ENNOTA financiën economie belastingen
Voorzichtig optimisme over economie
Ruding: veel financiële tegenvallers
DE BEGROTING
IN CIJFERS
GELD VOOR
JEUGDBANEN
HARDE AANPAK
VAN FRAUDE
Bezuinij
voor een
uit social
GROEI EXPORT GAAT VOLGEND JAAR WEER DALEN
Nieuw stelsel ziektekosten
Rentelast
loodzwaar
I i I
iwwwimwwrow
500 banen SOCIALE PREMIES GAAN OMLAAG
Aftrek
verkoop
woning
Deetman:
Toch
schoolgeld
M 2
WOENSDAG 19 SEPTEMBER 1984
m
DE WERKLOOSHEID (augustus 1984)
»Ap
flWITOfWWWl
weg bij ptt Extraatje voor ondernemers: 1,5 miljard
Lokaal
bellen duurder
DE BELASTING-en PR
=1 BELASTINGEN
an
ONZE SCHULD
ONTWKJCBJNO NATIONAL! SCHULD
JMnmnlBi**nbuM6rtM)
pa
200
SS
100
100
170
100
140
120
100
00
80
40
ao
177
=2
=2
146
n
us
1
SS
SS
100
n
£2
u
n
1
n
n
n
g
n
1000 1001 1002 180® 1064
p6ruMmo
„HET is verheugend te constateren dat er sprake is van een keer ten
goede.
De iets rooskleuriger economische vooruitzichten op de korte termijn betekenen
echter niet dat het door dit kabinet ingezette beleid niet verder zou moeten worden
doorgevoerd. Het herstel versluiert de structurele onevenwichtigheden, maar ze
blijven ondanks de geconstateerde verbeteringen bestaan".
„HET meest dreigende aspect
van deze jaren van exorbitan
te tekorten betreft de snel stij
gende last van rente-en aflos
singsbetalingen".
Minister Ruding (Financiën)
in het voorwoord op de Miljoe
nennota, wordt in deze opvat
ting bijgevallen door het Cen
traal Planbureau: „Zeer hard
nekkig blijft het probleem van
de sterk stijgende rentelasten
voor de overheid, waardoor
andere uitgaven bij voortdu
ring worden verdrongen".
De schuld van het Rijk steeg
van 33 miljard gulden in 1973
tot ongeveer 200 miljard gul
den in 1984. De rente over die
schuld van 1,4 procent van het
nationaal inkomen in 1973 tot
4,9 procent in 1984 (24,4 miljard
gulden), volgend jaar loopt zij
op tot 5,6 procent (26,8 miljard
gulden).
Ruding waarschuwt dat als
er niets verandert de rentelast
zal stijgen tot „een ondragelij
ke omvang" van 7,7 procent in
1990 en zelfs 8,8 procent in 1993.
Voor hem reden te meer om
het saneringsbeleid voort te
zetten.
„Daarnaast doet zich de ex
plosieve ontwikkeling van de
financieringsbehoefte (de som
van financieringstekort en af
lossingen) voor. Actie nü voor
komt bijna onoplosbare pro
blemen later, problemen die
dan zullen leiden tot verdere
verdringen van de overige
overheidsuitgaven en tot ho
gere belastingen om de stij
gende rentelast te kunnen be
talen".
Voorzichtig optimisme in de stijgen wel, Maar de overige
Miljoenennota, maar het heeft bestedingscategorieën niet.
het kabinet niet verleid tot Daardoor komt er nog geen
minder strakke bezuinigingen. ejncj aan de onevenwichtige
In de verkenningen van het ontwikkeling van onze econo-
Centraal Plan Bureau over de mje die sterk export-gericht
toestand van de economie en js
de te verwachten ontwikke- Minister Ruding tilt niet zo
lingen als gevolg van buiten- zwaar aan die onevenwichtig-
landse gegevens en hier te he id. Hij erkent dat de binnen
voeren beleid, heeft het kabi- landse consumptie vooralsnog
net evenmin aanleiding gezien geen bijdrage levert aan de
voor beleidswijzigingen. groei van de economie en dat
Het CPB begint direct met die groei vooral moet komen
waarschuwingen: het is wei- van de buitenlandse afzet en
nig aannemelijk dat de pro- de investeringen. Maar hij
duktie in de VS in hetzelfde ontkent dat daardoor een on-
tempo als dit jaar (6,5 procent) gewenste tweedeling in de
blijft stijgen. Verwacht wordt economie zou ontstaan tussen
een groei van 3 procent. Het is een omvangrijk stagnerende
een dubieuze veronderstelling sector gericht op de binnen-
dat de koers van de dollar zal landse markt en een groeiende
dalen. Daartegen pleit de hoge exportsector. „Dat is in strijd
rentestand, die waarschijnlijk rnet de economische werke-
nog zal stijgen. Dat remt de lijkheid".
groei af. De voornaamste CPB-ra-
De verwachting is dan ook mingen voor 1985 in vergelij-
dat de lichte groei van dit jaar king met 1984 zijn:
zich in 1985 niet voortzet. (veranderingen in procenten)
Specifiek voor Nederland 1984 '85
verwacht het CPB, op grond volume wereldhandel8 5
van het uitgezette beleid en overheijjSjnvesterjngenj
buitenlandse invloeden, ook investeringen woningen0 -1.5
een groeivertraging, die zich arbeidsduur bedrijven-1,7 -2,7
zal vertalen in een daling van
de export. Maar die neemt Deze en andere veronder-
sterker toe dan het volume stellingen leveren de resulta-
van de nationale bestedingen. ten op zoals ze in de tabel
De bedrijfsinvesteringen rechtsboven staan vermeld:
STAATSSECRETARIS Van der Reijden (Volksgezondheid)
hoopt op 1 januari het nieuwe stelsel van ziektekostenverzeke
ringen te kunnen laten ingaan.
Samen met het voortzetten van maatregelen als beddenreduc
tie, bouwstops, verschuiving van gelden naar eerstelijnszorg en
minder voorzieningen, moet deze ingreep 1,2 miljard gulden op
leveren. In 1986 mogen de kosten van de volksgezondheid niet
meer stijgen.
Op hoofdlijnen is het kabinet akkoord met dat nieuwe sys
teem, dat naast een ziekenfondsverzekering een beperkt eigen
risico en verplichte bijverzekering kent.
DEZE cijferopstelling laat in een oogwenk zien hoe
het dit jaar gesteld is met inkomsten en uitgaven van
de overheid (rijk, provincies en gemeenten) en hoe de
verwachtingen zijn voor volgend jaar.
MINISTER Ruding (Finan
ciën) maakt zich grote zorgen
dat hij een aantal uitgaven
nog niet in de hand kan hou
den. Daardoor wordt een groot
deel van de bezuinigingen te
niet gedaan. Elk jaar weer
wordt de schatkistbewaarder,
ondanks zijn strenge beleid,
geconfronteerd met automati
sche forse overschrijdingen
van door het parlement goed
gekeurde uitgaven.
Sinds de indiening van de
Miljoenennota 1983 konden
door beleid (bezuinigen en ex
tra geld uitgeven) de voorziene
uitgaven op de begroting voor
1985 met 11,5 miljard gulden
verlaagd worden. Maar de uit
gaven die (nog) niet door be
wust beleid beïnvloed konden
worden stegen met 6,5 miljard
gulden.
Als van de doorgevoerde be
zuinigingen van 17 miljard
gulden de uitgaven voor
nieuw beleid, voor grotere
werkloosheid dan geraamd en
voor niet beïnvloedbare tegen
vallers worden afgetrokken,
dan blijft er maar 5 miljard
gulden van de bezuinigingen
over. Dat is minder dan één
derde van het totale ombui
gingsbedrag.
Vooral regelingen die ge
koppeld zijn aan de hoogte van
het inkomen (huursubsidies,
studiefinanciering) veroorza
ken een 'weglek-effect'. Wor
den door bezuinigingen of
loonmatiging de inkomens la
ger, dan stijgen de bedragen
die op grond daarvan worden
uitgekeerd.
Vier inkomens-gebonden
regelingen (huursubsidies,
woningbouwsubsidies, bij
stand thuiswonenden en stu
diefinanciering) waren teza
men met de exportkredietver
zekering, de steeds duurder
wordende Oosterscheldedam
en de alsmaar oplopende 'con
tributie' aan de Europese Ge
meenschap de schuld van 3,8
miljard gulden aan tegenval
lers op een totaal van 6 mil
jard gulden aan begrotings-
Ook laten ze zien hoeveel we
procentueel met ons allen
moeten betalen aan belastin
gen, premies en tarieven. Dat
vormt tezamen de collectieve
lastendruk. Van elke gulden
die in Nederland verdiend
wordt gaat meer dan de helft
naar gemeenschapsvoorzie
ningen.
De ontvangsten en uitgaven
van het rijk worden weerge
geven in miljoenen guldens.
De overige cijfers staan voor
procenten van het netto natio
naal inkomen (NI). Dat is de
waarde van wat we tezamen
in Nederland produceren
(overheid, industrie, diensten)
plus de waarde van Neder
landse produktie in het bui
tenland en buitenlandse pro
duktie in Nederland.
Het netto nationaal inko
men bedraagt in 1985 ruim
350 miljard.
Ontwerp
Vermoedelijke
Ontwerp
begroting '84
uitkomst '84
begroting '85
uitgaven rijk
162.656
162.834
164.245
ontvangsten rijk
126.782
131.665
134.803
tekort rijk
35.874
31.169
29.442
tekort in NI
10,5
8,9
8,2
tekort incl.leningen
10,9
9,3
8,5
tekort gehele overheid
12,1
10,5
9,7
belastingdruk
28,7
28,4
27,9
premiedruk
23,9
23,4
22,3
tarievendruk
2,4
2,6
2,4
totale lastendruk
55,0
54,4
52,6
overschrij dingen.
Ruding laat het er echter
niet bij zitten. Hij kondigt aan
dat:
de verzekering van export
kredieten duurder wordt; in
1982 werd nog 200 miljoen gul
den schade vergoed, in 1984
wordt dat ruim 1 miljard gul
den;
de gemeenten bijstandsuit
keringen aan thuiswonenden
moeten verhalen op de ex-
echtgenoot. Het nihil-beding
(afzien van alimentatie en be
roep doen op de bijstand)
wordt afgeschaft;
de regeling voor de indivi
duele huursubsidie verder zal
worden aangepast;
x 1000
oooooooóooooooot
ooooooooo
oooeoooooooooooooooo
0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500
I Openstaand* «raag naar parson**!
550 600 650 700 750 800 850 900
BINS
HET aantal banen bij de PTT |f V
HET aantal banen bij de PTT
neemt volgend jaar met onge
veer 500 af. Weliswaar is er
volgens de begroting meer
vraag naar de diensten van dit
staatsbedrijf, maar is het ba
nenverlies het gevolg van de
invoering van nieuwe technie
ken. De teruggang vindt met
name plaats bij de telefoon
districten en de Postcheque-
en Girodienst.
Bij de PTT zijn er in 1985 to
taal 88.206 banen beschikbaar,
waaronder ook de deeltijdba
nen gerekend worden.
De PTT verwacht een beter
bedrijfsrendement bij de Tele
communicatie, maar een
slechter resultaat bij de Post.
GEEN gezond herstellend be
drijfsleven zonder herstellen
de overheidsfinanciën. Dat
zegt minister Ruding (Finan
ciën) ter verdediging van de
rijksbegroting, waarop aan de
ene kant voor 9,3 miljard gul
den wordt bezuinigd en aan de
andere zijde anderhalf mil
jard gulden wordt uitgetrok
ken voor lastenverlichting
voor het bedrijfsleven. Want
ondanks de opgetreden verbe
teringen is de financiële situa
tie van het bedrijfsleven nog
steeds zwak.
Reeds nu kondigt Ruding
aan, dat de vennootschapsbe
lasting in 1986 met één punt
verlaagd wordt tot 42 procent.
Dat wordt al in 1985 bij wet
vastgelegd.
De lastenverlichtende
maatregelen voor 1985 vallen
uiteen in drie groepen: fiscaal,
verschuiving van sociale pre
mies van werkgevers naar
werknemers en lastenverlich
ting via de rijksbegroting.
De fiscale maatregelen zijn:
belastingvrije aftrek van 10
procent van de verkoopwaar
de van de eigen woning bij
verhuizing voor een andere
werkkring;
uitbreiding ondernemings
vrijstelling in de vermogens
belasting;
verdubbeling van de zelf
standigenaftrek voor starten
de ondernemers tot 2.000 gul
den;
verdubbeling van de divi
dendvrijstelling tot 1000 gul
den om particulieren te stimu
leren in Nederlandse onderne
mingen te gaan beleggen.
Het zwaartepunt in de las
tenverlichting ligt echter niet
op belastingmaatregelen,
maar op de de sociale premies.
De werkgevers hoeven 1,3 mil
jard gulden minder sociale
premies te betalen. Hiervan
wordt een belangrijk deel af
gewenteld via de ziektewet.
Over de uitkeringen bij ziek
tewet moeten de werknemers
de premie zelf gaan betalen.
Op de rijksbegroting wordt
een bedrag van een kwart mil
jard gulden bezuinigd om die
vervolgens door te sluizen
naar het bedrijsleven. Een
deel hiervan wordt gebruikt
om de lastenverzwaring als
gevolg van de afschaffing van
de Bijzondere Regionale Toe
slag in de WIR (Wet Investe-
rings Rekening) te compense
ren. Het regionaal beleid
wordt hierdoor versterkt met
100 miljoen gulden voor 1985
en 1986. Bovendien krijgen de
boeren extra steun wegens va
luta-verlies op landbouwpro-
dukten, een opkoopregeling
voor melk en tegemoetkoming
in de keuringskosten tot een
bedrag van 80 miljoen gulden.
Daarnaast wordt er compen
satie gegeven voor cursussen
in het midden- en kleinbedrijf.
loonsom per werknemer
in bedrijven
volume particuliere consumptie
volume investeringen
bedrijven (excl.woningbouw)
volume goederenuitvoer
produktievolume bedrijven
reeel beschikbaar
nationaal inkomen
prijzen particuliere consumptie
kosten levensonderhoud
gezinnen
reëel vrij beschikbaar
inkomen (modale werknemer)
geregistreerde werkloosheid
0,5-
-0,5-
4 -
6,5-
2 -
2 -
3.5-
383,5-
-0,5 8 0-
830.000 -
0 40,5
0.5 41
5
5
2
1
1,5
2,5
830.000
Het CPB wijst met nadruk op het onzekerheidselement dat
eigen is aan ramingen. Een extra waarschuwing plaatst het bij
de veronderstelde hoogte van de geregistreerde werkloosheid
„Zij berust voor een deel meer op een veronderstelling dan op
een voorspelling."
DE overheid wil volgend jaar bijna 45.000 jongeren
aan een (tijdelijke) baan helpen. Dat kost 1,3 miljard
gulden.
Bijna de helft daarvan is
bestemd om in 'eigen huis'
werk te scheppen; de rest
maakt deel uit van het zogehe
ten Industrieplan van de com-
missie-Wagner en komt in de
particuliere sector terecht.
Bij de overheid en in de col
lectieve sector (gezondheids
zorg, welzijn, openbaar ver
voer) wordt de arbeidstijd
verkort met 1 procent. Dat
moet 20.000 jongeren aan de
slag helpen. Een groot deel
daarvan (13.000) krijgt een
vaste baan in de vorm van een
groei-of deeltijdbaan, begin
nend bij 20 uur en oplopend tot
32 uur per week. De rest wordt
opgevuld door leerovereen
komsten.
Voor de realisering van
leerlingenplaatsen en -banen
heeft het kabinet 122 miljoen
gulden uitgetrokken. Bijna 108
miljoen gulden komt ten laste
van de begroting van Sociale
Zaken, 55 miljoen gulden haalt
Sociale Zaken uit de arbeids-
TIEN procent van de verkoop
waarde van een woning mag
worden afgetrokken van het
belastbaar inkomen. Over dat
bedrag wordt geen belasting
geheven. De regering stelt de
ze maatregel voor om de ar
beidsmobiliteit van werkne
mers te bevorderen.
Om in aanmerking te ko
men voor deze regeling moe
ten aan een aantal voorwaar
den worden voldaan. Zij geldt
voor hen die moeten verhuizen
voor de vervulling of aan
vaarding van een andere
functie.
Hoewel de regeling nog on
derwerp van beraad is binnen
het kabinet moet de afstand
minstens 50 kilometer bedra
gen. Ook wordt er een maxi
mumgrens aan het belasting
vrije bedrag gesteld. Het af
trekbare bedrag is ongeveer
gelijk aan het totaal van nota-
riskosten en overdrachtsbe
lasting.
voorwaarden voor de collec
tieve sector.
Met dit plan lost de overheid
haar toezegging in om tot 85
procent herbezetting van
opengevallen plaatsen in
'eigen huis' te komen. In vol
gende jaren moeten alle open
gevallen plaatsen worden be
zet.
Onderwijs helpt 8.400 jonge
ren (tot 32 jaar) volgend jaar
aan een 32-uursbaan op tijde
lijke basis, te betalen uit een
gedeelte van het 'herbezet-
tingsgeld'. Over de rest van de
invulling praat minister Deet-
man nog met de bonden. On
derwijs en Landbouw probe
ren verder nog een uitbreiding
van het aantal stageplaatsen
in het beroepsonderwijs tot
stand te brengen.
Een belangrijk ijzer in het
vuur van de overheid is het
banenplan via het rijksuit
zendbureau START, dat 16.000
jongeren tijdelijk (voor maxi
maal twee jaar) onder dak
brengt. Dat kost 100 miljoen
gulden.
Een doorlopend werkgele
genheidsprogramma in de
bouw levert tot slot nog eens
naar schatting 5.000 banen op.
De werkgelegenheid zal vol
gend jaar overigens niet meer
stijgen, maar een echte daling
is ook nog niet te verwachten.
Dat heeft onder meer te ma
ken met het feit dat het aantal
jongeren en vrouwen dat
nieuw is op de arbeidsmarkt
hoog blijft. Door de groei van
de economie stabiliseert de
werkloosheid zich evenwel op
830.000
VANAF medio 1986 kan een
telefoonabonnee niet meer on
beperkt bellen binnen de ge
meentegrenzen van ziJ"
woonplaats. In Amsterdam.
Rotterdam en Den Haag is dal
begin januari 1986 al niet meer
mogelijk.
Het nieuwe tarief bedraagt
1 'tik' per tien minuten na zes
uur s'avonds en voor die tijd 1
'tik' per vijf minuten. Deze
wijziging levert de PTT jaar
lijks ongeveer 30 miljoen gul
den op.
DE regering zet de actie tegen belastingontduiking
onderminderd voort. Zo krijgen verenigingen, stich
tingen en andere niet-belastingplichtige instelling®
bij wet de verplichting gegevens te verstrekken en n
boekhouding over te leggen van belastingheffing va
derden.
slagen achteraf op a''II\entft.
tie-uitkering en bijstands"'
kering is een wet in voorbe
ding om loonbelasting d
in te houden op het gezam
lijke bedrag van bijstands- i
belaste- alimentatie-u
rl"n het kader van de bestrij
ding past ook een versclier
ping van de facilite:Heren
overgang van landgoed
door schenking, vererv:mg
volgens de Natuurschoon*
Daartoe zullen deze wet
wet vermogensbelasting
den gewijzigd. .jnct
Tenslotte komt het ka»
binnenkort met een wets
stel voor internationale
standsverlening bij deci
van belastingen als uit
van een EG-richtlijn. D
regelt ook de dubbele j
tingheffing.
Daaronder vallen ook die
genen bij wie de ondernemer-
sadminstratie van een ander is
ondergebracht. Zij worden
verplicht die administratie
over te leggen. Ook wordt
schriftelijke opgave verplicht
van bepaalde betalingen, an
ders dan die voor de inkom
stenbelasting geldt.
Tevens is een wetsvoorstel
in voorbereiding dat de admi
nistratieve verplichting voor
ondernemers nader regelt.
Ook is de regering van plan de
administratieve en strafrech
telijke sancties op belasting
ontduiking te verscherpen.
Dat geldt in het bijzonder voor
werknemers, die onbekend
wensen te blijven voor de be
lastingdienst en om die reden
de werknemersverklaring niet
of onjuist invullen.
Ter voorkoming van aan-
In n*tto nationaal inkomen
1062 1963
DE sociale zekerheid moi
kwart van de totale bezu:
worden de WW-, WWV-
laagd tot 70 procent van he
gaat het wettelijk ziekeng
naar 75 procent en worden
Op die manier moet de so
ciale zekerheid 2,5 miljard
gulden goedkoper worden. Dat
bedrag zal nog hoger worden
als in de loop van het jaar het
gehele zekerheidsstelsel wordt
herzien.
Uitkeringstrekkers zullen -
met uitzondering van langdu
rig werklozen die ouder zijn
dan 50 jaar - er opnieuw op
achter uitgaan. De werklozen
boven 50 jaar worden enigs
zins ontzien om te voorkomen
dat zij op het niveau van de
.bijstand terecht komen. Het
gaat hierbij om mensen die in
de loop van komend jaar 2,5
jaar of langer werkloos zijn.
De WWV-uitkering die zij nu
nog ontvangen zal dan ook
blijven bestaan.
Het 'bezuinigingsplaatje'
voor de sociale zekerheid ziet
er als volgt uit:
de uitkeringspercentages
WW, WWV en WAO gaan
naar 70 procent, opbrengst 2,15
miljard gulden;
tegelijk worden de eerder
doorgevoerde dagloonkortin
gen verrekend, waardoor de
opbrengst weer met 1,05 mil
jard gulden daalt. Netto
'winst' 1,1 miljard gulden;
het uitkeringspercentage
van de Ziektewet gaat naar 75
procent, opbrengst 0,4 miljard
gulden;
OOK voor 12- tot 16-jarigen
zai. met ingang van het
schooljaar 1985-1986, school
geld betaald moeten worden,
«et kabinet wil deze maatre
gel, die 140 miljoen gulden per
jaar zal opleveren, alleen in-
?eren uit financiële overwe
gingen. De heffing zou slechts
een of twee jaar van kracht
hoeven te zijn.
Het kabinet heeft lang ge-
0Pnieuw met het
noolgeld-plan te komen. De
iweede Kamer en de Raad
Ho tate hebben zich al eer-
r tegen het plan verzet. Het
woÜL voor leerplichtigen
vivf -de helft van het tarief
"'et-leerplichtigen,
mof de Kamer niet instemt
mf„- f schoolgeldvoorstel, wil
ver.'n^ Deetman (Onderwijs)
svw beginnen met het
wttem van eigen bijdragen,
een ^"y°°r hij eerder dit jaar
biia? indiende. Dan zal een
Ee Per leerling van on-
Dinit r.15 Procent van de ex-
WwdenelaSt0n betaald moeten
akl'w'endien dreigt Deetman
«alternatief voor het school-
colwmet verhoging van het
a,£en schoolgeld vanaf
van ^ber 1985. De verhoging
tevoiiif ooHegegeld kan dan
Jaar ('n het studie-
Voerin ingaan met de in-
teem, van het nieuwe sys-
w Y'an studiefinanciering,
do „„i O® minister betreft mag
Perkt eldheffing ook be-
H Worden tot 1 of 2 jaar.
bèrtra ons alleen om het
I de«- Na ma» ,140 mili°en Sn!"
het re f alleen al met
cem Pi htntiesysteem (15 pro-
WoMpgen bijdrage) het tekort
uen aangevuld".
