Het sluipend 'gif' in
't wantrouwen tegen
de bijstandstrekker
Interferon op weg
naar erkenning
West Europese Unie
zoekt bestaansweg
even..L
UITBLAZEN
WAARSCi
Ingewikkeld
oponthoud
Kerk en staat
WOENSDAG 24 OKTOBER 1984
Biest
■ACHTERGROND
b;
WIM KOCK
Privacy
Fraude
Boodschapper
Virussen
Bijwerkingen
DEFENSIEPERIKELEN EUROPA-VS
LpN HAAG - Het voorstel
Iv ppR Tweede Kamer
fractie om het inkomen van
Kroonprins Willem Alexander
I /uastgesteld op ruim negen
wn) te verlagen, heeft gisteren
voor felle discussie gezorgd bij
Koning noemt
reacties op
BTW-tarief
overtrokken
Bodemdaling
in Groningen
DE STEM COIN
(IJ parkeerplaats P2
sop Schiphol staat een
automaat die slur
pend tientjes verorbert en
daarna guldens in een me
talen bakje spuugt. Met
die guldens kun je dan de
parkeerkaart bevrijden die
je al in een andere gleuf
gestoken hebt. Heb je betaald
aan ontvangt de parkeerkaart
van de robot een impuls die
fang genoeg goed blijft om er
later de slagboom van de uit
gang mee te kunnen openen,
uiteraard door de kaart weder
om in een gleuf te steken. Er
komt geen mens aan te pas.
Tenminste geen mensen die de
luchthaven geld kosten. Voor
de parkeerder, de klant dus, is
er echter weinig vreugde aan te
beleven. Het systeem is om
slachtig, vooral als je de par
keerkaart in de auto hebt laten
liggen, hetgeen veel mensen
doen, ondanks de grote borden
die aansporen tot het tegendeel.
Computers, robots, chips.
Ze vergemakkelijken misschien
de arbeid, ontmenselijken die
in elk geval, maar of ze ook
klantvriendelijk zijn? De geüni
formeerde juffrouw aan de ba
lie van Noordzee Veerdiensten
in Europoort beschikt over een
prachtige, roomkleurige termi
nal met toetsenbord en beeld
scherm. Ik sluit me aan bij de
in een rij opgestelde reizigers,
een keurige que want er zijn
veel Engelsen bij. Na tien mi
nuten ben ik aan de beurt om
in te checken. De juffrouw
toetst de code van mijn boe
kingsbevestiging en even later
verschijnt op het scherm de be
vrijdende mededeling dat mijn
tickets inderdaad ldaarliggen.
Ik moet echter nog betalen,
weet het scherm. De juffrouw
schrijft een bon uit en verwijst
me naar een andere balie, waar
al mijn voorgangers inmiddels
een nieuwe rij hebben gevormd.
Achter deze balie staan niet
alleen terminals met lichtge
vende beeldschermen, maar
men beschikt er ook over re-
kentoestellen waar muzikale
geluidjes uitkomen die doen
denken aan electronische flip
perkasten. Razendsnel worden
de kwitanties uitgeprint, maar
het duurt toch weer tien minu
ten voor ik aan de beurt ben
want nu staan er ook veel men
sen tussen die hun overgeble
ven Belgische franks en Neder
landse guldens willen inwisse
len. Daar hebben ze straks aan
boord uren vol verveling de tijd
voor, maar ze doen het liever
nu en hier.
Met m'n kwitantie in de
hand keer ik terug naar de balie
waar m'n tickets liggen en u
raadt het al: de rij staat er weer
(of nog). Zo sta ik ondanks (of
misschien: dankzij?) die mooie,
werkversnellende apparaten
drie keer in de rij, ruim dertig
minuten, om de al dagen gele
den bestelde tickets op te ha
len.
In de instrukties bij het pak
ketje hotelcoupons staat dat je
je hotelkamer voor de volgende
dag al de avond tevoren moet
boeken, maar die volgende dag
is al aangebroken als we in
Huil aankomen en omdat de
douane weer ze omslachtig doet
loopt het al tegen tienen eer we
langs de Great North Road, de
weg van Londen naar Edin-
burg, een wegrestaurant zien
opdoemen welks uiterlijk ons
de overtuiging geeft dat er wel
een publieke telefoonvoorzie
ning zal zijn.
Die is er: een pay-phoneeen
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllillHlllint
10 penny-automaat. Van hier is
Edinburg nog long distance en
dat betekent dat je gesprek elke
20 a 30 seconden wordt onder
broken door een pieptoon die
klagend om de nieuwe munt
vraagt die je conform de in
strukties al in de gleuf hebt
klaargezet. Het is geen doen al
wordt me wel duidelijk dat het
gebelde hotel vol zit. Kilo's
munten heb je op die manier
nodig. Er moet een andere ma
nier zijn.
We verlaten de Great North
Road en rijden naar het kathe
draalstadje Ripon. Daar zal wel
een behoorlijk postkantoor
zijn. Dat is er, maar ze hebben
er geen telefooncellen. De juf
frouw aan het loket verwijst
ons naar het marktplein. Daar
staan, speciaal voor lange af-
standsgesprekken, twee cellen
die op 50 penny-munten wer
ken. Of ze dan wat ponden kan
wisselen, want we hebben geen
50 penny-munten. Hoewel er
Girobank boven haar loket
staat kan ze daar niet aan be
ginnen.
Wij naar Barclay's Bank.
Daar krijg ik in ruil voor een
biljet van vijf pond een plastic
zakje met tien van de gewenste
munten. Wij naar de markt. Er
staan vier cellen. Je ziet zó wel
ke de 50 penny-automaten zijn.
Die hebben ultramoderne ap
paraten met tiptoetsen en zijn
uitgevoerd in eigentijdse kleu
ren. De eerste die ik probeer
doet het niet. De andere even
min. Een behulpzame Engels
man zegt: „je moet de oude
pakken, dat nieuwe spul kan
niet tegen het vocht of tegen
stof." Ja maar.
M'n oog valt op de oude,
kleurrijke voorgevel van het
Unicorn Hotel. „Kom" zeg ik
tegen m'n vrouw, „laten we het
particulier initiatief maar eens
proberen." Dat werkt. Binnen
tien minuten, terwijl wij in de
lounge, waar een open vuur
brandt, van een kop goede kof
fie genieten, heeft de vriendelij
ke receptioniste voor ons in
Edinburg een hotel gevonden
en een kamer geboekt.
Later, in de Schotse Hoog
landen, hebben we weinig last
van de moderne techniek. In
het Ledgowan Lodge Hotel, ge
legen in de leegte van Wester
Ross, is zelfs geen tv of radio.
Niet op de kamers, maar ook
niet in de lounge. Toch horen
we juist daar aan het ontbijt
over de bomaanslag in Brigh
ton. Slecht nieuws reist snel,
ook zonder tv.
Weer later, in York - we
zijn dan op de terugweg - ver
bazen we ons over een lange rij
mensen voor een bankgebouw.
Wat voor financieel ramp-
nieuws hebben we gemist? Er
zal toch geen stormloop op de
banktegoeden zijn ontstaan?
Nee, de mensen staan gewoon
te wachten tot ze aan de beurt
zijn om hun geld 'uit de muur'
te kunnen toetsen.
Sinds ik dat gezien heb kijk
ik met argwaan naar de nieuwe
bankpas die de bank me on
langs heeft opgedrongen, 'met
het oog op toekomstige ontwik
kelingen'. Wat hangt me daar
weer boven het hoofd aan inge
wikkeld oponthoud?
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
©076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, ©01640-36850.
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41076-236326.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Hulst, Steenstraat 14, ©01140-13751
Oosterhout, Arendstraat 14, ©01620-54957.
Roosendaal, Molenstraat 45, ©01650-37150.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Openingstijden'.
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur.
Abonnementen:
22,10 per maand; 63,70 per kwartaal of 247,60 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Rsnkrplstipc
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Mathieu Kothuis
REGELS vragen om
controle op de naleving
van die regels. Veel re
gels vragen om méér
controle en, om hele
maal zeker te zijn, om
een controle óp die con
trole. Zo is het in ons de
mocratisch stelsel met
koningshuis, parlement
en regering. Maar zo is
het ook bij de regels van
ons sociaal stelsel.
In de huidige economische
malaise met een sterke toe
name van de uitkeringsge
rechtigden is die sociale con
trole (noodgedwongen) ook
sterker geworden. Vervelend
wordt het pas als mensen het
gevoel krijgen dat met die
controle een steeds grotere
aanslag wordt gepleegd op
hun privé-leven. In die zin
heeft de Stichting Ombuds
vrouw in de politiecontrole in
Oudenbosch op zwartwerken
of samenwonen onder bij
standsgerechtigden, een
dankbare stok gevonden om
de hond, burgemeester P.
Mangelmans in dit geval, te
slaan.
Toch hebben de bijstands
vrouwen strikt juridisch ge
zien ongelijk. Grote vraag is
alleen of het verstandig en
psychologisch juist is om de
controle in Oudenbosch door
de politie te laten uitvoeren.
En dat geldt temeer omdat
Oudenbosch voor die contro
le een beroep kan doen op de
bijzondere onderzoekers (so
ciale recherche).
Mr. Jan Vis, hoogleraar
staatsrecht in Groningen en
senator voor D'66, ziet in het
voorval Oudenbosch een
nieuw voorbeeld van 'de ver
giftigende uitwerking' die de
gegroeide situatie rond ons
sociaal stelsel heeft op de sa
menleving. Vis is, mede door
de 'oncontroleerbaarheid' op
de uitvoering van de bij
standswet en de wet op de
tweeverdieners, voorstander
van een verdere individuali
sering van de samenleving.
Een basisinkomen voor
iedereen dus, al zal dat vol
gens Vis wel betekenen dat
dit inkomen een flink stuk
lager zal zijn. „Maar we heb
ben voor het huidige systeem
gekozen en dat betekent dat
je de uitvoerders van dit stel
sel niet moet aanvallen".
Volgens Vis is er juridisch
niks tegen de gang van zaken
in Oudenbosch in te brengen.
„Ons stelsel dwingt er toe om
óf alles door de vingers te
zien, óf de controle uit te voe-
- TEKENING AD COUWENBERGH
Mr.Guus Heerma van
Voss, wetenschappelijk me
dewerker van de vakgroep
sociaal recht van de Katho
lieke Hogeschool in Tilburg,
ziet in de controle op de so
ciale uitkeringen een steeds
groter probleem opdoemen
ten aanzien van de privacy
van mensen. Een controle die
onder dwang van de bezuini
gingen ook steeds verder om
zich heen lijkt te grijpen, ook
bij AOW- en AAW-uitkerin-
gen. „Deze ontwikkeling mag
zeker de nodige verontrus
ting wekken. Je moet er ze
ker als overheid voor oppas
sen dat bijstandsgerechtig
den bijvoorbeeld het gevoel
krijgen dat er een gevaar
schuilt in het uitnodigen van
vrienden of kennissen".
Dat de Stichting Ombuds
vrouw ook weer niet hele
maal ongelijk heeft bewijzen
ervaringen van Amsterdam
se vrouwen in de Bijlmer.
Volgens die klachten heeft de
Amsterdamse sociale dienst
bijstandsuitkeringen gekort
omdat ten onrechte werd
aangenomen dat bepaalde
vrouwen nog met hun ex-
echtgenoten zouden samen
wonen. Een indruk die ge
wekt zou zijn door meer of
minder regelmatige bezoe
ken van die mannen. Het
'tandenborstelprobleem' dus,
of hoe stelt de controlerende
instantie vast of er wel of
geen sprake is van een econo
mische eenheid. Controles in
die richting hebben er toe ge
leid dat er een toenemende
angst ontstaat in het aan
gaan of het willen aangaan
van nieuwe relaties of con
tacten door uitkeringsge
rechtigden.
Divosa, de vereniging van
directeuren van overheidsor
ganen voor sociale arbeid
(sociale diensten), is altijd
voorstander geweest van po
litiecontrole op mogelijke
bijstandsfraude. Volgens Di-
vosa-secretaris drs. A. C. van
Vliet is de controle in Ouden
bosch dan ook een bestuurlij
ke beslissing die niet aan te
vechten valt. Moreel kan hij
die controle dan ook niet af
wijzen. „Maar of het psycho
logisch handig is, is nog maar
de vraag". Ook Van Vliet ziet
in het controlevraagstuk een
groot probleem opdoemen.
Divosa maakt zich daarover
grote zorgen en is mede
daarom al enige tijd doende
een landelijke code te ont
werpen voor een verbetering
van die controle. Op de hui
dige wijze, zo zegt Van Vliet,
dreigt zeker het gevaar van
een (nog) grotere onpersoon
lijkheid in de relatie cliënt en
sociale dienst.
Sociale dienst-directeur
Naus uit Breda meent dat
een controlerende instantie
nooit aan een bijzonder on
derzoek (door de sociale re
cherche) zou mogen begin
nen, voordat het 'gewone' on
derzoek, een nader gesprek
tussen cliënt en sociale
dienst, heeft plaatsgevonden.
En zonder direct op het voor
val in Oudenbosch in te gaan
zegt Naus dat de 'bijzondere
onderzoekers' veel beter zijn
geëquipeerd en toegerust
voor de benadering van de
cliënt dan de politie. Maar
een en ander laat onverlet
dat de sociale dienst (of de
gemeente) de mogelijkheid
moet houden haar controle
rende taak waar te maken.
Naus heeft zeker niet de
indruk dat die controles ge
ïntensiveerd moeten worden.
Het vermeende misbruik van
sociale uitkeringen wordt
nog te vaak overdreven.
Het gevaar van mogelijke
verscherpte controles op het
gebruik van de sociale uitke
ringen ziet Arie Oostlander,
directeur van het weten
schappelijk instituut van het
CDA, in de sfeer van wan
trouwen die daarmee in de
hele samenleving wordt ge
kweekt. De overheid moet er
sterk voor waken dat ze niet
de indruk wekt iets te maken
te hebben met het liefdeleven
van mensen. Controle op het
wel of niet aan beide kanten
beslapen bed van een bij
standsmoeder (want ook dat
komt volgens bijstandsvrou
wen voor) noemt Oostlander
volstrekt verwerpelijk. „Het
gaat uitsluitend en alleen om
de vraag of er bijvoorbeeld
wel of geen sprake is van een
economische eenheid bij een
bijstandsuitkering waarop
de overheid controle kan uit
oefenen". Oostlander acht
het misbruik op de sociale
uitkeringen zwaar overschat
en noemt het wel bestaande
misbruik bovenmatig 'aan
dachttrekkend'.
Van een onzer
verslaggevers
HEIDELBERG - 1980.
De wereldpers staat bol
van artikelen over een
eiwit, genaamd Interfe
ron. Dit eiwit was dé op
lossing ter bestrijding
van kanker.
Het ene artikel bevatte nog
meer feestvreugde dan het
andere. Interferon, al vlug
bestempeld tot 'de penicilline
tegen virusziekten' zou het
helemaal gaan maken.
Helaas, al gauw bleek dat
er te vroeg gejuichd was. On
derzoek toonde aan dat In
terferon toch niet het won
dermiddel tegen kanker was.
Het geneesmiddel zou slechts
een rol kunnen spelen ter be
strijding van een verkoud
heid, maar daar hield het wel
mee op. Het werd stil rond
Interferon.
Een van de hindernissen
om Interferon als geneesmid
del toe te passen was de be
perkte beschikbaarheid er
van. Voor een kleine hoeveel
heid Interferon waren mil
joenen liters menselijk bloed
nodig. En waar haal je dat
vandaan?
Maar de wetenschappers
gaven de moed niet op. Via
allerlei nieuwe technieken,
waarvan het experimenteren
met erfelijke eigenschappen
van bacterieën wel de be
langrijkste was, lukte het vo
rig jaar om het menselijke
Interferon op grote schaal te
produceren. En daarmee
werd de deur geopend naar
grootscheepse onderzoeken
met het eiwit.
Interferon heeft in het li
chaam de functie van bood
schapper. Vlak voordat een
cel aan een virusaanval ten
gronde gaat, geeft die cel op
de valreep een waarschu
wingssignaal af, de stof In
terferon. De andere cellen
weten dan dat ze op hun hoe
de moeten zijn, en kunnen
vlug maatregelen nemen zo
dat de oprukkende virusle-
gers geen of minder kans
maken. De infectie breidt
zich dus niet ongebreideld
uit.
Het internationale Interfe-
ron-congres dat deze week in
de West-Duitse plaats Hei
delberg gehouden wordt, le
vert het ene positieve bericht
na het andere.
Zo werd Interferon het af
gelopen jaar bij wijze van
proef uitgeprobeerd ter be
strijding van kanker in on
der andere het academisch
ziekenhuis in Nijmegen.
Uit die proeven bleek dat
bij veertig tot zeventig pro
cent van de behandelde pa
tiënten Interferon een posi
tieve invloed heeft op de be
strijding van kanker aan de
lymfeklieren, een bepaalde
vorm van bloedkanker en bij
botkanker.
Bij vele patiënten vermin
dert de ziekte of werd de
groei van kanker tot staan
gebracht. Bij sommigen ver
dween de kanker geheel door
toediening van Interferon. In
het buitenland hebben on
derzoekers dezelfde ervarin
gen.
Maar behalve bij kanker is
Interferon toch het bestrij-
dingsmiddel bij uitstek tegen
virusinfecties. Zo zijn er al
goede resultaten behaald bij
de behandeling van hoorn
vliesontsteking, veroorzaakt
door het Herpesvirus.
In het Ooglij derszieken
huis in Utrecht zijn door
plaatselijke toediening van
Interferon al veel andere vi-
rusinfecties met succes be
streden.
Volgens dr. O. van Bijster-
veld, verbonden aan het
Utrechtse ooglijderszieken-
huis zal Interferon spoedig
als geneesmiddel worden
toegestaan door de Neder
landse overheid.
Interferon blijkt in de
praktijk de beste bescher
ming te geven tegen ver
koudheid. Als het eiwit met
behulp van een spray in de
neus gespoten wordt, is be
smetting door verkouden
personen niet meer mogelijk.
Na verwachting zal de neus-
spray in de loop van het vol
gend jaar te koop zijn.
Maar ondanks alle positie
ve geluiden uit Heidelberg,
schijnen er toch ook negatie
ve kanten aan het genees
middel te zitten. Omdat hij
nog maar op beperkte schaal
is toegepast, is nog weinig
bekend over eventuele bij
werkingen.
Bij de proeven in academi
sche ziekenhuizen kregen
sommige patiënten koorts, ze
waren erg vermoeid en voel
den zich lamlendig.
Bij dierproeven in Frank
rijk constateerden de onder
zoekers een afbraak van de
lever en beschadiging van c
nieren.
En in het kankerinstituut
Pasteur in Frankrijk moest
een proef worden gestopt,
omdat het aantal hartaan
vallen onder de patiënten
plotseling ontzettend toenam.
Volgens dr. H. Schellekens,
Interferon-deskundige van
TNO, kunnen de bijwerkin
gen voorkomen worden door
het toepassen van kunstma
tig geproduceerd interferon.
Dit zou dezefde goede eigen
schappen hebben als natuur
lijk interferon, maar dan
zonder de negatieve bijwer
kingen.
„Het veelbesproken Inter
feron heeft thans de weg van
het laboratorium naar de
arts met succes afgelegd", al
dus dr. Schellenkens. Volgens
hem zullen artsen goed geïn
strueerd moeten worden over
het gebruik van het medicijn.
Hij vreest dat artsen nu in
terferon gaan voorschrijven
in allerlei gevallen, waar
geen goed medicijn voor han
den is. Daardoor zouden al
lerlei onverwachte en onge
wenste ontwikkelingen zich
voor kunnen doen, aldus de
deskundige.
DoorAad Jongbloed
BRUSSEL - Waar
schijnlijk is het senator
Sam Nunn uit Georgia,
een van de leidingge
vende defensiespecialis
ten in het Amerikaanse
Congres, die ervoor
heeft gezorgd dat het
sluimerend vuurtje van
de West Europese Unie
weer opgepookt wordt.
Zijn naam zal op menig-
eens lip zijn als vrijdag en
zaterdag in Rome alle minis
ters van Buitenlandse Zaken
en Defensie van de WEU bij
een komen in een poging nu
eens echt gestalte te geven
aan een organisatie die wel
iswaar al sinds 1954 bestaat,
maar tot dusver van nul en
generlei betekenis was.
Sam Nunn kan niet nala
ten erop te wijzen dat West-
Europa meer aan de eigen
defensie moet doen en hij wil,
onder gestaag aanzwellend
Amerikaans applaus, de
West-Europeanen daartoe
pressen door 90.000 van de
ruim 300.000 Amerikaanse
militairen uit Europa terug
te trekken. En dat dreige
ment drijft de West-Euro
peanen ertoe te bestuderen of
een wederopstanding van de
West-Europese Unie hèt ant
woord is of verdachtmakin
gen vanuit de Verenigde Sta
ten en het groeiend ongenoe
gen over 'wapendictaten' van
de overzijde zonder dat daar
voldoende compensatie voor
het Europese bedrijfsleven
tegenover staat.
De West Europese Unie,
waarvan de Benelux, Groot-
Brittannië, de Bondsrepu
bliek, Italië en Frankrijk lid
zijn, ontstond in 1954 als re
sultaat van het mislukken
van de Europese Defensie
Gemeenschap. Nauwelijks
tot leven gebracht donderde
de Unie in. Het geraas van
Navo en EG vermochten
haar niet te wekken. Tot
Frankrijk, enigzins in verle
genheid gebracht door De
Gaulle's militaire breuk met
de Navo in 1966, besefte ver
draaid weinig in de melk te
brokkelen hebben als het
ging om zijn rol in de Euro
pese verdediging. En dat
niettegenstaande het feit dat
Frankrijk (met Groot-Brit-
tannië) tot de twee kern
machten van Wst-Europa
behoort. Een ontmoeting van
president Mitterrand met de
West-Duitse bondskanselier
Kohl leidde uiteindelijk tot
de aanstaande bijeenkomst
in Rome.
Hoewel de ministers van
Buitenlandse Zaken en hun
collega's van Defensie de
vergadering in Rome zonder
agenda starten, wordt zij be
slist geen praatje rond de
haard. Met buitengewone
ernst zullen zes onderwerpen
zeker besproken worden:
- een Europese veiligheids
samen werking zonder de VS;
- een grotere bijdrage aan
het westers veiligheidsbeleid
ter versterking van het At
lantisch bondgenootschap;
- het groeiend Amerikaans
ongenoegen over de Europese
inspanningen;
- de militaire technologie,
die belangrijke consequen
ties kan hebben voor de vei
ligheid van Europa;
- de stem van Europa in
internationale ontwikkelin
gen;
- een evenwichtige ver
houding tussen Europa en
Amerika bij de wederzijdse
aanschaf van eikaars pro-
dukten, de zogenaamde 'two-
way-street-'.
Stromingen in landen,
aangesloten bij de WEU, en
het regeringsstandpunt bij
voorbeeld van Griekenland,
geen WEU- maar wel Navo-
lid, hopen het door een Euro
pese veiligheidssamenwer-
king zonder de VS te kunnen
stellen, waardoor de Navo
afgeschaft kan worden. „Een
gevaarlijke illusie", noemt de
Nederlandse minister Van
den Broek dat. „Een onaf
hankelijke Europese defensie
zou ook een aanzienlijke
kernmacht moeten omvatten
Bovendien", zegt hij, „is het
onwenselijk op politieke, mi
litaire en economische gron
den."
Het Nederlandse stand
punt pleit voor meer samen
werking en overleg tussen de
Europese bondgenoten om
door middel van een grotere
Europese bijdrage te komen
tot een versterking van het
Atlantisch bondgenootschap.
Nederland vindt dat on
danks de evenwichtige ver
houding op economisch ge
bied tussen West-Europa en
de VS iets gedaan moet wor
den aan de groei in de irrita
tie over de Europese bijdrage
aan de gemeenschappelijke
defensie. „Senator Nunn
heeft ongelijk", stelt minister
Van de Broek, „in feite is die
bijdrage allerminst gering.
De West-Europese landen
hebben drie miljoen militai
ren in dienst, de Amerikanen
maar twee miljoen. Van de
parate troepen in Europa le
veren de Europese bondgeno
ten samen, Frankrijk niet
meegerekend, 90 procent van
de landstrijdkrachten, 80
procent van de tanks en 80
procent van de gevechts
vliegtuigen."
Senator Nunn vindt dat er
veel meer moet gebeuren.
Nunn vindt onder meer dat
de Europeanen munitiede
pots moeten aanleggen die
een voorraad voor minstens
dertig oorlogsdagen kunnen
bevatten (nu voor tien dagen)
en hij wil beschutte bunkers
voor de 1500 gevechtsvlieg
tuigen die de Amerikanen de
eerste tien dagen van de oor
log naar Europa kunnen
overbrengen. Dat is het min
ste dat de Europeanen kun
nen doen, vindt hij, en dat
doen ze al niet. Dan heeft het
ook weinig zin 90 miljard
dollar per jaar uit te geven
om zes divisies in Europa op
peil te houden, vindt Nunn.
Volgens Van de Broek
vindt deze kritiek haar spie
gelbeeld in de eveneens on
juiste opvatting dat het
slechts de Amerikanen zijn,
die het gemeenschappelijk
veiligheidsbeleid bepalen.
Hij vindt daarom dat een be
tere Europese coördinatie
kan leiden tot een meer sa-
VAN DEN BROEK
tico way street.
- FOTO DE STEM/JOHAN VAN GURP
menhangende Europese in
breng in het gemeenschappe
lijk veiligheidsbeleid.
Een zeer belangrijk punt
ter bespreking is dat van de
Emerging Technology (ET),
een breed scala van wapens,
gebaseerd op sensors, micro
electronics en computers. De
Amerikanen geloven dat dit
soort wapens, waarin het
Warschaupact een grote ach
terstand heeft, de Russen tot
een bewapeningsrace zal
dwingen die ze zich niet kun
nen permitteren. Wil Europa
een stem in het kapittel heb
ben, dan zal het niet aan ET
kunnen voorbij gaan, ook
Europa kan zonder een soort
ruilhandel met de VS zich
dat niet permitteren. Overleg
met de VS over ET is redelijk
urgent te noemen.
Door de bemoeienissen van
de VS met de politieke ont
wikkelingen elders in de we
reld, zal volgens de Neder
landse regering West-Europa
wel eens voor een vervelende
keus geplaatst kunnen wor
den. Of het gaat akkoord met
een Amerikaanse brand
haardeneenheid, Rapid De
ployment Force, die zijn re
serves wegplukt uit Europa,
dat op zijn beurt die gaten
moet dichten. Of West-Euro
pa zal zelf een grotere rol op
veiligheidsgebied buuiten
Europa moeten spelen. Een
gemeenschappelijk Navo-be-
leid daarover is er nog niet.
Een van de grootste span
ningspunten tussen het Ame
rikaanse en Europese blok
binnen de Navo blijft ge
vormd door het feit dat de VS
nauwelijks compensatieor
ders plaatsen in ruil voor de
levering van wapens. „Met
name op het vlak van de ont
wikkeling en produktie van
militair materieel is een ster
ke Europese samenwerking
nodig", aldus Van de Broek.
„Door standaardisering van
wapensystemen en schaal
vergroting kunnen de kosten
verlaagd en de effectiviteit
verhoogd worden. Zo wordt
de basis geschapen voor een
wederzijdse aanschaf van ei
kaars produkten, de zoge
naamde two-way-street",
meent de Nederlandse minis
ter van Buitenlarxise Zaken.
De zes belangrijkste ge
spreksonderwerpen kunnen
er inderdaad toe leiden dat
de WEU nieuw leven inge
blazen wordt. Nederland
schaart zich volledig achter
die pogingen, omdat er dui
delijk behoefte is aan een
permanent overleg over de
intensivering van de Europe
se veiligheid. Vooralsnog is
het de lidstaten van de WEU
erom te doen een oplossing te
vinden voor de minstens zes
geschilpunten met de VS
zonder dat afgekoerst wordt
op de opbouw van een onaf
hankelijke Europese verde
diging en een verwijdering
met de Verenigde Staten. En
dat dilemma werkt besluit
vorming niet in de hand.
I de PvdA.
pe mededeling 's morgens in
I He fractie van de PvdA-
.«nordvoerster over dit onder-
Kp ien Dales, dat zij een
motiè-Lankhorst (PPR) tot
•heroverweging' van het ïnko-
"n van de kroonprins met
Stoj
DEN HAAG - Staatssecretaris
Koning (Financiën) rekent op
meer genuanceerde en minder
overtrokken reacties op de
mogelijke invoering van één
BTW-tarief, dat op zijn de-
partement in studie is. Hij zei
dit in Den Haag tijdens de
Brood- en Wijnmanifestatie
van het hoofdproduktschap
voor akkerbouwprodukten.
Tegen een uniform BTW-
tarief zijn vooral bezwaren
gekomen uit die sectoren waar
het vijf-procentstarief wordt
toegepast. Daar wordt ge
vreesd voor de werkgelegen-
heid. Ook zouden er negatieve
gevolgen ontstaan voor de la
gere inkomensgroepen.
Koning zei teleurgesteld te
zijn over de heftigheid en de
eenzijdigheid van deze reac
ties. Zo zijn er volgens hem
onmiskenbare voordelen ver
bonden aan de invoering van
één tarief, op het gebied van
vereenvoudiging van wetge
ving, verlichting van admin-
stratieve lasten voor de be-
drijven, voor de belasting
dienst en vermindering van de
kans op misbruik. En daar is
nauwelijks aandacht aan be
steed, zo meent de bewinds
man.
GRONINGEN - De bodemda
ling in Groningen als gevolg
van de winning van aardgas
zal in het jaar 2050 maximaal
zestig tot zeventig centimeter
bedragen.
Dat betekent dat de daling
van de Groninger bodem meer
dan tweemaal zo sterk kan
worden als de Nederlandse
Aardolie maatschappij (NAM)
eerder had berekend.
De nieuwe gegegevens heeft
de NAM bekend gemaakt in
een brief aan het provinciaal
bestuur van Groningen.
GODSDIENSTVRIJHEID is in n|
borgd. Aangezien de Grondwet
zij de voorwaarden dient te sch
culturele ontplooiing is het Inter
ken (CIO) van oordeel, dat er e«
voor de financiële overheidsstei
helpt te realiseren. Het CIO be
nootschappen de financiële bel
heid.
Het gaat de kerken niet om i
pastorale zorg. De wettelijke re
sluitend betrekking op de geest
zoals bij de krijgsmacht, de be
zen, de gezondheidszorg en h
CIO is hiervoor in het geweer c
kader van het algemene bezuini
verzorging binnen overheidsir
meer dan van die bezuinigingei
be opvatting van een ambtelijk
privé-zaak is en dat het daaron
zou liggen de kerken financieel
Het teruglopend ledental en
be kerken steeds moeilijker on
krijgen voor de geestelijke ver;
9enissen, kazernes, bejaarden
sen trieste zaak, want juist in d
stand van bijzonder groot bela
zorging als een privé-zaak aar
van de kerken in de Nederlanc
be grote financiële offers, die
brengen en meet met twee mat
schappelijke en culturele instel
ln aanmerking komen, gaat hel
zondering te maken.
Bij zijn pleidooi voor wetteli,
Pan kerkelijke en levensbesch
CIO eveneens het Humanistisc
naar onze mening speciale aar
9'ng van buitenlandse gastarfc
e|gen gebedshuizen, De hier
zijn meestal niet in staat zelf h
bouw en inrichting van moskee
zal dus naar onze mening evr
stand gebracht moeten worden
Kan de overheid zich dus n
mzake de implicaties van de v
aan de andere kant legt het grc
sn de gelovigen de plicht op o
°t de kosten van de pastoral*
9sn. Wie de financiële gevolg*
heel of voor het grootste deel
'oochent onvervreemdbare per
overheid de gelegenheid om a
9odsdienst regels te stellen.
