Japans-Nederlandse
kinderen worden
gediscrimineerd
S P E
Wie verdient er een schop
onder z'n achterste?
Een boek over de taboes van de Indische vrouwenkampen
R UDING EN DE WERKLOZEN
Kerkherem
WOENSDAG 24 OKTOBER 1984
EXTRA OP WOENSDAG=
Verdiept
Vals beeld
Andere inzichten
Contactgroep
Barsten
Joden in
Rusland
PAPIER'
VOOR UW PEN
I rËNEVE - Niet-theologische
I factoren spelen een steeds gro-
I re rol bij de pogingen tot
Volop
wijting
Wijting
Licht
HENGELEN
Steenbolk
Militairen Iran
meer invloed
T/M A.S.
HERE
STRETCH PAb
SCHEERWOL
MIDDENGRIJ
nieuw.»
DS^ÈSXJSalüi
99.E r is na 1945 tot heden
veel verzwegen over de
oorlogsperiode in Nederlands-
Indië, omdat er taboe op rustte.
Dit boek wil een journalistieke,
historische aanvulling en
bijdrage zijn aan het
voorkomen van verdere
geschiedvervalsing. Maar dat
wordt ons door velen niet in
dank afgenomen".
Dat zegt Theo Wilton van
Reede, die samen met Arjan
Onderdenwijngaard het boek
'Een draad van angst'
samenstelde.
Daarin komen zaken aan de
orde die eerder nauwelijks of
niet genoemd werden, zoals: de
discriminatie van ongeveer
4000 in Nederland levende
kinderen uit een Japanse
(bezetter) vader en een
Nederlands (-Indische) moeder;
de discriminatie van joden in
de jappenkampen en niet
alleen door de Japanners; de
kampen als katalysator voor
Nederlanders, die er gingen
inzien, dat de Indonesische
vrijheidsstrijd gerechtvaardigd
was; en de discriminatie van
indo's (kleurlingen uit
Nederlands-Indische ouders)
door de Nederlanders in de
kampen.
Theo
Wilton van
Reede (l.)
en Arjan
Onderden
wijngaard:
„Er is veel
verzwegen
over de
jappen
kampen"....
k Pecsburo
Van Eijndhoven
Van onze kunstredactie
„De aanleiding tot het maken
van dit boek zijn opvoedings
frustraties", zegt Theo, als we
met beide auteurs in hun Til-
burgse huis praten. Je hebt
ouders die het alsmaar over de
oorlog blijven hebben, terwijl je
die zelf niet hebt meegemaakt.
Een bekend beeld.
„Ik wilde er iets mee doen.
Maar sommige dingen kunnen
niet verteld worden zonder de
hulp van anderen". Aan dit
boek werkten mee Margare-
tha Ferguson, Hermana de
Haas-Posthuma, Hetty en
Wim Wertheim, Marijke Thé-
Wertheim, Eliza Thomson en
War van der Woude.
„Bovendien richt dit boek
zich tot een tweede generatie
(veertigjarigen), die op een of
andere manier toch bepaald
zijn door de oorlog. In dit ge
val: wat betekent het om In
disch of Indo te zijn? Welke
gevolgen heeft dat? Neder-
lands-Indië bestaat niet meer.
Als ik kies vóór óf Indonesië óf
Nederland, wat doe ik dan?"
Theo - met een Indische ach
tergrond (tussen 1948-1958
reisde hij met zijn ouders van
uit Amsterdam op en neer
naar Jakarta voor zaken) en
Arjan (met een Brabants ach
terland) weten uit ervaring
waarover ze het hebben. Ge
sproken wordt van een '6/6-
formule'. „We voelen ons in
Nederland niet meer thuis,
maar in Indonesië ook niet. De
bekrompenheid, kleinzielig
heid, muggenzifterij en cor-
rupt-materialisme hier be
nauwt ons na verloop van tijd
evenzeer als het daar voortdu
rend aangesproken worden als
blanke weldoener, de corrup
tie, gebrek aan privacy en al
tijd moeten pingelen". Het tus
sen wal en schip inzitten is een
kenmerk van deze bedoelde
tweede generatie. Je zou per
half jaar willen wisselen (6/6)
van land om het leefbaar te
houden.
Voor Theo en Arjan was het
gevolg dat ze zich beiden ver
diept hebben in Azië/Indone
sië (Indië). In 1978 begonnen
als een duo van geëngageerde
chansonniers maakten ze voor
de KRO een programa over
Oscar Wilde. Theo die in Til
burg afstudeerde op filosofie
en sociologie, alsmede koordi
rectie (conservatorium), ging
daarna met Arjan voor het
KRO-programma Spektakel
een programma maken over
actuele literatuur in Indone
sië. „Wij waren de eersten die
Pramoedya Ananta Toer, na
zijn vrijlating, een interview
maakten".
Beiden sprongen in het gat
van de hedendaagse Indone
sische literatuur, dat om poli
tieke redenen - ook bij de No-
vib met zijn Derde Sprekerse
rie - hier ontstaan was. „Nog
sterker", zeggen zij, „dit boek -
Een draad van angst - is ons
tweede boek. Met de Novib
hebben wij een contract sedert
1981 - hier in huis zelfs met
Sjef Theunis, algemeen secre
taris Novib, c.s. feestelijk be
klonken - voor een boek over
Indonesische literatuur. Maar
de Novib zweeg nadien in alle
talen". Inmiddels maakten zij
wel 14 radio-specials over dit
thema, in uitgebreide zin, voor
KRO, NCRV en Vara, terwijl
momenteel gewerkt wordt aan
een serie voor de VPRO.
Dit boek - Een draad van
angst - is ontstaan uit pro
gramma's over Japanse vrou
wenkampen, uitgaande van
auteurs die daarover geschre
ven hadden, dat we in mei 1983
door de KRO-radio werd uit
gezonden. Er kwamen zoveel
emotionele reacties op, dat be
sloten werd de volledige tekst
van drie uur opname met de
eerder genoemde vertellers
(Ferguson e.a.) uit te geven. De
uitzending bestond uit een se
lectie van één uur. In het boek
werden daaraan onder meer
toegevoegd een interview met
een zoon van een desbetref
fende Japanner in Nederland
nu, dagboekaantekeningen
van Hetty Wertheim en een
weerzien van de kampen
Bangkong en Halmaheira
door Eliza Thomson.
Theo: „Zowel de koloniale als
de jappentijd werd en wordt
geïdealiseerd door de Indische
mensen in Nederland - 'Het
was zo goed en we zijn zo één
geweest' -. Dat valse beeld
willen wij doorbreken. Er is
wel degelijk ook sprake ge
weest van collaboratie met de
jappen. Maar dat zal nooit toe
gegeven worden. Dat joodse
inwoners er door Nederlan
ders verraden zijn mag je
nooit zeggen. Dat Nederlan
ders gekleurde indo-vrouwen
in de kampen gediscrimineerd
hebben moet verzwegen wor
den. Indische Nederlanders
hebben - onder meer door de
persconferentie te verstoren -
geprobeerd de KRO-uitzen-
ding - ongedaan te maken.
Het beeld over de jappen
kampen is eenzijdig en onvol
ledig. Denk aan Jeroen Brou
wers in 'Bezonken rood': „Wat
hebben we gelachen".... Maar
het is dan, zoals een titel van
een boek van Jo Manders zegt:
'De lach uit leed geboren'.
Zonder te generaliseren: vrou
wen hebben elkaar in de kam
pen het leven ook zuur ge
maakt. Eliza Thompson herin
nert zich, dat ze in het kamp
een wrok heeft opgelopen te
gen nonnen, omdat zij 'onder
hun rokken de grootste die
veggen van het kampvoedsel
waren'."
Uit deze verhalen blijkt, dat
niet alleen de jappen onder in
vloed van een Duitse dr.
Wohltat leerden antisemitisch
te worden, maar dat in de
kampen ook vrouwen van
'prominente Hollanders' e.d.
joodse vrouwen discrimineer
den. Dat was voor de oorlog
niet herkenbaar het geval ge
weest. Maar er ontstonden óók
andere inzichten en ervarin
gen, die het morele en politie
ke geweten van een aantal
vrouwen deden omkeren naar
hun tegendeel. Daaraan deed
de honger - slechts 1000 calo
rieën voedsel per dag - het een
en ander. Nogal wat vrouwen
gingen daardoor dezelfde ver
schijnselen vertonen, die ze in
de 'goede' tijd de Indische
mensen verweten hadden:
traagheid, luiheid, verzwakt
werken van de hersens etc. In
het kamp kwamen ze tot besef,
dat het gemiddelde voedsel
pakket van de hen omringen
de Javanen ook niet groter
dan 1000 calorieën was ge
weest èn dat deze verschijnse
len derhalve niets met ras,
maar alles met maatschappe
lijke structuren en ondervoe
ding te maken hadden. Maar
zij die, mede door dat inzicht,
begrip begonnen te krijgen
voor het nationalisme werden
als 'landverraders' uitge
maakt.
De zogeheten 'roosjes' - Ne
derlands-Indische vrouwen
die met Nippon-militairen sa
menleefden, uit lijfsbehoud of
uit liefde - vormden een groep
met verstrekkende gevolgen
tot op de dag van vandaag. In
tegenstelling met Duitse en
geallieerde soldaten die vrouw
en kinderen uit Nederland
mee naar huis namen, lieten
de Japanse soldaten die roos
jes met hun kinderen achter.
Het gaat daarbij om zo'n 10.000
kinderen, waarvan er onge
veer 4000 nu in Nederland wo
nen! Theo Wilton van Reede:
„Je krijgt er moeilijk contact
mee. Ze worden gediscrimi
neerd door de bijna een mil
joen Indische-Nederlanders
hier en houden daarom zich
zelf op de achtergrond. Ze zeg
gen vaak, dat ze Hollands- of
Indisch-Chinees zijn.
Verschillende van deze nu on
geveer 40-jarigen gaan op
zoek naar hun vader in Japan.
Soms lukt dat, ondanks het
feit dat de Japanse ambassade
in Nederland tegenwerkt en er
in Japan - op wat uitzonderin
gen na - geen acceptatie is. De
Jappen zijn nog 'arischer' dan
de Duitsers! Vorig jaar is in
Nederland, Lelystad postbus
2331, door twee Japanse vrou
wen - Emiko en Yoko - de con
tactgroep 'Japanese Roots' op
gericht", vertellen de samen
stellers van dit boek.
De Indische-Nederlanders
lijken de meest geïntegreerde
groep van elders in onze sa
menleving. Wilton van Reede:
„Dat is schijn. Ze houden zich
op de achtergrond. Als Aziaten
hebben ze geleerd hun mond te
houden. Als je er wat verder
doordringt blijkt bijvoorbeeld,
dat je als links, homo of jood
nergens bent bij die groep. Dat
wordt structureel gevoed, on
der meer door het tijdschrift
Moeson, dat de normen aan
legt voor de Indische gemeen
schap in Nederland!"
Prof. dr. W. Wertheim zei
bij de presentatie van het boek
in Den Haag onder meer, dat
dit geen epos geworden is van
stille heldendaden, maar een
getuigenis van belevenissen
van vrouwen, onderling ver
bonden door een draad van
angst. Hij noemde het een le
gende, dat vrouwen moediger
geweest zouden zijn dan man
nen; gevoed door koningin
Wilhelmina, die aan de vrou
wen uit de kampen schreef:
„Zeer trots ben ik op het voor
beeld dat de vrouwen in Indië
hebben gegeven. Gij hebt de
wereld getoond wat vrouwen-
moed vermag om een land
groot te maken"....
Margaretha Ferguson: „Dat
zei me niet veel. Ik dacht al
leen maar: hoe komen we er
levend uit en niet wij moeten
ons land groot maken.... De ge-
repatrieerden uit de kampen
hebben zich nadien in Neder
land, vanuit een no-nonsense
ideologie, goed aangepast.
Maar momenteel is die emo
tionele tijdbom aan het bar
sten bij velen, die zich tiental
len jaren flink hebben gehou
den in een samenleving, die
geen samen-leving is omdat ze
geen ruimte biedt voor het
openlijk beleven van angst,
verdriet en wanhoop. Want:
no nonsense", aldus Ferguson,
die benadrukte, dat dit boek
onderwerpen aansnijdt die
niet eerder aan de orde kwa
men.
De samenstellers van 'Een
draad van angst' wilden met
dit document ook een link leg
gen naar nu. „De mensen van
nu ook laten beseffen, dat ze
nog voortdurend gemanipu
leerd worden. Ook nu kijken
we met verbazing hoe mensen
zich nog steeds laten meesle
pen door oorlogsophitsing"
Theo Wilton van Reede en
Arjan Onderdenwijngaard:
Een draad van angst (uitg.
Nijgh Van Ditmaar -
29,50).
door Willem Reijn en
Paul de Schipper
BREDA/TERNEUZEN
Wil je werk of leef je liever
van een uitkering om dan
maar met wat minder de
stad in te gaan? Verzin je
smoesjes om onder een aan
geboden baan uit te komen
of ben je een van de zeshon
derd die op een advertentie
reageerden? Wie moet er
een schop onder z'n achter
ste: de werklozen of 's lands
rekenmeester Onno Ruding?
Een paar meningen over
diens opmerkingen over de
veronderstelde lusteloosheid
bij een niet-werkend volks
deel.
„Ik denk dat Ruding iets
gezegd heeft wat veel men
sen denken maar niet willen
of durven zeggen. Ik denk
ook dat het verschil tussen
uitkering en salaris te klein
is". Voorzitter W. Rugge-
nberg van de Landelijke Or
ganisatie van Uitzendbu
reaus voegt daar onmidde-
lijk aan toe dat hetgeen Ru-
ding tot schrik van de natie
onder woorden heeft ge
bracht, naar zijn idee, geen
algemeen probleem is: „Ze
ker niet bij ouderen van zeg
maar boven de veertig. Bij
de jongeren zou het wel eens
anders kunnen zijn, maar
laat ik voorzichtig zijn. De
jongeren die bij Uitzendbu
reaus om werk komen vra
gen zijn uiteraard gemoti
veerd". Zijn indruk is deels
gebaseerd op het feit dat er
bij de landelijke uitzendbu-
reas veel vraag is naar ad
ministratieve krachten,
vooral mensen die geschoold
zijn wat betreft tekstver
werking met beeldscher
men. Maar er zijn nauwe
lijks gegadigden. „Als je een
getal van tweeduizend
noemt is dat zeker niet te
hoog. Een probleem daarbij
is wel dt in veel gevallen de
opleiding niet aansluit bij de
vraag van de bedrijven. De
uitzendbureaus doen daar
zelf wat aan door bijscho
lingscursussen te houden".
Office-manager mevrouw
Van Loenhout van het Bre
dase Uitzendbureau Vedior
is zeer direct: „Het geldt
voor alle sectoren. Neem bij
voorbeeld produktie-werk.
Kan men voor twee of drie
maanden werk krijgen, dan
doet men dat niet. Dat is
voor mij een raadsel. Bij nog
kortere opdrachten hoor je
vaak: Loopt mijn uitkering
geen gevaar of 'ik werk voor
niks, want m'n uitkering is
bijna net zoveel'. Het genot
van de uitkering si vaak een
sterk argument, ik daar zo
mijn gedachten over". Ook
zij maakt het onderscheid
tussen ouderen en jongeren:
„Mensen van boven de veer
tig zijn vaak onvrijwillig
werkloos. Bovendien is die
categorie niet zo bekend met
de uitzendformule".
Aan percentages - graag-
werkenden tegenover uitke-
ringsgenieters in letterlijke
zin wil ze zich niet wagen.
Mevrouw Van Loenhout:
„Nee, maar ik ben wel pessi
mistisch als ik de duizend
uitvluchten hoor die we hier
in de dagelijkse praktijk
meemaken".
Mevrouw Neger van het
Uitzendburaeu Keser, even
eens te Breda heeft de erva
ring dat de meester werklo
zen best wel aan de slag wil
len, maar zegt ze: „Er is zon
der meer een groep waarvan
ik zeg, die zou ik een schop
onder hun achterste wilen
geven, maar ik toch het idee
dat de meeste mensen wel
willen. De groep die het ver
ziekt is denk ik erg klein
maar weegt wel sterk door.
Of Ruding gelijk heeft? Ik
vind z'n opmerking erg on
genuanceerd. Het percenta
ge dat wil werken is zeker
groter dat dat van diegenen
die er de kantjes aflopen".
Ronald de Heer, landelijk
directeur van dezelfde uit
zendorganisatie, krijgt van
collega's wel eens signalen
'in de trant van Ruding',
maar zo zegt hijIn hoeverre
die maatgevend zijn weet ik
niet. In de administrieve
sector is het een een pro
bleem, ze moeten er zijn,
maar waar zijn ze? Ik vind
het jammer dat ze zich niet
melden, gewoon om com
merciële redenen, want het
is voor ons handel. Het komt
trouwens ook algemeen wel
voor dat we aanvragen krij -
gen van bedrijven waarvoor
we geen mensen aan kunnen
bieden".
In het grote verschil tus
sen vraag en aanbod wat be
treft sommige beroepsgroe
pen heeft, zo stelt hij, twee
oorzaken: mentaliteit en op
leiding. Wil je als ontslagen
vrachwagenchauffeur ook
een heftruck rijden of sla je
een baan af omdat je 25 kii-
lometer moet pendelen.
„Mobiliteit is ook een groot
probleem. Afwijzen kan
overigens om zeer respecta
bele redenen geschieden,
maar het doet zich om die
reden in heel Nederland in
sterke mate voor. In het bui
tenland is dat veel minder".
Heeft Ruding gelijk is een
vraag die niet te beantwoor
den is, voer voor onderzoe
kers ook. De vraag stellen en
hem ook nog beantwoorden
is vooralsnog genoeg om
werkenden en werkzoeken
den op hun ziel te trappen.
Zij die direct met werklo
zen te maken hebben wagen
zich er niet aan om de stelli
ge werken-mot-je-bood-
schap van Ruding te onder
schrijven. En daarmee heeft
de man, die na een voorspoe
dige Bredase jeugd zo'n aar
dige carrière maakte, voor
lopig alleen zichzelf onder
het overigens zeer te respec
teren achterste geschopt.
De positie van de Joden in
de Sowjet-Unie wordt geïl
lustreerd door duizenden al
ledaagse gebeurtenissen van
angst en isolement. Elke er
varing op zich kan geneu
traliseerd worden: 'Maar je
hebt nog te eten, je leeft niet
in een kamp'. Maar alle
voorvallen tesamen zijn als
een muur van wanhoop die
de Joodse gemeenschap om
sluit. David Goldfarb kreeg
een uitreisvisum, het resul
taat van de druk van de pu
blieke opinie buiten, maar
ook binnen de Sovjet-Unie
(de vice-president van de
Sovjet Academie voor We
tenschappen, waar Goldfarb
medewerker was, Ovchinzi-
kov, intervenieerde). Direct
na de toestemming om het.
land te verlaten deed de
KGB een inval in Goldfarbs
huis en de huizen van ande
re wetenschappers en con-
fisceerde materiaal van 'mi
litaire betekenis'. Hij wordt
nu vastgehouden op verden
king van medeplichtigheid
en poging tot 'smokkelen'.
Hem wacht een proces.
Zumar Zunshain uit Riga
zal naar alle waarschijnlijk
heid volgende maand te
recht staan wegens het ver
spreiden van 'voor de staat
schadelijke informatie'. De
lijst is eindeloos lang. En dat
terwijl in zoveel steden, ver
spreid over de Sovjet-Unie
de intimidatie geruisloos
wordt voortgezet, wordt de
Joodse gemeenschap nog
meer dan de buitenlanders
geïsoleerd. De groepen, waar
ondanks alle intimidatie,
Iwriet, Joodse geschiedenis,
etc. worden bestudeerd, lo
pen gevaar. In de Leni-
gradskaya Pravda werden
deze groepen beschreven als
'steungroepen van het inter
nationale zionisme, een vijf
de colonne in ons eigen land,
een geleidelijke infiltratie
binnen de socialistische lan
den, speciaal in de Sovjet-
Unie'. En dit in een tijd
waarin de emigratie vrijwel
tot stilstand is gebracht: nog
80 mensen
Perl
maand. Steeds meer vrijL
den worden ontnomen,
isolatie wordt versterkt,
angst wordt groter. Het
onbegrijpelijk moedig datj
laatste weken weer Joden uj
het openbaar het zwijgJ
hebben verbroken en
brieven hebben gestuid
naar onder andere de Time;
Zij riskeren hiermee proces,
sen en veroordelingen d
vele jaren dwangarbeid e,
zij weten het.
Ik heb zelf moeite om jj
het openbaar politieke da.
den van socialistische laJ
den te bekritiseren omdat ik
weet dat deze kritiek doorjJ
'rechtse partijen' in politiek
Nederland misbruikt kap,:
worden in hun anti-Sovjet!
propaganda. Toch vind ik|
dat we massaal onze solida
riteit moeten betuigen met
dit volk in de knel. Solidari
teit met onderdrukten
immers boven de keuze voor
of tegen bepaalde politieke!
systemen. Bovendien blijft
het noodzakelijk om mas
saal onze solidariteit en pro.'
testen tot uiting te brengen'
De ambassadeur wond e:
geen doekjes om toen hij
vertelde: .jullie hebben del
macht van 1 miljoen handte
keningen". Hij wantrouwde
onze uitingen van bezorgd-
heid voor Anatoli Sjarenski
en alle anderen. Zij weten
dat het rumour rond Sacha-
rov over enkele maanden!
verstreken zal zijn. Zij gaar,
er van uit dat economische,
politieke belangen altijd
sterker wegen dan het lot]
van een individu. Wij moe
ten duidelijk maken dat tal
lot van de Joden in de Sov
jet-Unie ons werkeelijk ter
harte gaat, door met duizen
den op 20 oktober in Amste-
dam bijeen te komen, eerst
bij de Dokwerker, later
weg naar de Koopmans
beurs.
Bergen op Zoom
Joselie Ruimers
WOENSDAG 24 OKTOBI
Van onze redactie
buitenland
I kerkhereniging. Niet het ge-
lïrelc aan theologische over-
I instemming, maar de vrees
Ivoor verandering en verlies
van een vertrouwde omgeving
Voor de zeevissers onder
ons is de beste vistijd al
weer aangebroken On
danks het slechte weer,
waarbij vooral de harde
wind een rol speelt, doen
de sportvissers vanaf de
huurschepen goede zaken.
Vooral de wijting laat zich
dit jaar, evenals vorig na
jaar, al vlug in de vangsten
noteren. Dat is een gunstig
teken, want velen houden
wel van een wijtinkje. Dat
moeten de sportvissers aan
boord van de Zwervers vo
rige donderdag ook hebben
gedacht toen er, ondanks
windkracht 8, redelijk wij
ting, veel steenbolk en
schar werd gevangen. Voor
dat weertype, bij storm
achtige wind vangt men
zelden veel vis, een uitste
kende vangst. Trouwens
daar bij Tholen zijn de mo
gelijkheden om met veel
wind toch te kunnen vissen
uitgebreid door de aanleg
van de oesterdam. Die
zorgt voor veel luwte.
Wijting is trouwens een
heel leuk visje om te van
gen. Op de eerste plaats
beschikt de wijting over
een pittige eetlust. De aan
beet is daarom ook altijd
uitstekend zichtbaar, wij
ting laat niet snel iemand
in het onzekere. Er komt
bij dat wijtingen in enor
me scholen zwemmen zo
dat men er meer dan eens
meerdere tegelijk, dan wel
veel achter elkaar kan
vangen. Dat is nog goed
voor de pot ook want ge
bakken wijting is erg lek
ker. Bij de visboer vindt
men ze terug in de vorm
van een lekkerbekje. Die is
pas echt lekker als er wij
ting voor werd gebruikt in
plaats van (kleine) droge
gul.
Voor het vangen van wij
ting moet men licht vissen.
Nee, niet het werpgewicht
maar de haaklijn dient
luchtig te zijn. Veel vissers
gebruiken voor het vissen
op wijting, als ook schar en
schol, veel te dikke aaslij-
nen. Voor grote wijting is
28/100-30/100 al heel pri
ma, minder kan ook maar
dan verspeelt men wel
eens een echte grote. Wij
tingen zijn ook aardig ge
voelig waar het haken be
treft. Grote gulhaken ver
minderen de kansen op
Tot deze conclusie komt dr
Van onze redactie b
JOHANNESBURG -
kaanse militairen en po
I nacht van maandag op
j neerde operatie begon
I woongebied Sebokeng
jhannesburg te zuivere
elementen'.
In de loop van de dag t
l naar de nabij gelegen zwar
en Boipatong. Meer dan 350
De Zuidafrikaanse Raad
van Kerken (SACC) heeft de
operatie veroordeeld. In krin
gen van anti-apartheidsacti
visten werd gesproken van
een oorlogsverklaring. Het
Zuidafrikaanse leger had
sinds 1960 niet meer zo'n grote
operatie ondernomen tegen
I eigen burgers. In de zwarte
woongebieden is het al maan
den onrustig.
Minister Le Grange van wet
en orde zei volgens het pers
bureau Sapa dat de operatie
'Palmiet' is gedoopt. Sebokeng
ligt op een vijftigtal kilometer
van Johannesburg is gelegen.
Het leger had tot taak de
met Rien van Nunen
wijting, en welhaast elke
andere vis, tot een mini
mum. Wijting lust echter J
wel een brok aas, dat zowel
uit pieren (meerdere op 1
haak) als kleine stukjes za-1
ger mag bestaan. Inktvi-
sarmpjes doen het op volle
zee ook, datzelfde geldt
voor stripjes makreel.
Neem een haak met een
korte steel, want een wij
ting verstaat de kunst van
het loswrikken uitstekend.
Wie veel wijting wil van
gen kan dat het beste II
dichtbij de boot doen, wan
neer deze tenminste op
diep water ligt. Veel ha-1
ken, dus twee of meer,
vangen te zamen minder
wijting dan een enkele i
haak of een dubbele gevist jj
in hoog tempo. Is er wijting i
bij de boot dan moet er ac
tief vlak boven de bodem j
worden gevist, liefst met
staand tuig.
Steenbolk is een aardig
visje dat heel vaak achter- I
in de Oosterschelde in gro- I
te hoeveelheden kan wor-
den gevangen. Ook op de
Noordzee huizen ze in de
buurt van steile randen en
wrakken. De eigenaardig
heid is dat men weet dat
men goed zit op een stek
met een wrak als men re
gelmatig forse steenbolken
vangt. Steenbolken hebben I
wel één vervelende hebbe-
lijkheid. Bij het binnen-
draaien wentelen ze zich
als gekken. Daardoor
kinkt de aaslij n geweldig
zodat er enorme druk op de
lijn en de knopen komt te
staan. Wil men dat voorko
men en wordt er veel bolk
gevangen dan monteert
men eenvoudigweg een
warteltje aan de metalen
afhouder. De kink draait
er nu ook wel in (echter
minder) maar men strijkt
deze er met de vingers veel
gemakkelijker uit. Wil
men geen bolk vangen dan
monteert men eenvoudig-
weg grote haken en een
groot stuk zager. De kans j,
op gul is immers altijd
aanwezig. Die tijd komt er
ook aan en de eerste be-
richten lopen binnenkort
weer binnen.
j TEHERAN (DPA) - Generaal-
majoor Ghassem Ali Zahirne-
jad is als vertegenwoordiger
van imam Khomeiny, de lei
der van de Iraanse revolutie,
benoemd in de Opperste De
fensieraad.
De benoeming betekent dat
le invloed van het leger is
versterkt in de militaire en
politieke besluitvorming.
(ADVER
DE INDIVIDUELE STIJL
Toonaangevende mode
Mode van internatioi
afwerking van hoog
en advies. Een adre
met gevoel voor stijl.
vLondonaïr 1
15
(CREDITCARDS WELKOM)
M<>.
