tuf
NIEUWE
RICHTLIJNEN
VOOR
DIËET
Nederlands mooiste paleis fraaier dan ooit
7ATERDAG 16 JUN11984
Nog niet zo heel lang geleden heerste
alom de mening, dat alcoholische
dranken, inclusief wijn, niet geschikt
waren voor suikerzieken. De alcohol zou
te sterk het evenwicht in de stofwisseling
van de patiënt verstoren. Wat meer recent
mocht hij wel sporadisch een glaasje
drinken, maar lang niet alle dranken. Zo
zijn er nu nog diabetici die wel eens
gehoord hebben dat, als ze wijn drinken,
rode beter is dan witte. Dat is niet waar.
Waarschijnlijk stamt deze opvatting uit
de tijd, dat witte wijn doorgaans zoet
werd genoten en dus vanwege een te hoog
gehalte aan suiker ongeschikt was voor
diabetici.
Er zijn inmiddels andere inzichten
gerezen rond de toepassing van het dieet,
dat voor suikerpatiënten onvermijdelijk
is.
Verantwoord
Een fles
W3
Onderzoek
Proeverij
I ALEIS HET LOO, hetmysterieuze
museum', geeft eindelijk zijn geheimen
prijs. Donderdag 21 juni is het zover. Met
de (her)opening van het paleis door
koningin Beatrix beschikt Gelderland
vlak voor het toeristenseizoen over het
grootste museum dat ons land rijk is. Daar
gingen 15 jaar van restaureren, tientallen
jaren van studeren en investeren (totaal
84 miljoen gulden) en talloze reizen door
het verleden van de familie Van Oranje-
Nassau aan vooraf.
Houtwurmen
Wegdromen
W2
Door Bert van Velzen
Brit David Yallop verdient
Panorama-prijs voor ont-
llingsjournalistiek in de ca-
loriën muf en maf. De man
na drie jaar wroeten in
■te Romeinse taveernen en
nzige prelatenkamers tot de
heilige overtuiging is geko-
>n dat de voorganger van de
idige paus door clericale
ïfiosi en vrijmetselaarsban-
ers werd vermoord, zal nog
el van zich doen horen. Teu
tte is hij er al jaren geleden
hter gekomen dat de
\uchtere paus Paulus VI als
bbelspion in dienst was van
wel de CIA als de KGB. Ik
b dankzij een informant
ens naam ik niet kan ont-
illen de hand kunnen leggen
i een mapje projecten van de
dreven speurneus. Op het
nslag is een etiketje geplakt
jarop 'Yallops Wallops' staat
schreven. Een 'Wallop' is
n pestklap, een enorme
eun, een uitbarsting die
eetbaar is op de journalistie-
Richter-schalen. De heer
illop, die op geheime plaat-
re levende witte muizen
tert aan uitgehongerde pi-
nha's, heeft ontdekt dat de
■anse duivelskunstenaar
an Cocteau de zoon is van de
ruchte vrouwenmoordenaar
indru en een losgeslagen
on. Magere Jos, zo blijkt ver-
>r uit de aantekeningen van
allop, is gewurgd door een
oegere hoge Navo-figuur.
'alin voerde buitenlandse
aatslieden buiten model sa-
's bereid uit de resten van te-
chtgestelde generaals en de
itanic is bij helder weer en
nlme zee op een ijsberg gelo-
en dankzij een complot dat,
r opdracht van de tsaar aller
ussen, werd ontworpen door
e neef van Raspoetin.
e grote mysteries, dat heeft
'allop donders goed begrepen,
ggen in zwaar vergrendelde
eheime dossiers, dood en be-
raven onder de aarde of, on
er honderden of duizenden
adems water op de kille, don-
ere zeebodem. Het ophalen
an de waarheid vereist een
eciale graaf- en duiktech-
lïiefc, die hier te lande vrij
Lardig wordt beheerst door
Ipmerkelijke journalistieke
persoonlijkheden als bij voor
beeld Willem Oltmans. De
grote kracht van Yallop is de
onbekende informant. De
Deep Throat' van Watergate-
peurders Bob Woodward en
Varl Berstein is in het Vati
can opgedoken orre Yallop de
veg te wijzen naar de moorde
naarsbende van bankiers en
verdorven prelaten. Pogingen
)m met assistentie van een ge-
onsureerde en in monnikspij
gestoken kruising van een Ier-
te terriër en een Duitse herder
voorname geheime dossiers te
ichten zijn helaas mislukt.
Het vertrek waarin deze pap-
perassen zijn opgeborgen is
bekend, maar de hond, 'Black-
trier' genoemd, werd daar uit
zijn pij gehaald door een grote
Deen, die getraind is door bis
schop Marcinkus, de Vati
caanse bankier van Ameri
kaanse afkomst.
David Yallop zal binnenkort
het Verenigd Koninkrijk op
zijn grondvesten doen trillen
met de onthulling dat de nim
mer gegrepen Jack the Ripper
een zoon van koningin Victo
ria is geweest die zich op de
chirurgie wilde toeleggen
maar, door protocol en tradi
tie, gedwongen werd buiten de
snijkamers te blijven. Ook het
feit dat Ronald Reagan op
achtjarige leeftijd een minia
tuur electrische stoel heeft
ontworpen om de kat van de
buren ter dood te brengen
mag, in deze met totale uit
roeiing en vernieting bedreig
de wereld, niet in de FBI-klui
zen blijven schimmelen. Het
executiemeubeltje, een mees
terwerkje van meubelmakers
kunst en bedradingstechniek,
is van historische betekenis-
Het kan de uitkomst van de
komende presidentsverkiezin
gen bepalen. Het vermoeden
bestaat dat het zich in de kluis
van het gezonken passagier
schip Andrea Doria bevindt
die binnenkort zal worden ge
opend. De kluis is kort geleden
opgedoken en wordt, in een
grote tank, door een team
haaien bewaakt.
Wijn 'n natuurlijk
produkt
voor diabetici
Door Hein Sluijter
Dagelijks krijgen mensen van
hun arts te horen dat zij op
diëet moeten. Nooit een lol
letje, maar altijd wel een
noodzaak om het leven verder
aan te kunnen. Je hebt een
langdurig ontstoorde maag,
de bloeddruk wil maar niet
zakken naar normale propor
ties of je bent suikerpatiënt.
Maar al te vaak worden deze
mensen dubbel getroffen.
Je moet je niet alleen plotseling
houden aan meestal minder leuke
eet- en drinkgewoonten, maar ook
kan aan uitgesproken liefhebbers van
bepaalde voedingsmiddelen een be
langrijk stuk levensblijheid ontno
men worden. Dat kan psychisch nog
al eens verkeerd uitvallen. Wie bij
voorbeeld gek is op nieuwe haring,
maar een vetarm of zoutarm diëet
krijgt voorgeschoteld, kan zijn visje
wel vergeten. Haringen bevatten
nogal veel vet en veel zout.
En als een uitgesproken wijnlief
hebber of wijnhobbyïst moet verne
men, dat hij suikerziekte - diabetes
mellitus - heeft, kan zo'n mededeling
een wereld aan stukken slaan. Je
hobby gedwongen moeten opgeven, is
nooit leuk. Diëet: okay. Maar die hob
by dan. Of is het in geval van wijn-
minnende suikerpatiënten overdre
ven om te stellen, dat zij voortaan
maar heel sporadisch een glaasje mo
gen proeven en zich beter kunnen
verdiepen in de overigens nog nau
welijks beschreven wereld van de ve
le soorten mineraalwater?
Dat is zelfs sterk overdreven. Juist
voor deze groep diëethouders zijn er
de laatste jaren nieuwe inzichten ge
komen. Ook wat het gebruik van wijn
betreft. Voorop gesteld dient te wor
den dat het gebruik van welk voe
dingsmiddel of welke drank dan ook,
en vooral de mate waarin, een zaak is
van individueel overleg tussen arts,
diëtist(e) en patiënt. Daarna kan in
zijn algemeenheid gezegd worden,
dat de suikerpatiënt gerust zijn
glaasje wijn mee kan drinken met de
niet-diëethouders. Mits aan bepaalde
voorwaarden is voldaan.
Aan die voorwaarden en aan ande
re aspecten die vast zitten aan het ge
bruik van wijn door diabetici is on
langs in Arnhem in de toepasselijke
entourage van het Nederlands Wijn
museum een Ronde Tafel-discussie
gewijd waaraan mensen deelnamen,
die als uiterst deskundig beschouwd
kunnen worden. Vertegenwoordigd
waren de Diabetes Vereniging Ne
derland, CIVO/TNO, het ministerie
van Welzijn, Volksgezondheid en
Cultuur en de Centrale Vereniging
van Nederlandse Wijnhandelaren. In
het belang van de waarde die suiker
patiënten en eigenlijk iedereen aan
de conclusies kunnen verbinden, som
ik de namen en de functies van de
deelnemers even op:
prof. dr. ing. R.J.J. Hermus, direc
teur CIVO Toxicologie en Voeding;
dr. H.F. Dankmeijer, medisch advi
seur Diabetes Vereniging Nederland;
mr. R.J.B. Wallast Groenewoud, al
gemeen secretaris Centrale Vereni
ging van Nederlandse Wijnhandela
ren;
drs. A.M.M. Abdellatif, inspecteur
Algemene Dienst voor de Volksge
zondheid;
mevrouw G.J.M. Janssen-Crou-
wers, diëtiste en als zodanig vijf jaar
werkzaam geweest bij de Diabetes
Vereniging Nederland.
De meeste suikerpatiënten lusten
best een glaasje wijn, maar durven
niet altijd even goed. Het kan zijn, dat
de richtlijnen, die zij hebben meege
kregen, berusten op opvattingen die
inmiddels enige aanpassing behoe
ven.
Volgens de medicus Dankmeijer is
er in het diabetes-diëet best plaats
voor een verantwoord wijngebruik.
Volgens hem wordt er aan het begrip
'diëet' veel te snel de gedachte gekop
peld als zou er dan van alles verboden
zijn. Hij meent dat niets minder waar
is. Volgens hem geeft een diëet alleen
richtlijnen aan volgens welke men de
beste resultaten voor de gezondheid
kan bereiken. Hij verwijderde, zoals
hij zei, met plezier de kurk van het
dogma af, dat wijn slecht zou zijn
voor diëethouders. Alle leden van het
forum waren het er trouwens over
eens, dat diabetici wijn mogen en
kunnen gebruiken net zoals andere
consumenten, mits er natuurlijk geen
overdaad in het spel is.
De belangrijkste voorwaarde bij
wijngebruik door diabetici is wel, dat
de wijn droog moet zijn. Dat wil dus
zeggen geen of zeer weinig suiker
mag bevatten. Dat is het geval wan
neer in een glas wijn minder dan 1
gram suiker zit. Voor diabetici wordt
dit aangeduid met een kode: MK 1 of
MK 0. MK staat voor maaltijdkode-
ring. Dat is een hulpmiddel voor de
suikerpatiënt, dat hem helpt bij het
variëren van zijn diëet. Het zegt iets
over de hoeveelheden koolhydraten,
over suiker en zetmeel dus, die een
bepaald voedingsmiddel of een drank
bevatten en waarvoor hij op zijn hoe
de moet zijn. Gebruikt hij dus tijdens
het eten wijn, die in het MK-systeem
niet verder komt dan 0 of hooguit 1,
dan zal dit geen enkel probleem ople
veren. Drinkt hij deze wijn -en het
maakt nooit uit of dat rode of witte
is- buiten de maaltijd om, dan moet
hij er iets van koolhydraten bij eten.
Dat houdt verband met het bloedsui
kergehalte. Alcohol verlaagt name
lijk bij iedereen het bloedsuikerge
halte, maar bij de meeste mensen
wordt het evenwicht in het bloed
meteen hersteld. Diabetici missen dit
vermogen. Dus moeten zij maatrege
len nemen om tijdens alcoholgebruik
het bloedsuikergehalte weer op te vij -
zelen. En dat kan heel gemakkelijk,
met wat koolhydraat erbijIn het ge
val van een glas wijn kan dat een
toastje zijn belegd met bijvoorbeeld
kaas, een sneetje stokbrood, wat pin
da's of zoute koekjes. Hoewel dit voor
een suikerpatiënt, zeker als hij zich
zelf regelmatig met insuline moet in
spuiten, een harde noodzaak is, hoeft
hij met die hapjes toch geen enkele
moeite te hebben, want anderen ge
bruiken die gewoon ook.
Dat begeleidende koolhydraatje
geldt overigens niet voor te dikke
diabetici, die niet hoeven te spuiten.
Volgens voedingsinformatie van de
Diabetes Vereniging Nederland kun
nen zij, mits zij zich maar aan droge
wijn houden, beter juist geen hapjes
erbij gebruiken omdat zij anders
nooit van hun pondjes afkomen.
Meer levensblijheid voor de suiker
patiënt dus. Al was die al enkele ja-
ren eerder ontdekt door de Franse
arts dr. E.A. Mauré, die in zijn boek
'Franse wijn als medicijn' suikerpa
tiënten 800 gram rode wijn per dag
voorschrijft. Dat is meer dan een fles.
Het is een aardig boek, maar ik denk
toch dat Nederlandse patiënten en
dus ook suikerpatiënten zich beter
kunnen houden aan wat hun eigen
arts hen voorhoudt.
Alles goed en wel, zal men zeggen,
maar hoe kom je nu aan de weet of
een bepaalde wijn geschikt is voor
diabetici. Het eenvoudigste zou zijn
wanneer dit op de een of andere ma
nier op de fles vermeld zou worden.
In Duitsland gebeurt dit al door mid
del van een geel zegel. Dit garandeert,
dat de wijn minder dan 4 gram suiker
per liter bevat en dus gerust door dia
betici geconsumeerd kan worden.
Maar in Nederland mag dat (nog)
niet. Volgens de volksgezondheids-
deskundige Abdellatif laat de rege
ring de beoordeling of wijn al dan
niet geschikt is voor wat voor diëe
thouders dan ook, liever over aan art
sen en diëtisten die de patiënt ken
nen. Tenslotte gaat het niet om wij
nen die speciaal voor diabetici gepro
duceerd zijn. Hij noemde melk. Daar
zet je ook niet op dat deze te gebrui
ken valt door diabetici.
Om toch tegemoet te komen aan de
wens van talloze suikerpatiënten
heeft de Centrale Vereniging van Ne
derlandse Wijnhandelaren in nauw
overleg met de Diabetes Vereniging
Nederland nu wat aan de onduide
lijkheid gedaan. Om te beginnen
heeft de vereniging een aantal wij
nen, rode en witte, en hoofdzakelijk
Franse, laten onderzoeken door een
objectieve derde: CIVO/TNO. Die
bracht rapport uit over de MK-waar-
de van de wijn. Het resultaat was dat
20 wijnen de MK-waarde 0 kregen en
één de MK-waarde 1. Dus alle zeer
geschikt. En omdat de MK-waarde
vooralsnog niet op het etiket mag
prijken, beperken de importeurs -dat
zijn er thans zeven maar dat kunnen
er wellicht snel ook meer zijn- zich
tot het vermelden van die waarde in
prijscouranten, brochures, adverten
ties en dergelijke. Bij het onderzoek is
uitgegaan van een standaardglas van
100 ml voor wijn en van 50 ml voor
sherry, port of vermouth. Dat is ruim
genomen. In de praktijk bevatten de
glazen doorgaans minder wijn.
Ik wil nog wel vermelden, dat het
natuurlijk niet alleen de diabeticus is,
die van dit initiatief profiteert. Zijn
directe omgeving is er ook bij gebaat
dat er een wijn wordt geschonken
waarvan iedereen mag genieten. Dan
zijn er nog anderen die aangewezen
zijn op een beperkt gebruik van kool
hydraten. Ook die weten dan dat er
sprake is van een wijn met een gega
randeerd uiterst laag suikergehalte
van zeg maar nul. En om misverstan
den te voorkomen: ik heb het beslist
niet over diëetwijnen. Speciaal voor
diabetici ontworpen wijnen bestaan
niet. Dit in tegenstelling tot vele an
dere juist voor diabetici geproduceer
de levensmiddelen en dranken. Het
gaat om allemaal gewone, al lang be
staande wijnen.
Aan de presentatie van de wijnen
in Arnhem, was natuurlijk ook een
proeverij gekoppeld. Ik heb er 13 van
de 21 geproefd. Als ik een samenvat
ting van mijn proef notities moet ge
ven, dan zijn het alle betrekkelijk
eenvoudige wijnen met een makkelij
ke smaak, soms wat flauw en soms
prima rond en vol. Maar allemaal
goede wijnen. De prijzen lopen na
tuurlijk wat uiteen. Maar niemand
zal ervan schrikken.
Het Loo geeft zijn
geheimen prijs
Door Pieter den Hollander
APELDOORN - Rijksmu
seum Het Loo is - niet in de
laatste plaats vanwege de
fantastische, 6,5 hectare grote
siertuinen - een schitterend
nationaal monument gewor
den. Een meesterwerk, her
schapen onder leiding van ar
chitect ir.J.B. Baron van As-
beck.
Onder de witte pleisterlaag en de
overbodige bovenverdieping, die Het
Loo 'van Lodewijk Napoleon tot Wil-
helmina' karakteriseerde, is een
groots, 17de eeuws bouwwerk van
daan gekomen.
En onder het dak daarvan is een
chronologisch beeld gegeven van alle
meubilair, alle schilderijen, alle
kunstvoorwerpen en alle cultuurstij
len, die de Oranjes in verschillende
generaties aan deze wereld hebben
toegevoegd.
Tachtig procent van deze collectie
is afkomstig uit bruikleen van prin
ses Juliana. De rest werd bijeenge
bracht uit bruiklenen van verschil
lende historische stichtingen, parti
culieren, rij kscollecties en schenkin
gen van stichting 't Konings Loo.
Een namaak-koning in de geres
taureerde kamer van Koning Wil
lem UI in paleis Het Loo. - FOTO ANP
De bezoeker van de tuinen van Het
Loo waant zich welhaast in Versail
les, het complex dat de Zonnekoning
Lodewijk de Veertiende liet aanleg
gen. De schitterende geometrische
vormen, de spierwitte beelden, de
fonteinen en de verdiepte siertuinen
wekken die indruk volop.
„Helemaal mis", aldus directeur
dr.A.W. Vliegendhart aan de voor
avond van de heropening van het o zo
Hollandse complex. „Dit is een voor
beeld van pure Nederlandse siertuin-
kunst. Alle groeisels en bloeisels hier
kwamen ook al in de zeventiende
Het Loo voor de ingrijpende ver
bouwing. - FOTO ARCHIEF DE STEM
eeuw voor. Het was een akelig karwei
om al deze bomen en planten te selec
teren - Linnaeus heeft het immers
ooit in zijn hoofd gehaald alle Neder
landse namen in te ruilen voor La
tijnse.
Het Loo is tijdens de restauratie
een stevig kopje kleiner gemaakt. De
uit 1911 stammende bovenverdieping
op hoofdgebouw en paviljoens en de
balzaal hadden immers geen enkele
architectonische waarde. Ze zijn dan
ook rigoreus verwijderd. Ruim een
kwart van de bouwsels is op die ma
nier 'met de grond gelijk gemaakt'.
De restauratie bleek overigens toch
een karwei van veel slopen: De naza
ten van Stadhouder-Koning Willem
III hebben Het Loo elk met hun eigen
verfjes, ornamentjes, kleuren en pla
fondschilderingen een eigen gezicht
gegeven. Het gezicht anno 1984 werd
tevoorschijn getoverd door veel van
die oneigenlijke versierselen eenvou
dig te verwijderen.
Oorspronkelijk zeventiende eeuws
voegwerk in plaats van vette pleis
terlagen, genoeg houtwerk (onder
meer in de geheel vernieuwde dak
constructies) om een wereldbevolking
houtwurmen te doen overleven in
plaats van allerlei on-eigenlijke toe
voegingen - het is een greep uit het
geen werd weggewerkt.
Onderhuids werd het paleis wèl
helemaal gemoderniseerd. De bezoe
ker zal via een luchtsluis het geheel
'klimaat-beheerste' museum betre
den. Temperatuur en vochtigheid zijn
overal geregeld, om de kostbare col
lectie voor vele nageslachten te be
waren. Dak- en raamisolaties, grote
luchtschachten achter de muren, be-
wakings- en beveiligingsapparatuur
- andermaal een willekeurige greep.
De achteloze, die door het 'corps de
logis' (hoofdgebouw), de bijgebouwen
(onder meer de koninklijke stallen)
en de tuinen schuifelt, zal van al deze
technische hoogstandjes niets mer
ken. Hij kan ongestoord genieten van
de kinderkamer van Wilhelmina, het
bed van Mary Stuart, de vele royale
zithoeken of de met vele buitgemaak
te dierenschedels behangen jachtka-
mer van Willem de Derde.
Hij zal de doodgewone wereld van
aardse stervelingen even kunnen
vergeten. Wegdromen in de spiegels,
waar generaties vorsten zichzelf heb
ben bewonderd of verguisd. Zitten op
de stoelen, die tientallen royale der
rières hebben gedragen of lopen over
de tapijten, waar de jonge koninkjes
hebben gerold.
Het Loo is een droom. Een droom
die jarenlang aan het gezicht ont
trokken was en die na 21 juni realiteit
wordt. Althans voor de bezoeker, die
er (in het hoogseizoen) zeven gulden
voor over heeft om te zien hoe zijn
vorsten leefden.
