IET 'SAVANNAH BAY' NAAR BREDA EN TERNEUZEN
TASS vindt 'Indiana
Jones' grove
belediging voor India
IMSDAG 11 SEPTEMBER 1984
JAGINA GIDS 11
Adembenemend
Sterstatus
Zonde
Laseur
USK6 en Wiske: De Lieve Lilleham
x-Even Piekeren
rnmilum r
SHM.' ik m^MVoé
r£//HO£tMt OP'
PACHT.
denken
in wordt
statie.
T3Z PAGINA GIDS 2
Afscheid van Elisabeth Andersen:
nooit geprofiteerd van sterstatus
nieuwe popprogram?
- FOTO ARCHIEF DES
Piet Bambergen
ard André van Duin, v
izoen met drie shows a<
sence zal geven,
speelfilm 'Van de ka
l des doods' met Rer
ndijk zal in vier del
ireider dan de bioscoo
worden uitgezond?
fr is er eind april de dr
miniserie 'Inside i
Reich' met Rutj
als Albert Speer, hof;
t van de nazi's. Spet
in het nieuwe seizo
erder onder meer 'Spi
'Een pak slaag',
nen', 'De boezemvrier
>rt', 'The Fog' en 'Co
alve eeuw geschiedenis. 1(
atie op Stillness. 17.52
17.55 MededJNOS). AV
AVRO's radiojourn. II
;rs van toen. 19.02 Pim
platenscala. 19.45 Hollywc
vard. 20.03 Operette/ musi<
De tijdige dood (2), hoorsp
21.36 Even tussendoor. 21
U's sportpanorama. N(
Met het oog op morgen. V
50.02 Elpee-tuin. 02.02 Gr
05.02 Truck.
7.00 Nws. 7.11 Echo-kort
evende woord. 7.21 Echo (7
;n 8.30 Nws). 8.55 Postbus
9.05 NOS-sportief. 9.24
inden. 9.30 Nws. KRO: 9-33.
ar maar goed zit. 10.00 Zotn
ten (10.30 Nws). 11.00 Ou<
en we allemaal (11.30_ Nv
Met Anne. 12.00 Kruispu
h.voorl.: 12.16 Uitz. v.d lar
r NOS: 12.26 Meded. v. lal
inbouw. 12.30 Nws. KRO:
13.00 Nws. 13.10 Echo-P»
13.30 Nws. 13.33 Schoolrac-,
Nws. NOS: 14.33 Gelijke redj
maar niet voor iedereen l
S: 15.03 Nieuws™
1,16.00, 16.33,17.00 en 17.36 K
15.30,16.30,17.30 en 18.00 NtJ
18.20 Uitz. van de CP. "P
18.30 Het voordeel van
el. TROS: 19.00 TROS-O
frvice. 20.00 Nws. 20.03 Fin
Om het boek. Teleac: 21
swing,.herh. les_6.
ijskunde (6). TR ®1„ r
22.40 De weg ligt open
5p.serie. 23.00 Proeflo
Nws.
Door Marjan Mes
toneelgroep Globe geeft op
en 29 september in De
Bergruimte in Eindhoven de
première van 'Savannah
jay' van Marguerite Duras
net Elisabeth Andersen en
yettie Blanken in twee rol
len-
Een liefdesverhaal, dat
gereconstrueerd wordt door
een oude actrice, daartoe
aangezet door een jonge
vrouw. Een spel van herin
neringen, maar ook een pa
rabel over het toneelspel
zelf. Geregisseerd door Lid-
wien Roothaan. Elisabeth
Andersen, die de rol van de
oudere actrice vertolkt,
speelt hiermee haar laatste
personage na een prachtige
carrière van ruim veertig
jaar, waarin zij zich onder
scheidde als een van de
grootste actrices die ons
land ooit bezat.
Een actrice met een
prachtige stem en ingehou
den emoties, die nooit ge
bruik maakte van uiterlijk
vertoon of gemakkelijke,
academische maniertjes.
Een reden waarom haar spel
anno 1984 nog steeds als mo
dern kan worden be
schouwd, in tegenstelling tot
dat van veel oudere collega's
wier spelstijl op den duur
door de tijd werd ingehaald.
Zij is ook de enige van haar
generatie - zij is thans aan
haar pensioen toe - die de
Actie Tomaat in 1968 als een
uitdaging beschouwde en
een carrière als society-ac-
trice (bij Haagse en Neder
landse Comedie) opgaf om
zich met hart en ziel aan
vernieuwend toneel te wij
den.
Driemaal won ze de 'Theo
d'Or', het laatst in 1984 voor
haar adembenemend mooie
rol in 'In het tuinhuis' van
Jane Bowles bij toneelgroep
Globe. Aan dit spraakma
kende gezelschap was zij de
afgelopen jaren vast ver
bonden. Zij schitterde er
lussen de grauwe middel
maat van het spel van jonge
collega's door haar geladen
acteren en heldere dictie.
Kort na de tomatengooie-
'ij kwam in 1970 voor haar
de grote ommekeer bij de
Nederlandse Comedie met
Trijdag' van Hugo Claus,
waarin zij een Vlaamse
volksvrouw moest spelen.
Een keerpunt in mijn leven,
omdat die rol absoluut niet
beantwoorde aan mijn ima-
van koele, intüligente
vrouw. Zo koel ben ik trou
wens nooit geweest en met
bet ouder worden ben ik een
stuk minder gereserveerd
geworden".
Elisabeth Andersen, die
tweemaal officiel getrouwd
was - met Jan Retèl en een
huisarts voor wier zij tijde
lijk haar werk liet schieten
om hem bij het zijne te as
sisteren - heeft indertijd be
wust voor Globe gekozen.
Zij wilde rollen spelen in
veeleisende stukken, alleen
dingen doen waarvoor zij
zich werkelijk moest in
spannen. Het bracht ook met
zich mee, dat ze met kleinere
rollen of stukken genoegen
moest nemen, die haar niet
zinden. Ze liet er geen traan
om.
„Dat lukt omdat ik m'n
hersenen probeerde te ge
bruiken. De nadruk op het
denken heb ik van mijn
moeder geërfd, een felle
SDAP-meid in haar jonge
jaren en later in het verzet".
Het was ook de reden, dat
zij niet wilde blijven voort
borduren op haar sterstatus
bij de Haagse Comedie.
Daar had ze overigens wel
een groot voorbeeld gehad:
Ida Wasserman, die bij dit
gezelschap de prachtigste,
diepst doorleefde rollen
speelde zonder zich ooit
sterallures aan te meten.
Zelf heeft ze bij haar over
gang naar het analyserende
toneel het 'mooie spreken'
moeten afleren. „Je moest je
emoties niet langer vergro
ten, maar verkleinen. Hoe
wel... ik heb nooit ouder
wets uitbundig gespeeld,
maar probeerde me ook
vroeger al in te denken om
wat voor soort vrouw het
ging. Ik ben altijd een geë
mancipeerde vrouw geweest
en wilde me nooit aanpassen
aan het verwachtingspa
troon van een gemakzuchtig
publiek. Daarom is de rol
van Jeanne in 'Vrijdag' zo
belangrijk voor mij geweest.
Ik heb gehuild toen we na
189 keer waren uitgespeeld
met dat stuk. Er werd een
appèl gedaan op mijn moge
lijkheden die niet voor de
hand liggen".
„Ik heb", heeft Elizabeth
Andersen nog niet zo lang
geleden gezegd, „natuurlijk
ontzaglijk veel hartstocht in
me, maar ik heb altijd het
gevoel gehad, dat veel man
nen me zagen als een Haagse
dame, een koele blonde
trut". Dat stijve imago was
ook al verdwenen bij Cen
trum in haar rol van een
mooie vrouw, die in een
dronken rol verandert in
'Tschin, tschin" van Billet-
doux, waarvoor zij haar
Samen met ex-echtgenoot Jan Retèl (onlangs overleden)
in het televisiestuk 'Ik dacht dat ik op tijd zou zijn' in 1975.
tweede Theo d'Or ontving.
Haar rol van 'Suus' (van
Achternbusch bij Globe)
vond ze zelf na 'Vrijdag'
haar beste. Dat stuk liet vier
levensstadia van een vrouw
zien. Andersen gaf de oude
Suus ontluisterend gestalte,
gezeten op een pleepot met
een grote directoire rond
haar voeten gezakt. „Toen ik
Suus speelde, heb ik vaak
aan Ida Wasserman ge
dacht, hoe die een door het
leven vernielde vrouw ge
speeld zou hebben".
Toch heeft de actrice niet
alleen waardering voor Glo
be. Onlangs getuigde zij
daar zeer geëmotioneerd
van tijdens een vergadering
van de Vereniging van Ne
derlandse Concertgebouw
en Schouwburgdirecties.
Onverwachts vroeg zij het
woord en had geen goed
woord over voor de huidige
manier van acteren, die zel
den verstaanbaar en nog
minder emotionerend is. Een
van de redenen, dat zij er nu
ook wel mee op wil houden.
„Ik vind het zonde, dat
jonge mensen alleen maar
geloven in kritisch vermo-
Elisabeth Andersen anno
1984.
gen en intelligentie. Om een
emotie over te kunnen bren
gen, moet je met hart en ziel
acteren. Waarom kunnen
veel jongeren dat niet meer?
Talent is er nog genoeg. Het
belang van vakmanschap is
veel te lang onderkend, ho-
penlijk komt er nu weer een
kentering".
Elisabeth Andersen (wat
overigens een schuilnaam is)
kwam op 23-jarige leeftijd
bij Cor v.d. Lugt-Melzer en
Als volksvrouw Jeanne in
'Vrijdag' van Hugo Claus in
1970, een van haar ontroe
rendste rollen.
- FOTO'S ARCHIEF DE STEM
speelde van 1947 tot 1960 bij
de Haagse Comedie, als een
van de 'Grote Drie', samen
met Ank van der Moer en
Ellen Vogel. Voor het toela
tingsexamen van de toneel
school was ze indertijd ge
zakt, maar de dichter Nij-
hoff vond, nadat hij haar
had horen declameren, dat
ze beslist naar het theater
moest. Toch was ze eerst nog
kantoorhulp en tandartsas
sistente geweest voordat zij
de grote sprong waagde.
Bij de Haagse Comedie
heeft zij ongeveer vijftig
rollen gespeeld, waaronder
'Venus bespied' van Christ
opher Fry, 'De Leeuwerik'
van Anouilh en 'Maria
Stuart' van Schiller. Haar
grote leermeester was Cees
Laseur, de legendarische re
gisseur van de Haagse Co
medie. „Cees heeft me de
kans gegeven om een soort
bliksemcarrière te maken.
In mijn eerste stuk kreeg ik
gelijk een grote rol". Ze zou
er in totaal zo'n 130 spelen.
Zelf vindt ze acheraf, dat
haar 'Antigone', door velen
bejubeld en haar rol in
Jeanne d'Arc in 'De Leeu
werik' niet goed waren, te
oppervlakkig. Wel tevreden
is ze nog steeds met haar
'Yerma' van Garcia Lorca,
over een gepijnigde vrouw,
die er alles voor over heeft
om een kind te krijgen bij
haar liefdeloze man. Maar
'Suus', waarin Josèe Ruiter
een van de jongere versies
van deze vrouw speelde,
heeft ze het meest intensief
beleefd, omdat ze bij die rol
putte uit een reservoir, dat
gevuld was met haar eigen
levenservaring.
„Als je ouder wordt, speel
je niet meer, maar ben je de
gene, die je speelt". Helaas
kwam er maar weinig pu
bliek op af 'Suus'. Hetzelfde
gold voor de voorstellingen
van Globe in 1982 van
'Kwartet' van de Oostduit
ser Heiner-Müller. In haar
woonplaats Haarlem werd
dit cynische, theoretische,
ontluisterende vierluik weg
gehoond, totdat Elisabeth
Andersen in het derde deel,
gebasseerd op het 18e eeuw-
se 'Les liaisons dangereuses',
haar verpletterende op
wachting maakte als een der
cadente, wellustige markie
zin met een ongehoord bril
jante, maar ook onthutsende
tekst.
In het zwart gekleed, ge
decolleteerd en prachtig op
gemaakt, was zij uiterlijk de
actrice, zoals het publiek die
van haar verwachtte, maar
met een immense boosaar
digheid, die alleen de oudere
actrice gestalte had kunnen
geven. Haar gevoelige, maar
ook krachtige rol dit seizoen
van Gertrud Eastman-Gue-
vas in 'In het tuinhuis' van
Jan Bowles werd door de
kritiek op waarde geschat,
het publiek reageerde echter
voor een deel afwijzend op
deze hoogst amusante en
wondermooi uitziende pro-
duktie van Gerardjan Ren
ders. Maar Andersen kreeg
er opnieuw de Thea d'Or
voor, huizenhoog uitstekend
boven de spelprestaties van
haar medespelers.
In 'Savannah Bay1 van
schrijfster-cineaste Duras,
evenmin een 'gemakkelijk'
stuk, zal de scheidende ac
trice, die in 1968 tot ridder in
de Orde van Oranje-Nassau
werd verheven, voor de
laatste maal laten zien
waartoe een groot kunste
nares in staat is. Op 12 okto
ber komt zij ermee naar
Theater Achterom in Breda
en op 13 oktober naar Ter-
neuzen.
GOES
Grand Theater - 20 u.
Indiana Jones and the temple of
doom, a.l.
HULST
De Koning van Engeland
20 u. Cannonball run deel 2, a.l.
20 u. Indiana Jones, a.l.
20 u. Police academy, a.l.
20 u. Wulpse Wanda, 18 j.
OOSTBURG
Ledeltheater - 20 u.
Josefine Mutzenbacher, zoals ze
werkelijk was, 18)
TERNEUZEN
Luxor - 20 u.
Indiana Jones and the temple of
doom, a.l.
20 u. Cannonball run deel 2, a.l.
VLISSINGEN
Alhambral - 20 u.
Police Academy, a.l.
Alhambra 2 - 20 u.
Yentl, a.l.
ANTWERPEN
Rex - 12,14,16,18, 20 en 22
u. Police academy.
Rex-Club - 12,14.20,16.45,
19.10 en 21.30 u. Harry Son.
Metro I - 12,14,16,18, 20en
22 u. Romancing the stone.
Metro II - 12.14.20,16.45,
19.10 en 21.30 u. Against all
odds.
Odeon - 14,16.30,19 en
21.30 u. Spetters.
Rubens - 12,14.20,16.45,
19.10 en 21.30 u. Conan, the
destroyer.
Slnjoor - 12,14,16,18, 20 en
22 u. Lassiter.
Vendome - 14,16,18, 20 en
22 u. A.P.E.
Quellin I - 11.45,14,16.30,
19 en 21.30 u. The bountyshi-
ning.
Quellin II -12,14,16,18,20
en 22 u. Monlhy Python and the
holy grail.
Quellin III - 12,14,16.18.20
en 22 u. An American werewolf
in London.
Astra - 12,14,16,18 en 20 u.
Donald Duck's summer magic.
Astrid - 12,14,16,18, 20 en
22 u. Superbug, the craziest car
in the world.
Capltole - 12,14,16,18,20
en 22 u. The new barbarians.
Savoy - 12,14,16,18, 20en
22 u. Sunshine reggae auf Ibiza.
Ambassades - 12,14,16,18,
20 en 22 u. Up the creek.
Ambassades-Club I - 12,14,
16,18, 20 en 22 u. Private popsi-
cle.
Ambassades-Club II - 12,
14.20,16.45,19.10 en 21.30u.
The shining.
Ambassades-Club
III - 11.45,14,16.30,19 en
21.30 u. Yentl.
Ambassades-Club IV - 12,
14,16,18, 20 en 22 u. Mr. Mom.
Festa - 13,15.30,18 en 20.30
u. Silkwood.
Brabo - 12,14.20,16.45,
19.10 en 21.30 u. Cat people.
TIJI - 12,14.20,16.45,19.10
en 21.30 u. Cannonball deel 2.
Wapper - 12,14,16,18,20
en 22 u. Bachelor party.
BRUGGE
Komplex Zwart-Huls
Gulden Vlies 1
20 u. Xtro.
22.30 u. Erotica.
Gulden Vlles 2
20 u. Hammett.
22.30 u. First blood/Rambo.
Gulden Vlles 3
20 en 22.30 u. Harry and son.
Memllng
20 u. Police academy.
Rembrandt
20 u. Het schoolmeisje ontmoet
de liefde.
kloosterzande
De Reizende Man - 13.30 u.
schieting voor bejaarden.
'koewacht
Oude Molen - 13.30 u.
schieting voor bejaarden.
nieuw-namen
CaféPIcavet - 14.30 u.
kermisschieting.
Café Thleleman - 20 u.
vleesprijskaarting.
middelburg
Vleeshal - Collectie Museum
van Hedendaagse Kunst Gent.
Geop. di. t/m za. 11 -17 u. zo. 14-
17 u. (t/m 16sept.)
brugge
Memlingmuseum, Sint Jans-
hospltaal - Pleter Pourbus
(1524-1584) meesterschilder (tot
30 sept.).
MOSKOU (AFP) - De nieuwe film van de Amerikaanse regis
seur Steven Spielberg, 'Indiana Jones and the Temple of Doom'
die een even groot succes binnen en buiten Amerika heeft ais
Spielbergs vorige film met hoofdrolspeler Harrison Ford, is door
het Russische persbureau TASS gekraakt als een belediging
voor het volk van India.
De 'vuige lasteraar' achter
de film heeft zich volgens het
persbureau in een bericht uit
New Delhi niet de moeite ge
geven zich te verdiepen in de
culturele waarden, de geschie
denis en het dagelijks leven
van India en heeft de burgers
van dit land in zuivere Holly-
woodstijl afgeschilderd als
wilden en weerzinwekkende
onmensen.
Het is volgens TASS niet de
eerste keer dat 'zogenaamde
Amerikaanse scheppers' het
bewijs leveren van minach
ting voor vreemde volkeren,
en het persbureau besluit met
het aanhalen van een Indische
krant, die zou hebben geschre
ven dat de massacultuur in de
Verenigde Staten het kenmerk
draagt van grotesk chauvinis
me en racisme.
5?
mitttinó lift lut
kómbtYindl üihhit <r
!gjixlekdsMtjc Uitland.
iiid njf
r heel uur nws. VARA.
-18.00 uur Actualiteiten
;en van de Dag.
rders. 9.03 In afw
11.03 Doorloper. 12.W
3.14.03 Peter Holland-ut
ukkelijke vijftien NU^
avondspits. VARA- 19.
heden. 20.02 Popkrant,
ndogs.
Ep mbt Tijo nmn krimh Wiske
Eli LiUEHAII HEI EILAHD Hl lilHI
>S:
gen
>S
7.00 Nws. 7.02 Een\V
n met Eric Schier
9.00 Continu klassie^
Concertzaal. A-
Philharmomsch
Katja en Marielle Lal
B.Opnamenv.jonge f
ensemblesmet Sfkias.
- Nws. 1345 De
CRV: 14.00 Hamter
zingen, dat
Thomas. 16.45 ww
Jae NCRV: 20.00 CoM
'f^rkorgelconcert^door W<
Baumgratz.
SA
13.00
L lO.W rtwa.
tien. NCRV:
niet
van r
niddag.
van
g
sifi^1 -
Ppie Happie en de dichtgeklapte voordeurdeler
TREKT6M3EPIE fl
Horizontaal en verticaal die
nen dezelfde woorden te wor
den ingevuld.
1. plooi, 2. rivier in Spanje, 3.
meisjesnaam, 4. stel, 5. oever
gewas, 6. halfbloed, 7. rivier in
Duitsland, 8. losgeraakte
naad, 9. niet kwaad, 10. bezit
telijk voornaamwoord, 11. bij
belse figuur, 12. indeuking, 13.
schoorsteenzwart, 14. kelner,
15. echtgenoot, 16. schop, 17.
voeg, 18. bloedvat, 19. tijdperk,
20. gang van een paard, 21.
vruchtbaarmakende stof, 22.
struisachtige vogel, 23.
schoonmaakartikel, 24. sa
menwerkende groep, 25. ge
wicht, 26. familielid, 27. on
gaarne, 28. part, 29. hoog ge
bouw, 30. schaapkameel, 31.
het zij zo, 32. reservoir.
•Ttuej gg 'uauie tg 'eutei '0£ 'PU -qz 'pap '82
'apou iz 'aodo -gg 'puod gg 'uieaj 'f>g 'epos gg 'aouia 'gg 'jsaui
tg 'jejp og 'Baae '61 'jape '81 'peeu 'it 'deaj '9t 'eSaa gt 'aaqo
•f>t 'por 'gt 'Mnap 'gl 'neza 'n 'azuo 'ot 'pao3 '6 'ujoj '8 '-tapa
i 'oput -g 'pu -g 'aeed f7 'Btta: "g 'B[sg z 'daau 't :3ufssojdo
AM-zender Hjlversu^
19.02 Nws vo°r bu
9.02 Bulletin «he^^
-Arabisch- 19£0
rbers. 19.20 BuUehn
19.30 Bulletin m het SP
19.02
IlS-rtiO"'
Berbers.
Pt led do jjaA 'ot 'pd
psSuaq '6 'uaoqos '8 'pza juBqaapuo 'snuif
mnui ui uauajs '9 'pd ut pe/vuf g 'sppaj raojA
-taSaj f7 'jajqaB deq -g 'Avnout z 'uibbj ui 't
