Brazilië: Van demilita
regen in de monetaire
DEMOCRATIE CHILI NOG LANG NIET IN ZICHT
Paul Mor and
Grote Broers
Verkade-album
EXTRA
DONDERDAG 8 NOVEMBER 1984
C H I LI
GREGOOR: DE TANTE
wadraat - 4,90).
eenmalige uitgave va
in samenwerkin
een aantal boekhandels i
De meest nabij ge
legen boekenzaken in deze re
Ao zijn Fanoy in Middelbur
jL De Bengel in Dordrech
Een actie die officieel loopt tc
10 november. De vaardig
schrijver Nol Gregoor uit hc
Vestdij kse Doorn vertelt i
enkele bladzijdes bij een oud
foto van zijn vader en zijn dri
tantes anecdotisch over di
(jrie vrouwen. Daarbij neem
hij ook zijn moeder (vriendii
van een van de drie) mee. Aar
dig tijdsdocument.
HE.
Paul Morand: 'Hecate en haa
honden'. Vertaald door Ernst va
Altena. Uitg. Agathon, Weesp, 19»
Prijs 24,50.
.Exotische zinnelijkheid ei
wereldse vindingrijkheid", z
is het werk van de Frans
«chrii ver Paul Morand ooi
omschreven.
Die kenschets is inderdaa,
van toepassing op de zojuis
vertaalde roman 'Hecate ei
haar honden', een boek uit he
begin van de jaren vijftig, toei
Horand al een oude man was.
Het is de ietwat raadselach
tige liefdesgeschiedenis tusser
twee Fransen in een niet na
der genoemde Noordafrikaan
se kolonie, en het schijnt da
Morand een pikant hoofdstul
uit zijn jeugd heeft willet
prijsgeven.
De gelieven in het verhaa
hebben een puur zinnelijke re
latie: ze liggen met andere
woorden voortdurend in bed
De mannelijke partner echtei
komt tot de onbevredigende
slotsom dat zijn geliefde in af
nemende mate genot onder
vindt van de tussen zijn on
derste extremiteiten aange
brachte uitrusting. Sterkei
nog: hij moet ondervinden dai
de vrouw geheel haar eiger
gang gaat en slechts door he1
spelen van 'dames enkelspel
het 'wonder aan zichzelf kan
vóltrekken' (met dank aan Ge
rard Reve).
Via een grote omweg (Chi
na) loopt dit boek naar zijn
einde, een boek waarvan men
zich af kan vragen waarom
het zo nodig vertaald moest
worden als men weet hoeveel
meesterwerken in de moderne
Franse literatuur nog op ver
taling wachten.
h.r.
5984. Krijgen Orwell en Huxley
gelijk?'. Auteur: Miel Dekeyser.
Uigave: Lannoo, Tielt/Weesp.
Prijs: 29,50.
WE realiseren ons nauwelijks
in welke mate Orwell en Hux
ley gelijk hebben gekregen.
Veel van wat zij zagen aanko
men, is al onder ons aanwezig.
Maar we weten er aardig mee
te leven. Gewenning is de
kortste weg naar de wereld
van Orwell en Huxley: de we
reld van de Vriendelijke On
derdrukkers.
Wat de Belgische journalist
Dekeyser daarover in dit boek
schrijft mag je niet zonder
meer afdoen als sensationeel,
al geeft hij een beeldrijke op
eenstapeling van schrikwek
kende voorbeelden van
machtsmisbruik. Soms ont
popt hij zich als een cultuur
pessimist, bijvoorbeeld in zijn
kritiek op de media en de mas
sa. Maar hij is realist genoeg,
als hij niet alleen in landen als
Noord-Korea, maar ook in de
Verenigde Staten, de Grote
Broers ontmaskert. Een helder
boek.
a:t.
hr. Jac. P. Thysse: De bloemen
naar vrienden (uitg. Zomer
•taming-ƒ27,90).
De heruitgave van de zogehe
ten Verkade-albums gaat ge
staag door. Dit is al het elfde
dwl, dat daarvoor in aanmer-
kmg kwam. De eerste uitgave
van dit album was in 1934. Zo
als bekend schreef Jac. Thys-
se. befaamd om zijn propa
ganda voor alles wat groeit en
bloeit, de teksten en maakten
Jr- en H. Rol en J. Voerman er
oe inplakplaatjes bij, die je via
oe koek en de beschuit van de-
firma kon verwerven. Nu
r'igje die plaatjes bij de aan
koop er ineens bij. Maar je
™ag ze nog wel zelf inplakken.
Br. p. Zonderwijk schreef
oor de heruitgave een inlei
ding, want 'nadere waarne
mingen geven aanleiding tot
bige aanvullingen op de
in aantal verschillende
nsecten is intussen opgelopen
rj ongeveer een miljoen'. In
62e tijd, die rijp is voor
"stolgie is deze heruitgave
gepland. Maar ook als je
zo open staat voor dat
jOrt terugblikken en vooruit
"komen is dit album nog
cU -een verrassend attente
sepf bii het ontdekken van in-
u^ten, die momenteel wat
kans krijgen nu er wat
s„u ingebonden met chemi-
ne verdelgingsmiddelen.
Door Jonathan Steele
SANTIAGO - Senator Patricio
Philips kan het zich veroorlo
ven om tevreden te zijn. De
glazen deuren van zijn com
fortabele studeervertrek bie
den een schitterend uitzicht op
de appelbomen in zijn tuin en
de met sneeuw bedekte toppen
van de Andes. Op de patio
drentelt zijn Duitse herder,
luisterend naar de naam Rom
mel, heen en weer. Een be
diende brengt de thee binnen.
Senator Philips, een belang
rijke man in de rechtse Natio
nale Partij van Chili, is een
van de mensen die profijt heb
ben gehad van de coup van ge
neraal Pinochet, nu elf jaar
geleden. De gedeelten van zijn
grote zuivelbedrijf die tijdens
de socialistische regering van
Salvador Allende onteigend
werden, zijn onder Pinochet
weer in zijn bezit gekomen.
Maar de senator is kwaad.
„Pinochet is wreed, hij is een
beest. De kleine jongens die hij
om zich heen heeft zijn bang
voor hem en hebben geen in
vloed op hem", gromt hij
In de lager gelegen sloppen
wijken van Santiago is het
moeilijk om iemand te vinden
die een beleefd woordje wil
zeggen over de man die nu al
elf jaar het land beheerst. In
tegenstelling tot de meeste an
dere dictaturen neemt de be
volking in Chili beslist geen
blad voor de mond tijdens ge
sprekken met buitenstaan
ders. De oppositie tegen het
regime van de generaal is zo
algemeen, dat voorzichtigheid
niet meer noodzakelijk is.
Ondanks de voelbare aan
wezigheid van een algemene
rebellie lijkt generaal Pino
chet echter nog geen aanstal
ten te maken zijn machtsposi
tie te verlaten. Van de drie nog
resterende dictaturen in Zuid-
Amerika (Paraguay is een ge
val apart) heeft Chili de minst
gunstige toekomstverwachtin
gen. Het leger is stevig veran
kerd in de macht en zelfs wan
neer een onverwachte paleis
revolutie daar een einde aan
zou te maken, zijn de proble
men voor de nieuwe burgerre
gering nog lang niet voorbij.
Chicago Boys
Als tweede op het lijstje van
onpopulaire figuren staan de
'Chicago Boys', de economen
die de richtlijnen van Milton
Friedman op Chili hebben uit
geprobeerd. Dankzij hun vrije
handelsbeleid en een moneta-
ristisch intern bestuur zijn
grote delen van de Chileense
industrie bankroet.
Tot 1980 bleef de staatsgreep
populair bij zakenlieden en
aanhangers van de Nationale
Partij, zoals senator Philips.
Door middel van het terug
draaien van de landbouwher
vormingen, het aangaan van
buitenlandse leningen en een
verlaging van de invoertarie
ven wisten de Chicago Boys de
inflatie te verlagen en een eco
nomische groei van acht pro
cent per jaar te bereiken.
Maar toen sloeg de wereld
recessie toe, zakten de koper-
prijzen in elkaar en hielden de
buitenlandse leningen op. De
Chicago Boys hielden de wis-
Koper
Spoorweg
0km jOO
De huidige Chileense president generaal Pinochet. Het is de
vraag hoe lang hij nog aan de macht zal blijven.
FOTO'S ARCHIEF DE STEM
selkoers van de peso hoog, en
een stroom van invoerartike
len kwam het land binnen, zo
dat honderden kleine bedrijf
jes moesten sluiten en de
werkloosheid steeg. Twee gro
te privé-banken moesten door
de regering gered worden.
Uit angst de steun van het
bedrijfsleven te verliezen be
sloot de regering haar mone-
taristisch beleid af te zwak
ken. Er werd een programma
voor openbare werken opgezet
om het werkloosheidscijfer
van 24 procent te verminde-
De in 1973, tijdens een staats
greep, vermoorde president
Salvador Allende.
ren. Kleine bedrijfjes konden
makkelijker aan krediet ko
men en de peso devalueerde.
Deze beleidslijn wordt op dit
moment nog gevolgd: vorige
maand ging de pesokoers weer
omlaag terwijl de invoerrech
ten verhoogd werden.
Chili besteedt op dit mo
ment meer dan de helft van
haar inkomsten uit de uitvoer
aan afbetaling van de rente
over de 18.000 miljoen dollar
buitenlandse schuld. Vooral
voor de arbeiders komen de
nieuwe maatregelen hard aan,
des te meer omdat de lonen de
afgelopen twee jaar met 17
procent zijn gedaald.
- De ligging van Chili op het
Zuidamerikaanse continent.
Toch weet Pinochet zich nog
steeds staande te houden, in
tegenstelling tot de militaire
regimes in Argentinië, Brazi
lië en Uruguay, waar de gene
raals het toneel al hebben ver
laten, of daarmee bezig zijn.
De voornaamste reden hier
voor ligt misschien in Chili's
politieke traditie van voor de
staatsgreep, die zich kenmerkt
door de scherpe tegenstellin
gen tussen links en rechts.
Volgens Eduardo Ortiz, een
socialistische econoom, heeft
Chili „een subtielere politieke
cultuur dan Argentinië. Er is
een sterke ideologische schei
ding tussen de partijen en het
marxisme is sterk aanwezig.
In Argentinië werd de arbei-
derspolitiek in de war ge
bracht door het nationalisme
van Peron en was er geen gro
tere middengroep".
Erfenis Allende
In tegenstelling tot Argenti
nië heeft links in Chili een tijd
het land kunnen besturen. De
erfenis van Allende heeft niet
alleen zijn sporen achtergela
ten op de traditionele tegen
standers van zijn linkse be
stuur, maar ook op diegenen
die Allende steunden en het
onderling nog steeds niet eens
zijn over wat er verkeerd is
gegaan.
In Argentinië, Uruguay en
Brazilië vertrouwen de mid
den- en bovenlaag van de be
volking erop dat zij de linkse
partijen bij de terugkeer van
de democratie wel onder con
trole kunnen houden. In Chili
is men daar niet zo zeker van.
Er zijn nog meer zaken die
een belangrijke rol spelen in
het regime van Pinochet - hij
is een sterke persoonlijkheid,
een 'caudillo', een leidersfi
guur. Hij heeft zijn eigen ideo
logische principes en projec
teert zichzelf als een 'groot le
zer', die regelmatig marxisti
sche boeken bekijkt „omdat je
om het communisme te kun
nen bestrijden het-communis-
me moet bestuderen". Een
dergelijke visie zal je niet bij
Galtieri of Videla vinden. In
hun simplistische anti-Mar
xistische ogen staat links niet
voor een andere zienswijze:
maar voor een ander ras.
In de tien jaar dat Pinochet
aan de macht is, heeft hij on
geveer 50 nieuwe generaalt
om zich heen verzameld. Hij
veracht nog altijd alle burger
politici en wenst dan ook geen
van hen als opvolger aan te
wijzen. Toch verschilt zij"
economisch beleid van dit mo
ment en zijn groeiende natio
nalistische houding tegenover
de internationale banken
waarschijnlijk niet eens zo
veel van de koers die een bur
gerregering zou volgen.
Modesto Collados, ministe'
van Economische Zaken, wil
dat de afbetaling van de bui
tenlandse schuld beperkt
wordt tot 25 procent van Chi
li's inkomsten uit de uitvoer
handel. De burgerpolitici zijn
van mening dat een democra
tisch Chili een betere kans zou
maken om door Brazilië en
Argentinië geaccepteerd j®
worden als een respectabele
bondgenoot, zodat de drie lan
den dergelijke eisen gezamen
lijk aan de buitenlandse ban
ken voor kunnen leggen.
Voorlopig zal Pinochet we'
aan de macht blijven, tenzij
oppositie de eenheid en o
moed kan opbrengen om
massa te mobiliseren en een
algemene staking uit te roe
pen, die een breuk in het lege
moet veroorzaken. -v,
volg van de rentestijging en
een inefficiënt beleid zijn ze
tot witte olifanten gemaakt -
een kostbaar maar lastig bezit.
Een van de ergste gevolgen
hiervan is misschien wel dat
de sociale voorzieningen totaal
op de achtergrond zijn ge
raakt.
Brandstof
De wegen van Brazilië zijn
overbevolkt met auto's die het
veelzeggende label 'alcool'
dragen. In Brazilië wordt na
melijk op grote schaal suiker
in brandstof omgezet - alweer
in theorie een goed idee. Maar
het is helaas op een dermate
verkeerde manier aangepakt,
dat de produktiekosten ervan
bijna net zo hoog zijn als de
kosten van het invoeren van
brandstof. Bovendien worden
vele hectaren kostbare land
bouwgrond nu gebruikt voor
het verbouwen van suikerriet,
waardoor er minder voedsel
op de markt komt. De enigen
die werkelijk baat hebben bij
dit brandstof-uit-su iker pro
ject zijn de grootgrondbezit
ters, die zich hebben toegelegd
op de suikerrietproduktie.
De sojaboon, een veelge
vraagd uitvoerprodukt, heeft
ook veel landbouwgrond opge
slokt. Het resultaat hiervan is
dat gedurende de laatste zeven
jaar de voedselopbrengst per
inwoner met 12 procent ge
daald is - en dit in een land dat
toch al te kampen heeft met
chronische ondervoeding.
De Braziliaanse industrie,
die in het begin van de jaren
zeventig nog een groeitempo
van 7 procent per jaar kende,
heeft sinds 1981 met een eco
nomische achteruitgang te
maken gekregen. Hoewel het
dit jaar iets beter gaat, zal het
waarschijnlijk nog tot 1996
duren voordat er in Sao Pau
lo's fabrieken weer evenveel
mensen werken als in 1980.
De recessie treft niet alleen
de arme bevolkingslaag; ook
de middenstand van Brazilië
begint nu de gevolgen van de
hoge inflatie te merken - 200
procent eind vorig jaar, mis
schien 300 procent aan het ein
de van 1984. Overal zie je teke
nen van verval; aan de vuil
nishoop bij Sao Paulo en aan
het groeiend aantal barakken-
dorpjes, aan de stijgende mis
daad en aan het aantal huizen
dat te koop wordt aangeboden
omdat de eigenaars in een
huurflatje hun kapitaal op
moeten gaan eten.
Burgerregering
Op dit moment is de aan
dacht in Brazilië voornamelijk
gevestigd op de overgang van
een militair regime naar een
burgerregering. In tegenstel
ling tot Chili, waar president
Pinochet nog lang niet lijkt op
te stappen, of Argentinië,
waar de macht van generaals
na de mislukking van de Falk-
landoorlog ineenstortte, zijn
de Braziliaanse militairen al
vijf jaar bezig met de voorbe
reidingen voor hun terugtrek-
keing van het regeringsfront.
De dictatuur in Brazilië was
altijd wat milder van aard dan
die van Chili of Argentinië. Er
werden niet zoveel mensen ge
marteld, er verdwenen er
minder en vijf jaar geleden
kwam er amnestie voor bal-
Ontwerptekening voor de, inmiddels gebouwde, nieuwe hoofdstad Brasilia. Een van de vele geldverslindende projecten van de re
gering, waardoor het land nu met een enorme buitenlandse schuld zit. foto's archief de steii
lingen en politieke dissiden
ten. Sindsdien zijn er directe
verkiezingen voor het gouve-
neurschap van de afzonderlij
ke staten.
Toch zal de keuze van een
burgerpresident in januari
niet aan het volk worden
overgelaten, maar aan een
kiescollege, dat bestaat uit
congresleden en senatoren.
Deze laatste poging van de mi
litairen om de overdracht van
hun macht enigszins in de
hand te houden lijkt echter te
mislukken. Tancredo Neves,
de kandidaat van de voor
naamste oppositiepartijen
maakt een goede kans de ver
kiezingen te winnen, nadat er
in de voorkeurspartij van de
militairen een breuk is ont
staan.
Economische
verlichting
Als Tancredo Neves in
maart aan de macht komt, zal
hij geconfronteerd worden
met de vraag naar economi
sche verlichting. De voor
schriften van het IMF van vo
rig jaar, die gebaseerd waren
op de theorie dat een beper
king van de geldvoorraad en
het verminderen van loons
verhoging, tot onder het infla
tieniveau, de problemen op
zou lossen, zijn in conflict ge
komen met de wensen van de
regering.
Het Braziliaanse Congres
heeft onlangs een wet aange
nomen, die loonsverhoging
vastkoppelt aan het inflatie
cijfer en de geldvoorraad is
bijna twee maal zo snel ge
groeid als het IMF-plan oor
spronkelijk wilde. Nu probeert
het IMF om Brazilië over te
halen haar invoer te verhogen.
Dit wordt zowel door de aftre
dende militairen als het Tan-
credo-team gezien als een per
vers plan, dat er volgens hen
op gericht is de met moeite
verkregen buitenlandse reser
ves op te slorpen om zo de on
derhandelingspositie van de
nieuwe burgerregering te ver
zwakken.
„Hoewel de bevolking uit
kijkt naar de terugkeer van
een burgerregering, hebben ze
niet veel hoop dat er op lange
termijn wat zal veranderen",
aldus senator Fernando Hen
rique Cardoso, een Braziliaans
socioloog en lid van Tancre
do's partij. „Wij hebben de re
cessie-problemen van Europa
en de ontwikkelingsproble
men van de derde wereldlan
den en niet eens de sociale be
scherming van een werkloos
heidsuitkering."
Ook de kleine linkse partij
en en de kerk in Brazilië ma
ken zich bezorgd over de hui
dige situatie. Hun sleutel
woorden zijn landbouwher
vorming en voedselproduktie,
zaken die in plaats moeten ko
men van de wilde over-indus-
trialisatie van het land, die nu
al een generatie lang in de mo
de is.
Zal Brazilië te maken krij
gen met een sociale revolutie,
zoals sommige bankiers vre
zen, wareneer de afbetaling
van Brazilië's schulden niet
opnieuw geregeld wordt? In
Brazilië geloven noch radicaal
links noch de wat gematigdere
partijen dat het zover zal ko
men. „De bevolking hier is niet
klaar voor een dergelijke ak-
tie", aldus Cardoso. „Ze zijn
het slachtoffer van segmenta
tie in dit grote versnipperde
land. Solidariteit van de klas
sen is minimaal en de vakbon
den zijn relatief onbelang
rijk."
„Ik ben erg pessimistisch.de
moderne economische sector is
te sterk en een herverdeling
van het inkomen zit er niet
in."
Hij en veel anderen voor
zien een toekomst waarin de
spanning zich op ongecoördi
neerde wijze zal gaan ontla
den - sporadische voedselrel-
len, het plunderen van super
markten, meer roofovervallen
en inbraken en meer 'landver-
overingen' door hongerige
boeren. Maar alles bij elkaar
zal dit geen wezenlijke veran
dering teweeg kunnen bren
gen. De scharrelaars op de
vuilnisbelt van Sao Paulo zul
len in aantal toenemen en de
bankiers zullen hen blijven
voorbijgaan.
Copyright The Guardian/ De Stem
Door Jonathan Steele
SAO PAULO - „Ik wou dat we
David Rockefeller of een van
die andere bankiers hierheen
konden laten komen. We zou
den hem niet vertellen waar
hij heen ging, gewoon naar
wat plaatselijke klanten zou
den we zeggen. We zouden
hem naar deze mensen bren
gen, die de schulden niet ge
maakt hebben, maar wel de
genen die ze nu moeten terug
betalen."
De Braziliaan, die deze
woorden uitspreekt, staat op
een gigantische vuilnisbelt
buiten Sao Paulo. Om hem
heen zijn ongeveer 200 mensen
druk bezig te scharrelen in be
schimmeld eten, papier en an
dere rotzooi, op zoek naar
blikjes en stukjes plastic die
hen een paar dubbeltjes op
kunnen leveren.
Sommigen zijn nog geen
tien jaar oud, anderen zijn
kromgebogen en bejaard. Op
enkele plaatsen is zelfs de hele
familie aan het werk. Telkens
wanneer er een nieuwe vuil
nisauto het terrein oprijdt,
loopt de massa naar de achter
kant van de auto. Ze hopen er
als eerste bij te zijn wanneer
de afvalberg gestort wordt.
Elke windstoot zwiept wolken
as in de lucht en verspreidt
duizenden snippers papier
over het braakliggende terrein
- het is een scène die een Euro
peaan zal doen denken aan een
film van Fellini.
Deze vuilnishoop is voor
veel mensen, die hun dag hier
doorbrengen, de belangrijkste
bron van inkomsten. Een
voorstel van de plaatselijke
gemeenteraad om de afval
hoop te verplaatsen omdat Sao
Paulo zich steeds verder uit
breidt, werd dan ook fel afge
wezen door deze menselijk
aasvogels. Veel van hen zijn
afkomstig uit het noord-oos
ten van Brazilië, waar de af
gelopen vijf jaar meer mensen
aan ondervoeding zijn gestor
ven dan Hitier naar de gaska
mers heeft gestuurd.
Het werken op de vuilnis
belt is nog altijd beter dan
werkloos rond te hangen (34
procent van de arbeiders in
Sao Paulo is werkloos). Het is
vrijer en levert op een goede
dag meer op dan een baantje
in een fabriek. Bovendien is
alles beter dan een terugkeer
naar het leven in het noord
oosten.
„Wij zijn een jaartje terug
gegaan", zo vertelt Maria de
Gonceicao, terwijl ze doelloos
tussen wat oude nummers van
The Economist rondscharrelt.
„Maar daar loop je het risico
alles kwijt te raken door de
droogte. We waren dagloners
op een veeboerderij. Hier kan
je tenminste nog leven."
Miljardenschuld
In theorie zijn zij en al haar
familieleden de internationale
banken ongeveer 2500 per
persoon schuldig. Brazilië
heeft de grootste schuldenlast
van de wereld; het is het enige
land met een schuld van 100
biljoen Amerikaanse dollars.
Er zijn twee groepen aan te
wijzen, aan wie dit enorme
probleem te danken is - Brazi
lië's militaire dictators, die in
de jaren zeventig onverant-
woordelij ke leningen sloten en
de internationale banken, die
roekeloos geld leenden aan
ogenschijnlijk veilige regimes,
die geen vakbonden of politie
ke tegenstand verdroegen.
In maart volgend jaar zal
Brazilië voor het eerst sinds 21
jaar een burgerpresident heb
ben. De militaire dictators zul
len onbeweend van het toneel
verdwijnen, met achterlating
van een land dat bankroet is
en een economisch beleid dat
in puin ligt.
Maar met elke stijging van
de rentevoet in New York,
realiseren de Brazilianen zich
dat een terugkeer van de bur
gerregering niet een einde van
hun problemen betekent. Ze
zullen nog steeds te maken
hebben met een dictatuur -
ditmaal van het Internationa
le Monetair Fonds en de ban
ken van de industrielanden.
Deze vormen een juk, dat nog
moeilijker af te schudden zal
zijn dan een militaire dicta
tuur.
Brazilië, het grootste land in
Zuid-Amerika.
Brazilië is voor buiten- en
binnenland een monument
van mislukking geworden. In
vervoering gebracht door het
idee van ontwikkeling door
het opzetten van enorme, ka
pitaal verslindende projecten,
ging het militaire regime le
ningen aan voor het openstel
len van de Amazone, voor de
uitvoering van een kostbaar
nucleair programma, voor de
bouw van hydro-electrische
centrales en voor een vervier-
dubbeling van de staalindus
trie.
Zelfs de grote sprong die de
wereld-olieprijs in 1973 maak
te, kon de dictators, hun eco
nomische adviseurs of hun
buitenlandse banken niet stui
ten en onder generaal Ernesto
Geisel bleven de leningen bin
nenstromen.
In de race voor het binnen
halen van lucratieve rege
ringscontracten bloeide de
corruptie en miljoenen dollars
zijn op deze manier verdwe
nen. Terwijl Brazilië steeds
meer leende, werd er door de
Braziliaanse welstand veel
geld uitgevoerd, dat waar
schijnlijk overgeheveld was
van regeringsprojecten en nu
veilig op een Zwitserse bank
rekening staat, of omgezet is
in onroerend goed in Europa
en Noord-Amerika.
Op papier maakten de pro
jecten, economisch gezien, een
zinnige indruk. Maar dank zij
inflatie, hoge schulden als ge-
FOTO'S ARCHIEF DE STEM
Ufc ■- kM
Sloppenwijk net buiten Sao paulo.