'MONUMENTEN UIT ISOLEMENT HALEN'
r«sinsi*s« r anj-jin
f
RAADSELACHTIG, MAAR NIET ONVERWOESTBAAR
STREEK
k,
Merijntje
DINSDAG 24 JUL11984
BI
EXTRA
ROME - Het Colosseum van Rome, een van
de indrukwekkendste monumenten uit de
Romeinse oudheid, krijgt een ruimere be
stemming. Het enorme bouwwerk behoudt
zijn toeristische functie, maar zal daarnaast
ook tentoonstellingen gaan herbergen.
Peperduur
e
•N
CAIRO - De sfinx van Gizeh krijgt op dit moment letterlijk een fa-
ce-lift. De grote steenkolos, die al bijna 5000 jaar over de pirami
den van Gizeh waakt, dreigt langzaam maar zeker onder te gaan
aan een combinatie van zand en wind.
Vriendelijk
PERSONE1
NODIG?
UTRECHT/BREDA
Nederland vreest da
hogingen van tien pi
aanzienlijk vervoers
Werkloosheic
EG daalt,
maar niet ech
Overval op
kasteel van
Versailles
Colosseum als expo
Van onze correspondent Cees Manders
Dit heeft het gemeentebestuur van Rome beslo
ten. De eerste expositie in het Colosseum zal ge
wijd zijn aan de 'Italiaanse economie tussen de
twee oorlogen', de economie dus van het fascisme.
Het Colosseum dateert uit
de tijd van keizer Vespasia-
nus (70-79), en heeft eeuwen
lang gediend als amfithea
ter, waarin gladiatoren, sla
ven en wilde beesten hun
krachten moesten meten. De
overlevering wil zelfs dat
christenen er voor de leeu
wen zijn geworpen, in de tijd
dat hun godsdienst nog ille
gaal was. De natuur heeft
het bouwwerk later flink
toegetakeld, maar het res
tant is nog steeds zo impone
rend dat er dagelijks dui
zenden belangstellenden op
af komen. Rome zien zonder
het Colosseum wordt door
elke reisgids sterk ontraden.
Voor de Romeinse burge
rij heeft het gebouw de laat
ste tijd de betekenis gekre
gen van een protestpaal.
Wekelijks klautert er
iemand boven in het Colos
seum om vanaf een hoogte
van 57 meter te protesteren
tegen iets wat volgens hem
en de wereld beneden niet
klopt. Vorige week klommen
12 mensen naar boven, uit
protest tegen de opzegging
van hun huurkontrakt.
Het Colosseum is een pe
perduur gebouw, dat de Ro
meinse gemeenschap han
denvol geld kost aan onder
houd. En het Colosseum is in
Rome niet het enige monu
ment. Geschat wordt, dat nu
de helft van alle monumen
ten in deze oude stad in de
steigers staat. Rome heeft
het geld er best voor over,
maar wil dat de gebouwen
een aktievere functie in het
culturele leven gaan vervul
len. Als de monumenten hun
isolement doorbreken, kun
nen de uitgaven voor hun
restauraties financieel ge
makkelijker worden ge
rechtvaardigd.
Daar komt het idee van
daan om van het Colosseum
(althans een deel daarvan)
een expositieruimte te ma
ken. Enkele jaren geleden
werd al de gedachte gelan
ceerd om van dit Colosseum
zomers een theater te maken
of zelfs een open-luchtbio-
scoop. De tijd was er toen
nog niet rijp voor, en het
voorstel verdween in de
kast. Een ander wereldbe
roemd monument, de Cara-
calla, die een straat verder
ligt, is inmiddels wel aktief
ingeschakeld in het zomerse
theatergebeuren in Rome.
En nu wordt er over gedacht
deze Caracalla om te bou
wen tot een volwaardig
open-luchttheater, met een
echt toneel, met echte coulis
sen en voorzien van de juist
akoestiek.
Toeristen
Het Colosseum als expo-
ruimte zal de bestaande toe
ristische literatuur over dit
monument niet achterhalen.
Want voor de bezoekers van
het amfi-theater verandert
er niets of heel weinig. Het
Colosseum is groot (omtrek
527 meter), en aan dat ge
deelte dat altijd voor toeris
ten open is geweest wordt
niet getornd. De expo vol
trekt zich in enkele hoger en
lager gelegen galerijen, die
tot nog toe niet voor het pu-
üifWïïi
Jfc
t
mm mrntmm
(t
Kr info
.1
bliek toegankelijk waren.
Om daar te komen wordt te
gen de zuidkant van het Co
losseum een 60 meter hoge
houten toren gebouwd, die
gemakkelijk weer is te ver
wijderen. De toren, waarin
de lichten worden aange
bracht, is een replica van de
stellage die er oorspronke
lijk op dezelfde plek heeft
gestaan en later door aarbe-
vingen is vernield. Beneden
in het amfi-theater wordt
een deel van de arena afge
dekt, maar zo dat het zicht
erop nauwelijks wordt ge
hinderd.
De eerste expositie met
alle verbouwingen erbij kost
6 miljard lire, dat is een
kleine 5,5 miljoen. De ge
meente Rome is niet zo rijk,
en culturele manifestaties
van dit soort worden hier
dan ook altijd gesponsord
door de grote bedrijven. De
ze waren bereid te betalen
op voorwaarde dat het Co
losseum voor de tentoonstel
ling zou worden gebruikt.
Want juis het Colosseum als
expo zou het prestige van de
geldschieters vergroten. De
gemeente is hiermee accoord
gegaan, in de hoop en de
verwachting dat het niet bij
deze expo zal blijven en dat
het Colosseuirfin de toe
komst zijn oorspronkelijke
functie van 'schouwburg' zal
terugkrijgen.
De protesten tegen deze
'ontheiliging' van het Colos
seum waren voorspelbaar,
en zijn dan ook niet uitge
bleven. De een zegt dat op
die manier het Colosseum
zijn historische en monu
mentale functie verliest en
slechts zal gaan dienen als
omlijsting van een exposi
tieruimte. En volgens de an
der mogen Rome's monu
menten alleen zichzelf die
nen, bestudeerd, bekeken en
bewonderd worden, maar
nooit voor een ander doel
worden gebruikt. In sommi
ge kringen heeft het ook
verbazing gewekt dat de
eerste Colosseum-expo ge
wijd zal zijn aan een fascis
tisch onderwerp, „terwijl
het toch juist Mussolini en
zijn fascistische bewind zijn
geweest die destijds veel van
wat in Rome nog van de
oudheid over was hebben
vernietigd voor het aanleg-
- FOTO AP
gen van straten en pleinen."
De expositie de 'Italiaanse
economie tussen de twee
oorlogen' gaat in het najaar
van start en belooft een van
de indrukwekkendste ten
toonstellingen te worden
van de laatste jaren. Het is
een vervolg op de grote ex
positie 'Anni Trenta' die
twee jaar geleden in Milaan
is gehouden, en die betrek
king had op de fascistische
'cultuur'.
De sfinx
krijgt
'face-lift'
Door Katie Hickman
Volgens professor Saleh Ahmed Saleh, die bij de vakgroep archeologie van
de Universiteit van Cairo werkt, kan dit natuurlijke erosieproces bijzondere
ernstige gevolgen hebben.
DE raadselachtige Sfinx, die lijkt te waken over de piramides van Gizeh, krijgt zijn baard en neus terug.
„Het hoofd van de sfinx is
buitengewoon zwaar. Alles
bij elkaar genomen weegt
het 900 ton. De delen Van het
gezicht die niet onmiddellijk
door de nek gesteund wor
den, nemen daarvan 140 ton
voor hun rekening. De erosie
van de nek veroorzaakt een
geleidelijke verlegging van
het zwaartepunt van het ge
zicht, wat inhoudt dat het
hoofd uiteindelijk topzwaar
zal worden en waarschijn
lijk zal afbreken.
Plannen om de sfinx voor
een dergelijk verlies van
waardigheid te behoeden
zullen het aangezicht, zoals
we dat nu kennen voorgoed
veranderen.
De sfinx heeft in vroegere
tijden niet alleen een neus
gehad, - die er vermoedelijk
door een speelse emir in de
14de eeuw is afgeschoten -
maar ook een baard. Ar
cheologen zijn nu van plan
deze baard weer in ere te
herstellen, om zo het hoofd
en gezicht van de sfinx de zo
hoognodige steun te bezor
gen. De onderkant van de
baard zou bevestigd moeten
worden op de borst van de
sfinx. Het is een verregaan
de reddingsoperatie, maar
volgens professor Saleh
„gaan de Egyptische archeo
logen alleen tot dergelijke
reconstructies over als blijkt
dat het noodzakelijk is voor
het behoud van het monu
ment zelf."
Het is niet zeker of de
sfinx, die in 2600 voor Chr.
gemaakt is, altijd al een
baard heeft gehad. De be
staande fragmenten van de
baard, die in het begin van
de negentiende eeuw ont
dekt werden, zijn moderne
toevoegingen. Dat wil zeg
gen, modern volgens Egypti
sche maatstaven.
Deskundigen vermoeden
dat de baard waarschijnlijk
toegevoegd is rond 1420 v.C.,
tijdens de regeringsperiode
van farao Toetmosis. Op een
grafsteen aan de voet van
het beeld is een inscriptie te
vinden die vertelt hoe de
sfinx in een droom1 van
Toetmosis verscheen, terwijl
hij in de woestijn lag te sla
pen. De sfinx smeekte Toet
mosis om hulp en vroeg hem
het zand weg te halen waar
onder het beeld dreigde te
verdwijnen. In ruil hiervoor
beloofde de sfinx hem de
troon van Egypte.
Toetmosis deed wat van
hem verlangd werd en voer
de tegelijkertijd ook wat
verdere herstelwerkzaam
heden uit. Hieronder viel
ook het aanbrengen van een
gloednieuwe baard. Egypto
logen zijn het er nog steeds
niet over eens of Toetmosis
nu een reconstructie maakte
van een oudere baard of dat
de toevoeging van de baard
en door hemzelf verzonnen
ideetje was.
De nieuwe baard zal voor
het grootste gedeelte uit mo
derne materialen vervaar
digd worden. Toch hoopt
professor Saleh zoveel mo
gelijk brokstukken van het
origineel in te verwerken.
Twee van de drie bewaard
gebleven stukken baard, lig
gen in het museum van Cai
ro, het derde in het British
Museum. Egypte hoopt het
ontbrekende brokstuk „te
rug te kunnen lenen" voor
de reconstructie, ook al
maakt dit derde brokstuk
slechts eendertigste deel uit
van het geheel.
De onderhandelingen met
het British Museum duren
nu al twee jaar. Britse
Egyptologen zijn het ermee
eens dat het stuk steen ge
bruikt moet worden in de
reconstructie, maar daar
mee is de kous nog niet af.
„Zelfs al zou het British Mu
seum het stuk baard terug
willen geven - wat de meest
voor de hand liggende oplos
sing lijkt te zijn - dan mag
dit volgens de wet niet eens",
aldus Harry James, hoofd
van de Egyptologische afde
ling van het British Mu
seum.
„In plaats hiervan hopen
het eens te worden over een
lening, die telkens verlengd
kan worden. Op deze manier
blijft het brokstuk het wet
telijke eigendom van het
British Museum, zelfs als
het in de baard verwerkt
wordt."
Volgens de laatste berich
ten zou het British Museum
een lening hebben voorge
steld voor een periode van
tien jaar, waarna er eventu
eel een verlenging zou vol
gen. Egypte is het hier niet
mee eens en eist een uitleen
periode van 50 jaar, welke
automatisch verlengd zou
kunnen worden.
James verklaarde met na
druk dat het Britse stand
punt niet aangevochten kan
worden. „Onze verhouding
met de Egyptenaren is altijd
bijzonder vriendelijk ge
weest. Zij hebben nooit ge
suggereerd dat wij het stuk
baard gestolen hebben, of
dat wij het stuk illegaal in
ons bezit houden. Het brok
stuk is op volledig legale
wijze in het British Museum
terecht gekomen."
- FOTO ARCHIEF DE STEM
In 1818 besloten twee
amateur-archeologen, Hen
ry Salt, de toenmalige Britse
amabasadeur in Egypte en
de Genuees Giovanni Bat-
tista, dat de sfinx maar eens
onderzocht moest worden.
Ze kregen toestemming van
Mohammed Ali, de Pasha
van Egypte, om het voorste
gedeelte van het monument
op te graven. In ruil voor
hun onderzoek werd in een
overeenkomst vastgelegd
dat de archeologen bepaalde
vondsten mochten houden
om ze aan het British Mu
seum te schenken. Het stuk
baard behoorde tot die
vondsten en is sindsdien in
het museum te bezichtigen.
Copyright
The Guardian/De Sten)
Dat pro bloem lont u het ben to
op mot oen ..Kleintje in de
Stom. Immors met minstens
vier van do tien Stemletzere
on lozoro3sen die speciaal
belangstelling hebben voor
onze
..Kleihtjes"-rubriek
Personeel gevraagd" ligt het
voor de hand. dat er snel c
veel reacties komen.
124ste jaargang
Van onze
parlementaire redactu
DEN HAAG - Koningin I
trix en Prins Claus lej
nog voor het bezoek vai
Paus aan Nederland een i
cieel staatsbezoek aan I
af bij welke gelegenheid
ook de leider van Rooms
tholieke Kerk zullen ontn
ten. Het staatsbezoek aai
Italiaanse Republiek staa
het programma in febru
maart van 1985, aldus a
goed ingelichte regerir
kringen. De Paus komt n
Nederland in mei daarop
gend.
Vanwege het bezoek va:
koningin aan de Paus er
dat van de Paus aan Ne<
Bui
Van een onze
De Brabantse streekv
vergeleken met '82 in 1
Brabantse het aantal r
zal zijn afgenomen.
Streekvervoerder Zui
West-Nederland (ZWN)
Zierikzee constateert een dr
delijke stagnatie in de grc
van het reizigersaanbod.
LUXEMBURG (RTR) - B
aantal werklozen in de Eur
pese Gemeenschap is in ju
iets afgenomen, zo blijkt
dinsdag gepubliceerde cijfi
van het bureau voor statisti
van de EG. De verminderi
was echter uitsluitend te da
ken aan seizoensinvloedt
Van een werkelijke verbei
ring van de werkgelege
heidssituatie is geen sprake.
Het aantal werklozen in
tien lidstaten verminderde \l
rige maand van 12,2 miljo
tot twaalf miljoen en kwi
daardoor op 10,4 procent v
de beroepsbevolking.
Het aantal werkloze jong
ren in de EG is sinds juni 1!
niet veranderd. In een aan'
kleine lidstaten, te weten N
derland, België, Luxembt
en Denemarken, is de jeug
werkloosheid verminderd. I
is volgens het bureau voor st
tistiek waarschijnlijk mede
danken aan overheidsmaati
gelen.
VERSAILLES (DP A)
Voor het eerst in zijn ge.
schiedenis is dinsdag eer
overval gepleegd op he
kasteel van Versailles bi.
Parijs. De politie maakt»
bekend dat twee als huis
schilders verklede man
nen 100.000 frank aan toe
gangsgeld stalen dooi
overmeestering van dt
cassière in de schatka
mer. De mannen vlucht,
ten in een auto.
Bonden
kennen
hun vak
niet meer