was volkomen gebiologeerd
door een gevoel dat het nu
toch goed ging, door de su
perdollar, de vaderlandslie
vende stemming, de nieuw
gecreërde werkgelegenheid
in ruimte- en technologische
projecten en door een presi
dent met een opgeruimde
persoonlijkheid en een zonni
ge kij k op de toekomst.
De mensen die vraagte
kens bij die toekomst plaat
sten, waren onheilsprofeten.
Walter Mondale met zijn
verhalen over de dreiging
van een nieuwe crisis, de fis
cale warboel en de slechtste
betalingsbalans uit de Ame
rikaanse geschiedenis, kon
gemist worden als kiespijn.
Sinds de verkiezingen zijn
de barstjes die al voor de ver
kiezingen gesignaleerd kon
den worden, uitgegroeid tot
grote kloven. Met het bruto
nationaal produkt, de maat
staf bij uitstek voor het be
palen van de economische
rijkdom en activiteit van een
land, is het in het derde
kwartaal van dit jaar sterk
bergafwaarts gegaan. De
halsbrekende groei van 8,5
procent in de eerste zes
maanden van dit jaar is ter-
rugelopen tot 1,9 procent en
Malcolm Baldrige, de minis
ter van Handel, heeft al
voorspeld dat er in de reste
rende maanden van 1984 mis
schien helemaal geen sprake
van groei zal zijn. De laatste
economische gegevens wijzen
hier ook op.
Dit alles hoeft echter nog
niet te betekenen dat de VS
afstevenen op een nieuwe
crisis. Het betekent echter
wel dat het Reagan-visioen
van een jarenlange stabiele,
niet-inflatoire groei weinig
overeenkomst vertoont met
de werkelijkheid. Het econo
mische herstel maakt een op
merkelijk breekbare indruk
en het idee dat de VS de eco
nomieën van Europa en de
Derde Wereld op sleeptouw
zouden kunnen nemen, lijkt
een fantastische droom.
De verlaging van de rente
voet en het zakken van de
dollarkoers mag dan enige
verlichting met zich mee
brengen voor de trage Euro
pese economie en de Latijns-
Amerikaanse landen die
enorme schulden hebben,
maar kan nauwelijks be
schouwd worden als vol
doende compensatie voor de
stagnatie in de Amerikaanse
economie. Voor veel landen
in de wereld werd de motor
achter het economisch her
stel gevormd door het grote
gat in de Amerikaanse han
del, waardoor de Ameri
kaanse markt veel behoefte
had aan importartikelen uit
het buitenland.
Een langzamer verloop of
mogelijkerwijs zelfs een
stagnatie in het economische
herstel kan alarmerende ge
volgen hebben voor de tekor
ten op de Amerikaanse be
groting en de gezondheid van
de internationale economie
op lange termijn. De toch al
ontmoedigende verwachtin
gen over het Amerikaanse
begrotingstekort van 210 mil
jard dollar dit jaar, gevolgd
door een jaarlijks tekort van
200 miljard dollar tot aan
1989 zijn nog wel gebaseerd
op de optimistische Reagano-
mische veronderstellingen.
De huidige regering
spreekt van een gladjesver-
lopende economische groei
van vier procent per jaar. Dit
is, gelet op eerdere ervarin
gen en de recente econoni-
sche veranderingen, een vol
komen onrealistisch beeld.
Een langzamer groeitempo
zal de staat op minder belas
tinginkomsten komen te
staan en eerder een uitbrei
ding dan een inkrimping van
de tekorten veroorzaken. De
begrotingscommissie van het
Amerikaanse Congres, dat
van wat aannemelijkere eco
nomische vooruitzichten uit
gaat, verwacht dat het tekort
in 1989 tot 260 miljard dollar
gestegen zal zijn.
Tegen deze achtergrond is
het niet vreemd dat de rege-
ring-Reagan duidelijke teke
nen van paniek begint te ver
tonen, gezien Reagans harde
verkiezingsbeloften dat er
niet op de defensiebegroting
gekort zal worden en dat de
belastingen niet omhoog zul
len gaan. Uitgelekte berich
ten vanuit het Witte Huis zelf
melden dat de president zo
rond de jaarwisseling 'door
het stof zal moeten kruipen'
zoals Mondale het zo treffend
zei.
Reagan staat voor de taak
ergens 50 miljard dollar opte
moeten bezuinigen. Dit js
haast onmogelijk zonder aan
de defensiebegroting te
knabbelen. Waarschijnlijk
zal hij ook zijn belofte om de
belastingen niet te verhogen
niet waar kunnen maken.
Zijn eigen minister van Fi
nanciën, Donald Regan, zin
speelde vorige week op de
mogelijkheid dat bijverdien
sten, die op dit moment nog
niet bij het inkomen gere
kend worden, in 1986 belast
baar worden. Het proces van
het 'vermeerderen van de
staatsinkomsten' is al begon
nen.
Het is nu de vraag of presi
dent Reagan zijn beloften zo
snel al zal willen inslikken
Wanneer dit niet gebeurt, zal
Wall Street, door te weigeren
staatsobligaties te kopen en
de rente scherp te verhogen,
hem uiteindelijk tot actie
dwingen. Op dat moment zal
de president de wereld echter
al bijna zeker in een nieuwe
crisissituatie hebben ge
bracht en zich verzekerd
hebben van een plaatsje in de
geschiedenisboeken als een
van Amerika's mislukte lei
ders.
COPYRIGHT THE GUARDIAH,
HE STEM
Van onze redactie buitenland
VERTEGENWOORDI
GERS van de Peruaanse
guerrillabeweging Sen-
dero Luminoso (Lich
tend Pad) hebben ieder
overleg met de regering
in Lima en een eventu
eel bestand na een over
winning van links bij de
verkiezingen in 1985 van
de hand gewezen.
De twee mannen die het
Franse persbureau Agence
France Presse (AFP) een in
terview gunden onder voor
waarde dat zij anoniem zou
den blijven, zetten de ge
zichtspunten uiteen van de
organisatie, waarvan de juis
te naam 'Communistische
Partij van Peru' is. In Parijs
geven zij clandestien de
koers aan van het internatio
nale solidariteitscomité met
de strijd van het Peruaanse
volk, dat wordt geleid door
hun partij.
„Er zal geen vreedzame
oplossing komen voor de oor
log die zich op het ogenblik
afspeelt in Peru. Overleg zal
pas mogelijk zijn wanneer
wij hebben gewonnen", aldus
de twee. Zij richten zich voor
de overwinning en de stich
ting in Peru van de 'Volksre
publiek met een Nieuwe De
mocratie' op het jaar 2000.
Lichtend Pad is de weg die
moet leiden tot de vernieti
ging van de huidige semi-
feodale en semi-koloniale
maatschappij en tot de
machtsovername. De com
munistische partij gaat uit
van het marxisme-leninis-
me-maoïsme, verrijkt met
verhandelingen die een alge
mene waarde hebben van de
hand van president Gonzalo,
guerrillaleider Abimael Guz
man, van nu af aan president
van de 'Volksrepubliek met
een Nieuwe Democratie'.
De guerrillastrijders, die
de betiteling terroristen af
doen met een uitvinding van
het Yankee-imperialisme om
zich tegen de gewapende re
volutie te verzetten, hebben
de maoïstische strategie voor
de volksoorlog overgenomen.
Deze gaat uit van de omsin
geling van de steden en het
„verbranden van de bloede
rige poten van de reactie en
van het imperialisme" door
gewapende acties in de ste
den.
Volgens de twee zegslieden
bestaat het volksleger uit
15.000 man, georganiseerd in
bataljons. „Degene die het
volk goed gezind is, is nood
zakelij kwijs voorstander van
de gewapende strijd. Offi-
Volkerenmoord in Peru.
cieel links collaboreert met
de volkerenmoord. Als zij
aan de macht komt zal de
oorlog doorgaan", zo zeggen
zij-
De communistische partij
is de tegenstander van het
Amerikaanse imperialisme
dat „zijn klauwen in Peru
groef en zijn tentakels uit
strekt tot in de ingewanden
van de boerenbevolking". Zij
staat echter niet minder vij
andig tegenover het Sovjet-
imperialisme „wiens militai
re adviseurs deelnemen aan
de volkerenmoord in Peru",
tegen de revisionistische
Deng of tegen de Albanese
leiders die eveneens onder de
afvalligen worden gerang
schikt. „De Peruaanse revo
lutie krijgt van geen enkele
grootmacht steun", zo zeggen
zij.
Sinds 1983 heeft de com
munistische partij volgens
hen in 15 van de 32 provincies
van het land 7.500 gewapende
operaties uitgevoerd in een
„wetenschappelij k gevoerde
oorlog" en heeft zij verschei
dene zones onder controle.
Aangezien „men een nieuwe
macht niet kan opbouwen
zonder de oude te vernieti
gen, is daar de guerrilla, zij
ruimt de plaatselijke notabe
len uit de weg, machtsbasis
van de reactionaire staat op
het platteland".
„Als je 5.000 of 10.000 levens
verliest om een beter regime
te stichten, dan is de opoffe
ring de moeite waard", aldus
de twee vertegenwoordigers
die overigens de beschuldi
gingen ontkennen kinderen
en vrouwen te hebben ver
moord. „Het is mogelijk", zo
geven ze toe, „dat op bepaal
de plaatsen tientallen men
sen tegelijk zijn terechtge
steld, maar dan ging het om
notabelen of colloborateurs
met het regime".
In de zones die zij onder
controle hebben, zo leggen zij
uit, is de partij begonnen een
arbeiders-boeren machtsba
sis te vormen via de volksco-
mite's die al de nieuwe rege
ring vormen waarbinnen de
volksmassa's alles beslissen.
De partij heeft zo al het geld
verkeer afgeschaft en ver
vangen door een ruilsysteem
van produkten naar maat
staf van arbeidstijd, op be
paalde plaatsen het land ver
deeld en een nieuw onder
wijssysteem ingevoerd.
Gesteund door 18 revolu
tionaire organisaties in de
wereld zal de volksoorlog in
Peru „vonken doen opspatten
in andere landen", zo verze
keren de zegslieden.
Door Gerard Kessels
TOEN bondskanselier Helmut
Kohl in de herfst van 1982 de
macht overnam in West-
Duitsland, kondigde hij aan
dat de bemoeienis van de staat
met de economie verminderd
zou worden. Overheidsbedrij
ven zouden worden afgesto
ten. Privatisering was het
toverwoord.
Nu, twee jaar later, blijkt dat het
met de privatisering niet wil vlot
ten. De regeringscoalitie is ernstig
verdeeld over het verkopen van
staatsbedrijven.
De Duitse overheid is, ook in de
industrie en dienstverlening, verre
weg de grootste werkgever van het
land. Tot de overheidsbedrijven be
horen niet alleen mammoet-onder
nemingen als de post en de zwaar
verlies lijdende spoorwegen, maar
ook luchtvaartondernemingen,
staalbedrijven en automobielfa
brieken. Het probleem is echter dat
er alleen voor de goed lopende be
drijven particuliere kopers te vin
den zijn. Voor ondernemingen die al
jaren in het rood zitten, zijn in geen
velden of wegen gegadigden in
zicht. Vandaar dat ook in het chris
tendemocratische kamp steeds meer
stemmen opgaan die minister Ger
hard Stoltenberg van Financiën
manen tot voorzichtigheid. De
Beierse minister-president Franz
Josef Strauss, anders de kampioen
van de vrije markteconomie, heeft
zich zelfs lijnrecht tegenover Stol
tenberg gesteld. „Het kan toch niet
de bedoeling zijn dat wij onze parels
verkopen en met de citroenen blij
ven zitten", zo vat hij zijn opvatting
kernachtig samen.
Tot nu toe is pas een klein stapje
in de richting van privatisering ge
zet. Vorig jaar verminderde Bonn
zijn aandeel in Veba van 43 tot 30
procent. Daar is het bij gebleven. Nu
wil Stoltenberg echter een tweede
aanloop nemen. Hij heeft een lijstje
opgesteld van acht, over het alge
meen redelijk draaiende onderne
mingen, die hij verder wil privatise
ren. De bekendste namen op dat
lijstje: Volkswagen en de lucht
vaartmaatschappij Lufthansa. Het
aandeel van de staat in Volkswagen
van 20 procent wil Stoltenberg te
rugbrengen tot 14,1 procent. Het
aandeel in Lufthansa van 79,9 pro
cent tot 55. Daarmee zou de staat
dus eigenaar van Lufthansa blijven
en datzelfde geldt ook voor andere
ondernemingen van het lijstje. Van
een uitverkoop is dus geen sprake.
Stoltenberg gaat uiterst behoed
zaam te werk.
Maar voor Strauss en andere
christen-democraten gaat dit al veel
te ver. De corpulente Beier blijft
roepen om een „totaal-concept",
waarin ook de zwaar verlies lijden
de ondernemingen zijn opgenomen.
Zolang dat er niet is, zo heeft hij
aangekondigd, zal hij zich verzetten
tegen de verkoop van de parels uit
het overheidsbezit. Stoltenberg, die
al op het punt stond zijn privatise
ringslijstje in het kabinet te bren
gen, moest daar ijlings van afzien.
Strauss wordt niet alleen gedre
ven door de vrees dat de staat straks
alleen met de slecht draaiende on
dernemingen blijft zitten. Strauss is
zowel lid van de Raad van Commis
sarissen van Lufthansa als van de
Europese vliegtuigbouwer Airbus.
En Lufthansa is de belangrijkste af
nemer van Airbus-vliegtuigen. Me
de met de Lufthansa-orders kan
Airbus overeind worden gehouden
als zelfstandige Europese vliegtuig
industrie. Als door vermindering
van het overheidsaandeel Lufthan
sa als klant voor Airbus wegvalt,
zou dat wel eens het einde kunnen
zijn van deze Duitse vliegtuigbou
wer. Dat zou betekenen dat alleen
Boeing overblijft. De Amerikanen
hebben dan een monopolie-positie
en kunnen de prijzen dicteren".
Door Pieter-Jan Dekkers
EEN nieuw paradijs voor
werkgevers.
Zo noemt de Voedingsbond
van de FNV het verschijnsel
dat steeds meer ondernemers
overgaan op 'afroepkrachten'.
Werknemers die op afroep be
schikbaar zijn. Wanneer het
de baas uitkomt dus.
Af roepkrachten zijn werknemers
zonder een vast dienstverband. Ze
hebben vrijwel geen rechten, zijn
vaak niet verzekerd omdat ze te
weinig uren maken. Ontslag is sim
pel: de baas belt gewoon niet meer.
Betaald ziekteverlof bijscholing
en een goede verzekering komt ge
heel voor eigen rekening van de af-
roepkracht. En, zegt de Voedings
bond, je moet als afroepkracht don
ders goed op je woorden passen. Het
lidmaatschap van een vakbond is
voor een werkgever vaak al een re
den 'niet meer te bellen'.
Van werkgeverskant bekeken is
de afroepkracht een uitkomst, dat
kan niet ontkend worden. Alleen
loon betalen als hij echt mensen no
dig heeft, ze wegsturen als ze over
bodig zijn. Of lastig. Want de mon
dige afroepkracht neemt het niet als
hij minder krijgt uitbetaald dan het
wettelijke minimumloon. Maar de
werkgever hoeft het wettelijk ver
plichte minimumloon niet te betalen
als de afroepkracht minder werkt
dan 13 uur aaneengesloten over
twee dagen per week. Dat leidt dus
nogal eens tot meningsverschillen.
Er zijn verschillende soorten af-
roepcontracten. Er is het 'Kom-als-
je-wilt-systeem'. Dat lijkt meer dan
het is. Het wordt aan de werknemer
overgelaten wanneer hij - maar
vooral zij - wil komen werken. Er is
lang niet altijd werk op het moment
dat je even aan de slag wilt en daar
mee is het verwerven van inkomen
vaak een onzekere bezigheid. Er is
meestal geen enkele financiële
overeenkomst met de werkgever;
men kan dus geen rechten doen gel
den.
Dan is er het 'Min-max-systeem'.
In een dergelij k contract wordt met
de werkgever alleen een minimum
en een maximum aantal uren afge
sproken. De werkgever bepaalt hoe
lang de werknemer aan de slag
moet en wanneer. Er zijn talrijke
varianten te bedenken, maar uitein
delijk is het de werkgever die be
paalt wanneer er gewerkt moet
(mag) worden.
De 'koppel- of duobanen'. Twee
werknemers hebben samen één
baan. Als de een ziek is, moet de an-
der werken. Als de ander weggaat,
kan de werkgever de overblijver
verplichten full-time te gaan wer
ken. Of, wat vaker voorkomt, ont
slagen worden.
Dan bestaan er nog een aantal
contracten voor tijdelijke arbeid.
Dat zijn dan wel geen echte afroep-
contracten omdat de werknemer in
ieder geval tijdelijk werk wordt ge
garandeerd. Maar een belangrijke
overeenkomst met het afroepcon-
tract is dat de betrokken werkne
mer nooit een vaste baan heeft en
dus nooit verzekerd is van werk.
Zo zijn er de 'tijdelijke contrac
ten'. De werknemer sluit een ar
beidscontract voor drie, zes, negen
of twaalf maanden. Het grote voor
deel voor de werkgever is dat hij
een werknemer met een tijdelijk
contract niet eens hoeft te ontslaan.
Vaak wordt een tijdelijk contract
afgesloten om de betrokken werk
nemer 'uit te proberen'.
Verder zijn er de 'seizoen-con
tracten'. Vooral in bepaalde be
drijfstakken als de horeca, land
bouw, visserij en groothandel wordt
met dergelijke contracten gewerkt.
Buiten het seizoen is de bestaansze
kerheid van de betrokken werkne
mer vaak hoogst onzeker. Het hangt
bijvoorbeeld van de bedrijfstak af
of de seizoensarbeider het volgende
seizoen weer in dienst te komen.
Ook bestaat er vaak geen garantie
dat men na het seizoen een uitke
ring krijgt.
De Voedingsbond heeft ook het
oog op de 'thuis-arbeid'. Hierbij is
meestal geen sprake van een con
tract. Lage lonen, geestdodend
werk, niet verzekerd en geen enkele
zekerheid over de hoeveelheid werk
die men krijgt en wanneer.
Tenslotte hoort volgens de Voe
dingsbond in dit rijtje ook thuis de
zogenaamde 'kleine contracten'. Het
gaat hier hoofdzakelijk om jongeren
die er op koopavonden en zaterda
gen wat bij willen verdienen. Als de
werkgever al bereid is een arbeids
contract af te sluiten dan is dat
meestal voor minder dan 13 uur. En
dus heeft de betrokken werknemer
geen enkel recht op het minimum
loon. Kassa, want de betrokken jon
geren moeten even hard aanpakken
als een volwaardig betaald perso
neelslid.
Wil een werknemer in aanmer
king komen voor een WAO-, WW-
of WWV-uitkering en in het zieken
fonds verzekerd zijn dan moet men
minstens 16 uur per week werken,
verspreid over ten minste twee da
gen. Voor een werkloosheidsuitke
ring moet een werknemer minstens
33 weken achter elkaar 16 uur per
week hebben gewerkt.
Veel werkgevers hebben inmid
dels dit nieuwe 'paradijs' ontdekten
gebruiken het (misbruiken, zegt de
Voedingsbond) om de problemen als
gevolg van de arbeidstijdverkorting
op te lossen. Dus geen nieuwe full
time-banen, zoals beloofd cq. afge
sproken in collectieve arbeidsover
eenkomsten, maar afroepbanen.
Opnieuw: kassa.
Het wordt hoog tijd dat de vak
bonden daar actie tegen gaan on
dernemen, vindt de Voedingsbond.
Dat kan via de ondernemingsraden
gebeuren, maar ook bij de komende
cao-onderhandelingen gaat de bond
er een hard punt van maken.
Zo wil de bond dat alle werkne
mers van een bedrijf in het Sociaal
jaarverslag worden genoemd, dus
ook de tijdelijke contractanten en de
afroepwerknemers. Die moeten de
zelfde rechten krijgen als vaste
werknemers. Elke werknemer, dus
ook de 'afroeper', moet een schrifte
lijk contract krijgen met daarin net
aantal werkuren en de tijden waar
op men werkt.
Afroepcontracten mogen niet in
de plaats komen van volledige ba
nen, die als gevolg van de arbeids
tijdverkorting vrijkomen. En at-
roepkrachten moeten de garantie
krijgen dat ze in aanmerking ko
men voor alle sociale voorzieningen,
zoals die ook voor andere werkne
mers gelden.
Alleen op die manier kan ne
'misbruik' van werknemers doo
ondernemers wordt gestopt, vind
de Voedingsbond. Anders blijft de
werknemer een gebruiksvoorwerp-
^nENSDAG 28
I
Van een onzer verslagge
O
vai
E
jtfpHOVEN - Het
iksbureau ERO
imerikaanse leger in
de TH Eindhovei
contract aangeboden
Zinarne m een ondc
Hr de ontwikkeling
ümputermodellen voor
Jamde halfgeleiders
fjjjèt deze rekenmo
PIo
Op 7
Van onz
bouw en Visserij;
te nemen dat de
crypto- commun
worden."
Hij deed deze uit
weekblad "Vrij Ned<
In de Tweede Kams
schetste hij de AFS g
als een 'verpolitiekte
groep', die zich baseert
lectieve verontwaardig
idie 'steeds meer onder
is gekomen van persoi
weinig oog hebben vooi
zwaren van het comn
sche systeem. Daarom 1
stichting geen priorite
het lot van de Joden in
«jet-Unie.'
Woordvoerders van|
PvdA en klein links
cieërden zich van de u
gen van Ploeg, verwet
'zeer onzorgvuldig op
(Buurmeijer, PvdA)
plaatsen van de AFS
verdachte hoek; een k
zaak' (Krajenbrink,
Ploegs eigen WD ei
rechts deden aan he'
niet mee.
De voorzitter van
Dick Houwaart, liet na
bat weten zeer verb,
zijn. „De uitlatingen va
slaan werkelijk nergen
Stichting houdt zich
tend bezig met haar d
lingen: het bestrijden -
ti-semitisme, racisme
cisme."
Ploeg zei de Kamer t
zijn een brief aan de
schrijven om zijn opvé
te adstrueren. Ook is
reid tot een gesprek
AFS-bestuur. Voorzitt
waart is daartoe event
reid.
De staatssecretaris
oordeel gebaseerd te
op een gesprek met en!
richters en de eerste vc
van de AFS, op een s
aanvrage uit 1974 en ei
verslag van de AFS.
JARENLANG wordt er
verhongeren. Bijna ni<
TV-scherm een vonk i
peel Nederland zich lu
stort. Voor sommigen I
tervaardigheid ongezo
dadigheidspsychose. I
als de Nederlandse var
met één klap 61 miljoe
tien miljoen aan overh
van een grandioos get
gewone mensen, waa
.doormaken, tegen eer
Afrikanen van honger I
'Eén voor Afrika' one
hulpacties doordat he
achtergronden van dei
j Eén voor Afrika' speci
doet een beroep op de
gevoel van rechtvaart
kunnen constateren c
Weerklank heeft gevon
j Voor vijftig miljoen
töndbouwmachines, k
boeren te helpen stra
Koorzien. Maar het zw
men waarmee het ka
bioeten dus een vervo
slleen behappen. De r<
2al dus al het mogelijl
feldwijd navolging te d
De omroepverenigir
gezamenlijke inzamelii
meestal het beeld va
Kleinzielige ruzietjes,
voor menige omroep
lan3s de kant zal het
Pns omroepbestel ooi-
bet algemeen bewijst t
ker met alleen maar g(
{"ent, maar ook over q
'ormeerd wensen te
voor de hulporgani
mag uiteraard verwacf
yerslag zullen uitbrent
*sn) van de hun toege
F^bst maar een plicht
toe' Nederlandse publ
je houden.