even.
UITBLAZEN
Geraldine Ferraro:
wanhoopsoffensief
van Walter Mondale
Jut ?Hr
RSV: het grote verschuilen ontmaskerd
Nieuwe leider Wereldraad van
Kerken op bres voor de armen
Verplichte liter
Mevrouw
Gondrée
DE STEM COM
Steeds meer (ar
VRIJDAG 13 JUL11984
ACHTERGROND5
EERSTE VROUW IN STRIJD OM WITTE HUIS
OUDE LIEDJE: 'WE HEBBEN HET NIET GEWETEN'
ROL VAN PLAATSELIJKE KERKEN WORDT GROTER
VRIJDAG 13 JUL11984
COLLEGE BUST
FNV sommeert
Jansen de Wit
KORT bericht tot
troost van de thuis
blijvers: aan de Nor-
mandische Cöte de Nacre
was het maandag ook om
af te peigeren. Dinsdag
was het er bewolkt en af
en toe viel er een licht
motregentje. Woensdag
morgen onweerde het er uren
achtereen, maar ten noorden
van de Seine klaarde het gelei
delijk op. Terwijl een noodweer
Zuid-Nederland ranselde, be
scheen de zon ongehinderd
door wolken de golvende vel
den van Picardië. Amiens was
vol toeristen. De vakantiesprei
ding, waaraan de Fransen dit
jaar voor het eerst meedoen,
mist zijn uitwerking niet. Het is
overal zeer veel drukker dan in
de eerste helft van juli van het
vorig jaar.
Nederland leek nog steeds
leeg te lopen, al was het mid
den in de week. De wegen van
Atrecht naar Amiens en Abbe
ville, de tolvrije alternatieve
routes naar Normandië en Bre-
tagne, waren vol caravans en
volgeladen auto's. De meeste
gingen nog zuidwaarts, maar er
waren ook al weer heel wat
thuisvaarders onderweg. Alle
maal mensen die de weekend-
piek probeerden te ontlopen.
Zelfs de meest gehaaste toe
risten kan het niet ontgaan dat
ze een van de bloedigste slag
velden van de Grande Guerre
doorkruisen. Je passeert er het
ene groene bord na het andere.
„'Oorlogskerkhof van het Geme
nebest" Boven de Somme ligt
het land van de soldatenkerk-
hoven. Engelsen, Ieren, Schot
ten, Canadezen, Nieuwzeelan-
ders, Australiërs. Newfound
landers zelfs. De vrijheid van
Frankrijk heeft deze eeuw al
heel wat vreemd bloed gekost.
Zeventig jaar is het geleden dat
die oorlog begon en nog altijd
liggen de begraafplaatsen daar,
zorgvuldig onderhouden en
ommuurd, als donkergroene
miniatuurparken tussen het
golvende geel van de graanvel
den. De gedenkstenen tegen de
pilaren van de kathedraal van
Amiens tonen hun zeventigjari
ge ouderdom, maar de begraaf
plaatsen zien eruit alsof ze gis
teren zijn aangelegd. Een be
wijs dat de wereld toch niet
vergeten al wordt dat dikwijls
genoeg beweerd?
Pegasus
In Normandië is het niet
anders. Alleen ligt daar een an
dere generatie: de kinderen van
de gesneuvelden uit de Grote
Oorlog. Dikwijls is dat letterlijk
waar. Andere gealüeerden ook.
Op het Britse soldatenkerkhof
van Bayeux liggen tussen de
Britten ook Polen, Tsjechen,
Noren, Denen, Belgen, Neder
landers en zelfs Duitsers. De
twee Nederlanders die er moe
ten liggen zijn, volgens de voor
iedere bezoeker ter inzage lig
gende gids, van de marine. Ik
heb nog even naar hun namen
en graven gezocht. Onbegon
nen werk. 4000 grafstenen.
Het slagveldtoerisme draait
al op volle toeren, nu zoveel
Fransen vroeger dan gewoon
lijk op vakantie zijn gegaan en
de staatshoofden vorige maand
per Eurovisie het goede voor
beeld hebben gegeven. Arro-
manches is overvol. De oude
man die op het pleintje voor de
Exposition permanente du Dé-
barquement vorig jaar nog de
parkeerpenningen in ontvangst
nam is nu vervangen door een
automaat.
Bij de brug over het Ome-
kanaal te Bénouville is het ook
druk. Hier overheerst de Engel
se spraak. Pegasus-bridge, in de
nacht van 5 op 6 juni 1944 door
WIM KOCK
Britse luchtlandingstroepen
veroverd, is een van de meest
tot de verbeelding sprekende
objecten van het Circuit du Dé-
bar quement. Aan die brug is,
behalve de kleur van de verf,
sinds 1944 niets veranderd.
Ook het oude brugwachterscafé
van Gondrée, het eerste huis in
Frankrijk dat bevrijd werd,
staat er nog precies zo bij.
Maar nu zijn luiken en deuren
gesloten. Voor de deur drom
men af en toe groepjes toeristen
samen om de mededelingen te
lezen die er zijn opgehangen.
De oude mevrouw Gondrée,
voor talloze Britse oud-para
chutisten tot voor enkele weken
nog een levende schakel met
die onvergeteüjke nacht in
1944, is dood! Afgelopen zater
dag 7 juli is zij te Bénouville be
graven, meldt de op de deur ge
prikte rouwbrief. Zij is 79 ge
worden.
Mevrouw Gondrée was fei
telijk de eerste Franse burger
die bevrijd werd want de para
chutisten wisten de brug en
haar woning de hele nacht en
een deel van de volgende mor
gen te houden, totdat vanaf het
invasiestrand versterkingen
kwamen opdagen. Een maand
geleden nog, op 7 juni, stond
haar foto op de voorpagina van
deze krant. Daarop zien we
haar glimlachend in een boven
raam van haar café staan,
zwaaiend met de Engelse vlag
naaride voorbij varende Engel
se koningin.
Onder de rouwbrief hangt
een tweede briefje waarop met
hanepoten geschreven staat dat
de familie Gondrée het café zo
spoedig mogelijk weer zal ope
nen. „with love from us all to our
English friends staat eronder.
Blijkens de ondertekening van
de rouwbrief zijn ër enkel nog
kleinkinderen die de naam
Gondrée dragen. En een klein
zoon of kleindochter van me
vrouw Therèse Gondrée is na
tuurlijk niet hetzelfde als de
oude mevrouw Gondrée zelf.
Niet alleen de oud-parachutis
ten van de Pegasus-divisie,
maar ook alle andere slagveld
toeristen en -pelgrims die ooit
thee bij haar dronken, zullen
haar missen wanneer ze Pega-
sus-bridge weer eens aandoen.
De foto van mevrouw Gon
drée in De Stem van 7 juni j.L
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllimilllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllHK
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41076-236326.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Hulst, Steenstraat 14, ©01140-13751
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Roosendaal, Molenstraat 45, ©01650-37150.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Vlissingen, Torenstraat 5, ©01184-19910.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8,30-12.30 en 13.30-17.00 uur.
Abonnementen:
22,10 per maand; 63,70 per kwartaal of 247,60 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Centrale melding (ook op zaterdag) 076-236888.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Rsnkrplfitipc
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
T5 PAGINA 2
Door Pieter-Jan Dekkers
AMERIKA krijgt voor
het eerst in de geschie
denis een vrouwelijke
kandidaat voor het vice-
presidentsschap. Met het
aanwijzen van de 48-ja-
rige Geraldine Ferraro
heeft democratisch pre
sidentskandidaat Wal
ter Mondale een eerder
gedane belofte ingevuld,
namenlijk dat zijn 'run
ning mate' in ieder geval
een lid van een minder
heid zou moeten zijn.
Door die uitlating is de af
gelopen maanden in de VS
een ware strijd uitgebroken
over de vraag uit welke min
derheid Mondale zijn tweede
man (vrouw) zou kiezen.
Er waren nogal wat kandi
daten. Zo gooide de liberale
burgemeester van San Fran
cisco, Dianne Feinstein, nog
al hoge ogen, evenals gouver
neur Martha Layne Collins
van het zuidelijke Kentucky.
Dat waren - behalve dan
Geraldine Ferraro - de vrou
welijke kandidaten voor de
race met het duo Reagan-
Bush. Het toch wel grote suc
ces van de democratische ne
gerkandidaat ds. Jesse Jack
son heeft de afgelopen maan
den het blikveld van de de
mocratische partijleiding ook
op de Amerikaanse zwarte
bevolking gericht, dat in gro
te meerderheid traditioneel
democratisch stemt.
Jackson zelf was voor
Mondale onaanvaardbaar,
vooral vanwege diens extre
me uitspraken over de bui-.
tenlandse politiek en z'n reis
lust naar Amerika-onvrien-
delijke staten (Syrië, Cuba,
Nicaragua).
Maar de zwarte burge
meester van Los Angeles,
Tom Bradley, heeft wel veel
indruk op Mondale gemaakt.
Dat geldt trouwens ook voor
diens zwarte collega van
Philidelphia, Wilson Goode.
Jackson heeft echter steeds
voorspeld dat Mondale geen
zwarte 'mate' naast zich zal
dulden omdat enquetes
steeds hebben uitgewezen
dat een zwarte kandidaat een
groot deel van het traditonele
blanke kiezerskorps af
schrikt. En omdat Mondale
nu eenmaal Reagan probeert
te verslaan beslissen uitein
delijk enquetes.
Zo voorspelden waarne
mers een maand geleden al
dat Mondale een vrouw als
'running mate' zou kiezen als
zijn achterstand op Reagan
op dit moment groter zou zijn
dan 10 procent. Begin deze
week had Reagan nog een
straatlengte voorsprong op
zijn democratische opponent:
bijna 20 procent. En dus
moest het, aldus die waarne
mers, wel een vrouw worden.
Dus presenteert Mondale
volgende week maandag op
de democratische conventie
Geraldine Ferraro, Congres
lid voor New York en binnen
de democratische partij het
manusje-van-alles. In rela
tief korte tijd heeft deze
strijdbare dame door het
verrichten van ondankbaar
partij-werk zich de reputatie
opgebouwd van iemand, die
met succes kan worden inge
zet om problemen op te los
sen.
Zo bezette ze de afgelopen
maanden de meest ondank
bare post, die een democra
tisch politicus zich kan voor
stellen: voorzitter van de
commissie die het partijpro
gram voor de komende ver
kiezingen moet opstellen. Ze
heeft zich uitstekend van die
taak gekweten, vakkundig
'explosieven' verwijderd en
onverzoenbaar lijkende te
genstellingen binnen de par
tij op één lijn gebracht. Kort
om, een politica die het slui
ten van compromissen be
heerst als geen ander.
Geraldine Ferraro is gebo
ren in Newburgh, New York,
maar verhuisde na de dood
van haar vader naar de
South Bronx. Tijdens een
kortstondige loopbaan als
onderwijzeres volgde ze een
avondstudie rechten. Na het
voltooien daarvan begon ze
aan huis een advocatenprak
tijk, waarin ze zich speciali
seerde in strafzaken over
Mondale en Ferraro
kindermishandeling, huise
lijke ruzies, verkrachtingen,
sexuele misdrijven en mis
drijven tegen bejaarden.
In 1974 werd ze plaatsver
vangend officier van justitie
in de burgerlijke New Yorkse
wijk Queens, waar ze vier
jaar later de conservatieve
democraat Jim Delaney in de
voorverkiezing om het Huis
van Afgevaardigden ver
sloeg. In het Huis van Afge
vaardigden viel ze dermate
in de smaak bij de gevestigde
democratische partij-top, dat
ze snel secretaris van de
fractie werd. Vorig jaar werd
ze benoemd in de invloedrij
ke begrotingscommissie van
het Huis.
Ze lijkt voor Mondale de
aangewezen figuur, omdat ze
tegenstanders vaak weet te
overtuigen. Ze is van Ita
liaanse, rooms-katholieke
afkomst en dat kan het duo
straks nogal wat extra stem
men opleveren.
Toch wordt ernstig getwij
feld aan de kansen van Mon
dale met Ferraro. Zo is Ge
raldine voorstander van het
betalen door de overheid van
arbortus voor arme vrouwen,
wat haar vooral in de conser
vatieve zuidelijke staten niet
in dank zal worden afgeno
men.
Ook lijkt het niet voor de
hand liggen dat veel republi
keinse vrouwen alleen van
wege het feit dat de demo
cratische 'running mate' een
vrouw is naar die partij zul
len overstappen.
Veel waarnemers houden
het er op dat Mondale en
Ferraro een verloren wed
strijd tegen het duo Reagan-
Bush spelen en dat de keus
van Ferraro hooguit een
wanhoopsoffensief genoemd
kan worden. Maar dan wel
een die op z'n minst opmer
kelijk kan worden genoemd.
En eigenlijk beloond zou
moeten worden.
Door Louis van de Geijn
WE hebben het niet ge
weten. In vele toonaar
den is dit oude liedje
voor de RSV-enquête-
commissie gezongen.
'Weten' houdt verant
woordelijkheid in. 'Niet-
weten' betekent tot op
zekere hoogte: niet aan
gesproken kunnen wor
den.
Daarom wilden Van Dijk
en de zijnen de afgelopen we
ken en maanden vooral ach
terhalen: Wie Wist Wat
Wanneer? Het grote ver
schuilen moest ontmaskerd.
In de rotstuin van het
'niet-weten' bloeien fraaie
bloemen. Het 'ik wist niet
meer dat ik het wist' van mi
nister Nelissen is een heel
bijzonder exemplaar. Op 29
maart, aan het slot van de al
lereerste ronde van verhoren,
zei hij niets te weten van een
cruciale notitie van zijn rege
ringswaarnemer Molken-
boer. Het ging over de zwak
ke financiële positie van
Rijn-Schelde, het concern dat
in het fusieproces met Verol-
me (achteraf dus ten onrech
te) zo hoog van de toren blies.
De commissie liet Nelissen
terugkomen nadat was ge
bleken dat hij persoonlijk
een aantal aantekeningen
had gemaakt op de notitie
van Molkenboer. Toen wist
hij het weer. En dus kan de
commissie de oud-minister
er op aanspreken dat hij de
valse start van Rijn-Schelde-
Verolme willens en wetens
heeft laten gebeuren. Pijnlijk
voor de huidige Amro-ban-
kier Nelissen is daarbij dat
aan zijn verklaringende geur
van meineed is komen te
hangen. Dat hij niet wordt
vervolgd, doet daaraan niet
veel af.
Een exotisch exemplaar
van 'niet-weten' toonde een
NA een jaar archiefstu
die en het verhoren van
81 getuigen (van wie er 10
meer dan eens moesten
verschijnen) is de parle
mentaire enquête naar de
verloren overheidsmil-
jarden in het RSV-drama
in de laatste fase. In sep
tember worden nog enke
le getuigen gehoord.
Daarna schrijft de com
missie-Van Dijk haar
eindrapport. Hier alvast
een voorlopige balans.
andere oud-minister,
dr. J. Terlouw. De 'niet-wil-
len-weten'-variant. Toen
president-commissaris dr.
J. de Vries van RSV hem ver
telde van de 'operatie Paas
haas', de dubieuze vlucht uit
Algerije, kon Terlouw wel
ruiken dat er iets gebeurde
wat eigenlijk niet mocht. Hij
keek een andere kant op om
niet te hoeven handelen.
„Mijn naam was haas", zei
hij, bijna glunderend van na
pret. Een misvatting, stelde
de commissie vast, want
niet-handelen vermindert
allerminst de ministeriële
verantwoordelij kheid.
Datzelfde niet-willen-we-
ten deed zich een enkele keer
ook bij de RSV-top voor.
President-commissaris De
Vries wist te vertellen dat hij
de rad pratende, fantasierij
ke partners van RSV in het
kolengraaf-project nooit zelf
had willen spreken. „Ik wilde
me niet in laten pakken",
was zijn verklaring.
De meest bizarre vorm
bloeide ongetwijfeld op het
ministerie van Defensie, zelfs
met de trekken van 'tegen-
beter-weten-in'. In 1980 en in
1981 liet de Nederlandse ma
rine enkele honderden mil
joenen guldens in RSV zitten,
hoewel de aandachtige kran
telezer toen al ruimschoots
wist dat dit concern wankel
de.
De getuigenis van staats
secretaris Van Eekelen
maakte nog het best duide
lijk dat Defensie van geen
waarschuwingen wilde ho
ren. Misschien zaten er wel
risico's aan, maar bij RSV
was het marinegeld in elk
geval buiten bereik van de op
de bezuinigingstoer geraakte
minister van Financiën. De
manier waarop ambtenaren
en bewindslieden van de be
trokken departementen el
kaar deze zwarte piet toe
trachtten te spelen, en dit al
les onder ede, was weinig
verheffend.
Het niet volledig of te laat
op de hoogte zijn, hoorde
naar de verklaringen van de
directeuren en commissaris
sen te oordelen welhaast tot
de bedrijfscultuur van RSV.
Het alarm over Algerije
drong met een vertraging
van een jaar door tot de top.
Hoeveel geld er in de kolen-
graver werd gestoken bleef
ook voor de holding-directie
lange tijd onduidelijk.
Het zal nog een hele toer
zijn voor Van Dijk c.s. om uit
te maken in hoeverre direc
tieleden en commissarissen
zich voor de commissie ach
ter dit gebrek aan informatie
hebben verscholen. Verant
woordelijk zijn ze hoe dan
ook: als er één ding is komen
vast te staan, is dat wel het
gebrek aan samenhang en
controle in het RSV-concern.
Dat een bedrijfsdirecteur on
gecontroleerd voor honder
den miljoenen risico's aan
kan gaan, zoals Thomassen-
directeur Alblas in Algerije
deed, is daarvan een treffen
de illustratie.
Niet veel eenvoudiger ligt
de 'bewijslast' als het gaat
over de wetenschap die bij
regering en parlement heeft
bestaan over de ontwikkelin
gen binnen RSV. Regerings
waarnemer Molkenboer was
daarin een vitale schakel. Hij
heeft zich in het algemeen
doen kennen als een zeer
machtige, maar loyale amb
tenaar. Tegelijk is komen
vast te staan dat een waarne
mer alléén voor de Staat geen
afdoende controle op de be
steding van overheidssteun
garandeert.
Hoewel gebleken is dat
met name Van Aardenne de
Tweede Kamer enkele keren
wezenlijke informatie heeft
onthouden, valt niet aan de
indruk te ontkomen dat ook
getuigen uit het parlement
achteraf schuilevinkje spe
len. Het formele gelijk in hun
boosheid over het 'bedotten'
van het parlement neemt niet
weg dat ook Kamerleden bij
het nauwkeurig lezen van de
kranten heel goed hadden
kunnen weten hoe de vlag er
bij RSV voor stond.
Alerte Kamerleden hadden
ook in debatten met de mi
nister meer te weten kunnen
komen. Het niet-weten als
alibi voor het blijven steunen
van het concern klonk echter
niet erg geloofwaardig. Inte
gendeel: de houding van de
meerderheid van de Kamer
in die tijd doet vermoeden
dat de presentatie van nog
slechtere cijfers over RSV al
leen maar had geleid tot een
roep om nog meer steun.
Wat zullen de gevolgen
van deze tweede parlemen
taire enquête sinds de Twee
de Wereldoorlog zijn? Voor
een enkele betrokkene zitten
er mogelijk nog vervelende
juridische dan wel fiscale
staartjes aan. President
commissaris De Vries lijkt
daarvoor de eerste kandi
daat. De politieke gevolgen
zijn moeilijker te peilen. Het
is zeker een frisse douche
voor regering en parlement.
Zij zullen beter op hun tellen
passen, net als het bedrijfsle
ven.
Het is intussen de vraag of
de enquête wel zo'n publieke
loutering is als sommigen
menen. Dr. A. Wassenberg,
die vorig jaar het RSV-dra
ma al nauwkeurig vastlegde
in een wetenschappelijk boek
('Dossier RSV, schijnbewe
gingen van de industriepoli
tiek') vreest voor het tegen
deel.
De tantièmes, de declara
ties, de smeergelden, de clan
destiene betalingen van RSV
Commissievoorzitter
Van Dijk
- FOTO DE STEM/JOHAN VAN GURP
aan de vakbond, die evenmin
schone handen hield, die za
ken komen harder aan dan
de politieke verwikkelingen
in deze affaire. „Het zou niet
normaal mogen zijn", is het
doordenkertje van De
Zwaan. Wassenberg ver
moedt dat de enquête wel
eens zou kunnen bijdragen
aan de voortgaande slijtage
van het normbesef in de Ne
derlandse samenleving. „Dat
ik mijn tegelvloer door een
WAO-er laat leggen, dat is
daarbij vergeleken toch
niets?".
De neiging om zo te reage
ren zou kunnen worden ver
sterkt als het eindrapport
van de commissie verschijnt,
De strenge toon die de com
missie heeft aangeslagen,
heeft misschien verwachtin
gen gewekt over het vervolg.
Maar de commissie is geen
rechtbank. Als ze al verant
woordelijken aan zou kun
nen wijzen, ligt het straffen
daarvan buiten haar op
dracht.
Van Dijk had misschien
soms iets van een Groot-In
quisiteur. Maar de openbare
verbranding van de ketters
gaat dus niet door.
Door Pieter-Jan Dekkers
WIE denkt (of hoopt) dat
de Wereldraad van Ker
ken met de nieuwe se
cretaris-generaal dr.
Emilio Castro in wat
rustiger vaarwater te
recht zal komen dan on
der de leiding van de
scheidende dr. Philip
Potter kan wel eens be
drogen uitkomen.
De uit Uruguay afkomsti
ge methodistische predikant
kan namenlijk met recht
worden gekwalificeerd als
een protestantse bevrij
dingstheoloog', een man die
het verkondigen van het
evangelie onlosmakelijk
heeft verbonden met de strijd
voor sociale gerechtigheid.
En dat is geen wonder voor
een theoloog die jarenlang
onder de mijnwerkers van
Bolivia heeft gewerkt, ooit in
heftig conflict kwam met de
militaire machthebbers in
zijn land en bij de beroemde
theoloog Karl Barth in Basel
heeft gestudeerd.
Emilio Castro is sinds de
oprichting in 1948 de vierde
secretaris-generaal van de
Wereldraad van Kerken. In
die raad zijn 301 protestantse,
anglicaanse en orthodoxe
kerken met ruim 400 miljoen
leden aangesloten.
Gezien Castro's achter
grond is het niet te verwach
ten, dat het beleid van de
Wereldraad belangrijke wij
zigingen zal ondergaan.
Vooral uit de hoek van de
wat behoudende protestantse
kerken is de laatste jaren
veel verzet gerezen tegen de
politieke koers, die de We
reldraad onder leiding van
dr. Potter is ingeslagen.
Tot eind vorig jaar was
Castro directeur van de afde
ling wereldzending en evan
gelisatie van de Wereldraad,
dezelfde functie die Potter
bekleedde toen deze in 1972
secretaris-generaal werd.
Dat verklaart misschien de
nadruk die Castro legt op de
evangeliserende taak van de
kerk. Echter steeds in nauwe
samenhang met de noodzaak
de maatschappij te verande
ren.
In zijn functie als directeur
van de wereldzending heeft
Castro de Wereldraad 'met
veel inzicht en stuurmans
kunst' het nieuwe tijdperk
binnengeloodst, zegt de Ne
derlander Coen Boerma van
de Wereldraad. In deze pe
riode is definitief een eind
gekomen aan de vaak onge
wilde banden van de zending
met het koloniale verleden.
Daarbij is de rol van de
kerken in de arme landen
steeds belangrijker gewor
den. En dat is dan weer de
reden, dat tegenwoordig bin
nen de Wereldraad niet al
leen de persoonlijke bekering
centraal staat, maar ook de
consequenties die dat moet
hebben voor de inrichting
van de maatschappij.
Dat Castro daar geen en
kele moeite mee heeft, inte
gendeel, dat proces heeft
aangemoedigd, wekt geen
verwondering. Reeds tijdens
zijn jeugd werd hij in Uru
guay geconfronteerd met de
scherpe scheiding tussen arm
en rijk. In dat Zuidameri-
kaanse land werd de naam
van God toen nog met een
kleine letter geschreven,
waarmee de godsdienst let
terlijk en figuurlijk werd ge
plaatst.
Toen hij docent was aan
het Doopsgezinde semenarie
van de hoofdstad Montevideo
riskeerde hij eens zijn leven
in een poging de militaire
machthebbers en de linkse
stadsguerrilla's (Tupamaros)
tot een dialoog te bewegen.
Daarop vertrok hij naar de
Boliviaanse hoofdstad La
paz, waar hij predikant werd
onder de mijnwerkers. Dat
waren voornamelijk India
nen, die door het militaire re
giem werden onderdrukt.
Castro koos zonder aarze
len de kant van de onder
drukten, daarbij conflicten
met de militairen riskerend.
Steeds heeft hij zijn stem
verheven tegen de reeks mi
litaire machtsgrepen, die het
land en de Indianen arm, uit
gebuit en gewelddadig hiel
den.
Volgens de Nederlandse
hoogleraar prof. dr. Verkuijl
van de Amsterdamse Vrije
Universiteit is Emilio Castro
zeer begaan met het lot van
armen en onderdrukten. Vol
gens Verkuijl heeft Castro de
Latijnsamerikaanse niet-ka-
tholieke kerken een eigen
stem gegeven en ze oecume
nisch bewust gemaakt.
Castro wordt vanwege zijn
oecumenische instelling bin
nen de Wereldraad 'bruggen
bouwer' genoemd. Hij heeft
z'n hele leven geprobeerd de
oecumenisch gezinde leden
van de Wereldraad te ver
zoenen met de meer tradtio-
nele, conservatieve leden-
kerken. Oecumene moet, zegt
Castro, maar de snelheid en
intensie ervan moet andere
christenen niet afschrikken.
Emilio Castro heeft acht
boeken en talloze artikelen
geschreven, waarin de sa
menhang tussen zending en
Emilio Castro
de strijd voor gerechtigheid
centraal staat.
Geen wezenlijke verande
ring in het beleid van de We
reldraad dus. Dit forum van
niet-katholieke christenen
blijft daarom een voortrek
kersrol vervullen in de strijd
tegen armoe en onrechtvaar
digheid. Misschien dat de
taal van Castro wat verzoe
nende!' zal klinken dan de
soms harde taal van Philip
Potter. Inhoudelijk zal er
echter weinig verschil zijn.
Castro hoopt de rol van de
plaatselijke kerken te ver
sterken. Want aan de basis
moet het gebeuren, is zün
stelregel.
Wei
naai
DEN HAAG (ANP) - I
Bij stands wet( ABW) me
;zich moet bezinnen over
te voorzieningen dan de
ifen zouden moeten wc
■werklozen.
Het kabinet komt in de hei
kerheid weliswaar met een s
jheidsregeling, maar handha
bijstand.
Het feit dat thans rond drie
honderdduizend werklozen
voor hun levensonderhoud een
beroep doen op de Algemene
iBijstandswet (de groepsrege
ling RWW), is niet in overeen
stemming met het karakter
'van de ABW.
Dat zegt het college donder-
■dag in een advies aan staats
secretaris De Graaf van Socia
le Zaken en Werkgelegenheid.
'UTRECHT (ANP) - De Indus
triebond FNV heeft de directie
van de textielfabriek Jansen
De Wit in Schijndel donderdag
per brief gesommeerd om het
gedwongen inleveren van tien
procent van het loon van de
175 produktiemedewerkers te
rug te draaien. Het bondsbe-
stuur stelt dat de maatregel
jeenzijdig en onder druk is op
gelegd en bovendien in strijd
is met de cao.
OP dezelfde dag dat de Wereldba
j onbeschrljfeltjke ellende' voorspe
ibevolking in het huidige tempo bl
Johannes Paulus II tijdens zijn we
jhet St. Pietersplein nog eens dat t
jverbod van voorbehoedsmiddeler
:cliek Humanae Vitae van 1968. N<
wel dat een snelle bevolkingsgroc
één-kwart van de wereldbevolking
Rome stelt zich echter op het sta
omkeerbaar is. Als de rijke lander
vloed zouden laten delen en de D
zouden stellen de eigen groeimog
zo luidt de stelling, de aanwas van
kunnen worden opgevangen maar
tot grotere welvaart voor iedereen
■kracht wordt in de arme landen, d<
verkeer tussen Noord en Zuid toen
Deze redenering klopt. Het prob
tfialiseerde landen aan de onderon
van hun tafel gunnen. De Wereldb;
gezinsplanningsactiviteiten in de C
veerd moeten worden. Tezelfdertij
het verleden, benadrukt dat de bi
kingsgroei niet alleen afhankelijk is
ïerking maar ook - en wel in gelijk
en sociale ontwikkeling van de arn
den voor de meeste ouders een g
mogelijkheid is om op hun oude d
bevolkingsgroei daar steeds groten
Een paar cijfers. Volgens de ben
telt de wereld op het ogenblik 4,8
telde landen zal de bevolking toens
miljard in 2050. De bevolking van c
Periode groeien van 3,6 nu tot 8,4
0|r het aantal kinderen tot twee pe
nog zal de wereldbevolking blijven
De helft van hen zal in grote armoe
ZELFS een kind kan begrijpen da
onbeschrijfelijke ellende' moet lei
Derde Wereld. Als de helft van de
ten politieke onrust, zal de rest nie
leven.
Of en in hoeverre de bevolkingsa
ber de mensheid, hangt af van zo
de rijke landen als van de mate v
westen oplossingen weet te vinden
Problemen. De Wereldbank wijst in
ontwikkeling in het westen, die ach
Productiviteit waardoor inflatie en
men. Bovendien zijn de overheidsu
enorm gestegen dat de rentetari
'anden zich gedwongen zagen pr
hemen.
Dit alles leidde er toe dat de ontv\
9een markt meer vonden voor h
steeds zwaardere schuldenlast get
se economie zich zo in de nesten h
oen aan de rand van de afgrond b
oe bereidheid van de bevolking var
Dezuinigingsmedicijnen te slikken d
homie weer gezond te maken.
Het rapport van de Wereldbank
'en zijn voor regeringsleiders, die
h'ngswedloop enorme begrotingste
hationale bankwereld die de arme
oeren met hun schuldenproblemer
bedrijfsleven in het westen dat nog
®nge behartiging van groepsbelang
oe eigen economie vertraagt maar
economieën - de armoe en ell
6ngt en uitzichtlozer maakt.
Elf miljard inwoners in 2150. Dat
2e9gen. Maar wie zo redeneert, laat
:s®h, die op het ogenblik al op of on
j!en. aan hun lot over en zadelt kor
oeschrijfelljke ellende'.