Vechljas met
handen, niet
gewend om te
zachte
doden
DODENCIJFERS
g
Surinaa
kritisch
1
JER UZALJ
Derby Orleans toont
kwetsbaarheid
van duivensport aan
Dat verantwoord-dure plasje
Moskou: VS
gesprek rui
wapens oni
ROYALE REÜNIE
EINDELIJK MONUMENT VOOR DE MOEDIGE MAAR LASTIGE STOOTTROEPER
DINSDAG 4 SEPTEMBER 1984
EXTRA OP DINSDAG
PAGINA DINSDAG 4 SEPTEMBER
Dat de stoottroepers, nu een 40 jaar oud
onderdeel van de Landmacht, het vaak
zwaar te verduren kregen, blijkt uit de
dodencijfers.
Van de ongeveer 4.000 stoters uit Braban
en Limburg is ruim 6 procent gesneuveld,
In voormalig Nederlands-Indië, waar dooi
9 bataljons stoottroepen is gestreden,
sneuvelden bijna 300 stoters.
Vergeleken met de Irene-Brigade, die
meegevochten heeft op de kusten van
Normandië, is dat opvallend hoog. Van de
pakweg 1.700 man sterke brigade
sneuvelden er 43.
De Gedachteniskapel in Beneden-Leeuwen
het herdenkingsmonument in Nuth en da
in Overloon herinneren sinds jaar en da
aan de gevallenen. Sinds dit weekend
worden de gesneuvelden kameraden ook
geëerd met acht bronzen platen aan de voe
van de 'Stoter 1944' te Ermelo.
Paramyxo-virus ligt overal op de loer
STEUN NA MOOI
T11
Door Hans Toonen
Kees, de keurig ge
kamde mascotte van
het Regiment Stoot
troepen, verstijft.
Rukt aan de riem als
het applaus over de ap
pèlplaats kleppert. Maar
zijn geüniformeerde hoe
der geeft niet bij.
Vort met de bok, want de
prins kan elk moment komen.
Juist van dit vorstelijk be
zoek raakt menigeen, die za
terdag in de Generaal Spoor-
kazerne is, in Ermelo danig
van de kook.
Wat opgevangen voorbeel
den: De dienstplichtig chauf
feur, vrijwillig aangewezen
om Zijne Koninklijke Hoog
heid in een open Landrover te
verplaatsen, heeft de laatste
twee nachten amper geslapen.
Officieren, belast met het vrij
houden van de route waar
langs de prins zodadeljk voor
bij zal komen, lopen rood aan
als de toegestroomde burger-
gasten van geen wijken weten.
Zelfs de Rijksvoorlichtings
dienst weet geen raad met de
burgerlijke ongehoorzaam
heid. Vooral in paasbest gesto
ken echtgenotes van oud-sto
ters dringen zich naar voren.
Zonder kiek van de prins dur
ven ze blijkbaar niet thuis te
komen.
Persfotografen worden aan
geschoten met vraagjes als: „Is
honderd-vij f-en-twintigste
goed? Ik zit met 21 Din
Een vrouw-met-Canon tikt
een voor haar neus geposteer
de sergeant-met-medaille op
de schouder. En lacht met
zachte g: „Ga je straks even
door de knieën, anders krijg ik
de prins er niet goed op."
Augustus 1944: De Geallieerden komen bij Maastricht ons
land binnen. De rest is geschiedenis.
Klopt, maar wel een geschiedenis zonder end. Want 40 jaar
later vallen nog altijd vergeten (hoofdstukken uit 1940-'4S
op hun plaats. Nog altijd keren vergrijsde vechtjassen terug
naar nooit te vergeten slagvelden zoals Omaha Beach, de
Ardennen en Arnhem. Leggen kransen op erebegraafplaat
sen. Of houden gewoon een reünie.
Afgelopen zaterdag bijvoorbeeld stroomde de appèlplaats
van het 41-ste pantserinfanteriebataljon in Ermelo vol met
60-plussers. Landgenoten echter met een beduchte reputa
tie: Stoottroepers van het eerste uur. Ooit vergeven van
moffenhaat en Oranje-liefde.
Reden van deze bijeenkomst: Na 40 jaar eindelijk een eigen
monument, dat bovendien onthuld wordt door hun idool,
Prins Bernhard.
Respect
De appèlplaats ligt tussen
twee legeringsgebouwen van
het 41-ste pantserinfanterie
bataljon.
Boven de ingang van elk
compagnie-verblijf prijken de
namen van de stoters van het
eerste uur. Bep van Kooten en
Sjaak Crasborn, twee com
mandanten uit Limburg, die
in 1944-'45 met de Amerikanen
mee Duitsland binnenliepen
om 'de Mof' een stevig pak
slaag te geven." Peter 'Zuid'
Borghouts, ooit de gewestelij
ke sabotage-commandant in
Brabant en Limburg en zijn
steun en toeverlaat Sjef de
Groot. Stuk voor stuk namen
die respect afdwingen bij de
4000 reünisten met aanhang.
Maar ook namen die geen en
kele weerklank vinden bij de
na-oorlogse, laat staan de
post-Beatles-generatie.
Vandaag toch even een te
rugblik op een nu vergrijsde
generatie, die in haar tienerja
ren allerminst vrij was.
Moffenhaat
Tijdens de bevrijding van
zuid-Nederland werden de in
derhaast opgerichte Binnen
landse Strijdkrachten ge
splitst in Stoottroepen en Be
wakingstroepen.
De eerste rukte mee op met
de Geallieerden, de tweede be
waakte collaborateurs en an
dere 'foute' landgenoten. Voor
2,- per dag - later afgekne
pen tot een piek - knokten
Brabantse en Limburgse on-
gemannen mee met de Yan
kees en de Tommies.
De wijze waarop de stoot
troepers lucht gaven aan hun
opgekropte moffenhaat, hun
nu opengebarsten vaderlands
liefde, was amper te verkrop
pen voor aan orde en tucht
hechtende kopstukken zoals
generaal Kruis en veldmaar
schalk Montgomery. Prins
Bernhard daarentegen zag
veel door de vingers.
Veelzeggend voor het ge
drag, het karakter van de sto
ter anno 1944 zijn de volgende
uitspraken:
„Fucking good fighters but
a little too crazy." (Een com
pliment van luitenant-gene
raal Miles G. Dempsey, bevel
hebber van het Britse tweede
leger).
„Ook al door hun matige
voorbeeld en gebrek aan mili
taire kennis ging hier weinig
gezag vanuit. Zo commandant,
zo troep!" (Een klacht van
J.J.G. Beelaerts-Van Blok
land, waarnemer en rappor
teur van de stoottroepen in
Limburg onder leiding van
Bep van Kooten).
„Het is voor de prins en zijn
medewerkers vaak haast on
begonnen werk om de stoot
troepen in toom te houden. Ze
waren bereid tot een moedige
inzet. En ze waren ook lastig,
snel op hun tenen getrapt en
afkerig van een gediscipli
neerd samenwerken met an
deren", schrijft Lou de Jong in
deel 10, tweede helft van zijn
standaardwerk over het Ko
ninkrijk der Nederlanden tij
dens de Tweede Wereldoorlog.
Moedig
maar lastig
Eigenlijk niet zo verwonder
lijk. Want de meeste stoters
kwamen voort uit het verzet.
Daden waren belangrijker
dan salueren. Aan strepen en
sterren hadden velen een
broertje dood. Men sprak niet
in termen van korporaal-ka
pitein. Een hunner was com
mandant; de rest voelde zich
KP-strijder. De aanduiding
'Koninklijke Patrouille' ging
Prins Bernhard net iets te ver.
Ook de verandering in 'Ko
ninklijke Stoottroepen' kon de
prins niet waarderen.
W. de Vries, nu voorzitter
van de vereniging Bond voor
Oud-Stoottroepers en Stoot
troepers (BOSS), herinnert
zich: „Toen heeft de prins ons
bij zich geroepen op zijn
hoofdkwartier in het Philips-
gebouw in Eindhoven. Daar
kregen wij te horen dat zonder
toestemming van zijn schoon
moeder, koningin Wilhelmina,
de toevoeging Koninklijk ta
boe was."
Van onze correspondent
BONN - Konrad Kujau
houdt uitverkoop. De Stutt-
garter militaria-handelaar,
die in nijvere huisvlijt 60
Hitler-dagboeken vervalste,
gaat al zijn spullen verko-
pen.
Honderden vervalste
schilderijen, tekeningen en
handschriften komen onder
de hamer. Kujau hoopt dat
hij als vervalser inmiddels
zo'n naam heeft gemaakt
dat zijn verzameling 'echte
Kujau's' driekwart miljoen
mark zal opbrengen.
Samen met Stern-ver-
slaggever Gerd Heidemann
staat Konrad Kujau mo
menteel terecht in Ham
burg. In het grootste pers
proces van na de oorlog
wordt nagegaan hoe het mo
gelijk was dat het gerenom-
n
n
d
d
t
v
a
h
n
g
k
c
Prins Bernard onthult herdenkingsmonument
Her
Het prinselijk woord was
wet.
Trouwens, prins Bernhard
behandelde de stoters ook als
volwaardige combattanten.
Een opstelling die vooral bij de
Britten ver te zoeken was.
Veelzeggend voor de belab
berde verstandhouding met de
'Tommies' (de Amerikanen
daarentegen toonden veel res
pect) zijn de volgende uitspra
ken:
„De Engelsen gebruikten
ons als krullejongens. Weken
lang lieten ze ons in bittere
kou langs de Maas bij Venlo
liggen om plunderende Duit
sers het leven zuur te maken."
(Oud-stoter H. Schamp uit
Alverna).
„We zitten nu al drie weken
zonder benzine. Voor de En
gelsen zijn wij lastige schooi
ers." (Sjaak Crasborn, com
mandant Limburg).
„We hielden ons overeind
met kliekjes van de Tommies."
(Oud-stoter P. Heijnen uit
Cuyk).
„Je had vaak maar één paar
schoenen, geen uniform en een
povere bewapening." (Oud-
stotercommandant en BOSS-
secretaris AKok uit Breda).
De koude privé-oorlog tussen
veldmaarschalk Montgomery
en prins Bernhard was de oor
zaak van het vaak letterlijk in
de kou zetten van de stoottroe
pen.
Montgomery had namelijk
de schurft aan als soldaat ver
klede burgers. Die liepen de
beroepssoldaten alleen maar
in de weg. In Frankrijk, maar
ook in België had 'Monty' al
overhoop gelegen met deze
'Forces de l'Interieur'.
Prins Bernhard, wiens
blauw bloed Montgomery wel
kon drinken, moet die zater
dagmiddag in Ermelo breed
grijnzen, als hij herinnert aan
zijn huzarenstuk, medio okto
ber 1944.
Geritsel
Zijn verzoek aan de Britse
legerleiding om 15.000 stellen
complete uitrustig af te schui
ven voor zijn stoottroepen en
bewakingstroepen bleef we
kenlang onbeantwoord. Ach
ter Montgomery's rug om
heeft de prins toen 4000 uni
formen 'georganiseerd'. Bo
vendien regelde hij ook dat
zijn soldaten voortaan met de
militaire Britse pot zouden
meeëten.
„Ja, mijn geritsel leidde tot
een daverende ruzie met
Montgomery", grinnikt Zijne
Koninklijke Hoogheid.
Daverend applaus.
Mild
Stampvol strijdlust, slecht be
wapend en schamel gekleed.
Wie goed naar het monument
van de 'Stoter 1944' kijkt, vindt
echter meer kenmerken terug
van de jongemannen die op
stonden. Vooral de handen
rustend op een eenvoudig ge
weer zijn mild uit brons gego
ten.
Toch eens langs bij Nico
Onkenhout, 66 jaar, witte snor,
een boom van een beeldhou
wer uit Amsterdam.
Twee jaar geleden werd hij
aangeschoten door Charles
Kroesen uit Edam, oud-stoter
Oudstrijders stoottroepen eten gezellig samen
en toendertijd nog bestuurslid
van de BOSS. Terwijl de oud
stoter met gepaste trots mee
luistert, verhaalt de beeldhou
wer over de geboorte van zijn
monument. „Eigenlijk had ik
er geen trek in. Weer 40 jaar
terug borduren, nee! Maar ja,
die Charles bleef me zo trouw
hartig aankijken, dat ik toch
maar een schetsje heb ge
maakt."
Sindsdien weet Nico Onken
hout, die tijdens de oorlog zelf
als kunstenaar ondergedoken
zat in Kollum (Friesland),
waaraan oud-stoters hun kop
pige faam hebben verdiend.
Want toen hij het wassen
beeldje toonde op een be
stuursvergadering, ging nage
noeg iedereen dwars liggen.
„Mijn beeldje was in hun ogen
te boers. Het gezicht te oud.
Het leek wel een oude jager op
klompen. Bovendien was het
geweer te Duits. Wist ik
veelDus is er een Engels
geweer uit een museum
haald. Ik heb het beeldje:
klompen uitgedaan en
jong gezicht gegeven. Terg
ook, want het waren toen al
maal kerels van 18 tot
Van onze redactie b
JERUZALEM - Terwijl
nieuwe regering in Israel i
heeft de nationale bank v£
fiomisch herstelplan bij
Shimon Peres ingediend.
Tegelijkertijd wordt in YVa
enigde Staten onderhandeld
steun, die het land van een e
moet redden.
De nationale bank van Is
rael stelt Peres voor de over
heidsuitgaven met een miljard
dollar te verminderen en de
lonen met tien procent te ver
lagen. Uiteindelijk moeten de
overheidsuitgaven, de lonen,
de prijzen en de belastingen
worden bevroren en zal de in
flatie verminderen.
De activiteiten in de parti
culiere sector en de overheids
sector zullen worden vermin
derd, waardoor wel de werk
loosheid toeneemt.
Daartegen waarschuwt de
vakbondsfederatie Histradut
in een rapport, dat gisteren
ook bij Peres is gedeponeerd.
Op het ogenblik is zes procent
zien dat ze niet gewend wai§ van de beroepsbevolking
om te doden, heb ik dit beek werkloos tegen vier procent
handen gegeven. vorig jaar.
De Histradut sluit niet uit
dat Israel bij de huidige infla
tie van 400 procent in de fase
van stagflatie - vermindering
van de economische groei bij
Nee, beslist geen avonturia
Ook geen killers. Om te
zachte
met een blik van iemand
weet, waarom hij opstaat,
waarom hij gaat vechten."
Al die tijd kijkt Cha:
Kroesen, de oud-stoter,
naar de beeldhouwer.
Zelfs het Wilhelmus k
niet mooier klinken.
llllllllllllimilllllllllllllllillllllllllllllMIIIIIIIMIIIIMIIIIIIIIIlllllllMlIlllimillllMllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllNlim
Door Wippel Hou ben
BREDA/ORLEANS - De Nederlandse duivensport is
de voorbije week opnieuw niet in de meest positieve
zin in de pers gekomen.
De grootste vlucht ter wereld,
de Derby Orleans met zo'n
140.000 jonge duiven, werd voor
de eerste keer in de geschiedenis
afgelast In kringen van duiven
melkers gonsde het al direct van
de geruchten. De gevreesde vi
rusziekte paramyxo zou toege
slagen hebben en dat zou de wa
re oorzaak van de afgelasting ge
weest zijn.
De Nederlandse Postduiven-
houders Organisatie haastte zich
te verklaren dat er niets aan de
hand was en dat slecht weer in
Orleans en op de vluchtlijn de
afgelasting heeft veroorzaakt.
Nu, ruim een week later, is dui
delijk dat mist en regen inder
daad de lossingen drie dagen on
mogelijk gemaakt hebben. Maar,
geruststellende mededelingen
van allerlei betrokkenen ten
spijt, de paramyxo heeft wel de
gelijk huisgehouden onder de
Orleans-duiven.
De Bredase dierenarts Henk
de Weerd met de grootste post-
duivenhouderspraktijk ter we
reld (16.000 ingeschreven liefheb
bers): „Er waren honderden zie
ke duiven bij. Dat kon ook niet
anders, want de ziekte heerst
sinds eind 1982 op diverse plaat
sen in Nederland. Het probleem
bij Orleans heeft grote vormen
aangenomen, omdat de duiven
niet twee maar vijf nachten in
containers bij elkaar gezeten
hebben. Het besmettingsgevaar
neemt dan snel grotere vormen
aan.
Veruit de meeste jonge duiven
zijn dit jaar niet geënt en dat zal
zich nu wreken. Deze en volgen
de week zal duidelijk worden in
welke mate het paramyxo-virus
in Orleans heeft toegeslagen,
want de incubatietijd (tijd tussen
besmet raken en de eerste ziekte
verschijnselen) is twee tot drie
weken".
Harrie Schouwenberg uit Et-
ten-Leur, employee van een Bel
gische firma voor duivenvoeders
en zelf een ervaren melker, is
met enkele vrienden mee naar
Orleans geweest. Hij vertelt wat
hij heeft gezien en gehoord. „Op
donderdagavond zijn de duiven
ingekorfd, vrijdagochtend zijn ze
uit het hele land met 31 contai
nerwagens richting Orleans ver
trokken. Tegen de avond was het
hele convooi ter plaatse. Zater
dagochtend vroeg waren de
vliegomstandigheden goed, maar
tegen zeven uur kwam de mist
opzetten. De Belgische radio
sprak ook over 'donker weer op
de vlieglijn'. Gezien de afstand
tot Noord-Nederland mocht er
maar tot 09.00 uur gelost worden.
Dat lukte dus niet
De dieren zijn zaterdagmid
dag prima verzorgd, een compli
ment voor al die begeleiders.
Zondagmorgen lag de zaak pre
cies hetzelfde. Er werd weer
overlegd met Nederland en op
nieuw moest besloten worden
niet te lossen. Het gerucht dat dit
gebeurde om de zaterdagvliegers
ter wille te zijn (die spelen prin
cipieel niet op zondag) is hele
maal uit de lucht gegrepen. Ook
zondagamorgen was er van pa-
ramyxó niets te merken.
Zondagmiddag ontstonden
problemen met het voer, want
niemand had hier op gerekend.
Met steun van boeren uit de
buurt zijn er toch tientallen ki
lo's maïs gekomen en konden de
De Weerd toont een duif met een draainek.
- FOTODESTEM/JOHANVANGURP
dieren goed verzorgd worden.
Hoofdconvoyeur Henk v.d. Broek
hield de hele dag contact met
NPO-voorzitter Hesselink over
wat er verder moest gebeuren.
Maandagochtend was er bijna
geen meter zicht. Het was toen
duidelijk dat het hele spul terug
moest. De jonge duiven nog lan
ger in de containers houden zou
onverantwoord geweest zijn. Als
ze te lang met zovele in die tem
peratuur bij elkaar blijven, gaan
ze te zwaar ruien. Die ochtend
hebben wij de eerste ziekte dui
ven gezien. Dat waren er niet
veel, ik denk nog geen honderd.
Maar ja, je ziet natuurlijk bij het
voeren alleen de actiefste duiven,
want die komen vooraan in de
manden. We wisten niet of het
paramyxo was, want we zagen
geen gedraaide nekken. Niet de
ziekte, maar de rui heeft de door
slag gegeven om terug naar Ne
derland te gaan", aldus Schou
wenberg.
De wagens voor Midden- en
Noord-Nederland reden om ne
gen uur 's morgens weg, Zeeland,
West-, Midden- en Oost-Brabant
kregen opdracht tot het middag
uur te wachten. Mocht het opkla
ren dan zouden ze tot dat mo
ment nog gelost mogen worden.
Dat ging om ca 60.000 duiven. Om
half een moest men Orleans ver
laten. Tot Parijs was het erg
slecht vliegweer. Daarna klaarde
het op, maar toen was het te laat
om ze nog te kunnen lossen, 's
Avonds waren de laatste wagens
van het convooi terug in ons
land", aldus Harrie Schouwen
berg.
Sommige afdelingen die
maandag vroeg uit Orleans wa
ren weggegaan hebben de dieren
maandagmiddag nog gelost, de
andere afdelingen konden pas
dinsdag tegen de middag laten
vliegen omdat die ochtend half
Nederland in de mist verdwenen
was. Tot zover zijn relaas.
In de loop van die dag kwa
men de eerste klachten bij De
Stem binnen over duiven die on
der de mest thuis gekomen wa
ren. Er zou op grote schaal diah-
ree geweest zijn en dat wijst op
of paramyxo of paratyfus. Ande
re melkers lieten weten dat hun
duiven er prima uitzagen en dat
er niets aan de hand was.
Nu is de duivenwereld een wat
gesloten front waar men voor el
kaar niet wil weten wat er ge
beurt. De duivensport komt nog
al eens negatief in de publiciteit
(rampvluchten, ziekten) en dat
heeft de melkers schichtig ge
maakt er open over te praten. De
dierenbescherming ligt altijd op
de loer als het gaat over het
transport naar de losplaatsen.
Het is wel eens goed hier tegen
over te stellen dat de duivensport
jaarlijks voor 50.000 gezinnen een
grote hobby is en erg veel geld
inzamelt voor liefdadige doelein
den, o.a. de leprabestrijding.
De grote geruchtenstroom is,
volgens dokter De Weerd, nog
deels te wijten aan de onbekend
heid van de melkers met het pa
ramyxo-virus. Dit heeft een ver
wantschap met het gevreesde
pseudo-vogelpestvirus. Als het
paramyxo-virus zich in die rich
ting ontwikkelt, is de ellende niet
te overzien. „Dan gaan de gren
zen dicht voor de export. Geluk
kig is het huidig paramyxo-virus
niet kwaadaardig. Het is opmer
kelijk dat het zich uitsluitend bij
de duiven manifesteert. In heel
Nederland zijn besmettingshaar
den, het minst momenteel in
Zeeland en Limburg", aldus De
Weerd
Hij schat, dat enkele procen
ten van het Nederlands duiven-
bestand nu besmet is. Voor dit
jaar is het besmettingsgevaar
grotendeels voorbij omdat het
wedstrijdseizoen bijna afgelopen
is. „Maar volgend jaar zal de
ziekte opnieuw veel slachtoffers
maken als de melkers hun ge
zond verstand niet gaan gebrui
ken", voorspelt de Bredase die
renarts. „Voor dat seizoen begint
zal er massaal gedruppeld moe
ten worden. Na zes weken moet
er een enting volgen en dan zijn
de duiven voor het hele jaar im
muun.
Ik ben een fel tegenstander
van een tweede enting in de nek,
want dan is er risico op knobbel
vorming, onvruchtbaarheid en
stress. Blijven enten in de nek zal
de ondergang van de duivensport
in ons land worden. Ik ben tegen
een verplichte medische behan
deling van de jonge duiven. Met
goede voorlichting en de erva
ring van twee jaar paramyxo in
Nederland moet het toch doenlijk
zijn de 50.000 liefhebbers te over
tuigen dat ze moeten laten drup
pelen en enten. Ze voorkomen
voor zichzelf èn voor hun colle
ga's grote problemen en zo kan
deze ziekte onder controle blij
ven".
Hij stelt dat zeker de helft van
de zieke duiven weer kerngezond
kan worden. „Proeven hebben
dat aangetoond en ze vliegen dan
als vanouds, zelfs de duiven die
draainekken en trilkoppen ver
toonden. Dat genezingsproces
kan een paar maanden duren".
Dat veel melkers hun zieke dui
ven afmaken om voor die dieren
en zichzelf van de ellende af te
zijn, is een van de gebruiken
waar de beoefenaren van deze
sport liever niet over praten.
WAAR IS de prullebak,
vroegen onze kinderen vroe
ger wanneer ze in een winkel
een snoepje kregen met een
papiertje er om. Zo zijn ze
opgevoed, je gooit geen
kauwgompapiertje, geen
snippertje, nietje, paperclip,
gewoon helemaal niks zo
maar op de grond. Met die
vraag naar een prullebak
brachten ze menig slager,
bakker, kruidenier in verle
genheid. Goh, nee schatje,
weet je wat, kom maar even
hier achter de toonbank,
netjes hoor, je bent een braaf
kind. Géén schouderklopje
voor ons ouders, die toch
maar in vele jaren die vraag
met bijbehorend gebaar er
hadden ingeheid, ingeha-
merd, ingestampt. Stel u
niets gruwelijks voor bij de
ze woorden; dat je gespierde
taal mag gebruiken om de si
tuatie duidelijk weer te ge
ven, is een kleine vergoeding
voor alle gedane moeite.
Een ritje in de auto met
het hele gezin - andere situa
tie waarin het probleem af
val om de hoek komt. Een
plasje in de berm van de
weg, dat mocht altijd, zelfs
een lief klein kinderhoopje
met bijbehorend velletje
w.c.-papier. „Dat verteert, hè
mam. Dat wordt gewoon
mest voor de plantjes, hè
pap". Jazeker, beaamden wij,
dat wordt een geheel met het
milieu. Daarom ging wél het
raampje open voor het afge
kloven klokhuis van een ap
pel, maar bleven plastic be
kers, wikkels van chocolade
repenlolliepapiertjes en
verknoeide tekenblaadjes
keurig binnenboord. Thuis
wachtten prullebakke n,
vuilnis- en pedaalemmers in
soorten en maten.
De eendjes brood voeren in
het park - weer zo'n afvalge-
val. Oudbakken bruine bo
terhammen, een beschim
meld sneetje rogge of volko
ren, afgegeten broodkorsten,
zacht geworden beschuit of
knackebröd: eet smakelijk,
eendjes I Tot besluit even de
kruimels uit de zakken
schudden ten behoeve van
mussen en merels en dan te
rug naar huis - kinderen met
lege plastic zakken aan de
hand. „Want de eenden kun
nen er in stikken, hè, als ze
die opeten". Kind nummer
twee, ouder dus wijzer:
„Daarom niet, suffie, maar
plastic blijft altijd bestaan,
eeuwig, daarom moet je 't
niet op 't gras gooien". Kin
deren afhalen van het sport
veld, van een schoolreisje, en
dan de bus die te laat aan
komt, dat is ook een milieu
probleem. „Meneer, uw mo
tor staat nog aan", zei ik eens
tegen een vader in wachten
de auto. Verbazing, ogen vol
vraagtekens. „Dat kost maar
extra benzine en al die uit
laatgassen...". Afwijzing: het
was zijn auto, zijn benzine,
dus zijn keus de motor aan te
laten staan.
Het is niet altijd mak!
lijk en leuk om milieu-be
wust te leven. Je bent
apostel, profeet en martelaar
tegelijk. En nooit enige ver
goeding voor al die
dacht, moeite en tijd; vat
niet één officiële instantie.
Zodra een elektriciteitscen
trale na jarenlang milieu
verpestend werken erover
gaat denken over te schake
len op een produktieproces
dat zuiverder is en minder
zure regen opwekt, wordt
meteen over verdeling van
kosten gesproken. Daarmee
bedoelen ze, dat ik 't flink in
m'n portemonnee zal voelen,
wanneer zo'n centrale peen
zwaveldioxide meer de lucht
in blaast
Uitgerekend ik, die
kosten noch moeite heb
spaard om het milieu schoon
te houden. Neem zo'n vakan
tiedag aan zee. Lekker
de kinderen spetteren in
golven, schelpen zoeken, zee
sterretjes, strandpieren
krabbetjes, al iekruiken
mossels - terug naar de na
tuur, puur en ongerept.
angstig kinderstemmetje
„Ik moet 'n plasje". Wrede
moeder was ik: hij moest
maar even ophouden. Gauvi-
gauw, met een nat bibberend
kind over 't strand zigzal'
gend langs windschermenen
zandkastelen op weg naar
het toiletgebouw. „Het is nis
ver meer, echt niet", en aan
nam ik zo'n kind op de arm,
de tegendruk van mijn vlfc
tegen het rode zwembroek!*
zou helpen, dacht ik. Of
lukt - meestal. Eenmaal
lig in het hokje was er
spanning om wat eerder
langs de gebruinde
zou glijden, het
badstof of het warm-opQ1'
spaarde plasje. Goed afgef'
pen, mooi gedaan. „Mag 1
nu een ijsje Met het g
voor toiletgebruik "J
kwam zo'n straaltje uocht a
gauw op een gulden vijfM'
Maar de zee bleef schoon.
eer
1
het
inf
dat
kos
pri
gev
vij:
zui
pre
pre
de
VO(
one
pre
fur
len
le c
lisc
drs
An
op
der
ges
of i
Van onze redactie buitenland
MOSKOU - De Sovjet-Unie
vindt het onmogelijk met
Amerika onderhandelingen te
beginnen over het verbieden
van ruimte-wapens.
Het is, aldus het Russische
persbureau Tass, een misvat
ting te veronderstellen dat
Sovjet-leider Tsjernenko be
reid zou zijn de onderhande
lingen in Geneve over kern
wapens te hervatten in ruil
voor besprekingen over een
verbod van ruimte-wapens.
Die indruk is de afgelopen da
gen hier en daar gewekt door
^n interview van Tsernenko,
hel
So-
1
dej
se
ka;
de
sef
Pr«
rui
pui
in
bei
de
Re;
tijc
kui
Van onze redactie buitenland
OESTGEEST - Volgens missionaris
Jernoy, op bezoek in Nederland, b
jje christelijke kerken van Surinam
witisch-positief opstellen tegenov
Surinaamse revolutie. Ook na de r
vijftien tegenstanders door het b<
."uterse hebben de kerken hun
biet opgezegd.
Wel is er naar zijn mening meer k
°P de revolutie gekomen, ofschot
°°rzaak daarvan niet is dat ze anti-
jhenstiger zou zijn geworden. Er is e
jbcer verdeeldheid gekomen binne
vet Comité van Christelijke Kerke
er leiding van bisschop Zichem va
'bmaribo.
E>e kerken zijn het met hun uitc
Pende achterban minder eens dan
met betrekking tot hun sociale
bntie, aldus pater Vernooy. Da;
Wirijft hij het feit toe, dat de kritie
e kerken op het Stanvaste-progrE
e door Bouterse opgerichte nieuwe
ij eke beweging van Suriname) kriti
dan vroeger het geval was.
"ij ontkent dat het land aan de
i een bankroet staat en spreekt
