BOEKEN Mistroostige Hamelink vecht met illusies Ji »4.,» HET NAJAARS-AANBOD VAN DE NEDERLANDSE UITGEVERS u se» penelope N$ög|| I Modernismen Revolutie fi0nderd man- En de on" Muziekagenda ?985 Vrouwen agenda Oude Ambachten Antiek Broeders Enno van der Eerden A60 "et faillissement van de heer W.P.C. van Lin schoten, geboren te Rot~ erdam 18 mei 1945, Wo nende te Breda aan de Havermarkt 16, is op 14 september 1984 opgehe ven wegens gebrek aan baten. De curator, Mr. H.D. Cotterell Sophiastraat 28 Breda ««a* \tvv Oriana Fallaci: Penelope trekt m strijde. Vertaald door Benny R'P- Uitg. Bert Bakker. inisterdam, 1984.246 p. neItaliaanse schrijfster Oria na Fallaci is vooral bekend ge worden als journaliste. Zij >ldt eigenlijk wel als 's we ids vermaardste interviewer tan politieke kopstukken, en gde erin weerbarstige he- ien als Kissinger, Gaddafi en jjltjeri tot onbekookte uit spraken te verlokken. Daarnaast heeft zij naam «maakt door het 'document tumain' Een Man, over leven Jo dood van de Griekse vrij- j^idsstrijder Alexander Pana- goulis. Ineen eerdere fase van haar carrière schreef Fallaci ro mans; een van de eerste (uit IJ®) is nu vertaald onder de itel Penelope trekt ten strijde. Het boek heeft sterk journa- aspecten: het 'ver stelt niet zo veel voor. «6? ^cve^' QNDERDAG 20 SEPTEMBER 1984 ns de bouw of verbouw, en de folder "NVOB uaks veel sterker, ner verwachten? Welke ichtgever bij het NVOB. Samen Bouwen" en de gewestelijk NVOB- imer 013-350510, voordcoupon. d. STM/2I0 Stuurt u ons vrijblijvend het MVOB-informatiemateriaal. j I I I tar: NVOB gewest 138,5000 VB Tilburg.) v Pe heldin van het boek, een Italiaanse scenario schrijfster, gaat voor haar werk naar New York en ana- rt, tussen perikelen met jannen door, de Amerikaanse samenleving, die zij eerst erg iewondert, maar uiteindelijk toch graag weer inruilt voor jet oude Europa: De 'Penelope' uit de titel is 'natuurlijk een verwijzing Homerus' Odyssee, het waarin Odysseus' vrouw (Penelope twintig jaar op haar man wacht terwijl hij avontu ren beleeft. Déze Penelope trekt er zelf op uit (en Iaat jaar man achter). Voor die lijd zeker een opmerkelijke handelwijze voor een vrouw, en nog wel een Italiaanse vrouw. Waarschijnlijk heeft uitgever Bert Bakker gedacht Jat dit aspect veel mensen van nu, en dan vooral vrouwen, zal aanspreken. Heel erg opzien barend is het boek verder niet, al is het wel goed leesbaar, met name de ontroerende lief desgeschiedenis tussen 'Pene lope' en de Amerikaan Ri chard. H.R. van Kooten: Modernis men, verhalen. Uitg. De Bezige Bij. Amsterdam, 1984. 144 p. Prijs 10,-. •je kent het zo langzamerhand wel van (Kees van) Koot(en): ttitboezemingen over klein huiselijk leed, vooral veroor zaakt door modernismen en moderniteiten in de vorm van overbodige luxe-artikelen als haar zijn: de Wekkerradio, de Autoradio-met-anti-diefstal-s fe, het Poezendeurtje, de Traumküche, de Open Haard, ie Riante Wijnkelder, de Ski vakantie, het zoontje op Voet- lallen, het Digitaalhorloge, let Schoonmaakbedrijf, de ,-ïeijaardagsdiscothuis, het Eigen Zwembad, het Rijden laet Hoofdsteun, en vooral veel Geld, Offertes, Rekenin- en Telefoontjes met leve ranciers. Het heeft allemaak al in de 'Bescheurkalender gestaan, en het Vlaamse blad Humo, maar de Bezige Bij heeft ze in haar tientjesreeks 'Bibliotheek Thuis' nog maar eens gebun- deld. «Najaar 1984 verschijnt, eveneens bij de Bezige Bij, de roman Hedonia", staat er ach- jf°P dit boekje. Wellicht dat jan Kooten in dat boek weer niveau haalt van eerdere werken als Koot graaft zich 'Ulobio en Veertig. H.R. Je revolutie op de fiets' door Mempo Giardinelli. Uitgave: Wereldvenster, Weesp. «l)s: 129,50. 91 erë aardige roman is 'De !?olutfe °P de fiets' van de Jr?entijnse schrijver Mempo Giardinelli. Het boek gaat over de re- 1 Seschiedenis van Para- Het is gebaseerd op het wensverhaal van Juan Bar- *iè Gaite (Bartolo), een ex- Wjcier van het Paraguayaan- leger en een van de leiders n ae grote opstand van 1947 een verbond van jonge flftaw en burgers er bijna slaagde een revolutie te ont kenen. jij^arenheid, een ver- 'ae leiding, besluiteloos- degenslagen en pech .akten de revolutiepoging een dramatische nederlaag vl„ «mdigde in een wilde 1 baar Argentinië. Veel- voor de klungelige or- --»ae van de opstand is dat u on,niunicatie per fiets een Ij r°l speelt. „De een gander sloot zich bij ons W waren al een stuk of '«are en die ontslagen arriveerden de een na "der, allemaal op de fiets". )Jfn 'bgewikkeld, wat triest ir.oomet Prachtige overpein- Vfn i„n,over het nut van een le- s -j n ballingschap. Door Henk Egbers „Het blijft wennen. Ge woon zijn/ als de popu lier met al zijn wortels/ gewoon aan de grond, aan hard werken/ en de inspanning verbergen/ in de wufte wereldse zwier van een blader kroon.// Wat ik ook ver berg, ik ben eenenveer tig; tijd dat ik mijn kunstfluitersgedoe/ cou peer, mijn kunstmatig heid afleg". Zo begint het gedicht 'Wennen' van Jacques Ha- melink in de titelafdeling van zijn dichtbundel 'Ge mengde tijd'. Het lijkt ons representatief voor een soort keerpunt-poëzie van deze in 1939 te Terneuzen geboren Zeeuw, die zijn illusies met enige bitterheid onder ogen ziet... Hamelink is altijd een 'binnenvetter' geweest in de poëzie. Afdalen in de inge wanden. Poëzie is een alter natief in deze inleefbare we reld. In Gemengde Tijd lijkt het er op, dat de onleefbaar heid óók binnen het eigen ik gezocht wordt ('Ik ben in wezen erratisch' - errare is dwalen); maar er is in deze verzen ook veel verbittering over kerk en maatschappij, over persoonlijke misluk kingen en niet ingevulde dromen. De natuur - voor hem steeds een soort kosmische belevenis - lijkt nu vaak niet meer dan een romantische pleister. Een gevoel van de terminisme maakt zich van hem meester. „Ja, ik ben uit de klei getrokken/ en schreef boeken en ben hier vandaan/ tot hiertoe voor niets gegroeid; hier is,/ hoe ik ook wegging, de wereld nog precies zo redeloos/ le vend, zich redden, ademend/ en weer verdrinkend als toen ik al wist"... (uit 'Film opname in het verdronken land van Saeftinge').... De eerste sectie van zijn bundel is genoemd naar het gedicht 'Openluchttheater'. De slang en de 'wormstekige engel', die daarin optreden, lijken te verwijzen naar de paradijselijke teloorgang als uitgangspunt voor een cal vinistische somberheid en een beeld als 'de groene christenvogel die snakt naar transseksuele contaminatie'. Hamelink maakt het je niet altijd gemakkelijk bij het ontrafelen van zijn meta- phoren. Maar soms is de ba naliteit met de klompen aan te voelen: „De doornenkroon houdt nog hersenlijn bij een./ De spons, microfoon Jacques Hamelink: Alleen de muur is echt!" gedoopt in azijn,/ hengelt naar mondrest, die zich af keert, verkwijlend./ In de met lipstick gemerkte zij dringt met engelengeduld/ de speer door, zoete lekker nij aanborend"... Heel effec tief, want Hamelink is een taalvirtuoos, al haalt bij voorbeeld 'gezilver van het watervlak' - in een ander gedicht - geen schoonheids prijs. En wat hij - dichtend over een mol - bedoelt met 'door zijn droge witte graaf- handjes glijdt katholiek de humus' is nogal duister. Je kunt vermoeden dat het te maken heeft met geen voor uitzicht hebben in de stroeve duisternis, waarvan verder sprake is. De dichter is de veertig gepasseerd en denkend aan zijn vader, besluit hij in Pro Memorie: nu leer, dat ik tot aan de periferie licht van zijn schaduw ben, en zelf schaduw, tot in het diepst van mijn ik.... Scha duw"! En het gedicht dat Gemengde Tijd opent be sluit met: „ik ga steeds njeer/ over de onzichtbare brug die zich/ achter mij af breekt".,; Bitter hafd' het eerder al geklonken: „Zie je dat,/ is wat me interesseert, niet eens/ of je nooit meer van me houdt als ik alleen/ maar alleen kan zijn, maar wat er van me wordt/ als het daar niets doet dan regenen, de kat/ haar blinde kinderen bij ons in bed legt,/ we ruzie hebben of tv kijken...,?" Dat gedicht gaat dan ver der met 't (bijbelse) hijgende hert! Het bijbels-mythische heeft Hamelink geboeid, maar in het gedicht Metafy sische Poëzie spreekt hij zijn afkeer - op een dubbelzinni ge manier - uit van meta physical poetry. Hij lost zelfs zijn zijnsgrond op ifi een apocalyps als 'de groot ste en laatste ontgoocheling' (Apocalyps Now). „Het on denkbare is dóódsimpel, een formule./ En voor ons, die het niet zullen navertellen';/ zelfs van geen enkele bete kenis"... En aan journalist Gerard van den Boomen draagt hij hét gedicht 'Nega tieve theologie' op. Over het ondenkbare gesproken. We weten niets over God; zelfs Thomas met zijn Summa kwam er niet uit, consta teert hij daarin. Om tevens te veronderstellen: „wie weet werden zij die knielen misleid...' God is en blijft dood en zijn remplacant werd, als hij al is geboren, niet aangegeven. „Moet een mens niet slecht geloven/ wat hij met ogen ziet? Ik blijf het antwoord schuldig./ Ik twijfel aan de zaal, aan mezelf./ Misschien is zelfs de deur/ met het rood- opgloeiend woord EXIT een illusie/ en alleen de muur echt", aldus zjn weinig op wekkend geluid. Is er dan geen enkele per spectief? Is het de zwarte vrouw, wier glimlach voor goed verlegen maakt? (uit: Het Sublieme), of de alliefde voor het troubadourskind Blanceflour? (uit: Palme) of een engel van bloesempuin? (uit: Contraclau). Jacques Hamelink hoort alleen de misthoorn, die droeve melo dieën laat klinken. Maar ook triestheid kan mooi zijn. Het risico blijft echter, want: ....„ook de instinctieve forel, opzij/ van zijn steen bij de stroomdraad gereedstaand,/ weet op het beslissende mo ment niet/ of hij naar het le vend insekt hapt/ of naar de naaldachtige imitatie..." Jacques Hamelink: Ge mengde Tijd (uitg. De Bezige Bij - 32,50). Het literaire klimaat in Nederland en nog veel meer leesvoer Door Dirk Vellenga Uit de overzichten van de Nederlandse uitgevers valt op te maken dat er dit najaar genoeg valt te lezen. Het aanbod is niet overweldigend en zeker niet verrassend, maar voor de liefhebbers valt in de categorie oorspron kelijk Nederlands en de buitenlandse (vertaalde) sector heus nog wel wat te beleven. Tom van Deel, Nicolaas Matsier en Cyrille Offer mans hebben zich gewaagd aan 'Het literaire klimaat in Nederland, 1970-1985' (bij De Bezige Bij), een bundel es says over de hedendaagse li teratuur, die hier en daar wel wat blauwe plekken zal veroorzaken. Bij De Bezige Bij veschij- nen ook 'De zegelring', een novelle van Willem Frederik Hermans en 'Leven is wat ze vroeger deden', een verha lenbundel van Ischa Meyer. Van Cees Nootenoom ver schijnt 'een vertelling' met de titel 'In Nederland' (bij De Arbeiderspers) en van Harry Mulisch de Huizinga- lezing 1984 (Atheneum). Heere Heeresma viert dit najaar dat hij dertig jaar schrijver is en brengt 'Wor tel en tak' (bij Villa) uit, 'gruwelijke verhalen uit een wereld vol verschrikking'. De verfilming van zijn 'Een dagje naar het strand' zal binnenkort in de bioscopen te zien zijn. Martin Hartkamp, die in dinand Dinkgraaf, 'een klei ne journalist van midden vijftig'. Haasjt - 'Pierre Janssen Cees Nooteboom. 1982 indruk maakte met 'Twee overkanten', komt nu met 'Een laatste oordeel' Bert Bakker). Van Kees Fens komt de verzameling essays 'De tweede stem' (Querido), van Anja Meu- lenbelt 'Alba' (Van Gennep) - FOTO'S AHCHIEF DE STEM en van Boudwwijn Büch 'Weerzien' (Arbeiderspers). Meulenhoff biedt 'Verza meld werk' van Cola Debrot. 'In alle onschuld' is de titel van de nieuwe roman van Alfred Kossmann (bij Que rido), een verhaal over Fer- De persoonlijke waarne mingen en mijmeringen, vooral op kunst-gebied, van Pierre Janssen staan in 'Haasje met bewegende oren' (bij Villa). Pieter La- keman, zondag nog op de tv te zien in 'RUR', schreef 'Het gaat uitstekend', over 'zwen del en wanbeleid in het Ne derlandse bedrijfsleven'. Hij probeert uit te leggen dat ambitieuze eigenschapen van topondernemers grote concerns ten onder doen gaan. Den Uyl werd onlangs 65 en aan hem wijdden Vincent Mentzel (foto's) en Joop van Tijn (tekst) het boek 'Joop den Uyl' (De Haan). J. Zwaan en anderen verzorg den 'De zwarte kameraden - Een geïllustreerde geschie denis van de N.S.B.' (Van Holkema en Warendorf). Opvallend is de aandacht voor gedetailleerde be schrijvingen van stukken historie in de stijl van 'Mon- taillou' en 'De naam van de roos'. Van Emmanuel Le Koy Ladurie (van 'Montail- lou') verschijnt bij Bert Bakker 'Het carnaval van Romans' (Van Maria Licht mis tot Aswoesndag 1579- 1580). Hij neemt ons mee naar de stad Romans, waar traditionelefeesten en wed strijden leiden tot een bloed bad, omdat revojutionaire krachten botsen met oerou- Doris Lessing de waarden. Verschillende carnavalssymbolen krijgen in het boek van Le Roy La durie èen nieuwe inhoud. Dieper en aahgrijpender dan 'De naarp van de roos' is volgens de aankondigingen 'De hemel tegemoet! (Bert Bakker) van John Fuller, een 46-jarige Engelse dich ter en Oxford 'don'. Het boek gaat over een eiland voor de kust van Wales waar zoveel pelgrims hun heil zoeken, dat een afgezant van de bis schop ter plaatse poolshoog te moet. komen nemen. Twéé boeken zijn aange kondigd van Doris Lessing. 'De verzoeking' (The Temp tation of Jack Orkney) ver schijnt bij Goossens en 'Honger' (met verhalen uit Afrika) wordt in het voor jaar uitgebracht door Bert Bakker. Ook John Updike is twee keer vertegenwoor digd, met 'Rabbit is rijk', deel drie in de Rabbit-reeks, en 'De witte wijven van eastwick', een lichtvoetig verhaal over moderne hek sen (bij Villa). Van wijlen Julio Cortazar verschijnt 'We houden zo van Glenda' (Meulenhoff), van Michiel Tournier 'Gilles en Jeanne', van Breyten Breytenbach 'Mouroir' (Meulenhoff), van Isaac Bashevis Singer 'De boete ling' (Arbeiderspers) en van William Golding, Nobel prijswinnaar in 1983, 'De pa pieren man' (Villa). Truman Capote die on langs overleed, wordt door de Arbeiderspers geëerd met 'Een kerstherinnering'. 'Eenvoudige genoegens' heet de verhalenbundel van Jane Bowles (bekend van Het Tuinhuis), die door De Bezi ge Bij wordt uitgebracht. Tenslotte: Susan Sontag met 'In het teken van Saturnus' (Villa), met essays over onze samenleving; James Miche- ner (van Centennial) met 'Polen', roman over de strijd van het Poolse volk door de eeuwen heen (Van Holkema en Warendorf); Harvey Cox met 'Religie in de stad van de mens' (Ambo), het ver volg op het succesvolle 'De stad van de mens' uit 1965. Muziekagenda 1985 (uitg. De Mandarijn, Gorinchem - 15.-1 'Het Jaar van de Muziek', je moet er maar op durven ko men, schrijft Frans Brüggen, als inleiding op deze eerste uitgave. Niet alleen is het zo veelste herdenkingsjaar be dacht, ook aan de specifiek ge heten agenda's is er weer een toegevoegd. Michiel Vergeest uit Nijmegen stelde hem sa men, zodat je voor het Europe se jaar van de muziek 1985 da gelijks op vijf spaarzame re gels je notities kunt maken, doorspekt met 25 componis tenportretten uit het ijzeren repertoire. Verder bevat deze agenda, ais zoveel soortgelijke uitgaven, erg veel informatie waarvan je je afvraagt of het niet overbodig is: astronomi sche verschijnselen, blaasin strumenten, muziekbegrippen, opera-overzicht, toonsoorten etc. Informatie die muzieklief hebbers doorgaans opzoeken in naslagwerken. Maar ook inlichtingen over muziektijdschriften in Neder land en België (dit land is er niet consequent bij betrok ken), muziekbibliotheken, mu- ziekmusea, conservatoria, concertzalen, beroepsorkesten en -ensembles (we missen die uit HBO), componistenalfabet (enkel met geboorte- en even tuele sterfdatum; zoals 'Daan Manneke 1939 Kruiningen'. Maar waar is hij te bereiken?). De lay-out van het boekje, met zijn afgeknepen bladspie gels, is niet zo denderend. Het formaat houdt het midden tussen een bureau-agenda en een notitieboekje. Tenslotte geeft deze muziekagenda ook nog een overzicht van 'belang rijke muziekevenementen de cember '84-'oktober '85; met b.v. de Missa in die Festo van Diepenbrock door HBO, BBC- mannenkoor en Groot Om roepkoor op 6 september in Den Bosch, de Nationale Draaiorgeldag op 19 mei in Arnhem en het voorlopig pro gramma van het Holland Fes tival '85, waarin Mauricio Ka- gel centraal zal staan. Vrouwenagenda 1985. Sa menstelling Marjo van Soest en Marian Husken. Uitgeverij SARa-f 12,95). De vrouwenagenda van 1985 presenteert zich in het teken van de humor. De feministi sche beweging kreeg vaak het verwijt te horen, dat enig ge voel voor humor ontbrak. De ze agenda voldoet nu ruim schoots aan deze behoefte, maar niet zonder glasheldere analyses over de vaak verpak te agressie in humor. Wat te denken b.v. van de man, die aan zijn vriendin vertelt (ove rigens tegen haar zin), op wel ke vrouwen hij valt: „Ik val op een vrouw, die geestig en in telligent is, opgaat in haqr wérk, iets van haar leven maakt,.... en dat allemaal op wil geven voor mij!" De agen da bevat een aantal teksten, cartoons en strips, alsmede en kele gedenkwaardige data, adressen en zelfs een men- struatiekalender. Wist u b.v. dat Nijenrode pas sinds een vrouwenbewe ging in 1970 meisjes als stu denten toelaat? Verder blijkt dat landelijke groepen rond allerlei problemen als b.v. WAO-vrouwen, pillenversla- ving, seksuele ervaringen, zich steeds meer organiseren en uitbreiden en dat de vrouwen beweging in Friesland zeer ac tief is? Deze vrouwenagenda ge tuigt van een groeiend en ge zond zelfbewustzijn. Ze is zelfs ook steviger uitgegeven; het papier drukt niet meer door, zoals bij de vorige! Hedy d'An- cona attendeert terecht dat door dit zelfbewustzijn de hu mor weer kan, zonder dat de vrouwenbeweging zich ermee laat afschepen! Ook aan Den Uyl en Mient Jan Faber wor den niet doortdurend dij enkletsers gevraagd, merkt ze op. Bij veel vrouwen en meis jes is de vrouwenagenda nog onbekend, maar ze is echt de moeite waard en bijna overal verkrijgbaar. M.E. AD KOOLWIJK e.a.: OUDI AMBACHTEN (uitg. Het Spectrum - 39,90). Een mooi gemaakt boel over '21 handwerkslieden ir het automatiserenstijdperk' Het thema is in dubbel opzicht wat traditioneel uitgewerkt Ambachten die onder meei aan de orde gesteld worder zijn: de zadelmaker, schoen maker, tingieter, molenbou wer, boekdrukker, smid, zeil maker, kleermaker, kantklos- ster en sigarenmaker. In deze tid van werkloosheid zouden er heel wat andere vakken, die onder meer die werkloosheid veroorzaken, onder de loep ge nomen kunnen worden. Bo vendien worden verschillende van de behandelde vakken niet meer zo uitzonderlijk nu kleinschaligheid en ambachte lijkheid met de hand weer in trek komen. Er is zelfs van een grootschalige opleving sprake. Jan de Roode, die met Kees Tukker en Ad Koolwijk de teksten schreef, merkt dit trouwens ook op in de inlei ding. Het zijn vooral de mooie en rake kleurenfoto's van George Burggraaf, die het boek tot een plaatjes/kijkboek maken, barstensvol met de door De Roode vermaledijde nostalgie. De tekst van de drie journalisten van het tv-pro- gramma 'Van gewest tot ge west' is - wat verwacht mag worden - tamelijk zakelijk. De reeksen kleine zwart-wit fo to's, die de ambachtsprocessen laten volgen, zijn instructief. Het is een fijn boek. Jam me: dat het toch nog veertig gul den moet kosten. TOM ROWLAND: BEHOUI EN HERSTEL VAN ANTIES (uitg. H. Recht-ƒ29,50). Een Nederlandse vertaling en bewerking van A-Z guide to cleaning and renovating antiques. Antieke stukken on derhouden of herstellêr vraagt geduld, goed mate riaalgebruik en niet mindei fijngevoeligheid. Dit boek gaal vooral in op technisch onder houd. Op beknopte wijze wordt in deel één informatie gegeven over onderhoud en herstel, materialen en technie ken; zoals van aluminium bamboe, barnsteen, been, boe ken, borduurwerk, camel email, glas, ivoor, juwelen klokken, lijsten, meubels en vele anderen. De informatie heeft betrekking op het onder houd met- materialen die geëi gend zijn en op herstel (welke lijmsoorten e.d.) van betrekke lijk kleine mechanische man kementen. Het met leder be kleden van een bureau, het po litoeren en reinigen van hout. pen en gatverbindingen ma ken, repareren van porselei nen poppen e.d. Wel wordt verteld hoe je schilderijen kunt herstellen, maar geadvi seerd wordt om dit aan een vakman over te laten. Er zijn grenzen. In deel twee worden middelen en materialen om schreven (bleekmiddelen, fun- giciden, houtconserverings middelen, lijmen, smeermid delen e.d.). In deel drié volgen wat adressen van firma's, die materialen leveren. Een han dig boekje. GERARD WALSCHAP VERTELSEL VAN DE ACHT BROEDERS (uitg. Standaard -ƒ11,50). De vierde druk van twet verhalen, die maatschappij kritisch willen zijn. Het titel verhaal, een parabel rond ach' broers, die staan voor de bood schap dat mensen elkaar als broeders moeten helpen wordt gekenmerkt door eer simpele verteltrant; heel ef fectief. Inhoudelijk raak! Walschap af en toe verstrik! in zijn verstelsel, hetgeen nog méér het geval is bij het twee de hakketakkerige verhaal 'Van een olifant die struikro ver werd', een parabel ovet wat te doen met verschiller tussen arm en rijk, blank en zwart, mens en dier. Toch wel een aardig boek. Op de BoekenGids-pagi- na van 6 september plaatsten wij een bespre king van de dichtbundel 'Ik een vogeltje in de wei' van Enno van der Eer den. Wij moeten beken nen dat deze bespreking per ongeluk en geheel ten onrechte in onze kolom men terecht is gekomen. Er bestaat geen dicht bundel die deze titel draagt. Wij bieden ge noemde Enno van der Eerden hierbij onze excu ses aan.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1984 | | pagina 21