PROF.
SCHOUTEN
HANDHAAFT KRITIEK,
MAAR:
VAN
'Kamer hou
grote lijn'
betaalbaar
HOOGLERAREN
M.
COLOFON
jêêÉMI
■kW
&*-
VOORZITTER
DOLMAN:
1
geven om optimaal
eren in 't buiten
met één van onze
roor de Zakelijke
u graag nadere
imt bij u langs om
preken.
de Zakelijke Giro-
neer dan u denkt.
paarbank
w
m$h
IP&
WOENSOAG19 SEPTEMBER 1984
H
HM3
Dolman
- FOTO ANP
kamervoorzitter
Dolman heeft een dringend
beroep gedaan op zijn me
deleden om bij de komende
begrotingsbehandeling de
grote lijn in de gaten te
houden.
„Het zou wenselijk zijn,
dat vergaderingen over de
begrotingen zich beperken
tot het behandelen van
wijzigingsvoorstellen en de
beoordeling van ministers
en staatssecretarissen op
hoofdpunten. Dat zou de
snelheid van werken, maar
vooral de politieke aan
trekkelijkheid ten goede
komen".
Dolman adviseert de
grote fracties hun spreek-
tijd niet bij elk begrotings
debat te versnipperen over
drie of vier Kamerleden.
„Lief bedoeld, maar een
verwerpelijk systeem dat
niet tot politieke botsingen
leidt maar tot het afstre-
pen van waslijsten. Voor
regeringsfracties is dat
wellicht comfortabel, maar
van de oppositie komt de
regering zo te gemakkelijk
af".
De Kamervoorzitter
meldt dat hij met zijn col
lega Steenkamp van de
Eerste Kamer en minister
president Lubbers hebben
afgesproken, dat de rege
ring niet zal mogen reke
nen op het in werking tre
den van wetten vóór of op 1
januari als de wetsontwer
pen niet vóór 1 oktober bij
de Kweede amer zijn inge
diend.
DE miljoenennota 1985 en de begrotingen van de de
partementen werden gelezen en samengevat door on
ze parlementaire en Haagse redactie: René de Vries,
Frans Boogaard, Lidy Nicolasen, Jan Greyn, Marcel
van Lingen, Pieter Eggen en Max de Bok. Eindredac-
lie Pieter Jan Dekkers, vormgeving Erik d'Ailly.
Kabinet zwijnt ongelooflijk
Door Louis van de Geyn
NIET het beleid van deze re
gering is er de oorzaak van
dat het weer wat beter gaat,
maar de sterke opleving van
de wereldeconomie.
„Dit kabinet zwijnt ongeloof
lijk", vindt de Tilburgse econoom
prof. dr. D. B. J. Schouten. "Dank
zij Amerika gaat het goed, maar
door ons beleid gaat het weer
minder goed dan wel zou kun
nen".
Het beleid van de regering-Lubbers
heeft nog het meest weg van de onderbe
stedingspoli tiek van Colijn, aldus
Schouten. Te weinig bestedingen, waar
door mensen werkloos en fabrieken leeg
blijven. Dat het beter uitpakt, komt
doordat het met name in de Verenigde
Staten veel beter gaat.
Schouten, die enkele jaren geleden
vergeefs een plan lanceerde voor belas
tingverlaging en stimulering van de be
stedingen, is wat milder geworden in
zijn kritiek op de uitkomsten van het ka
binetsbeleid. Maar het beleid zelf blijft
hij afwijzen.
Schouten vindt dat de Europese indus
trielanden een domme economische poli
tiek voeren door de nadruk te leggen op
het terugdringen van overheidstekorten.
In de Verenigde Staten wordt met meer
succes een in wezen stimulerend tekort
beleid gevoerd in combinatie met een
strakke geldpolitiek. Die tekorten wor
den grotendeels vanuit Europa aange
vuld.
Volgens Schouten zal dat Amerikaan
se beleid echter niet lang meer stand
kunnen houden. Er is nog geen teken dat
daarop duidt, maar de economische
groei zal daar binnenkort, waarschijn
lijk in de tweede helft van 1985, inzak
ken.
"Dan zwijnt de Nederlandse regering
niet langer", waarschuwt Schouten. Als
de wereldeconomie in 1984 en 1985 al het
Nederlandse bezuinigingsbeleid toelaat,
zal dat in 1986 niet meer gaan". Dan
moet het kabinet er echt mee uitschei
den".
Schouten gaf gisteren op de Katholie
ke Hogeschool tesamen met zijn collega's
Bosman en Stevers zij n eerste reactie op
troonrede en miljoenennota. Monetair
econoom prof. dr. H. W. J. Bosman con
stateert dat het kabinet vol zelfvertrou
wen het gekozen beleid voortzet. Aan de
betrouwbaarheid en de stabiliteit van
dat beleid hecht prof. Bosman grote
waarde. Hij hoopt dat het ook in 1986 zo
wordt voortgezet.
Prof. dr. Th. A. Stevers, die in Tilburg
de leer der openbare financiën doceert,
meent dat het huidige beleid vastloopt
wanneer niet meer aandacht wordt be
steed aan een grotere wendbaarheid in
de economie, met name op de arbeids
markt. Hij voorziet daar grote moeilijk
heden, bijvoorbeeld bij het versoepelen
van het ontslagrecht, het vergroten van
financi"ele prikkels.
mm
t i J
Bosman
- FOTO RIEN SIERS
>is
Hengelo: 074-435435
Leeuwarden: 058 -13 48 48^
Maastricht: 043 - 62 28 55
Middelburg: 01180-35058
Rotterdam: 010-130600^
Utrecht: 030-94 80 41
Zwolle: 038-533070
Leden der
haten-Generaal,
IN de regeringsverklaring heeft
.et kabinet twee jaar geleden een
beleid uiteengezet om te komen tot
tehoud van welvaart en tot herstel
sn werkgelegenheid. Dat beleid
s aangeduid als het drie-sporen-
I beleid: een overheid die minder
:nulden maakt; een krachtig be-
irjjfsleven dat voor meer werk
tan gaan zorgen; een samenleving
waarin werk zo georganiseerd
I wordt, dat ieder weer de kans
I nijgt zich daarin te ontplooien.
Uit de begroting die u vandaag
I wordt voorgelegd, blij kt dat de of
fers die worden gebracht, niet
roor niets zijn. De werkgelegen
heid neemt eindelijk weer toe; het
tekort van de overheid daalt. De
collectieve uitgaven waren in het
trieden veel te sterk gestegen.
I tat heeft geleid tot te hoge tekor-
I fenen tot te hoge belastingen en
1 sociale premies. Nu loopt, ondanks
as nog steeds stijgende rentelas-
91, het aandeel van de collectieve
- 'Saven in het nationaal inkomen
atigzaam maar zeker terug.
Het wordt daardoor mogelijk
m- voor het eerst sinds vele ja-
-af te zien van belastingver-
ng. Tevens wordt gewerkt aan
pil rechtvaardiger verdeling van
l-o belastingdruk. Dat gebeurt
Doormiddel van de zogenaamde
l'veeverdienersmaatregel, die re-
I 'telling houdt met de feitelij ke
paagkracht.
Deze maatregel wordt gecombi
neerd met een verlaging in de
loon-en inkomstenbelasting. De
I -Male premies zullen volgend
l 'sr dalen voor burgers en bedrij-
11®. Op die wijze wordt ook een
^lastenverlichting voor het
Iteirijfsieven bereikt, hetgeen kan
I ''den tot lagere arbeidskosten en
pt meer werk.
I De ontwikkeling van de ar-
p'dskosten in het bedrijfsleven
Iuiteraard in de eerste plaats
1 verantwoordelijkheid van
ptfenemers en werkgevers. Die
r uilen immers met elkaar collec-
pt'e arbeidsovereenkomsten. Wel
I ;'Jakt de begroting het mogelij k
>Wde cao's aan te gaan.
lïn zeer 8erinëe prijsstij-
|j 8kan worden bereikt dat niet
hjseompensatie, maar lagere
■m st'ngen en premies, bij gelijk-
"J ver
Phoud
,ende bruto-salarissen, voor
Zo
van koopkracht zorgen.
Worden voorwaarden ge-
L aPen om verder te gaan met
sterking van de positie van het
hjfsleven en inschakeling van
ir mensen in het arbeidsproces.
j({ e voorwaarden waaronder
and1gen zich een inkomen
erven worden stap voor stap
"ferarische sector maakt, na
vanexpansie, een moeilijke
*r'°dedoor.
1» om
Pijnlijke aanpassin-
overproduktie te vermij-
Jziin tiodig.De aparte plaats die
ndbouw in het pakket van de
nveflichtingen heeft gekre-
te ook bedoeld om de gevolgen
'cliten.
aanpassingsproces te ver-
De elkaar snel opvolgende tech
nologische vernieuwingen en de
veranderingen in de internationa
le produktiestructuur vragen om
grote inspanning op het gebied
van de ontwikkeling van weten
schap en technologie. Zij stellen
ook hoge eisen aan het aanpas
singsvermogen van de bedrijven
en aan hen die daarin werken.
Zo komt nieuw en ander werk in
de plaats van hetgeen verdwijnt.
Meer en meer dienen het onder
wijs en het wetenschappelijk on
derzoek dit te ondersteunen; van
daar ook de versterkte inspanning
op het gebied van de informatie
technologie. Alleen een op ver
nieuwing gericht bedrijfsleven
met concurrerende arbeidskosten
kan het ons mogelijk maken onze
welvaart in stand te houden.
Daarenboven zijn herverdeling
van werk en arbeidsduurverkor
ting onmisbaar. Dit is een moeilijk
proces van passen en meten, dat in
de organisatie per bedrijfstak, of
zelfs per onderneming, moet ge
beuren.
Het is moeilijk omdat arbeids
duurverkorting en herverdeling
van werk niet tot minder maar tot
meer produktie moeten leiden. Dat
kan alleen als het hand in hand
gaat met andere werkroosters, fle
xibele werktijden, langere be
drijfstijden. Hier ligt een zware
opdracht voor werkgevers en
werknemers, en dus evenzeer voor
de overheid als grootste werkge
ver.
Deze inspanning moet samen
gaan met een forse aanpak van de
jeugdwerkloosheid. Het is daarom
verheugend dat de centrale orga
nisaties van werknemers en werk
gevers, verenigd in de Stichting
van de Arbeid, overeenstemming
hebben bereikt over aanbevelin
gen om de jeugdwerkloosheid nu
massaal aan te pakken. Evenzo
heeft het akkoord tussen kabinet,
sociale partners en onderwijsor
ganisaties over de gezamenlijke
verantwoordelijkheid voor het be
roepsgerichte onderwijs, tot een
doorbraak geleid.
Het leerlingstelsel ten behoeve
van het bedrijfsleven zal met
40.000 plaatsen worden uitgebreid.
Zo zullen jongeren, goed opgeleid
en vakbekwaam, het bedrijfsleven
komen versterken. Ook bij de
overheid zullen zij voortaan in zo
genaamde groeibanen aangeno
men worden. Dat betekent dat vol
gend jaar 15.000 jongeren meer bij
de overheid aan het werk kunnen
gaan. Bedrijfsleven en overheid
zullen op deze wijze samen zorg
dragen voor een aanzienlijke ver
betering van de positie van de
schoolverlaters.
Daarnaast heeft de overheid een
bijzondere verantwoordelijkheid
voor langdurig werklozen. Met na
me jongeren die reeds meer dan
twee jaar werkloos zijn zullen
door middel van het zogenaamde
'START'-plan een nieuwe kans
krijgen.
1985 is door de Verenigde Naties
uitgeroepen tot het jaar voor de
jeugd. Waar het vooral om gaat is
wat er door de jeugd kan gebeu
ren. De schoolverlaters van de ja
ren tachtig, tweeëneenhalf miljoen
jongens en meisjes, zullen straks
het hart moeten uitmaken van de
werkende generatie. Voor die im
mense opgave staan wij samen.
Ondanks de noodzaak het uitga
venniveau in de sociale zekerheid
te beheersen kan de koopkracht
van de sociale minima gelukkig
gehandhaafd blijven door de ge
ringe prijsstijging en de verlaging
van belastingen en sociale pre
mies. Wel zullen de boven-mini-
male uitkeringen teruggebracht
worden tot 70 procent van het bru-
to-loon. Waar van hen die voor
lange tijd op een uitkering aange
wezen zijn dit offer gevraagd
wordt, is het redelijk ook te komen
tot bezuinigingen bij de kortlopen
de uitkeringen.
Daarom worden aanpassingen
voorgesteld in de ziektewet. Deze
verlagingen zullen niet gelden
voor mensen die slechts het mini
mumloon verdienen en daarvan
ook anderen moeten onderhouden.
Door deze maatregelen te nemen
voor de boven-minimale uitkerin
gen worden algemene kortingen,
die onvermijdelijk ook weer de
minimuminkomens zouden tref
fen, voorkomen.
De verantwoordelijkheid voor
het eventueel aanvullen van het
ziekengeld boven het verlaagd
wettelijk niveau, ligt bij de sociale
partners, werknemers en werkge
vers, zelf.Toch zal een tijdelijke
voorziening voorgesteld worden,
die moet voorkomen dat hogere
bovenwettelijke lasten automa
tisch op de werkgevers afgewen
teld worden. Deze zal echter
slechts gelden wanneer en zolang
er na de lopende collectieve ar
beidsovereenkomsten nog geen
nieuwe overeenkomst is.
De gelijke behandeling van
mannen en vrouwen noodzaakt
evenzeer tot een ingrijpende aan
passing van onze sociale zeker
heid. Dat betekent onder meer dat
straks mannen en vrouwen elk een
AOW-uitkering ontvangen.Een
gezinstoeslagenwet zal worden in
gediend om te voorkomen dat ge
huwden, of samenwonenden, die
van één uitkering moeten leven,
onder het voor hen geldende, so
ciale minimum komen. Op deze
wijze wordt zowel tegemoet geko
men aan de noodzaak van gelijke
behandeling van mannen en vrou
wen, als aan eisen van rechtvaar
digheid en draagkracht.
Dit jaar zullen ook voorstellen
ingediend worden om ons stelsel
van ziektekostenverzekering te
vereenvoudigen en daarbinnen de
solidariteit tussen groepen met een
verschillend ziekterisico beter te
regelen.Zo worden de contouren
zichtbaar van een sociaal verzeke
ringsstelsel dat weer houdbaar zal
zijn.
Terwille van de beteugeling van
de overheidsuitgaven en het op
peil houden van de werkgelegen
heid zal ook volgend jaar van hen
die werkzaam zijn in de collectieve
sector een bijdrage moeten wor
den gevraagd. Daarbij wordt er
naar gestreefd nieuwe bruto-kor-
tingen op de salarissen te voorko
men. Met de centrales van over
heidspersoneel kon overeenstem
ming worden bereikt over een ge-
schillenregeling.Ook worden voor
stellen tot herziening van het
overlegstelsel voorbereid. De rege
ring hoopt U binnenkort een wets
voorstel tot regeling van het sta
kingsrecht van ambtenaren voor
te leggen.
De overheid heeft de plicht
zorgvuldig om te gaan met de haar
toevertrouwde middelen. Ook is
kritische toetsing van omvang en
werking van het overheidsappa
raat nodig. Het komt er daarbij op
aan dat regering en volksverte
genwoordiging taken en verant
woordelijkheden aan lagere over
heden overdragen, dan wel deze
aan de samenleving overlaten en
eigen nieuwe taken slechts in zelf
beperking aanvaarden.
Omvangrijke programma's van
nieuwbouw, woningverbetering
en stadsvernieuwing worden, on
danks de zware budgettaire lasten,
tot stand gebracht. Deze program
ma's profiteren weliswaar van een
gunstiger ontwikkeling van de
bouwkosten, maar helaas maakt
de hoge rentestand het nog niet
mogelijk over te schakelen naar
minder huurverhoging. Zelfs bij
stijgende huren nemen de over
heidsuitgaven voor de volkshuis
vesting nog steeds aanzienlijk toe.
Ook bij de bescherming en de
verbetering van ons milieu gaat de
overheid tot de grens van haar fi
nanciële kunnen.Dat is noodzake
lijk opdat meer mensen ook in de
toekomst in een schoner milieu
kunnen leven.
De verantwoordelijkheid van de
overheid voor welzijn en volksge
zondheid wordt deze jaren herijkt.
Het kabinet is bezig met een her
waarderen van onze verzorgings
staat. Bij de gezondheidszorg en de
maatschappelijke dienstverlening
gaat het er allereerst om deze zo in
te richten dat er minder druk ont
staat op ziekenhuizen, verpleeg
huizen en bejaardenoorden.De
zorg op maat, dicht bij huis, moet
daarom voorrang krijgen; dan zal
er ook minder behoefte zijn aan
steeds meer en kostbaarder medi
sche voorzieningen. Burger en sa
menleving zullen meer ruimte
krijgen om - ook via hun gemeente
en provincie - invloed uit te oefe
nen op de aangeboden welzijns
voorzieningen en weer zelf een
grotere eigen verantwoordelijk
heid te dragen. Daarop zijn de te
behandelen wetsontwerpen ge
richt.
De laatste jaren zijn met be
trekking tot andere overheidsta
ken grote zorgen naar voren geko-
men.Het gaat daarbij met name
om de veiligheid van de burger en
het functioneren van de rechts
staat. De criminaliteit moet wor
den teruggedrongen. Daarvoor
zijn nodig een goed toegeruste po
litie en rechterlijke macht en vol
doende mogelij kheden om straffen
ten uitvoer te leggen. De capaciteit
van het gevangeniswezen zal wor
den uitgebreid.
Bij alles wat de overheid doet
om de veiligheid van de burger te
vergroten en diens vertrouwen in
de rechtsorde te behouden, ont
komt zij niet aan het stellen van
prioriteiten.Het behoud en de ver
betering van de rechtsstaat ver
gen, naast duidelijker en scherper
optreden tegen criminaliteit en
vandalisme, goede wetgeving. De
ware vrijheid luistert naar wetten.
Maar dan moeten die wetten wel
van wezenlijk belang zijn, niet on
nodig ingewikkeld en in de prak
tijk te handhaven. In feite komt
het er dus op neer, dat wij tegelijk
ons stelsel van wetten moeten
toetsen op wat overbodig is - de
zogenaamde deregulering - en,
daar waar nodig, nieuwe wetten
maken.Tevens dienen wij de nale
ving van de wet weer een groter
gewicht toe te kennen.
Tot de zorgen om de rechtsstaat
hoort vandaag helaas ook de zorg
om uitingen van discriminatie
naar herkomst, huidskleur of ras.
Daar moeten wij ons duidelijk te
genover opstellen. Politie en
Openbaar Ministerie zullen actief
blijven optreden. Het terugdrin
gen van achterstanden van min
derheden krijgt het komend jaar
een bijzonder accent door de indie
ning van het wetsontwerp tot het
verlenen van kiesrecht aan niet-
Nederlandse ingezetenen.
Bij de inspanningen om in ons
land inhoud te geven aan een
rechtvaardiger en veiliger wereld
wisselen licht en schaduw elkaar
af; maar er is veel om dankbaar
voor te zijn. Dat is een stimulans
te meer onze internationale ver
plichtingen - ons samenleven en
samenwerken met andere volke
ren - goed in het oog te houden.
Allereerst geldt dit binnen het Ko-
ninkrijk zelf, waar de regering
haar volle medewerking zal blij
ven verlenen aan de uitwerking
van de resultaten van de Rondeta
felconferentie met de Nederlandse
Antillen.
Tezamen met de andere lid-sta-
ten van de Europese Gemeenschap
werken wij aan een Europa dat
geloofwaardig is voor zijn burgers.
Aan dit streven zal ook de 40-jari-
ge Benelux-samenwerking bijdra
gen. Het gaat om een Europa zon
der grensbelemmeringen, met een
echt vrij verkeer van personen,
goederen en diensten; een Europa
waarin ook de wil heerst nieuwe
technologieën gezamenlijk te ont
wikkelen en toe te passen.Slechts
zo zal het kunnen komen tot een
krachtige Gemeenschap, straks
uitgebreid met Spanje en Portu
gal.
Onder dreiging van toenemend
protectionisme blijft de ontwikke
ling van de wereldeconomie grote
inspanning vragen. Met name de
internationale schuldenproblema
tiek, verscherpt door de voortdu
rend hoge rente, is ontwrichtend
voor een aantal landen. Hoewel er
lichtpunten in de derde wereld te
zien zijn, blijven armoede, honger
en een groot gebrek aan werkgele
genheid toch kenmerkend voor de
situatie in tal van ontwikkelings
landen, vooral in die met de laag
ste inkomens.Wij zullen onze beste
krachten en mogelijkheden blij
ven inzetten voor een duurzame
oplossing. Daarom blijft de hulp
inspanning anderhalf procent van
het netto nationaal inkomen. Dit
komt in de allereerste plaats ten
goede aan de ontwikkelingslan
den, maar levert op langere ter
mijn ook een bijdrage aan onze
eigen welvaart.
Om de vrijheid te behouden en
de vrede te bewaren blijft een ge
loofwaardige en samenhangende
westerlij ke defensie onmisbaar.In
de Defensienota is uiteengezet hoe
onze krijgsmacht hieraan de ko
mende tien jaar zal bijdragen. Te
gelijk dienen de pogingen van ons
bondgenootschap om te komen tot
wezenlijke ontspanning en beteu
geling van de wapenwedloop, te
worden voortgezet, zeker nu de
verhoudingen tussen Oost en West
zo kil zijn en vervuld van wan-
trouwen.Naast de wapenbeheer
sing zullen menselijke, culturele
en economische contacten de ont
spanning moeten bevorderen.
Met het besluit inzake eventuele
plaatsing van kruisvluchtwapens
op Nederlands grondgebied heeft
het kabinet een uiterste poging
willen doen om wapenbeheersing
een kans te geven, zonder de soli
dariteit met het bondgenootschap
te beschadigen. Helaas zijn er tot
nu toe geen aanwijzigingen dat de
Sovjet-Unie de verdere uitbrei
ding van haar SS 20-arsenalen zal
staken, dan wel bereid is naar de
onderhandelingstafel terug te ke
ren.
Leden der Staten-Generaal,
Langzaam maar zeker geraken
wij met economie en werkgelegen
heid uit het slop. Dat rechtvaar
digt een voortgaan op de ingesla
gen weg. De regering is daartoe
vastbesloten. Van de kwaliteit van
ons leven en werken kunnen wij
iets goeds maken. Dat vraagt wel
bijzondere inspanningen.
Volgend jaar herdenken wij dat
ons land veertig jaar geleden werd
bevrijd. Dit is reden tot dankbaar
heid, maar dat is niet genoeg.La-
ten wij ons vrede en vrijheid
waardig tonen. Wij moeten oorlog
voorkomen, maar vooral ook vre
de inhoud geven, in ons land en
over de grenzen heen. Bij alle ver
schillen van inzicht is dit onze ge-
zamenlij ke opdracht.
Daarbij zijn aan u, volksverte
genwoordigers, veel taken en zor
gen toevertrouwd.
Van harte wens ik u toe dat
Gods zegen op Uw werk rust.
