Mitterrand blundert
in overleg over Tsjaad
even.^
UITBLAZEN
'FRANKRIJK BEETGENOMEN DOOR LIBIË'
Sovjet-Unie heeft
'nieuwe' opvatting
van persvrijheid
Europese NAVO-leden
willen los
van wapenindustrie VS
Pastorale
voor ami
Vliegend
wonder
tyoningct
WOENSDAG 21 NOVEMBER 1984
ACHTERGROND
T5 PAGINA 2
Afgegaan
Schurk
DOCHTER STALIN STAAT JOURNALISTEN BEPERKT TE WOORD
Verloren zoon
Uitval
Nieuwsbeleid
MINISTERS VAN DEFENSIE
VERGADEREN DEZE WEEK
Complex
Agenda
WOENSDAG 21 NO
Jongeren
0nder 21: 32
uur werken
Philips stopt
produktie
zwart-wit tv
GEREFORMEl
VIT HET PARI
Uitverkoop vri
Prijsdiscri mini
et op betog
Minister Rietkerk (Bin
ken) en minister Korthals
nebben aan onder meer a
Jens, de Vereniging Nederls
en en de kerkgenootschap;
raagd over een voorstel
Us en weder dienen
de ziet u ze vandaag
voor het laatst vlie
gen. Vijf Starfighters van
de Koninklijke Lucht
macht maken vandaag een
afscheidsvlucht boven ons
land. Hun route loopt
over de militaire vliegvel
den. Na hun terugkeer op de
Brabantse basis Volkel worden
de toestellen overgedragen aan
Domeinen, bestemd voor ver
koop.
Nooit heeft de luchtmacht
langer met een gevechtsvlieg
tuig gevlogen dan met de Star
fighter: 22 jaar! Maar ook had
zij nooit een vliegtuig dat zo
omstreden was als deze
F 104G, zoals de officiële aan
duiding luidde. Binnen de
luchtmacht zelf was er dan nog
een derde benaming in zwang:
gewoon Honderdvier of, als het
NAVO-Engels moest zijn, One-
o-four.
De Starfighter was in 1962
een vliegend wonder. Het vlieg
tuig haalde een snelheid van
Mach 2,2 (ruim 2300 km per
uur). Dat is 200 km sneller dan
ruim twintig jaar later zijn op
volger, de F-16, vliegt! Het toe
stel zat boordevol moderne ap
paratuur. Het vliegtuig moest
het hebben van zijn snelheid
want de opmerkelijk kleine,
messcherpe vleugeltjes gaven
het weinig 'lift'. Die vleugels,
nog geen 2,5 meter lang, wer
den door de vliegers spottend
'spatborden' genoemd.
Het acceleratie-vermogen
van de superkrachtige J-79 mo
tor was verbazingwekkend voor
wie dat voor het eerst in zijn
rug voelde. Een bemande raket
gelijk. In 1965 zat ik achter ka
pitein A.J. Diekman in een
tweezitter van het op Leeuwar
den gestationeerde 322-squa-
dron. Dit schreef ik er later
over:
„We starten gezamenlijk, met
het toestel van luitenant Tom
bal rechts van ons. De machti
ge J-79 motor stuwt de zware
Starfighter als een raket voor
waarts. De acceleratie is enorm
en ook hevig voelbaar in de rug
als de nabrander wordt aange
zet. Als ruimtevaarders schie
ten we vrijwel loodrecht de
blauwe hemel in, achterover ge
legen in de stoelen. Luttele mi
nuten later zitten we boven de
Zuiderzeepolders, op 40.000
voet."
Sonic boom
Het is de enige keer dat ik
Mach 2,2 heb gevlogen; ergens
boven de zee omdat we de be
woners van de noordelijke pro
vincies de sonic boom moesten
besparen. Daar lees je nu niet
veel meer over en je hoort er
maar zelden een; wanneer een
NAVO-makker - per ongeluk
waarschijnlijk - boven land
door de geluidsbarrière gaat.
Toen was er veel over te doen.
Menige scheur in gevel of wand
werd aan de sonic boom gewe
ten en als schadepost bij De
fensie geclaimd.
De intrede van de Starfigh
ter was al rumoerig. Er waren
gigantische poütieke en finan
ciële belangen mee gemoeid.
Wij kregen de Starfighter als
het ware opgedrongen door de
Duitsers. Met hun superorders
van in totaal 916 toestellen
(waarvan Fokker er 255 bouw
de) gaven ze de doorslag. Daar
stond tegenover dat door deze
massale aanschaf, waarvoor
een speciaal Europees consor
tium was gevormd - een uni
cum voor die tijd - de prijs be
perkt kon worden gehouden, al
bedroeg die altijd nog zo'n 6
miljoen gulden per stuk, een
ongelooflijk hoog bedrag in
1962.
WIM KOCK
Meer dan 100.000 mensen
in zeven landen (Nederland,
België, West-Duitsland, Italië,
Japan, Canada en de VS zelf)
verdienden jaren lang hun
brood met het assembleren van
Starfighters en het bouwen van
motoren en apparatuur. Wat
echter veel meer aandacht trok
waren de ongelukken met Star
fighters. De kranten hadden er
een gewoonte van gemaakt de
neergestorte (vooral Duitse,
maar die hadden er ook bijna
duizend!) Starfighters te num
meren. Het neerstorten van de
honderdste werd in de kranten
van 14 oktober 1969 bijna als
een jubileum gemeld: „W.
Duitsland verliest honderdste
Starfighter." De vlieger bleef
ongedeerd, evenals zesenveertig
anderen vóór hem. Drieënvijf
tig Duitse piloten hadden ech
ter het leven gelaten, hetgeen
de Starfighter in Duitsland de
macabere bijnaam 'Weduwen-
maker' opleverde.
Zo kreeg de Starfighter
vooral in West-Duitsland deels
ten onrechte de naam een brok-
kenkist te zijn. Ondanks het
verlies van 44 vliegtuigen,
waarbij 20 vliegers om het le
ven kwamen, heeft de Neder
landse luchtmacht met geen en
kel vliegtuig betere resultaten
op het gebied van de vliegvei
ligheid bereikt dan met de
Honderdvier.
De Starfighter is direct of
indirect bijna onafgebroken
een bron van politiek rumoer
gebleven. Alleen al het noemen
van de naam van de oorspron
kelijke fabrikant zal u een licht
doen opgaan: Lockheed. Jaren
duurde het eer de Lockheed-af
faire aan het licht kwam en het
heeft niet veel gescheeld of dit
schandaal had het vliegtuig zelf
overleefd.
Congressen
Ook de opvolging van de
Starfighter had veel voeten in
aarde. Al in het midden van de
jaren zeventig laaide de discus
sie hoog op. Chili was toen de
Zuidamerikaanse favoriet van
links in Nederland en het par
tijcongres van de PvdA wilde
sowieso geen Amerikaanse
vliegtuigen 'omdat met Ameri
kaans geld de Chileense presi
dent Allende ten val was ge
bracht.' Wie herinnert zich niet
de uitspraak van Vredeling:
„Congressen kopen geen straal
jagers."
Ook steeg weer de geur van
corruptie op. De Franse vlieg-
tuifabrikant Dassault was met
zijn Mirage ook in de race om
de vervanging van de Starfigh
ter. Geruchten over omkooppo
gingen doken op en ze werden
bevestigd door PvdA-kamerlid
Piet Dankert.
Net een jaar geleden verzet
te de Tweede Kamer zich nog
tegen de verkoop van 47 Star
fighters aan de 'Turkse gene
raals'. Dat was het laatste ach
terhoedegevecht tegen de Star
fighter. De Turken hebben hun
vliegtuigen gekregen
Thuis bewaar ik nog een
door kapitein-vlieger Diekman
ondertekend, perkament-achtig
dokument dat mijn erelidmaat
schap bevestigt van de Royal
Order of Starriders. Een grapje
van Lockheed dat herinnert
aan die ene keer dat ik door de
geluidsmuur ging.
liillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii?
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, ©01640-36850
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41, ©076-236326
Etten-Leur, Markt 28, ©01608-21550.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Oosterhout, Arendstraat 14, ©01620-54957.
Roosendaal, Molenstraat 45, ©01650-37150.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Vlissingen, Torenstraat 5, ©01184-19910.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementen:
22,10 per maand; 63,70 per kwartaal of 247,60 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur ©076-236394/236911
Rsnkrplfltific
Postgiro 1114111 - ABN rek 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Van onze correspondent,
Bob van Huët
SINDS enkele dagen
voeren Jaguar-straalja
gers van de Franse
luchtmacht weer ver
kenningsvluchten uit
boven Tsjaad. Minister
van defensie Charles
Hernu en de stafchef
van het Franse leger, ge
neraal Lacaze, zijn zon
dagavond halsoverkop
van Parijs naar de Tsja-
dische hoofdstad Dja-
ména gevlogen om met
de plaatselijke leiders
een mogelijke terugkeer
van Franse militairen
naar Tsjaad te bespre
ken.
Volgens het Franse dag
blad Le Monde zou de Franse
regering nog drie tot vier da
gen de kat uit de boom willen
kijken alvorens opnieuw te
besluiten tot een interventie
in Tsjaad. Die operatie, in de
pers al 'Manta-2' gedoopt,
zou volgens officieuze mili
taire bronnen minder vreed
zaam zijn dan de vorige en
een direct confrontatie met
Libië niet uitsluiten.
Dat zijn hier de wat over
spannen reacties na het re
cente Griekse intermezzo in
de nu al vele jaren durende
Tsj adische kwestie. Het meer
dan vijf uur durende gesprek
van de Franse president Mit
terrand met de Libische lei
der Ghadaffi is duidelijk
geen succes geworden. In te
genstelling tot wat het Fran
se minister van Buitenlandse
zaken eerder liet weten geeft
men nu ook in Parijs toe dat
er nog Libische soldaten in
Tsjaad zijn. Volgens schat
tingen tussen 1000 en 1500.
„Minder dan bepaalde bui
tenlandse bronnen beweren,
maar meer dan afgespro
ken", aldus president Mitter
rand in een persconferentie
daags na zijn controversiële
reis naar Kreta. De bewuste
afspraak was neergelegd in
het Frans-Libische evacua
tie-akkoord van 15 septem-
Mitterrand, (rechts) op Kreta in gesprek met Ghadaffi (midden) en de Griekse premier
Papandreou. - fotoap
ber j.l. en hield o.a. dat beide
landen hun troepen vóór 10
november uit Tsjaad zouden
hebben teruggetrokken. De
Fransen hielden zich aan hun
woord, de Libiërs weer eens
niet.
In de Franse kranten werd
maandag zuur vastgesteld
dat president Mitterrand zich
heeft laten beetnemen door
de wispelturige leider van de
Libische revolutie, Moam-
mar Ghadaffi. „Van Ghadaf
fi is slechts één serieuze be
lofte bekend en die staat in
zijn kleine groene boekje: Li
bië wil Frankrijk uitsluiten
van het Afrikaanse conti
nent", aldus Le Monde.
Andere kranten sloten zich
hierbij aan en schreven dat
Ghadaffi nooit de intentie
heeft gehad Tsjaad te ontrui
men, „integendeel, het Libi
sche contingent is versterkt
met tanks en helikopters."
Men achtte de vrees van de
momenteel in Parijs verblij
vende Tsj adische minister
van buitenlandse zaken dan
ook gegrond dat de Libiërs
over niet al te lange tijd de
aanval zullen inzetten op het
wankele bewind van Hissène
Habré.
„Een zwarte week voor
president Mitterrand", vatte
het linkse dagblad Libera
tion de gebeurtenissen van de
afgelopen dagen samen. In
een vinnig stelde hoofdre
dacteur Serge July dat het
Franse staatshoofd voor de
ogen van de wereld belache
lijk is gemaakt door de Libi
sche kolonel. En volgens de
nieuwbakken secretaris-ge
neraal van de grootste oppo
sitie-partij in Frankrijk
RPR, Jacques Toubon, was
de president ongeveer afge
gaan als de smachtende Cy
rano onder het balkon van
Roxane.
Frangois Mitterrand lijkt
zijn haastig streven het Tsja-
dische conflict te beëindigen
en de Franse schatkist zo on
geveer een miljoen gulden
per dag aan oorlogsinspan
ningen te besparen, duur te
betalen.
Hij is er ten onrechte van
uit gegaan dat kolonel Gha
daffi een vriend in nood kan
zijn. Daarbij heeft de Franse
president wat al teveel geva
ren op het kompas van de
grote promotor van het
Frans-Libische akkoord, de
Franse minister van buiten-
lanse zaken Claude Cheys-
son. Diens ministerie werd
maandag in Franse kranten
gekraakt als 'leugenachtig'
omdat men de tegen beter
weten in (Amerikaanse sa
tellietfoto's toonden het te
gendeel) steeds heeft ver
klaard dat de Libiërs zich
aan de afspraak hielden.
Door op Kreta de hand te
schudden van Ghadaffi, vol
gens Liberation „een van de
grootste leugenaars van de
planeet", heeft president
Mitterrand zich op onbegrij
pelijke wijze laten compro
mitteren. Wellicht heeft hij
tot de ontmoeting besloten
om de al te optimistische
Cheysson bij te sturen en zijn
persoonlijk gewicht in te
schaal te leggen in de hoop de
eigenzinnige Ghadaffi tot de
orde te roepen. Het lijkt alle
maal voor niets geweest.
Het zal overigens een van
de laatste keren zijn dat pre
sident Mitterrand het voor
Cheysson opneemt, want in
regeringskringen in Parijs
circuleren steeds hardnekki
ge geruchten dat de minister
van buitenlandse zaken bin
nenkort vervangen wordt
door de 'specialist' Roland
Dumas, een naaste medewer
ker van Mitterrand en thans
regeringswoordvoerder. Een
en ander kon Cheysson niet
beletten zondag in Washing
ton, waar hij opvallend koel
is ontvangen, nog wat olie op
het vuur te gooien door te
verklaren dat het de Ameri
kanen waren die deze affaire
uitbuitten om „aan te tonen
dat de manier waarop zij met
Nicaragua omgaan de juiste
is en dat Frankrijk dus met
de Libiërs zou moeten hande
len zoals de Amerikanen dat
tegenover de Nicaraguanen
deden." Maar ook Cheysson
moest toegeven dat Ghadaffi
zich niet aan zijn woord had
gehouden. Hij noemde dit
„zeer verontrustend."
In de hele zaak lijkt de
Franse president weinig be
spaard te blijven. Juist had
hij geprobeerd kolonel Gha
daffi weer enigszins onder de
mensen te brengen of Mitter-
rands vriend, de Egyptische
president Moebarak, ont
maskerde de Libiër als een
gewetenloze schurk. De mis
lukte moordpoging op de
oud-Libische premier Ba-
koush afgelopen vrijdag, be
schuldigingen dat hij de
hand zou hebben gehad in de
aanslag op Indira Gandhi en
nieuwe aanslagen die Libi
sche terroristen zouden bea
men op een reeks westerse
staatshoofden, waaronder
Frangois Mitterrand zelf,
maken de positie van de
Franse president er niet be
paald geloofwaardiger op.
In de oppositie wordt de
serie tactische blunders van
de linkse regering natuurlijk
dankbaar aangegrepen.
„Eens waren we er trots op
dat ons land de derde militai
re macht van de wereld is.
President Mitterrand heeft
van Frankrijk een papieren
tijger gemaakt", aldus een
reactie van Frangois Leotard,
de belangrijkste troonpre
tendent binnen de UDF van
ex-president Giscard. Een
woordvoerster van de RPR
vroeg om een krachtig optre
den van de president: „Als
we opnieuw soldaten naar
Tsjaad sturen, dan is dat niet
om daar toerisme te bedrij
ven."
SVETLANA Allïlujeva, de
dochter van Joseph Stalin,
verscheen vorige week na
een afzonderingsperiode
van twee weken in het
openbaar om een zorgvuldig
gecontroleerde persconfe
rentie te geven, waarbij de
naam van haar beroemde
vader niet één keer ter spra
ke kwam. Alleen journalis
ten met een uitnodiging
mochten naar binnen, tv-
camera's waren niet toege
staan. De verslaggever van
The Guardiun woonde de
persconferentie bij en
plaatst tevens kanttekenin
gen bij de informatiever
strekking van de Russen
aan de pers.
Door Martin Walker
MOSKOU - Nadat Svet-
lana een verklaring had
voorgelezen en de laat
ste van de vijf vragen
beantwoord had, ver
klaarde het hoofd van
het persbureau van het
ministerie van buiten
landse zaken dat er 'dis
ciplinaire maatregelen'
genomen zouden worden
tegen elke Westerse
journalist, die Svetlana
nog verder lastig zou
vallen op straat of in
haar hotel een eufemis
me voor uitwijzing van
de betreffende journa
list.
Het gebruik dat er van de
teruggekeerde 'overlopers'
Oleg Bitov en Svetlana wordt
gemaakt, lijkt erop te wijzen
dat er van hogerhand beslo
ten is de roep om 'persvrij
heid' en nieuwtjes-honger
van de buitenlandse pers te
gebruiken om het Sovjet
standpunt over te brengen.
De persconferenties met
Bitov en Svetlana waren
echter niet zonder risico,
aangezien beiden genoeg an
ti-Sovjetartikelen en boeken
hadden geschreven om lasti
ge vragen van Westerse jour
nalisten te mogen verwach
ten.
Toch werden deze perscon
ferenties gehouden. Terwijl
de helft van de wereldpers en
alle tv-camera's voor de deur
moesten blijven wachten,
werden binnen in korte tijd
een beperkt aantal vragen
afgehandeld de journalisten
die een vraag mochten stel
len, werden speciaal uitgeko
zen door een man van bui
tenlandse zaken.
Svetlana vertelde dat ze in
Rusland ontvangen was 'als
de verloren zoon in de bijbel.
Ik kon het niet langer ver
dragen gescheiden te zijn van
mijn familie en mijn beslis
sing terug te keren heeft me
geholpen het enorme gevoel
van schuld kwijt te raken,
dat me al deze jaren gekweld
heeft. Ik ben nu gelukkig, ik
ben thuis'.
Svetlana, die een van te
voren voorbereide verklaring
Svetlana tijdens haar persconferentie vorige week vrijdag.
oplas, klaagde over het feit
dat ze geen toestemming had
gehad om in het Westen vrij
rond te reizen. 'Ik wilde in
een klein, vredelievend land
je zonder de H-bom wonen,
zoals Zweden of Zwitserland,
of India. Maar er werd mij
verteld dat ik alleen naar
Engeland mocht gaan'.
Er waren volgens Svetlana
drie belangrijke gebeurtenis
sen tijdens haar verblijf in
het Westen aan te wijzen die
geleid hadden tot haar be
slissing naar de Sovjet-Unie
terug te keren. Drie jaar ge
leden in New York had ze, na
het zien van de Russische
film Oblomov, op het punt
gestaan naar het Russische
consulaat te gaan om haar
terugkeer te regelen. Een
tweede belangrijke gebeurte
nis vond plaats in juni, tij
dens de de herdenking van
D-day in Groot-Brittannië.
'Ik kon het me gewoon niet
voorstellen hoe zij de twintig
miljoen Sovjet-soldaten die
hun leven hadden gegeven
zomaar konden negeren. Het
was dit ongelofelijke gebrek
aan rechtvaardigheid dat me
deed begrijpen waar ik wer
kelijk thuis hoorde'.
'De laatste druppel kwam
in september, toen ik hoorde
dat mijn zoon Josef in Mos
kou ziek was. Mijn oudste
dochter was ver weg in Kam
chatka. Ik kon het niet ver
dragen gescheiden te zijn van
mijn familie'.
Toen de persconferentie
het tweede uur inging, begon
Svetlana er vermoeid en bij
na geirriteerd uit te zien.
Haar vrienden hier wijzen op
familieproblemen, een bijna
onvermijdelijke zaak na
haar lange afwezigheid. Zij
hebben ook gezegd dat Svet
lana last heeft van depres
sies.
Het lukte de buitenlandse
correspondenten vanwege
het strikt beperkte karakter
van de persconferentie niet
om Svetlana in het nauw te
drijven. Ze vermeed ook een
direct antwoord te geven op
een lastige vraag over haar
tv-optreden voor de BBC
waar ze kritiek had geleverd
op Rusland, door te zeggen
dat zijzelf eigenlijk liever
over godsdienst had willen
praten, maar dat de intervie
wer meer interesse had ge
toond voor politieke aspec
ten. Op een bepaald moment
viel ze zelfs even uit: 'De
meeste van jullie hier zijn
mannen. Jullie zijn geïnte
resseerd in politieke vraag
stukken. Ik niet. Dat is van
ondergeschikt belang. Vrou
wen zijn geïnteresseerd in
hun families, in hun kinde
ren'.
Ook suggereerde Svetlana
dat haar teleurstelling over
het Westen te maken had met
het feit dat het haar niet ge
lukt was een eigen carrière
op te bouwen. 'Het was niet
mijn bedoeling rijk te wor
den, maar om samen te wer
ken met schilders, schrijvers
- foto tass
en intellectuelen, om fotogra
fie en talen te studeren, maar
daar kwam allemaal niets
van'. Over haar Amerikaan
se man vertelde ze dat hij
'een zwakkeling was. Hij
trouwde met mij omdat hem
dat opgedragen was en om
dat hij mijn rijkdom over
schatte', aldus Svetlana, ter
wijl ze breed glimlachte.
Het laatste jaar is er veel
verbeterd wat betreft het
Sovjet-nieuwsbeleid. Deze
verbetering werd vorig jaar
ingeluid met de Russische
persconferentie over het
neerschieten van het Kore
aanse vliegtuig; een perscon
ferentie compleet met kaar
ten, audio-visuele middelen
en het hoofd van de generale
staf, die vragen beantwoord
de.
Dit wil echter niet zeggen
dat buitenlandse correspon
denten niet voortdurend te
maken hebben met tal van
restricties. Persmensen moe
ten wonen in de speciale wij
ken voor buitenlanders in
Moskou, waar politiemannen
voor hun deur staan om Rus
sen tegen te houden, die niet
de volle goedkeuring van de
staat hebben. Bovendien mo
gen ze zich niet buiten Mos
kou begeven, tenzij ze daar
voor toestemming hebben
gekregen.
Toch heeft de buitenlandse
pers in vergelijking met tien
jaar geleden meer vrijheid en
meer privileges gekregen.
Het is misschien een teken
van een langzaam openstel
len van deze maatschappij,
dat het Kremlin tegenwoor
dig met één aarzelende teen
in de koele, verfrissende ri
vier van een (pers)vrijheid
naar Westers voorbeeld
staat.
Copyright The Guardian
Door Jan Grpyn
STILAAN raken de
Europese NAVO-lidsta-
ten ervan overtuigd dat
ze hun geld beter voor
'zelfgemaakt' wapentuig
kunnen uitgeven dan
voor spullen van Ameri
kaanse makelij. Staats
secretaris Jan van Hou-
welingen (Defensie, ma
terieel) heeft zich tot
taak gesteld Europa aan
te voeren op de weg naar
een grotere onafhanke
lijkheid van de Ameri
kaanse wapenindustrie.
Maar voor het zover is,
vóór Europa's legerkorpsen
allemaal over dezelfde soort
wapens en munitie beschik
ken, zal nog heel wat verga
derd moeten worden.
Komende donderdag en
vrijdag komen de Neder
landse, de Turkse, de Belgi
sche, de Deense, de Fra'nse,
de Westduitse, de Italiaanse,
de Luxemburgse, de Noorse,
de Portugese, de Spaanse en
de Engelse, behalve wellicht
de Griekse minister van de
fensie in Den Haag bijeen om
in het kader van de Indepen
dent European Programme
Groep (IEPG) te praten over
samenwerking op gebied van
produktie en ontwikkeling
van militair materieel.
Tot voort kort was de
IEPG iets voor staatssecreta
rissen en voor directeuren-
generaal materieel, maar nu
heeft de Grote Politiek het
nut van samenwerking ont
dekt.
Van Houwelingen reisde
als tijdelijk voorzitter van de
'materieelgroep' de afgelopen
weken twaalf NAVO-hoofd-
steden van Europa (Reykja
vik niet, omdat IJsland niet
tot de IEPG hoort) af om nog
eens warm te pleiten voor
zijn doelstelling. De komende
tien jaar zullen de Europese
NAVO-landen 750 miljard
gulden uitgeven aan militai
re materieel.
Een groot bedrag zal als
Van Houwelingens initiatie
ven mislukken afvloeien
naar de Verenigde Staten.
Van het geld dat Nederland
uitgeeft aan al dan niet rij
dend materieel komt nauwe
lijks tien procent in Europa
terecht. Overigens staan voor
Nederland de eerste tien jaar
geen grote militaire aanko
pen op stapel. De laatste gro
te aanschaf was de Ameri
kaanse F 16 waarvoor Neder
land wijselijk koos toen bleek
dat het Europese model, de
Tornado, schreeuwend duur
zou worden.
Drie belangrijke projecten
staan op de agenda, al wil
niemand precies aangeven
welke dat zijn. Het nieuwe
Europese gevechtsvliegtuig
voor de volgende eeuw zal in
elk geval besproken worden.
West-Duitsland, Frankrijk,
Italië, Engeland en Spanje
zijn vast van plan samen aan
de ontwikkeling van dat
nieuw vliegtuig te gaan wer
ken, Nederland twijfelt nog,
maar heeft wel zin mee te
doen.
Naar de twee andere grote
militaire projecten kan nog
alleen worden gegist. Waar
schijnlijk gaat het om de ont
wikkeling van een Europese
helicopter en om de bouw
van een marineschip, waar
mee de IEPG-leden hopen de
VS commercieel te bevech
ten. Er staan bovendien nog
een stuk of dertig andere sa-
menwerkingsmogelij kheden
op het verlanglijstje van de
IEPG, van verbindingsappa-
ratuur tot munitie.
Een zegsman van Van
Houwelingen vertelde begin
deze week apetrots dat verte
genwoordigers van de Ame
rikaanse regering Van Hou
welingen inmiddels hebben
verzekerd dat ze zijn streven
naar harmonisatie en eigen
Europese produktie niet zul
len tegenwerken, hoewel het
voor de hand ligt dat ander
zijds niet op medewerking
hoeft te worden gerekend.
Het invloedrijke militair-in
dustrieel complex in de VS
zal de ontwikkelingen niet
zonder zorgen bezien, hoewel
er nog afzetgebieden genoeg
zijn buiten Europa.
Hoe weinig samenwerking
op gebied van materieel in
Europa is, moge blijken uit
een studie van de Duitse des
kundige Günther Kulo. In 7
landen werken 11 verschil
lende bedrijven aan anti
tankwapens, in 7 landen pro
duceren 18 bedrijven lucht
doelgeschut, in 6 landen ma
ken 8 bedrijven lucht-lucht-
wapens, in 7 landen fabrice
ren 16 fabrieken lucht-
grondwapens, en in 7 landen
werken 10 ondernemingen
aan marinewapens.
De vergadering van de mi
nisters van defensie kreeg
van de organisatie de kwali
ficatie 'vertrouwelijk'. Pas
aan het eind van de bijeen
komst vrijdagmiddag zal of
ficieel bekend worden hoe
eensgezind de NAVO-lidsta-
ten de technologische en
commerciële strijd zullen
aanbinden met de Ameri
kaanse bondgenoot.
idvies aan Kabinet
Van
onze redactie binnenlar
AMSTERDAM - Als het a
ije Raad voor het Jeugdbeh
gen adviesorgaan van de i
gering - ligt gaan alle jong
fen onder de 21 jaar in de to
komst hooguit 32 uur per we
werken, te bginnen ra
schoolverlaters en hen die vi
werk veranderen. Het wett
lijk minimumloon mag echt
„iet worden verlaagd.
50.(
Van onze redac
MAASTRICHT/ DEN
bouwverenigingen b
om nog meer nieuwe
angst voor leegstand
Dit heeft directeur N.
Woningraad dinsdag ge
over de problemen met
de sociale sector.
Van Velzen zei dat de corpi
raties, die bij de woningra;
aangesloten zijn, thans m
50.000 leegstaande woninge
zitten. Volgens Van Velze
moeten hier de woningen d
leeg staan door verhuizinge
of slechte staat van onderhol,
nog bij worden opgeteld.
De geringe animo om niei
we woningen te bouwen wort
volgens de directeur van c
Woningraad ook ingegeve
door de hoge uitgaven die coi
poraties doen voor woningvei
betering en groot onderhou
Vorig j aar hebben zij een mi
jard gulden daaraan uitgegt
ven na aftrek van de subsidit
van staatssecretaris Brok:
Vorig jaar zijn echter voor ht
eerst in hun geschiedenis c
STADSKANAAL (ANP) - 1
1985 stopt Philips met de pre
duktie van grote beeldbuizc
voor zwart-wit televisies.
In dat j aar worden in Stad
kanaal de laatste 60.000 beelt
buizen gemaakt, waarna er i
Nederland geen beeldbuize
voor de grote zwart-wit teli
visies meer worden geprodi
ceerd. Reden is dat de vras
naar dergelijke televisietoi
stellen sterk is afgenomen.
Van onze redactie binnenlanc
LUNTEREN - Pastorale wer
kers krijgen in de Gerefor
meerde Kerken geen bevoegd
heid om ambtelijke handelin
Sen te verrichten. Dit stand
Punt heeft het breed modera
men (uitgebreid bestuur) va
ue Gereformeerde synod
dinsdag te Lunteren ingeno
men op advies van op twee n
alle deputaten 'Gemeente
structuur en Ambt'.
Dergelijke handelingen mo
Ben alleen door predikante:
worden verricht, aldus hc
meerderheidsrapport van
deputaten.
DE Uitverkopenwet is inge
mee de wettelijke beperkin
verkopen werden gesteld,
De wet die de intrekking re
m het Staatsblad verschene
de Tweede Kamer is unanil
"at het kabinet maatregeli
om het verschijnsel prijsd
k°P in te drukken. Dit vers
door grootafnemers soms 1
kunnen bedingen, schaadt
mer vooral de kleinere one
consument. De Kamer vind'
racommerciële activiteiten
meerde instellingen niet te
«et verschijnsel zou zich v
°p het gebied van de horeca.
II
al
