FIJNAARTS BEDRIJF
ASSISTEERT BIJ BERGING
TOURMORGEN
SPORT OP
TELEVISIE
ZATERDAG 21 JULI 1984
uimwMm
22e RIT
51 km
Duikers
Gloednieuw
Marxisme en Boed
dhisme
23 RIT
196,5 km
BISTIM
EXTRA
Graven naar
I f herrit
T ^^KIMENAI
AUTOHUIS DON(
bolkensteeg 4 - dongen
telefoon 01623-1397C
BULVERHYTHE/HASTINGS - De definitieve proefgraving op de
grote Oost-Indië-vaarder 'Amsterdam' (700 ton, die in januari 1749
strandde ter hoogte van Bulverhythe, vlakbij het beter bekende
Engelse Hastings), is begonnen.
V OC-schip
in drijfzand
Door onze correspondent Roger Simons
ZATERDAG
TELEVISIE
Ned II: 15.30 uur Studio
Sport met rechtstreekse
reportage van de indivi
duele tijdrit van Villie
Morgon naar Villefran-
che-en-Beaujolais in de
Tour de France plus aan
dacht voor de Haarlemse
Honbalweek.
Ned II: 18.00 uur samen
vatting van de individue
le tijdrit in de Tour de
France.
NED I: 22.05 uur Tros
Aktua met Tour-jour-
naal.
BRT II: 15.30-16.45 uur
rechtstreekse reportage
van de individuele tijdrit
in de ronde van Frank
rijk.
Duitsland I: 18.05-19.00
uur Sportschau.
Duitsland II: 22.15 uur
Das aktuelle Sport Stu
dio.
radio
Hilversum I: 14.03 uur
Radio Tour de France.
Hilversum II: 9.05 uur
NOS-sportief.
BRT I: 13.15 uur Kara
vaan met nieuws uit de
Tour de France.
ZONDAG
TELEVISIE
NED I: 15.30-17.15 uur
Studio Sport met recht
streekse verslagen van de
laatste etappe van de
ronde van Frankrijk van
Pantin naar Parijs en
van de Grand Prix For
mule I van Engeland,
«ed I; 19.00 Studio Sport
met aandacht voor de
Haarlemse Honkbal-
week.
BRT I: 15.30 uur recht
streekse reportage van de
laatste kilometers in de
'1ste ronde van Frank
rijk.
BRT I: 17.20 uur recht
sreeks verslag van d
Grote Prijs van België
motorcross.
Duitsland I: 18.23 uur
t>Portschau.
Duitsland II: 17.02 Die
^Port-Reportage.
Duitsland II: 23.40 uur
kport aktuell.
Radio
Hilversum I: 14.02 uur
Radio Tour de France.
bRT I: 13.15 uur Kara
vaan met nieuws uit de
lour.
Fleurie
v Lancié
^VILLIE-
Ré9nié? MORGON
'■"O Saint-Lager
6 Odenas
•^Blaceret
Arnas
21.7.84
De Amsterdam zit op 245 meter van de kust in het drijfzand. Verondersteld
wordt dat het grootste deel van zijn historische lading zich nog aan boord be
vindt.
Nederlandse en Britse
duikers verwijderen via
zuigbuizen het zand dat in
het achterschip van de Am
sterdam ligt. Dit is een
uiterst moeilijk karwei. Om
te voorkomen dat door het
gewicht van het zand de
scheepswand naar binnen
zou worden gedrukt, werd
door de Nederlandse Dam-
wand Centrale BV uit Fij
naart, geholpen door twee
plaatselijke firma's, om het
achterschip een stalen dam-
wand geplaatst.
Deze beschermende wand,
in de vorm van een grote let
ter U, heeft een lengte van 60
meter. Hij kon alleen ge
plaatst worden tijdens de
korte extra lage waterstan
den van afgelopen maart en
april. Bij het wrak werd
door de NDC ook een plat
form met drie verdiepingen
gebouwd. Iedere etage heeft
een oppervlakte van 35 vier
kante meter.
Dit platform dient als ba
sis voor de duikers. Zij
plaatsen er onder meer een
generator op, die hun zuig-
apparaat voedt. De drie ver
diepingen zijn nodig wegens
het grote getij verschil voor
de kust van Hastings. Soms
ligt het wrak van de Am
sterdam droog. Enkele uren
later staat er zeven meter
water boven. Het wrak zelf
is 45 meter lang. Bij laag
water steekt ongeveer een
derde van de romp boven
het zand uit. Prinses Mar
griet van Nederland komt
donderdag naar de proef
graving kij ken. Verwacht
wordt dat het zuigwerk twee
maanden in beslag zal ne
men. De Britse Marine-geo
loog Peter Mardsen, die het
bergingsproject leidt, hoopt
dankzij deze proefgraving
een betere kijk te krijgen op
de reële mogelijkheden en
moeilijkheden, die het Brits-
Nederlandse team te wach
ten staat als ze de Amster
dam aan land willen bren
gen.
Peter Marsden is al sinds
1969 betrokken in het lang
durige project om de Am
sterdam te bergen. Hij
werkt samen met de beken
de Nederlandse scheepsar-
cheoloog G.D. van der Heide,
conservator van het Zuider
zeemuseum te Enkhuizen.
Marsden en Van der Heiden
beschouwen de Amsterdam
als een van de belangrijkste
historische scheepswrakken,
warvan de ligging bekend is.
Marsden: „De Amsterdam is
het enige nog overblijvende
voorbeeld van een generatie
van koopvaardijschepen, die
vele landen van Europa een
koloniaal imperium bezorg
den."
De Nederlandse Rijkswa
terstaat houdt in Engeland
toezicht op een goede uitvoe
ring van het werk bij de
Amsterdam. Het wrak is na
melijk nog steeds Neder
lands staatseigendom. Voor
de huidige werkzaamheden
beschikt de Stichting VOC-
schip Amsterdam over een
fonds van 100.000 pond,
hoofdzakelijk geschonken
door grote bedrijven. De Ne
derlandse staat zegt al sinds
1974 geen financiën ter be
schikking te hebben voor het
omvangrijke bergingskar-
wei, waarvan de kosten
meer dan vijf miljoen pond
zouden kunnen bedragen.
Dat is meer dan de berging,
afgelopen jaar, van het En
gelse oorlogsschip Mary Ro
se gekost heeft.
Als de berging van de
Amsterdam werkelijk door
gang vindt, moet in Neder
land voor het wrak een spe
ciaal museum gebouwd
worden. De enthousiaste ar
cheologen Marsen en Van
der Heide zijn van oordeel,
dat 'een uniek monument
van de Nederlandse maritie
me geschiedenis zoals de
Amsterdam' dergelijke fi
nanciële offers meer dan
waard is. Het schip van wij
len kapitein Willem Klump
bevat naar men meent zo
veel historische schatten dat
het zonde zou zijn deze defi
nitief verloren te laten gaan
voor het nageslacht.
De kleiachtige grond voor
de kust van Bulverhythe is
volgens de archeologen het
beste conserveringsmiddel
voor de complete inhoud van
de Amsterdam dat men zich
kan voorstellen. Scheepsar-
cheoloog Van der Heide:
„Daardoor is vrijwel alles
nog in het schip. Bovendien
is het destijds in een paar
weken weggezonken, zodat
plunderaars nauwelijks
kansen hebben gehad."
Kapitein Klump was met
zijn gloednieuwe Amster
dam vertrokken uit de ha
ven van Texel. Het schip
had 335 bemanningsleden.
Wegens slechte weersom
standigheden had de Am-
Dalai Lama nog niet terug naar Tibet
sterdam verscheidene we
ken nodig om het Kanaal te
bereiken. Daar verloor de
trotse koopvaarder in een
zware storm het roer. Kapi
tein Klump wilde koers zet
ten naar Portmouth, maar
de bemanning, die al vijftig
van haar collega's had zien
omkomen, sloeg aan het
muiten. Klump werd ge
dwongen de Amsterdam
voor Bulverhythe aan land
te zetten.
De ligplaats van het wrak,
noch echt aan land, noch
echt in zee, maakt het van
daag de dag nog moeilijker
om de Amsterdam te bergen.
Hoewel volgens geschied
schrijvers de overlevenden
van het gestrande schip veel
zilver, geld en andere kost
baarheden aan land ge
bracht hebben, lijdt het geen
twijfel dat zich in de ruimen
nog veel boeiende dingen
bevinden. Tijdens vroegere
proefgravingen werden niet
alleen kanonnen, maar ook
lepels,wijnglazen -en dozij
nen flessen wijn naar de op
pervlakte gebracht. De la
ding van de Amsterdam was
bestemd voor Nederlandse
kolonisten in Batavia, die
daar zelfs op een brand
weerwagen uit het goede
vaderland zaten te wachten.
Het Brits-Nederlandse ar-
cheologenteam Peter Mars
den en G.D. van der Heide
hoopt dat vehikel in goede
staat terug te vinden.
het noorden van de Indiase
deelstaat Punjab. Hoewel het
laatste nummer van het daar
gepubliceerde Tibetaanse Bul
letin nog begon met de kop
„Tot nu toe zijn er 1.207.387 Ti-
betanen gedood", legde de da
lai op tien maart jongstleden,
25 jaar na zijn vlucht, een ver
klaring af waarin hij slechts
zijdelings sprak over Tibets
recht op zelfstandigheid en
zich redelijk positief uitliet
over het recente Chinese her
vormingsbeleid.
Veel Tibetanen, die tijdens
de Culturele Revolutie on
schuldig in de gevangenis te
recht kwamen, zijn vrijgela
ten, aldus de dalai. Ook is er
een nieuw „verantwoordelij k-
heidsbeleid" voor Tibetaanse
boeren, wat inhoudt dat zij een
eigen stuk grond kunnen be
werken en hun goederen on
derling mogen verkopen. Een
belangrijke hervormings
maatregel heeft er voor ge
zorgd dat Tibetaanse boeren
weer gerst - het nationale
voedsel - mogen verbouwen in
plaats van de door de Chine
zen geïntroduceerde rijst. Eni
ge mate van vrijheid in com
municatie tussen Tibet en de
buitenwereld is tegenwoordig
ook toegestaan en het gebruik
van de Tibetaanse taal wordt
aangemoedigd.
Aan het begin van vorig
jaar sprak de dalai lama al
over een mogelijke terugkeer
naar Tibet. Hij is daar echter
op teruggekomen nadat er af
gelopen herfst een golf van ar
restaties en terechtstellingen
plaatsvond. Volgens een
woordvoerder waren deze in
cidenten door de Chinese
autoriteiten uitgelokt, om de
dalai een bezoek onmogelijk te
maken. Maar het lijkt er meer
op dat Tibet met dezelfde pro
blemen kampt als de rest van
China. De arrestaties en exe
cuties waren in feite het ge
volg van Pekings recente cam
pagne tegen de misdaad en so
ciale wanordelijkheid in heel
China.
Toch zijn China en de dal»
lama de laatste tijd wat dien'
ter bij elkaar gekomen. Beifl
partijen lijken te streven naa
een beter onderling c°n ,'h
Als deze huidige trend zi
voortzet, dan zouden de ta
lingen uiteindelijk tot „Chin -
zen in het Buitenland" ger
kend kunnen worden, en ni
meer als een groep Tibetaans
nationalisten beschouwd w
den.
Zijne heiligheid de dalai
ma zou zich dan volledig kun
nen concentreren op wat
het beste en liefste doet -
ijveren voor Boeddhistis
studies in het buitenland, m
heeft bijvoorbeeld al veel I5^
sproken en geschreven °v®
gemeenschappelijke elem
ten tussen het marxisme
het boeddhisme. Marxism
zegt hij, legt niet de nadruK
hoe mien geld moet verdiep"'
maar op hoe men het moe g
bruiken, een stelling die
uit Boeddhistisch oogpuntë
zien „absoluut juist"
verhandeling 'Lamrin <-
mo', wat zoveel betekent a
geleidelijke weg naar een
somvattend inzicht, is
breid geprezen.
HET officiële begin van de proefopgraving werd bijgewoond door prinses Margriet. Zij bewonderde een afbeelding van
de 'Amsterdam' en later ging zij samen met duikers een kijkje nemen op de plaats waar het schip moet liggen - fotosanp
22.7.84
n-.TjnT
PANTIN
PARIJS
Champs-Elysées
Issy-les-MoulineauxT
l'Homme Mortf^ Pavé
faainville ff des Gardes
IfafChateaufort
f ,1a Madeleine Boussy-
\Les 17 Tournants St-Antoine
Limeil
Bullion"
■St-Cyr-
lD»»n,a"'Te-vai-
St-Germain
Arpaion
Corbeil-
Essonnes
LONDEN - Ook hij werd geboren in een stal,
maar daarmee houdt de overeenkomst wel op.
De veertiende Dalai Lama heeft zijn plaats in
de geschiedenis te danken aan de opmerkelijke
gaven die hij op twee en half jarige leeftijd de
monstreerde.
Om te beginnen wist hij feilloos de bril, het zilveren
potlood, het bidsnoer, de wandelstok en nog enkele
heilige voorwerpen van de vorige dalai lama uit een
hoop valse exemplaren aan te wijzen.
Vervolgens bleek dat deze
eenvoudige boerenzoon ook de
juiste lichamelijke kenmerken
bezat, die een dalai lama on
derscheiden van de gewone
stervelingen. Zijn benen wa
ren bedekt met tijgerstrepen
en op een van zijn handpal
men was een patroon van
vlekken in de vorm van schel
pen te zien.
Toen de jonge dalai lama in
oktober" 1939 in Lhasa, de hei
lige hoofdstad van Tibet aan
kwam, speelde de Tibetaanse
legerkapel God save de King.
Pasteitjes, gedroogd fruit en
yak-melk werden onder de
zich vergapende menigte ver
deeld. In Lhasa gaf de nieuwe
dalai lama het onweerlegbare
bewijs van zijn uitverkoren
heid. Hij wist het juiste ant
woord te geven op de vraag
wat er zich in een klein kistje
bevond: het kunstgebit van
zijn voorganger.
Is dat nu allemaal overdre
ven bijgeloof of een kwestie
van een bepaalde mystieke
verstandhouding? De gelovi
gen accepteren het verhaal in
ieder geval zonder voorbe
houd.
In 1951 werd Tibet bezet
door de Volksrepubliek China.
De anticommunistische reli
gieuze nationalisten begonnen
al spoedig daarna met hun
verzetsacties en de dalai lama
weigerde om de rebellen met
Tibetaanse troepen te bevech
ten. Dit had als gevolg dat de
dalai lama in 1959 uit veilig
heidsoverwegingen naar
Noord-India moest uitwijken.
Van het Chinese hervor
mingsbeleid, dat voor civilisa
tie, modernisatie en emanci
patie van het Tibetaanse volk
moest zorgen, kwam in die tijd
weinig terecht. Tibet werd
weliswaar in 1965 tot auto
noom gebied van de Chinese
Volksrepubliek verklaard,
maar van enig werkelijk zelf
bestuur was geen sprake.
Dat aspect van zelfbestuur
is de laatste tijd weer in de be
langstelling komen te staan.
Een werkelijke vorm van zelf
bestuur voor de zogenaamde
'autonome provincie' van de
Volksrepubliek China zou
misschien kunnen leiden tot
een verzoening van de 'Tibe
taanse regering in balling
schap' met de regering in Pe
king.
DE dalai lama, nog steeds een 'bijna-godheid' in ballingsschap.
FOTO ARCHIEF DE STEM
China heeft in mei dit jaar
tijdens een congres opnieuw
haar uitnodiging aan de dalai
lama om Tibet te bezoeken
herhaald. „We hebben hem
zijn vroegere misdaden verge
ven en staan er voor in dat hij
in vrijheid kan komen en
gaan", aldus een pro-Chinese
Tibetaanse afgevaardigde.
China heeft uitdrukkelijk ver
klaard dat er „passende poli
tieke en persoonlijke maatre
gelen" genomen zullen worden
indien de dalai lama besluit in
Tibet te blijven, wat waar
schijnlijk betekent dat hij een
symbolische post in de regio
nale regering zou krijgen.
Je zou denken dat een der
gelijk voorstel zonder omwe
gen door de geestelijke leider
zou worden afgewezen, vooral
omdat de lama ook fungeert
als wereldlijk leider van de re
gering in ballingschap. Maar
de dalai lama en zijn aanhan
gers vertonen een interessante
tweeslachtigheid wat hun
houding ten opzichte van de
recente hervormingen in Tibet
en de toekomst aangaat.
Het „tijdelijke hoofdkwar
tier" van de dalai lama is sinds
zijn vlucht uit Lhasa in 1959
gevestigd in Dharamsala, in
