JAPANSE VINDING SUCCES VIA ONS LAND Geniet u nog wel van sex? Bom onder bed De Kleine Aarde gespleten MINISTE ZATERDAG 15 SEPTEMBER 1984 :EXTRA OP ZATERDAG5 AMSTERDAM-Je ziet het er niet aan af, maar het is een volkomen nieuw soort krant. De vis kan er niet in verpakt worden. Bij het omslaan van de bladzijden ritselt'ie niet, maar klikklakt. Beeldkrant Exclusief Voordelen "De T>tecuwet de €fjfoettvonme*t "Tteue ROOKENQUETE BIJ RABOBANK: Reorganisatie Fouten „NIET ALLEEN ONBESPOTEN SPRUITJES EN VOLKORENKOKKEN Failliet Machtstrijd ZATERDAG 15 SEPTE Diana Jakarta Hitier ereburger Zuid-Korea Geen overloper blokkade T111 Klikklakkende beeldkrant door Rinze Brandsma Je kunt 'm niet op schoot nemen, want de grootste krant van Nederland (in formaat) weegt een ton of acht en zit aan de hoge gevel van een Amsterdamse bioscoop aan het Leid- seplein vastgebout. De beeldkrant van slimme jonge Am sterdamse zakenman Maurice Keizer hangt aan de muur en klikt van blokjes Vier formaten van de blokjes van het NAP-bord, te gebruiken afhankelijk van de afstand tot de kijker. Tienduizenden kleine, vierkleurige blokjes maken op commando van een computer en via magnetische pulsjes het beeld. SINDS eind vorig jaar is in het Nederlandse straat beeld een heel nieuw soort gevelbord voor reclame boodschappen verschenen. In een bewust langzaam ge houden tempo rukt het Av- tel/NAP/Wakatake-blok- jesbord op. Amsterdam had de primeur; in het Utrechtse winkelcentrum Hoog Catha- rijne hangt het tweede blok- kenbord. De Rotterdamse Lijnbaan krijgt de derde, Den Haag de vierde. Intus sen moeten dan ook in totaal 10 blokjesborden buiten ons land, in Parijs (op de Champs Elysées), in Milaan, in West-Duitsland en in En geland hun boodschappen verkondigen. Dat de enorme 'beeld kranten' zo uniek zijn, zie je er niet direct aan af. Goed, ze vertonen hun boodschap pen in heldere kleuren (in een soort grofmazig raster). Begeleid door een ruisend Het eerste grote blokjesbord in Europa hangt klikklakkend aan de gevel van een bioscoop aan het Leidseplein in Amsterdam aandacht te vragen voor re clameboodschappen: een nieuw medium, overgewaaid uit Japan dankzij een snelle Amsterdamse zakenman. geklik als van een stevige hagelbui zie je om de minuut het oude beeld opgaan in het nieuwe. Dat trekt de aan dacht. Die klikklakkende beeld krant is op weg een wereld succes te worden. En Mauri ce Keizer (29) pikt er zijn graantje van mee, omdat hij (op Zuid-Oost Azië en Australië na) er wereldwijd de rechten van heeft ver worven. Zijn succesverhaal kwam tot stand, omdat hij in Japan al kind aan huis was, met de taal uit de voe ten kon en het klikte met uitvinder en producent. De beeldkrant is een vin ding van de Japanse inge nieur Wakatake. In feite is ze een vele vierkante meters grote verzameling vierkante blokjes, die elk, om een hori zontale as wentelend, een van hun vier kleurzijden la ten zien. In de blokjes ver werkte metalen stripjes rea geren op magnetische puls jes van een mechaniek aan de achterkant, waardoor zij op commando bliksemsnel draaien. De blokjes dragen de kleuren rood, blauw, wit en groen, zijn in Amsterdam 3,5 cm groot en in Utrecht 2. Door bijvoorbeeld een rood blokje naast een groen te draaien krijg je op afstand het effect van bruin. Een centrale computer bestiert via een telefoonlijn het draaien van de tienduizen den blokjes, die samen één blokkenkrant maken. De 'pagina's' advertenties moeten (zo te zien een mon nikenwerk) blokje voor blokje ingetekend en -ge kleurd en de computer inge voerd worden. In de toe komst zal een via een video camera 'lezende' computer dat veel sneller doen. Gaat het alleen om tekst, dan kan die nu al binnen enkele mi nuten op het blokjesbord ge bracht worden. Dat gebeurt bijvoorbeeld met nieuwsflit sen tussendoor. Waarom blijft het blok jesbord zo exclusief? Mauri ce Keizer: „Omdat de fa briek in Japan, waar alles vandaan komt, kleinschalig wil blijven, de blokjes in handwerk maakt en gewoon niet sneller kan en wil leve ren." Tot eind '86 zullen hooguit 100 grote borden buiten Japan geplaatst kun nen worden. Die raakt Kei zer via zijn firma's Avsco/ Avtel /Avnet met gemak kwijt. De fabriek heeft een hele reeks patenten, Maurice Keizer de bijna wereldwijde rechten, er wordt dus vooral uit Amerika en Frankrijk flink aan hem getrokken. Want vergeleken met Ne derland is de zogenaamde buitenmarkt voor reclame in die landen veel groter. In Nederland gaan Shell en Albert Heijn proeven ne men met kleine blokjesbor den op de benzinestations en winkels. Prijzen, aanbiedin gen, recepten, tips en andere informatie kunnen erop. Wat zijn de voordelen van zijn Japanse blokjesbord? Er zijn toch allang andere soorten beeldkranten? Kei zer: „De beeldkrant op Ti mes Square in New York telt achtduizend lampjes. Een NAP-bord van hetzelfde formaat heeft zo'n 50.000 blokjes nodig. Dat wordt dan vijfmaal zo goedkoop als met lampjes, veel lichter en vrijwel onderhoudloos. Voor die lichtkranten is het alleen al een probleem om zoveel stroom te leveren. En om de haverklap moet je de lampjes vervangen." De grote reclamemakers zien de NAP-reclameborden voorlopig nog als experi menteel. Het is een nieuw medium, dat de bestaande niet bijt. En het is relatief goedkoop: voor bijna 1500 staat je boodschap een week op de beeldkrant, telkens een minuut en steeds her haald, 400 maal per week. „Een lokale radiopiraat of krant is stukken duurder." In Amsterdam is de klik kende (beeld)krant al aardig ingeburgerd. Helemaal po pulair is 'ie bij de naburige schoolkinderen. Want een goed -gericht salvo met sneeuwballen doet hele rijen blokjes rondtuimelen. Zo maak je je eigen vierkleuri ge kunst. Tot de computer na een minuut weer ingrijpt en ruisend en klikklakkend de orde herstelt met een nieuwe boodschap. Edward Lear behoord met Lewis Carrol tot de pioniers van het nonsens vers in Engeland en voor beiden was het een escape, een vlucht uit het hoogkuise, bloedserieuze leven onder ko ningin Victoria die liever grote gezinnen zag dan kinderloze. Edward Lear kende het grote gezin van binnen uit. Zijn moeder kreeg 21 kinderen in 24 jaar tijd en Edward was de twintigste. Hij had het teel gezien, blijkbaar. Hij werd, bleef en stierf als vrijgezel. Een van zijn nonsensrijmen is een zelfportret. Uit dit vers kent de wereld het mysterie van de rucible hoed (His body is perfectly spherical. He wea- reth a runcible hat) Runcible hoeden bestaan helaas niet, runcible lepels wel en zo'n lepel is een heel vreemd stuk bestek. Mijn Oxford Dic tionary zegt dat deze lepel een vork is. Achter: runcible spoon, lees ik: soort vork met 3 brede tanden, waarvan een met snijrand en uitgehold als een lepel. Zo'n hoed droeg het bolronde mannetje Lear. Nog een regel die in 't geheugen der Engelsen is blijven hangen staat in de ge schiedenis van de Dong with the Luminous No- se, die Lear schreef in 1875. Een berijmde verta ling was me te machtig. Ik kwam niet verder dan een vrije bewerking waarin Lears mees- terdchap is verloren gegaan. The Dong with the Luminous Nose When awful darkness and silence reign over the great Gromboolian plain, through the long, long wintry nights; When the angry breakers roar as they beat on the rocky shore; When storm-clouds brood on the towering heights of the hills of the dark Chankly Bore: Then, through the vast and gloomy dark there moves what seems a fiery spark, a lonely spark with silver rays piercung the coal-black night, a meteor strange and bright. Hither and thither the vision strays, a single lurid light. Slowly it wanders, pauses, creeps, anon it sparkles, flashes, leaps. and ever, as onward it gleaming goes a light on the Bongtree stems it throws And those who watch at midnight hour from Hall or Terrace or lofty Tower cry as the wild light passes along: "The Dong, The Dong, The wandering Dong thorough, the forest goes: The Dong with the luminous nose. De Dreus met de Volumineus Als nacht en nevel al verstillen op Gromboels eindeloze rillen in gure, gure winterdroogte; Als de branding woedend raast 't schuim de rotskust over blaast; Als 't stormzwerk loert op de duizelhoogte van de kam van de Chanklistaat, dan doolt door 't eind'loos sombre donker wat lijkt op vuur en vonkgeflonker, een vonk waar zilver licht uit straalt, die 't nachtelijk inktzwart splijt, een meteoor die gril verglijdt. Her en der het drogbeeld dwaalt, luguber licht verspreidt. Langzaam loopt het - dooft - hervat, flitsend als het vonken spat, terwijl het ook bij 't nader komen de stam verlicht van de Bongo bomen; en wie naar 't nachtgebeuren staren achter ramen en pilaren roepen: 'Zie hoe mysterieus, De Dreus, De Dreus, De Dolende Dreus die weer het woud doorkruist. De Dreus met de gloeiwormen neus! BREDA - De obsessie voor de rekenmachine heeft half juni bij Rabobank Neder land even plaats gemaakt voor de psychologie. Valse preutsheid en achterdocht jegens het bedrijf waren de gevolgen van een onschuldi ge enquête onder de werk nemers. Klinisch psycholoog R. Rombouts van het Acade misch Ziekenhuis in Utrecht onderzocht de relatie tussen roken, gezondheid en de mo tivatie om te stoppen met roken. De bedrijfsgezond heidsdienst had er geen pro blemen mee, die had al eer der geprobeerd om de werk nemers van het roken af te helpen. Aan 2400 werkne mers werd een formulier ge geven. De onderzoeker ont ving er echter maar 800 te rug. De werknemers waren niet tevreden over de enquê te: de vragen waren te in tiem en er waren twijfels gerezen of de enquête wel zo anoniem zou blijven als erop stond. Nadat de enquêteformu lieren door de bedrijfsge zondheidsdienst aan de werknemers waren uitge deeld, begonnen de proble men. Velen vroegen zich af wat vragen als: „Geniet u nog wel van sex?„; „Wordt u graag geliefkoosd?" en „Ge ven sexuele ervaringen u een goed gevoel?", met ro ken te maken hebben. On derzoeker Rombouts: „Ik wil onderzoeken of mensen er gens van kunnen genieten en of dat genieten afneemt als iemand rookt. Als je dat wilt weten moet je persoon lijke vragen stellen. Tja, blijkbaar is het in Neder land nog steeds zo dat je al les mag vragen, maar zodra het over neuken gaat klap pen de mensen dicht. Taboe! Sex is vies, mag niet en het is onfatsoenlijk om er over te praten. Maar sex is een heel primair lustmoment en ik veronderstel dat door ro ken het genieten afneemt". Ook ontstond er tumult door een nummer op het for mulier. Kwamen de gege vens wel alleen bij de onder zoeker terecht? De formu lieren werden immers via de gezondheidsdienst van de Rabobank naar Rombouts gestuurd. En Rabobank Ne derland heeft een groot scheepse reorganisatie in petto, waarbij 700 functies komen te vervallen. Geen moment om je werkgever te laten weten dat je „vroeger heel wat meer waard was; zorgen hebt dat je er financieel op achteruit zal gaan; opziet te gen zwaar werk" of dat je medische behandeling on dergaat voor een flink do zijn kwalen. Uit voorzorg knipten enkele mensen het nummer uit het equètefor- mulier. Rabobank Neder land verzekert echter: „De formuliernummers waren alleen voor de bedrijfsarts, zodat hij mensen die de en quête nog niet hadden inge vuld kon vragen of ze dat alsnog wilden doen. De ge gevens bleven onbekend, die waren alleen voor Rom bouts. Overigens houdt de reorganisatie geen ontslagen in. Er zullen alleen wat ver schuivingen binnen het be drijf plaatsvinden." Rombouts zelf: „Die num mers waren echt alleen voor mijn eigen administratie. Dat de formulieren via de bedrij f sgezondheidsdienst naar mij gestuurd werden heeft een heel praktische re den: Ik heb geen budget voor dit onderzoek en op de ze manier kon ik gebruik maken van de 'interne post' bij de Rabobank, dat scheel de me heel wat geld aan postzegels." Rombouts samenvattend over het onderzoek: „Er zijn een aantal fouten gemaakt. De enquête kwam net voor de zomervakantie. Iedereen heeft daar dan meer aan dacht voor, dan voor mijn onderzoek. Ik wist ook niet van de grote reorganisatie bij de Rabobank. Als ik dat geweten had, had ik het wel aan een ander bedrijf ge vraagd." Volgend jaar probeert Rombouts het nog een keer, dan bij een ziekenhuis. Ge niet u nog wel van het rook verbod en de behandeling? MOSKOU (DPA) - Een grootmoeder in Berdjansk aan het meer van Azov in de Oekraine heeft 43 jaar lang op een bom onder haar ledikant moeten sla pen omdat talrijke verzoe ken het ding uit de tweede wereldoorlog weg te halen, door de autoriteiten on beantwoord bleven. Volgens het jongste nummer van het weekblad Literaire Gazet stond het huis van de grootmoeder ook nog midden in van een van de grootste vakan tieoorden voor kinderen in de Sovjet Unie. De indertijd jonge vrouw zat volgens het ver haal in het begin van de oorlog aan haar naaima chine, toen zij een hevig gesuis hoorde. Van de schrik bekomen zag zij een gat in het plafond en een bom in de vloer. De vol gende dag trokken de Duitsers de stad binnen. De autoriteiten zeiden in antwoord op een verzoek van de vrouw de bom te komen weghalen o.a. dat ze komedie speelde om aan een nieuwe woning te ko men. De toestand werd steeds kritieker, omdat het huis, dat aanvankelijk aan de rand van de stad had gestaan, door de snelle groei opgenomen werd in het centrum. Drieënveertig jaar later vroeg een ambtenaar olijk aan de inmiddels al lang grootmoeder geworden vrouw: „en oma, waar is die bom van indertijd? On der het bed, zeker?" „Waar anders?" had de vrouw geantwoord en een onderzoek bracht eindelijk overtuigend aan het licht dat het ledikant inderdaad vierkant rustte op een vliegtuigbom van 250 kilo, IJlings werd een crisis centrum ingericht. Er wer den röntgenfoto's gemaakt en vastgesteld werd dat de geringste schok al een ont ploffing zou kunnen ver oorzaken. Tweeduizend omwonenden werden gee- vacueerd en de bom werd ter plaatse tot ontploffing gebracht omdat weghalen en vervoeren niet meer verantwoord was Groot moeder kreeg volgens de Literaire Gazet een nieuw huis. Haar commentaar „Op m'n twintigste zou ik het heerlijk hebben gevon den, met 74 was ik liever niet meer verplant gewor den." door Rinze Brandsma BOXTEL/DEN BOSCH - In de milieubeweging is een nieuwe scheur gekomen. Na hooglopende conflicten bij De Kleine Aarde, het milieu-, educatie- en voor-; lichtingscentrum in Boxtel, zijn daar twee redacteu ren van de gelijknamige uitgeverij ontslagen. Door een financiële noodsi tuatie dreigen bovendien nog meer ontslagen. Insiders ver wachten zelfs het nabije einde van het centrum, dat meer dan tien jaar ,een voortrekkers functie in de milieubêweging had. Hoewel de twee medewer kers, tijdschriftredacteur Si- brand Nobbe en uitgever Da vid Douwes, ontslagen zijn „omdat er niet meer mee sa men te werken viel", lijkt een ideologisch conflict eerder de oorzaak van de ruzie. Met een persbericht hebben de twee ontslagen medewerkers zelf de publiciteit gezocht. „Omdat wij het krankjorum vinden om alleen maar oog te hebben voor onbespoten spruitjes of volkorenkoeken, terwijl de kruisraketten je om de oren vliegen." De Kleine Aarde is volgens de twee op straat gezette me dewerkers in elk geval geeste lijk en ook letterlijk bijna fail liet. „Financieel gaat het heel slecht met De Kleine Aarde, er staan voor 3 ton crediteurs op hun geld te wachten, de subsi die die nog komt verdwijnt in een groot gat." Volgens de twee zou in Boxtel gedacht worden aan het ontslag van nog eens 12 mensen, om econo mische redenen. Een woordvoerder van De Kleine Aarde ontkent dat massa-ontslag, maar geeft toe dat een reorganisatie gaande is. „Het is moeilijk. Maar wij zetten alles op alles om onze drie poten, de uitgeverij, de tuin en het cursuswerk op vol le sterkte te houden. Dat is met drie man niet te doen." Hoeveel er dan wel het veld moeten ruimen, daar wil hij niet op ingaan: „Praten over 12 man wekt een verkeerde in druk. Vergeet dat voorlopig maar even." Nobbe en Douwes zien bij De Kleine Aarde een sfeer die in de hele ecologische bewe ging al herkend zou zijn: „Zweverige mensen die naar rechts afdrijven. De alterna tieve beweging heeft teveel een odium van heiligheid om zich heen hangen." Op die be schuldiging reageert mede werker/bestuurslid Hans Slemmer van De Kleine Aarde met een schallende lach: „Dat is te dol, lariekoek. Hoe moe ten wij ons nu verzetten tegen zulke onzin, zulke insinuaties die kennelijk uit rancuneuze gevoelens geboren zijn." en de agitprop? „Inderdaai Maar in feite zijn zij de zachl killers. Nobbe: „Wij liepen stuk oj de zachte sector. Het moest au lemaal lief en aardig blijven De oude droom moest ge droomd blijven en niet ver? stoord. Het idee van: als j maar genoeg volkorenbroa eet, dan gaat het wel goed me de wereld. Heel gezond, maat als dat je hele wereldbeeld is. Verhalen over gebak zondef suiker, kaas uit sojabonen of zelf spaghetti maken, prima, maar er is ook nog zoiets als werkloosheid, machtspolitiek Wij gingen ook schrijven over het gebruik van CS-gas bij de demonstratie in Dodewaard, de dioxine-stortingen bij Am sterdam, de infiltratie van de Centrumpartij in de Ecologr sche Beweging. Wij wilden he blad veranderen in een wat harder, journalistiek produkt Dat ging niet. De rest wilde het houden zoals het was." Doodzonde, meent Sibrand Nobbe, want het blad had eeii stabiele 12.000 abonnees, uitgeverij was als enige nog winstgevend. „Nu is 1* Kleine Aarde haar gids-, haat voortrekkersfunctie voor mi lieubewust Nederland kwijt Ik zie het graf van DKA voor me. Want ze weten de jonge ren niet meer te pakken, zoals voorheen. De duizenden zoekers van vroeger jaren, d koningin incluis, die zie je Boxtel niet meer. Er komt oc* niets wezenlijk nieuws.' Binnen De Kleine Aarde dit het tweede schisma, na het vertrek, jaren geleden, van bevlogen initiatiefnemer 'visionair' Sietz Leef.ut Nobbe en Douwes hebben aangekondigd, hun uitgeve activiteiten van kritische lieubewuste schriftuur el te zullen voortzetten. Daafflj heeft Sibrand Nobbe alvast naam 'De Nieuwe Aarde 6 deponeerd. Kernbezwaar van de twee ontslagen DKA-redacteurenJ het afglijden naar rechts in milieubeweging. Nobbe: ve, zachtaardige meIA maar ze weten niet waar ze rechtkomen. A s je met m rationeel kunt denken,ra® 5 ook in de alternatieve Thuis in Den Bosch, terwijl zijn zoontje een speelgoedge weer op hem richt, zegt Si brand Nobbe (vijf jaar werk zaam bij DKA) verontwaar digd: „Ze beschuldigden ons, dat wij met machinegeweren ons doel via het blad en de uit geverij van De Kleine Aarde willen bereiken." Een machts strijd tussen de milieu-softies vatbaar voor zaken als fas"* me. Hoe meer je je afkeert^ de maatschappelijke we lijkheid, politiek toch slecht vindt en zo, hoe ge ger je kunt worden voor c als de Centrumpart«, die immers ook altijd heef1 gifbelten en zeehondjes. En f een gegeven moment^ dan óók dat de gastjrtad® op ecologische gronden moeten, dat je het pro van overbevolking zo moe lossen." v-eurt Onzin, zegt op haar De Kleine Aarde. ze insinuaties, ten onr tüS. worden verbanden gel 6 "3 sen ons en de Antropos of de Ecologische Beweging Het tijdschrift zal in elk g blijven verschijnen. Van onze correspondent BONN - De Duitse automo bielindustrie probeert met een gigantische inhaalma noeuvre de gevolgen van de stakingen van het voorjaar weg te werken. Er wordt op zaterdagen doorgewerkt en ploegen diensten zijn verlengd. Veel werknemers hebben afge zien van een zomervakantie. Zij geven er de voorkeur aan de na zeven weken staken zwaar aangeslagen huis houdportemonnee weer aan te vullen middels dik betaal de overuren. Ook de oproep van de on dernemingen om tussen Kerstmis en nieuwjaar door te werken heeft bij veel per- Ste PRINSES Diana verwacht een dezer dagen haar tweede kind. Goklustig Engeland acht de kans op een meisje het grootst. Bijgaande foto van de prinses werd genomen tijdens haar laatste officiële optreden, op 26 juli. LEGERVOERTUIGEN vol met militairen patrouilleerden in de straten van de Indone sische hoofdstad Jakarta om een nieuwe uitbarsting van religieus geweld te komen. Bij de rellen van de afgelopen da gen kwamen volgens de off- ciële cijfers ten minste negen mensen om. Westerse diplo maten menen dat er ten min ste 20 doden zijn gevallen. ADOLF Hitler is nog steeds ereburger van talrijke steden in de Bondsrepubliek en daar om is in Bochum een vereni ging opgericht die het bestuur wil vragen de laatste zinne beeldige banden met het Nazi tijdperk te verbreken. ZUID-KOREA heeft besloten a's gebaar van goede wil Noordkoreaanse humanitaire hulP te aanvaarden voor slachtoffers van de overstro mingen, zo heeft de voorzitter van het Zuidkoreaanse Rode kruis, Yoo Chang-Soon, ver klaard. DE Westduitse regerings woordvoerder Peter Boenisch v ontkend, dat een officier an de Oostduitse geheime po- v Vaar het westen is ge licht. 'Er is geen dubbelspion spion, bij ons noch bij de Amerikanen'. Aswan-dam P® Egyptische president Moe- van i beeft Libië beschuldigd an plannen om Egypte onder j te zetten door de As- Si, ,am te vernielen en het er anaa' te blokkeren door Do 6n schiP in te laten zinken. ^President baseert zijn be- uidiging op uitlatingen van Wat, °yergelopen piloot, die getraind in bombarderen. Zwh'°kkade van de Italiaans- Chijferse grensovergang na tJS0 door honderden inter- 3e j vrachtwagens aan bei- derde ging gisteren haar 3e pli?ag in zotlder uitzicht op haort vSte snellere douaneaf- Pet, ng aan Italiaanse zijde. d°órgangaUt°'S hebben vrij

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1984 | | pagina 4