OPMERKELIJK INITIATIEF VAN ROOSENDALER THEO CLAESSEN:
Onderwijs volwassenen
steeds meer in trek
Avondonderwijs: Val maar
op je smoel..Niemand
die het je kwalijk neemt
TERDAG 1 SEPTEMBER 1984
W3
.k denk dat we via de cartoons van Louis Paul
Soon mensen binnen krijgen, die zeggen:Verrek
mst kan toch mooi zijn, leuk zijn en hoeft niet zó
zwaar te zijn; anders krijg je direct zo'n heel
literair stempel". Dat zegt Theo Claessen, de man
ichter de 'Louis Paul Boon-Maand' in Roosendaal;
een initiatief dat in brede kringen belangstelling
krijgt. Een programma met expositie, film en
lezingen. Morgen, zondag 2 september om 16 uur
ipent de auteur Willem Roggeman, voorzitter van
het L.P. Boongenootschap, deze manifestatie er in
het Tongerlohuys in Roosendaal.
Zoon
Dagelijks
ïolgende week gaat het avondonderwijs
weer van start. Is het een gedwongen
mgkeer naar die sombere schoolokalen?
Of is het de enige manier om in de
maatschappij alsnog aan de bak te
men? Op deze pagina een impressie van
een volwassene in de schoolbanken. De
cijfers die duiden op een groeiende
ielangstellingstaan in het begeleidende
kader.
Streng
n VeUen
ew York' kom je
heel zelden tegen en
een exemplaar
rt 1984 struikelde
liefderijk geadop-
2t een mooie
groene ogen op de
Uit een adresplak-
kt dat de heer Ga-
op het blad is ge
en wel voor de tijd
r. Hij iverkt voor
hbedrijfvan Exxon
Park in de staat
t blad netjes gele
geen ezelsoren
geen spoor van
■t te ontdekken,
met de groene ogen,
r en een halfpruil is
van de lentemode.
lijkt het iemand die
stabiele mannen
ddering en ruïne
Bovendien staat er
een verhaal van
ook een vrouw
ogen, die ik bar
tl, in het verkie-
n John Kennedy,
k tegenkwam. Ze
n voor de New York
•ommelige krant
k erg goede verha-
n.
ne vms toen al een
blij dat ze nog
met Regent Air,
n vliegende luxe,
naar Los Angeles
Gepocheerde kreeft
Champagne. Gael
r al een heel bijzon-
k. Nu, tui bijna vijf
jaar, lees ik waarom
barrières om haar
n slechten. Want
haar verhaal:
leven heeft het ge-
htervolgd dat ik in
r bestaan koningin
nd ben geweest,
t ik me, als kind
e ouders uit door-
igan, zo volledig
in schandalige luxe
ntie.Jawel, dat is de
-zeis geen haar
Daar vloog ze dan,
ger in gracieuze
aviaar. Tedere kap-
■lijk smoking. Er
uwelen boudoir aan
een tweepersoons
En de vergulde
eigenlijk niet eens
r.
r New York-Los An-
10.600 gulden en als
ende fluwelen
er wilt betrekken
4.250 gulden voor een
voor twee perso-
zou Gael niet zijn
in een speciale aan-
n retourtje voor de
's had weten te be-
n. De conventionele
vergt een fortuin
r Regent haalt je
Hum lopende uitge
ef auto van huis en
ook weer thuis. Er
meisje mee dat je
orgt en er vliegt er
ie brieven voor je
een bespiegelde
kun je op een toilet
chtlederen zetel
n. Dat hebben ze af-
n koningin Eliza-
olgens bekenden in
■fkringen op een
zit die bekleed is
er.
gevlogen als een
ij vond, aan het be-
n maaltijd voor tsa-
ntaten en oliemagna-
eparfumeerde roos in
et. Wat zou het leuk
ie roos van mij zou
■est. Hoewel, met een
e in een vroeger be-
lingin van Engeland
t moet je erg oppas-
het eind van haar
lucht-verhaal zegt
ze, misschien, de vol-
t het ontbijt in bed
serveren in het vlie-
udoir van fluweel.
smand anders maar
lael is nog steeds de
r een ontbijt van
1 den, nee, daar trap ik
jig»»
Louis Paul Boon
Van onze kunstredactie
Waarom nu juist in Roosen
daal die uitgebreide aandacht
voor deze schilder, journalist,
auteur van historisch/sociale
romans èn Vlaamse kribbe-
bijter? Nee, het heeft niets te
maken met de herdenkingen,
die men onlangs - vijf jaar na
zijn dood - al meende te moe
ten opzetten. Kun je nagaan!
Theo Claessens is al heel lang zeer
geïnteresseerd in literatuur. En toen
hij een jaar of zes geleden voorzitter
werd van Int Heyderadey - een stich
ting, die in de regio de interesse voor
actuele beeldende kunst wil wekken -
interpreteerde hij die doelstelling wat
'WeSeï.'fi^ët name de relatie .beelden-.,,
"dlmiffif erï literatuur ifieeft/teiyopihet
"oogrtiat hij nu met plannen rond-
onderneming een begroot bedrag had
moeten vragen, dan zou dit uitgeko
men zijn op zo'n ƒ20.000, maar had
dan tevens moeten voldoen aan aller
lei voorwaarden. Nu met dat vrije-
tijdswerk zijn we naar eigen vermo
gen fase voor fase te werk gegaan er
zien we wel hoever we komen", aldu;
de voorzitter.
Theo Claessen was in 1983 in Belgii
op vakantie en liep toen spontaan bi.
Jo Boon, de zoon van de auteur, ii
Erembodegem-Aalst binnen. „En he
lukte. Er ontstond een goed contact
En nu kan ik bij hem de cartoons
kant en klaar, ophalen. De douane
papieren zijn ook geregeld. Het kos
je zeeën van tijd! Nee, van zijn Femi
natheek (zijn collectie prenten vai
erotische vrouwen) heb ik niets ge
vraagd. Dt is mogelijk iets voor di
volgende keer. Je kunt met eer
schrijver als Boon ervan alles bij ha
len. Vanuit die collectie cartoons zijr
we verder gegaan, zodat we voor eer
maand lang iedere week naast die ex
positie een ander project hebben. D<
scholen, het filmhuis en de biblio
theek doen mee met lezingen doo
Ger van Bork, Paul de Wispelaere
expositie en de film 'Menuet' van Lil.
Rademakers. Ja, het is allemaal gra
tis. Entree is drempelverhogend".
Ze hebben ook nog geprobeerd die
groep uit het Vlaamse Zavelare
(Creatieve Cel) met een toneelbewer
king van Boons boek Kapellekens-
baan naar Roosendaal te halen, maar
dat is niet gelukt. Op 7 september is
de première in het theater Herman
Teirlinck in Antwerpen. Waarschijn
lijk zal dit stuk (solo-theater) wel ge
speeld worden in Schijndel, waar de
ze expositie in oktober te zien zal zijn
Daar zullen dan mogelijk ook nog en
kele schilderijen van de hand var
Boon te zien zijn. In Roosendaal lukte
het niet om die erbij te krijgen. Maar
er blijft nog genoeg over!
Aan de officiële opening morgen in
Roosendaal (Claessen: „Ik heb me ook
verzekerd van luidsprekers buiten,
want het lijkt zeer druk te worden")
gaat een vergadering van het LP
Boon Genootschap vooraf in deze
stad, die evenveel met Boon van doen
heeft als West-Brabant met kunst.
Zijn voorzitter Willem Roggeman, die
adjunct-directeur is van De Brakke
Grond in Amsterdam, zal uitvoerig
ingaan op de prsoon van LP Boon.
Mogelijk blijkt daarbij, dat Aalst en
Roosendaal (West-Brabant), als het
gaat om de sociale strijd die Boon be
schreven heeft in zijn boeken, toch
niet zover uit elkaar liggen.
Boons zoon Jo, zijn vrouw en klein
zoon, die LP ook inspireerde tot het
schrijven van boeken, zullen bij die
opening aanwezig zijn. En Theo
Claessens heeft bij de Roosendaalse
boekhandels al stapels boeken van
Boon zien liggen, zodat de intentie dat
jfnefer mensen LP B8on Èg&ëïi lezen
doóV deze Boon-maah$ werkaij kheid
lijkt té worden.
btiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimmiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiwwiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimmitiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiNiimiiiiiiiiii^
loopt om ook Lucebert eens op deze
manier te brengen, ligt dan ook min
of meer voor de hand.
„In 1980 heb ik van het Letterkun
dig Museum in Den Haag de Hans
Andreus-tentoonstelling naar hier
gehaald. Toen dat een succes bleek
dacht ik al direct aan een Boon-pro
ject", aldus Theo Claessen. „In 1946-
1947 heb ik een tijdje in de boekhan
del gewerkt. Daarna ben ik naar In
donesië gegaan en heb daar in het mi
litaire welzijnswerk weer met boeken
te maken gekregen. Terug kwam ik
in de textielgroothandel terecht en
daarna ben ik - tot vandaag - bij V
D gaan werken op de afdeling ver
koop. Daaraan kwam geen boek meer
te pas. Dat was voor thuis. Ik heb veel
interesse voor poëzie. Achterberg,
Lucebert, Marsman, Andreus. Dat
zijn wat favorieten".
Theo Claessen is dan ook lid van de
.fedëë.tijkeislsamer 'De jKlaproos' en
uS>}At>li§eeEkzelf gedichtien. Bij deze
Boon-maand komt een extra uitgave
Theo Claessen: „Verrek, kunst kan mooi zijn!".
van het tijdschrift De Klaproos met
24 pagina's over Boon (o.a. met de Ode
aan Boon van Cees Buddingh).
„Het idee om via Int Heyderadey
deze Boon-expositie te houden komt
daarom voort uit een persoonlijke in
teresse", aldus Claessen. Toen de
stichting in 1976 een oude winkel aan
de Roosendaalse Markt kon inruilen
voor de, van de gemeente te huren,
expositieruimte in het Tongerlohuys
(een prachtig gerestaureerde voor
malige pastorie), is het voortdurend
opwaarts gegaan met de belangstel
ling voor beeldende kunst (en ook li
teratuur) via dit medium. Voorzitter
Claessen heeft pas tabellen gemaakt,
waaruit onder meer te lezen is, dat in
1978 Int Heyderadey 1964 bezoekers
mocht verwelkomen en dat dit getal
in 1983 opgelopen was tot 4235 gasten.
In de afgelopen vijf jaar gaat het dan
om ongeveer 30.000 bezoekers. En
Theo Claessen vertelt dat ook steeds
meer jnensen buiten Roosendal de
weg nffir het Tongerlohuys weten te
viftüenïïbaihgzamerhand bedgint zelfs
de landelijke pers aandacht te schen
ken aan wat er gebeurt.
Het is ook nog eens zo, dat dit in
Nederland eigenlijk de eerste grote
expositie is van de zogeheten Car-
boontjes. In het Vlaams cultureel
centrum De Brakke Grond in Am
sterdam zijn er weliswaar al een
twintigtal tentoongesteld, maar in
Roosendaal hangen er nu zestig. Het
zijn tekeningen die Boon maakte bij
zijn dagelijkse column in het dagblad
Vooruit in Gent. Grapjes, die zowel
flauw als geestig zijn. Simpel gete
kend, zoals het een cartoonist be
taamt.
Theo Claessens: „Voor veel mensen
vind ik ze een goede en gemakkelijke
kennismaking met Boon. Een manier,
die soms misschien een beetje flauw
is, maar in ieder geval niet moeilijk.
Mogelijk, dat daardoor mensen ko-
iBeiSiot het leze^S^zijn boeken. Ik
vond die Carboontj es een goede in-
FOTO DE STEM BEN STEFFEN
valshoek". Jos de Murez, die jaren
lang collega was van Boon op de
Vooruit en die jammer genoeg in
Roosendaal met wordt opgevoerd,
kan vertellen onder welke - vaak on
aangename spaning - dit werk ont
staan is. Een mededeling die een mo
gelijke 'heiligverklaring' van de
auteur van De bende van Jan de
Lichte, Blauwbaardje, Pieter Daens
en De zwarte hand relativeert.
Theo Claessens vindt de Car-
boontjes een goed uitgangspunt én hij
mag dat nog vinden. Gevraagd name
lijk naar de gemeentelijke subsidië
ring van Int Heyderadey, zegt hij:
„Schrik niet. Dat is ƒ3.500 per jaar.
Daarvan maakten we tien tentoon
stellingen. Dat getal brengen we nu
terug naar acht. Ja, daarvan geven
we de suppoost een vergoeding, beta
len we verzekeringen en vervoer voor
de exposities e.d. In feite is het uit
sluitend vrijwilligerswerk. De goede
kant daarvan is bijvoofbeeld dat jen
bij zo'n Boon-project je eigen" gang.
kunt gaan. Als ik vooraf'voor deze
Door Mirjam van Zuilen
Dit jaar zullen er meer inschrijvingen zijn bij
het onderwijs voor volwassenen dan vorig
jaar. Vorig jaar gingen 109.400 volwassenen
naar de MAVO,HAVO en het VWO. Voor dit
jaar zijn er al 115.368 aanmeldingen, terwijl
de inschrijvingen nog steeds door gaan. Dit
blijkt uit voorlopige landelijke cijfers van het
Centraal Bureau voor Statistiek.
Ook bij de vakopleidingen voor deze cate
gorie is een stijging te zien. Vorig jaar bezoch
ten 204 leerlingen de vakopleiding voor vol
wassenen in Breda, terwijl nu al 384 aanmel
dingen binnen zijn. „Veel mensen krijgen in
de gaten, dat ze zonder vakdiploma niet ho
gerop komen. Ze volgen 's avonds bij ons cur
sussen om verder te komen in hun vak. Ook
de omscholing zorgt bij ons voor veel aan-
loop", vertelt een woordvoerder van de vak
opleiding.
De heer dr. C.J.M. Brok, rector van het Bre
dase Baronie College constateert dezelfde ten
dens: „Het aantal inschrijvingen is nog niet
precies bekend, maar wel kunnen we zeggen,
dat het zal toenemen. Vorig jaar bezochten
2700 leerlingen de volwassenen afdeling van
de MAVO, HAVO, VWO en MEAO (Middel
baar economisch administratief onderwijs).
Het valt op, dat er een verschuiving plaats
vindt van het aantal inschrijvingen van MA
VO naar MEAO. Steeds meer mensen zien, dat
ze met alleen een basisopleiding niet verder
komen. Het bedrijfsleven vraagt meer dan
vroeger om specialisten".
Ook het West-Brabants College, met vesti
gingen in Roosendaal, Bergen op Zoom en een
nieuwe vestiging in Zevenbergen, verwacht
dit jaar in ieder geval hetzelfde aantal leer
lingen of misschien een lichte stijging.
Directeur A. Verdonk van de avondscho-
lengemeenschap Zeeuws Vlaanderen in Ter-
neuzen verwacht dit jaar hetzelfde aantal in-
schrijvingen als vorig jaar. Hij heeft toch niet i
zoveel vertrouwen in de cijfers van CBS. „Het
aantal leerlingen blijft gelijk, maar er is een
verschuiving zichtbaar van leerlingen, die
een vol vakkenpakket kiezen naar leerlingen, i
die slechts enkele vakken kiezen. Vooral de i
vakken informatica (computerkunde), econo-
mie en wiskunde zijn populair, omdat de i
maatschappij steeds meer om mensen vraagt,
die goed thuis zijn op dit gebied."
Volgens de heer Brok van het Bredase Col-
lege ondervindt het volwassenen onderwijs
nog weinig concurrentie van de Open Uni-
versiteit (OU). Hij verwacht in de toekomst
juist meer toeloop.
TiHlllllllimilllllllimillllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllHllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll^
Door Anton Theunissen
Zo'n lokaal als van vroeger:
vale kleuren op de muren,
klaslokaal na klaslokaal het
zelfde. Veel posters van Duit
se herkomst, met toeristische
thema's weliswaar, maar
toch.
De schoolbanken zijn nog steeds te
laag of de stoelen nog steeds te hoog.
Een martelende zit, waarin je nooit
kunt slapen.
Het schrijfoppervlak is te eng be
meten. Degenen, die de' eerste lessen
te boek stellen in die mooie, grote
ringbanden, zie je na enkele school
avonden al driftig pennen in schrif
ten van ouderwets formaat.
Zelfs als je een kleine vijfentwintig
jaar niet in de schoolbanken hebt ge
zeten, denk je het nog precies te we
ten: de traditionele orde als hoogste
ideaal. Een eerste lichte teleurstelling
wordt geformuleerd in de zin: „Zo
was het in mijn tijd ook".
Zo was het in mijn tijd dus niet,
realiseer je je al na een dikke maand
avonderwijs voor volwassenen. Ik
doe per week drie uur Spaans op de
Havo/Atheneumafdeling van het
Bredase Baronie van Breda College.
In het volwassenenonderwijs tref je
alleen hypergemotiveerde mensen,
die hoge punten (willen) halen, men
sen die duidelijk vooruit willen ko
men, veel mensen die op hun huidige
werkstek tot de conclusie zijn geko
men dat ze meer kunnen dan ze doen,
al hebben de meesten maar een vage
voorstelling over wat ze met hun
nieuwe studie gaan doen.
Je komt geen duffe naturen, geen
ellendelingen, gemenerikken, keet
schoppers of spijbelaars tegen. De
avondschool is geen gevangenis, on
derwijs geen dwang en er is dus geen
verzet als reactie daartegen. Wie het
niet meer ziet zitten, blijft maar weg.
De docente maakt er geen geheim
van, dat dat ook maar het beste voor
je is. Val maar op je smoel, niemand
die het je kwalijk neemt. Je hebt er
's Avonds naar school: een klas vol gemotiveerde mensen.
FOTO DE STEM COR J. DE BOER
zelf voor gekozen. Maar dat kiezen
blijkt dan weer betrekkelijk, want na
een half jaar zijn veel leerlingen ge
ruisloos verdwenen. Avondonderwijs
is zeker geen gelegaliseerde vorm van
vrijheidsberoving of identiteitsbe
schadiging. De avondschool is geen
ontmoedigingsfabriek met gedwon
gen ja-knikkers, zoals je de moderne
middelbare dagschool wel getypeerd
ziet.
Nog een vergissing: wie verwacht
dat de golven van vernieuwing sinds
de jaren zestig het totale onderwijs
overhoop hebben gehaald, komt be
drogen uit. Onderwijs zou, zo ver
wachtte ik, niet meer zozeer beheerst
worden door kennisoverdracht, maar
zou - het jargon uit de jaren zestig is
me bijgebleven- meer 'probleemop
lossende vaardigheden aanleren'.
Vergeet het maar. Spaans leren is
eenvoudig: veel uit je hoofd leren,
jaartallen, copla's, stukken proza, on
regelmatige werkwoorden, de sub-
jonctief, het gerundium, gezinsontle
ding, schwere Wörter. Geen gymnas
tiek, kleien of borduren in het avond
onderwijs. Wie daar zin in heeft,
blijft maar thuis.
De klasdocente blijf ik beoordelen
met mijn oude 'normenschaal', mij
ooit bijgebracht door een erg goede
leraar. „Een leraar", luidde zijn stel
ling, „moet streng, maar rechtvaardig
zijn, hij moet goed kunnen vertellen
en lichte obsessies en onvergetelijke
stokpaarden hebben". Dat strenge is
er op de avondschool niet, je wordt
ook niet bestraffend toegesproken,
maar een lieve school is de BBC niet:
de docente kan nog best nijdig wor
den, al geeft zij altijd aan waarom zij
kwaad is. De stokpaarden ment zij
met vaardige hand door een soms wat
rommelige les; sommigen haten die
creatieve chaos, ik houd er toevallig
van.
De eerste bladzijden van de moder
ne leerboeken sla je wat schuchter
om. Veel pagina's met ezelsoren - zou
je zo'n nul zijn? - veel mogelijkhe
den van zelfchecking, zelfcontrole,
zelfdoen dus, minder aan het handje
van de docente. „De nieuwe leerboe
ken lijken wel kookboeken", zegt een
klasgenoot afkeurend, maar de stof
blijkt overzichtelijk en helder gebak
ken. De kwaliteit van de leerboeken
moet ervoor zorgen, dat een indivi
duele leraar jou niet kan maken of
breken in het onderwijs, lees je, als
een zoveelste druk met dezelfde stof
wat anders wordt opgedist. Mooi ge
zegd en het kan waar zijn.
Dat was in mijn-tijd duidelijk an
ders. Ik zat zo'n dertig jaar geleden op
.een gymnasiumafdeling, waar een
sfeer heerste die met 'elitair' nog ta
melijk zwak is aangeduid. Wie het
waagde zijn aandacht te laten ver
slappen, wie eens even wilde relaxen,
werd luid en duidelijk tot de orde ge
roepen: Kijk eens, manneke, als jij zo
doorgaat dan zie ik je nog eens op de
hbs komen. En bij dat woord hbs
dienden we duidelijk te denken aan
iets minderwaardigs.
Er zijn nog altijd hele stoeten oud
gymnasiasten, die als ze in Londen
zijn niet om een stuk brood kunnen
vragen, en die - opgeklommen in hoge
functies - de grootste moeite hebben
om buitenlandse gasten in draaglijk
Engels of Duits welkom te heten.
En zó hoorde het ook, vond men
destijds op het gymnasium. Het spre
ken van moderne talen was iets voor
het lagere volk, als gymnasiast hoor
de je je te beperken tot het kunnen le
zen van ingewikkelde handboeken in
die talen.
En als je tijdens de schaarse na
tuurkundelessen bij het hoofdstuk
'De automotor' belandde, dan zei de
leraar: „Dit, mijne heren, is meer be
doeld voor automonteurs. Wij gaan
dus over naar pagina vijfennegentig".
Wilde je je in taallessen wat culinaire
termen eigen maken, dan hoorde je:
'Ja, heren, die materiële zaken, daar
doen wij niet in, dan moet je maar
kok worden'.
Zó is het dus niet meer. Na één jaar
Spaans ken ik tientallen woorden
over de auto en het autorijden en de
culinaire lijst met Spaanse woorden
is al langer dan dit artikel, 'maar
Spaans sprekende volkeren lijken
vaak niet meer te doen dan eten en
drinken", zegt mijn docente wel eens
troostend bij al die moeilijke woor
den. Toch een vertedering voor mijn
gymnasium-ziel.
Weemoed, sentimentaliteit, spijt,
schrik? Nee hoor. Het was allerge
noeglijkst zoveel van het oude in het
onderwijs terug te zien en zoveel van
het oude te zien verdwijnen. De
school is blijkbaar toch een granieten
burcht, bestand tegen de tanden des
tijds, de tanden van de vernieuwers
en radicale hemelbestormers.
