Honden in Beieren erven vermogen DIT PRACHTBOEK GRATIS BLJ DENMR NMB BANK RECONSTRUCTIESVAN HET VERLEDEN Amerikaans ministerie ontwikkelt 'mensvarkens' Tn ffSSKS: Waar blijft de Biesboschvoorn DE NMB DENKT MET U MEE. EXTRA OP WOENSDAG= PAGINA Vuilnisbak Grafkelder Spijbelen Pak KSSa PAPIER' VOOR UW PEN Verketterij VEE MET MENSELIJKE GENEN.... WOENSDAG 3 OKTOBER 1984 Tl 1 mmiiiiimiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin^ Breda's Grote Kerk als decor voor Willem's Hof Na de televisieserie de "s^|,fend Bre- vuilnisbak gelegen. a tv.serje te be spullen uit de ?uksesvolleMv^sene zichtigen. Dat is het afgelopen^ fae worden de decoirsd;a schijnt het ampeMiog de kosten waaS Ie Ancien de decors weer te komen afbreken. Van ome kunstredactie „Het is allemaal begonnen met een briefje naar Yan Tax, die in Brussel onder meer kos tuumadviseur van de BRT is. We studeerden samen in 1974 af op de kunstacademie St. Joost". Dat vertelt Laurens Siebers, beheerder van Breda's Grote of Onze Lieve Vrouwe Kerk, waar vanaf vrij dag a.s. de decors en kostuums, gebruikt bij de tv-se- rie Willem van Oranje te zien zullen zijn. Daarmee wordt eigenlijk een beetje 'de schade' ingehaald, omdat Breda als Oranjestad niet eerder aan bod kwam bij deze produktie. Het lag buiten de optiek van de regie om Breda (b.v. het kasteel/KMA) als lokatie bij de opnamen te gebruiken, werd verteld bij de Avro, die samen met BRT en Veronica deze rolprent opzette. De serie zou indertijd dan wel in de KMA aan de Nederlandse pers gepresenteerd worden, maar ook dat liep mis. Maar er werd niet alleen op historische plaatsen gefilmd, de NOS-ate- liers bouwde van karton, board, hout en plastic het we reldje van Willem van Oranje heel natuurgetrouw na. Zoals bekend werd deze 'pa pieren wereld' van de vader des vaderlands deze zomer verdeeld over drie expositie zalen in Nederland: in Delft, Zeist en Slochteren. Daar kwamen liefst 200.000 mensen op af. Zeist had bijvoorbeeld gerekend op 23.000 bezoekers en kreeg er 50.000. Dat bereke nen heeft te maken met de ex ploitatie-opzet (komen we uit de kosten!). Zo rekent Breda op zo'n 30.000 bezoekers, die voor 4 entree (paspoorthou ders en kinderen ƒ3) komen kijken naar hun nagebouwde voorgeslacht in de Grote Kerk. Dan is het kostendekkend. Maar zoals Zeist er wat aan overhield om leuke andere dingen te kunnen doen, zit er voor Breda mogelijk ook nog iets in het vat. Deze tentoon stelling in Breda is een soort toegift, want de Avro en de NOS waren niet op het idee gekomen. Waarschijnlijk zou alles nu al in de vuilnisbak te rechtgekomen zijn! En Lau rens Siebers twijfelt eraan of zo'n dure NOS-ploeg, die deze week de dozijn scènes in de kerk komt opbouwen, nog te rugkomt om af te breken en weg te brengen. De beheer- stichting Grote Kerk kan er dus mogelijk een veiling mee houden. Een schouw van de prins van Oranje in een flat, waar polyester eiken balken al voor de sfeer zorgen, is nooit weg! Dat geldt niet voor de kos tuums! Die zijn gehuurd bij de firma Bermans Nathans in Londen. Het was deze firma, die Breda met dit project bijna Het sterfbed van Willem van Oranje, zoals dat in scène gezet is op de tentoonstelling. de das omdeed. Wat de Avro en de NOS betreft hoeft deze onderneming niet zoveel geld te kosten, maar deze firma wil voor die periode in Breda zijn normale huurprijs. En dat is niet mis! In ieder geval kon de beheerstichting van de Grote Kerk deze kous niet aan. Er werd een afzonderlijk comité gevormd, waarin sponsors en de gemeente een garantie aandeel leveren. Alles onder - de overigens niet dekkende - slogan 'Breda Promotion'... Te elfder ure is het toch nog rond gekomen, zodat tegen twaalf de fraaie kleuraffiches (met de naam van Yan Tax) over het land vliegen. In de regio gaat er deze week een huis-aan- huis folder uit. En nü maar hopen dat buis- gekluisterde-oranjeklanten uit het hele land naar Breda komen om wat in Delft, Zeist en Slochteren versnipperd werd, hier in zijn totaliteit te zien. De omgeving is ernaar! Hier in deze kerk zijn tenslotte de grafmonumenten en kel ders van de heren van Breda; van René van Chalon, van wie Willem van Nassau onder an deren het prinsdom Orange en de Bredase bezittingen erfde. Willem liet in deze kerk zelfs een grafkelder voor zichzelf aanleggen, waarin zijn Anna van Buren en een jong gestor ven dochtertje werden bijge zet. De Spanjaarden, die in middels waren binnengeval len, verhinderden dat Willem hier zelf zijn laatste rustplaats vond. Uitgesproken in deze kerk wordt deze week, heel naturalistisch, het doodsbed van Willem van Oranje gere construeerd. En zelfs de moordaanslag. Om je in je graf om te draaien! En bij het graf van Anna van Buren zal het huwelijk tussen Willem van Oranje en Anna van Sak sen in scène worden gezet: als de feestelijke ontvangst van Margaretha van Parma. Maar ook het huwelijk met Anna van Buren is er te zien. Het is te hopen dat de NOS-bouwers in de gaten houden, waar ze hun kartonnen wereldjes neerzetten. Onder de vloer van de kerk ligt een deel van deze historie! Ook de doop van een kind van Willem van Oranje wordt gereconstrueerd op deze plek waar een van zijn kinde ren begraven ligt. Overigens is het natuurlijk een heel goed gegeven binnen een kerkge bouw... De NOS tekende al eerder bij deze tentoonstelling aan: - FOTO ARCHIEF DE STEM „De op de tentoonstelling in beeld gebrachte scènes zijn slechts bedoeld om een sfeer op te roepen. Een volkomen nabootsing van de beelden zo- a's u ze op het scherm zag was om technische en praktische redenen niet mogelijk". In Breda komt daar nog een ex tra dimensie bij: die van een authentieke historische at mosfeer. Op video is er tevens te zien hoe op de werkplaatsen (film maken is hard werken) deze scènes tot stand kwamen. Nee, de 'echte' uitzending van de tv-serie is er niet te zien. Waarschijnlijk is die voorlo pig niet meer te zien. Er waren plannen om in het voorjaar 1985 een reprise te geven op tv, maar de kosten aan auteurs rechten zijn zo duur, dat ervan afgezien is. Niet alleen de vis, maar ook Oranje wordt duur betaald. llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllMlllllllllllllllllllllllllHlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilEIIIIIIIIIIIIIIIIH Ik val van de ene verbazing in de andere. Ik zag op de te levisie dat men een compu ter aan wil schaffen om de spijbelaars te registreren. Waarom deze dure aanschaf daar er nog zo vele jongeren rondlopen die wel naar school willen en niet ge plaatst kunnen worden Laat degene die wel naar school willen de plaats inne men van hen die spijbelen. Ik kan in mijn omgeving ge vallen die graag naar school zouden gaan of is het ge makkelijker dure machines aan te schaffen dan deze jongens een kans op onder wijs te geven Lage-Zwaluwe P. Sulkers De manschappen van de landmacht krijgen in de loop van 1985 nieuwe kleding die bescherming biedt tegen nu cleaire, biologische en che mische oorlogvoering, lezen we in De Stem van 19 sep tember. Het klinkt ongeloof lijk en zal ook wel onwaar zijn. Tegen het zwaard be schermt het schild, tegen ko gels, tanks en tegen atoom bommen een modieus pak. Wie wordt hier voor de gek gehouden Als het toch waar is, dan wil ik ook zo'n pak. Nog beter, geef iedere Nederlander zo'n pak, dan hebben we ons leger niet meer nodig. Wat deert ons Jssgsas" V 0*^ VAOG&H dan nog; atoombommen la chen we weg, chemische wa pens schaden ons niet en biologische aanvallen halen niets uit. De Russen in hun hemd dank zij de onkwets bare en toch modieuse Ne derlandse bevolking. Laat het geheim van de bescher mende kleding maar niet uitlekken, meneer de minis ter, anders staan binnen geen tijd een stel onkwets bare Russen aan de grens en kunnen we onze bommen wel in de motteballen leg gen. Hebben we daarvoor de defensie-uitgevan ver hoogd Plaatsen we daar voor kruisraketten Of, me neer de minister, is het ge heim van de beschermende kleding dat het maar een geintje is. Dat u het expres naar de Russen laat uitlek ken zodat ze denken dat ze onkwetsbaar zijn als ze de Rijn oversteken en dan... de bom. Een meesterlijke zet minister, zou u denken dat ze erin lopen Ik hoop het. Breda Victor Bour Tijdens de vredesweek be leeft de verketterij van te genstanders van de theoriën van Pax Christi en het IKV weer hoogtij. Bisschop mgr. H. Ernst heeft als voorzitter van Pax Christi van de kerkdiensten tijdens de vre desweek zelfs een politieke bijeenkomst gemaakt (waarbij de kerkbezoekers natuurlijk moeten zwijgen, het lijkt wel vrede '40-'45). Er werd gecollecteerd voor Pax Christi en er werden foldertjes van Pax Christi weggelegd om mee naar huis te nemen. Omdat ik vind dat Pax Christi zelf voor haar financiering en propaganda moet zorgen en ik niet verketterd wil wor den, sloeg ik ook de kerkcol- lecte over. En dat terwijl ik eigenlijk kwam ter nage dachtenis van een overleden familielid. Als Pax Christi (met voorzitter mgr. H. Ernst) zegt een katholieke vredesbeweging te zijn voor katholieken aan beide kan ten van het ijzerengordijn kunnen zij zich beter inzet ten voor een bezoek van de paus aan Lithouwen. Dit Oost-Europese land werd in 1939 door het Kremlin inge- lijft en daarna door het wes ten vergeten. Het kremlin heeft onlangs gezegd dat Paus Johannes Paulus II in Lithouwen niet welkom is. Kruisland L. Nelen MUENCHEN (AFP) - In de Westduitse deelstaat Beie ren hebben twaalf honden 4,6 miljoen mark geërfd van hun op 77-jarige leeftijd overleden bazin. Van de politie in Kir- chasch werd vernomen dat de vrouw bij testamentaire beschikking haar huis met 15.000 vierkante meter grond, haar geld en haar in boedel heeft nagelaten aan een vereniging voor de be scherming van dieren in München, op voorwaarde dat op het terrein een onder komen wordt gebouwd voor de twaalf honden. De vereniging heeft laten weten de testamentaire voorwaarden te accepteren. De lievelingsdieren van de vrouw zullen binnenkort uit hun tijdelijke verblijfplaats worden gehaald en terugge bracht naar het huis van hun bazin. De vereniging in München wil hiervan een "vakantieverblijf" voor honden en katten maken. De voorns van de Biesbosch vormen een vraagteken. Sportvissers klagen al jaren steen en been over wispeltu rige vangsten. Veel henge laars wijzen daarbij beschul digend naar de beroepsvisse rij. Die zou teveel voorn wegvangen en deze (voor goed geld) aan het buiten land verkopen. Nu is het wél waar dat in de Biesbosch en de wateren direct daaraan, gelegen (Amer, Bergse Maas, Hollands Diep) door het be roep op room wordt genist. Bovenalen is bekend dat die zelfde voorns er trekgewoon- tes op na houden. Om daar nu een vinger achter te krij gen heeft men bij Federatie De Maas, waaronder het vis- standbeheer van de Bies- boschgebied valt, een visse- rijkundig onderzoek laten verrichten. Daarvoor zijn duizenden voorns gemerkt. Sportvissers en beroep wer ken aan het, nu nog lopende, onderzoek, gestart in het na jaar van 1983, volop mee. Niet vreemd wanneer men bedenkt dat een gemelde vis f 10,- inde knipoplevert Brasem Feit is wel dat men bij tijd en wijle volop vis in de Bies bosch kan vangen. Maar dat is wel brasem. Voor voorn moet men al heel wat stek ken af om resultaat te ver krijgen. Heeft men eenmaal voorn op het lokvoer dan is deze weldra gevangen. Groot zijn de scholen kennelijk niet, al beweert het beroep dat dat best meevalt. Bra sems kan men in de Bies bosch naar genoegen vangen. Vooral op de grote open stukken met een diepte tus sen de 1,50 en 4 meter is het goed brasemvissen. Met de voorn is het anders. Zijn de brasems groot, de voorns ha len de maat vaak maar net, want het lijkt wel alsof de echt grote exemplaren de Biesbosch mijden als ware er een plaag. Voorns die trou wens wel, speciaal de grote, op het Hollands Diep gevan gen kunnen worden. Snoekbaars Een andere theorie om trent de voorn, of liever het gebrek aan voorns, is het voorkomen van snoekbaars. De laatste jaren worden steeds meer snoekbaarzen ge signaleerd. Zelfs middenin de Biesbosch komen ze voor Concentraties van deze vis soort kan men aantreffen nabij de warmwaterstroom van de Amercentrale, waar gek genoeg ook nogal wat karper zwemt. Bijna alle plaatsen waar de Biesbosch uitmondt in de rivier bevat ten snoekbaars. Het is duide lijk dat daarmee voor de trekkende jonge vis een be langrijk obstakel wordt op geworpen. Met name kleine voorns worden bij duizenden door de snoekbaarzen en de baarzen, want die zitten er ook, geconsumeerd. In theo rie zouden daardoor alleen grotere vissen moeten over blijven, hetgeen, voor het ge bied westelijk van de Bies bosch, heel aardig klopt. Doet de snoekbaars het wel licht toch té goed Rietvoorn De rietvoorn, ofwel de 'Rooie Rijer' is ook al een treffend voorbeeld. Het ver val van de Biesbosch, ingezet met de afsluiting van het Haringvliet, is ook aan deze vissoort niet voorbijgegaan. Haast overal kon men ze vin den, die rietvoorn, ook wel 'ruiser' of ruisvoorn ge naamd. Vooral plaatsen met helder ondiep water en veel insectenleven werden graag door rietvoorn bezocht. Hel der water kortom, waar ook de snoek (en waar zijn dié) zich thuisvoelde. Het is be droevend te moeten vaststel len dat de levensvoorwaarde voor rietvoorns en dus ook die van snoek, enorm zijn aangetast. Het water van de Biesbosch is alleen in de winter van een glazige hel derheid. Veelvuldig scheep vaartverkeer (pleziervaart) en het storende gedrag van motorboten op plaatsen waar men alleen mag roeien zijn mede de oorzaak van troebel water. Natuurlijk speelt de overbemesting (eutrofieë- ring) van onze wateren in het algemeen ook een rol. Tenslotte ligt de Biesbosch rechtstreeks aan de twee be langrijkste riolen van Euro pa: De Maas en (via de Waal) de Rijn... (Van onze correspondent in Washington, Mare de Koninck) WASHINGTON - In de VS is opschudding ontstaan over <Jt onthulling dat het Amerikaanse ministerie van Landbouw werkt aan de ontwikkeling van 'supervarkens en -schapen1 met behulp van menselijke genen (deeltjes die erfelijkheids, factoren doorgeven). In het onderzoekscentrum van het ministerie injecteert men de embryo's van var kens en schapen met genen van het menselijk groeihor moon. De dieren blijken die genen vervolgens zelfstan dig te reproduceren, zodat ze dus - volgens critici van het experiment - „gedeeltelijk mens worden". De bedoeling van het projekt van het mi nisterie is om schapen en varkens te ontwikkelen die twee maal zo groot zijn als normaal. Intussen zijn ongeveer honderd dieren met het menselijk groeigenen gebo ren en volwassen geworden. Maar geen van de beesten heeft de beoogde extra af meting en zwaarte ontwik keld. Bij muizen is zulks echter al wei gelukt. Dat ge beurde in de universiteit van Washington, waar - eveneens dankzij inbreng in het embryo van het erfelijk heidsdeeltje van het mense lijk groeihormoon - muizen van dubbele grootte zijn vervaardigd. Leider van het 'dierenre- productie-laboratorium' van het ministerie van Landbouw in Washington, dr. Harold Hawk, ziet niets verkeerds in het weten schappelijk projekt. „Als we een diersoort kunnen veran deren, zodat het meer en goedkoper vlees produceert, dan zie ik geen reden om het niet te doen. Deze genetische technologie is nieuw, maar het huidige landbouwvee is door oudere kunstmatige fokmethoden ook geheel af wijkend geworden van de oorspronkelijke wilde soor ten". Hawk noemt het gebruik te gen „niet echt menselijk meer, maar gewoon een che mische stof". Maar hij er kent dat consumenten het wellicht een afstotend idee kunnen gaan vinden dat menselijke genen zouden moeten eten. Tegen het research-pro. jekt van het Landbouwmi- nisterie is een gerechtelijk procedure aangespannen door de ethische actiegroe- pen de 'Stichting Economi sche Tendensen' en de 'Hu- mane Maatschappij'. Voorzitter Jeremy Hifkin van de Stichting spreekt van „een nieuwe walgelijke vorm van wreedheid jegens dieren, die van hun unieke genetische eigenschappen worden beroofd. Het i: schokkend dat de Ameri kaanse overheid menselijke genen in de erfelijkheidslijn van andere dieren plaatst Ik weet zeker dat het Ame rikaanse publiek ontzet zal zijn als het verneemt dat zijn belastinggeld wordt be steed aan deze duidelijke in breuk op morele principes die wij als samenleving de len". In het research-program- ma worden bevruchte eitjes van schapen en varkens in gespoten met het menselijke hormonale groeigen en ver volgens in een baarmoeder geplaatst. De meeste em bryo's overleven de behan deling niet. Maar tot dusver zijn er vijftig schapen en vijftig varkens wel geboren en opgegroeid. De tegenstanders van het projekt voeren ook aan dat ingrijpende genetische ver andering van diersoorten tot nog onmenselijker bio-in- dustrie zal leiden en boven dien tot verspreiding van nieuwe ziektes. In de Verenigde Staten is al lange tijd kritiek op het feit dat er geen wettelijke maatregelen bestaan die biologische experimenten in particuliere en overheids la boratoria aan regels binden. (ADVERTENTIE) Luxe uitgave over het geld in de Lage Landen van het begin van onze jaartelling tot heden. Gróót formaat van 21 x 27,5cm, 160pagina's dik en maar liefst 300 schitterende illustraties waarvan de meeste in kleur. 'Geld door de eeuwen heen' is een bijzonder fraai boekwerk over de geschiedenis van munten, die ooit in de Lage Landen gecirculeerd hebben. 160 Pagina s dik met maar liefst 300 schitterende illustraties. U krijgt het gratis mee doornü een spaarrekening te openen bij de NMB. Met een eerste inleg van minstens f 100,-. Of door automatisch te gaan sparen met een maandelijks bedrag van minimaal f 25,-. 't Is een werkelijk uniek lees-, kijk- en opzoek boek. En nog leerzaam ook. Deze aanbieding gelut tot eind oktober 1984, maar op is op, dus haast is wel geboden. Dit prachtboek is eveneens verkrijgbaar bil elk van de 640 NMS agentschappen. (ii/OËNSDAG 3 OKTOBER 198' libation: ontvoerde mannen snel vrij va is een goede kans dat de begin dit jaar ontvoerde bui tenlandse diplomaten nog deze week zullen worden vrijgela ten Het gaat om de Saoedische concul-generaal Hussein al- Farrash en de Amerikaan William Buckley. Syrië is ach ter de identiteit van de ont voerders gekomen en onder handelt momenteel met hen over de vrijlating van de di plomaten. Costa Rica krijgt geld van Amerika AMERIKA zal de Middename- rikaanse staat Costa Rica ruim 180 miljoen gulden ge ven. Daarover is in San Jose een akkoord gesloten, amper een dag nadat de Europese Gemeenschap voor heel Cen traal-Amerika 140 miljoen gulden beschikbaar stelde. De Amerikaanse steun is niet be doeld voor wapenaankopen. Bom in Brussel: grote schade BIJ een filiaal van een Zweeds bedrijf in de Belgische hoofd stad Brussel is grote schade aangericht door een bomaan slag. Een verdieping van het gebouw werd totaal verwoest. Via een telefoontje eiste een onbekende groep 'Gekozen communistische strijders' de verantwoordelijkheid voor de aanslag op. Nieuwe partij van Franco-aanhangers ENKELE voormalige minis ters onder de Spaanse dictator Franco hebben een nieuwe, rechtse partij opgericht. De partij, Juntas Espanolas Inte- gracion, wil aan de eerstvol gende parlementsverkiezin gen in 1986 deelnemen. Bij de verkiezingen van 1982 kreeg de ultra-rechtse partij Nieuwe Kracht, waarin veel aangan- gers van Franco zaten, geen enkele parlementszetel. Eerste vrouw in Zwitsers kabinet ZWITSERLAND heeft sinds gisteren voor het eerst in zijn geschiedenis een vrouwelijke minister, dertien jaar nadat vrouwen er het kiesrecht ver overden. Het is de 48-jarige Elisabeth Kopp, die een van de zeven leden van als regering fungerende Bondsraad wordt.In december 1983 blok keerde het Zwitserse parle ment nog de benoeming van de sociaaldemocrate Liliane Uch- tenhagen als eerste vrouwelij ke minister. Kapi mg EEN Colombiaans vracht vliegtuig van het type DC-8 is gisteren op een vlucht van Cartagena naar Bogota ge kaapt en gedwongen naar Cu ba te vliegen. Het toestel, met aan boord drie bemanningsle den, is inmiddels in Havana geland. De Cubaanse autori teiten hebben nog geen infor matie over de kaping gegeven. Het is niet bekend hoeveel ka- Pars zich aan boord van de bC-8 bevinden. ifghaans verzet HET Afghaanse verzet heeft da afgelopen week succesvolle aanvallen uitgevoerd op Ka- ïnn' Waarbij tussen de 50 en 'DO Afghaanse regeringsmili- 'airen om het leven zijn geko men. Dit is gisteren in diplo matieke kringen in de Pakis taanse hoofdstad Islamabad vernomen. Jupan beperkt uitvoer video's JAPAN is bereid het eerder mat de Europese Gemeen- nap overeengekomen con- jagent voor de export van vi- p°re5°rders in 1984 te verla- l is gisteren duidelijk v w°fcien tijdens het bezoek Cr.m van de Europese kpnüSsie voor industrieza- T'jkio Davignon, aan kosmonauten u'eer terug ten Hf'e Russische kosmonau- Qie zich sinds 8 februari in tui de Aarde draaiende voorstation Saljoet-7 be- ruepou ziin gistermiddag te- disnh tüt een eerste me- driet ?nderzoek bleek dat het Blir o'onid Kizim, Vladi- zijn ]a°'°yi°v en Oleg Atkov, gstvichtlf, g verblijf onder goer) u e omstandigheden Sir eft doorstaan. Gedu- het 23' dagen die zij in voerr, Ulmteschip verbleven AtWn Solovjov en tens-®en gfote hoeveelheid mei Wa en 0ric -—«WA net ueüLuueren psp°ren van minerale en Weten,, u ttrote hoeveelheid en moH - RPeüjke. technische dit. v.., sch-biologische taken 0ps ar°nder het bestuderen atiderB ..ui.caic cu nen. natuurlijke hulpbron-

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1984 | | pagina 4