In deze
Gids-
Week
Adeldom
verplicht
nog steeds
Wijn hoeft
geen probleem
te zijn voor
diabetici
Paleis Het Loo
heropend
als museum
Nederland
op de knieën
voor poppen
Licht steeds
op rood in
Kreekrak
';A V.iL
Op 28 JUNI van het vorig jaar wees de
regering de slapende luchtmachtbasis
Woensdrecht aan als opslagplaats voor de
kruisraketten, zo die er mochten komen.
Woensdrecht werd door deze 'Haagse
overval' bruusk uit de anonimiteit gerukt.
Als eén man stortten de media en de
(vredes)betogers zich op de Brabantse
gemeente, die op een landkaart
nauwelijks van een hoopje vliegenpoep te
onderscheiden is. Wat haalde het CDA-
VVD-kabinet met de promotie van
Woensdrecht tot nationale raketbasis zoal
overhoop? De Stem maakte na een jaar de
balans op.
Laconiek
Onverschillig
Dekmantel
Beetje tuig
Ergernis
Offers
ZATERDAG 16 JUN11984
Door Henk Boot
WOENSDRECHT - Het was
i >p die achtentwingste juni
wel even wennen voor de
i Woensdrechtenaren. Nog voor
j ie regering rond het middag-
I uur officieel de locatiekeuze
i aekend maakte, gonsde het
ïver de radio al van de ge-
ruchten. De slapende lucht-
_j machtbasis Woensdrecht zou
rakettenbasis worden. Een
ionderslag bij heldere hemel
was er niks bij. Alle ogen wa-
j ren gevestigd op 'bare base'
i De Peel. Daar zou het kern-
i tuig worden opgeslagen, zo
i wisten de doorgaans wel in-
gelichte bronnen van de vre-
iesbeweging.
Het pakte anders uit. Ineens stond
I Woensdrecht volop in de schijnwer-
pers. Niet voor het eerst overigens,
want twee jaar geleden waren het de
uitgewezen zigeuners die op last van
Den Haag een tijdelijk onderkomen
vonden in de gemeente. Geen pretje,
vond men daarvan in Woensdrecht,
maar slechts een euvel van hooguit
snkele weken.
Met de rakettenkwestie lag dat wel
sven anders, al reageerde ieder op
zijn eigen wijze. B en W bijvoorbeeld
roken een kans. Plaatsing zou toch
geslikt moeten worden, ook al ging
men als gemeentebestuur op de ach-
terste poten staan, zo redeneerde men
in de collegekamer op het raadhuis.
Niet dat ze dat laatste nou direct van
plan waren. Met de bouw van de op-
slagbunkers zouden immers ook eni-
ge honderden militairen onderge-
bracht moeten worden en dat was wel
zo'n aardig lichtpuntje in het geheel.
De nooddruftige gemeentekas kon
gespekt worden door de leges voor de
bouwvergunningen, verliesgevende
kavels zouden verkocht worden om er
Amerikaanse soldaten te huisvesten,
l het zwembad kon wellicht overdekt
E worden, het gemeenschapshuis ein-
delijk uitgebreid en tot in lengte van
jaren zou Woensdrecht financieel ge-
zien althans uit de problemen zij n.
Loco-burgemeester S. Lenselink
kan er nog van watertanden. 'Maar
I de gemeenteraad stak daar toen een
stokje voor. We mochten niet meer
met Den Haag praten. Daar hebben
we ons met pijn in het hart bij neer-
gelegd toen de raad met een motie
van wantrouwen dreigde. Dat was
voor ons de keus: vasthouden aan ons
standpunt, of het risico lopen een an-
E der college te krijgen, waar we dan
vanuit de raadsbanken telkens mee
zouden hakketakken", blikt Lense-
link met spijt in de stem terug op de
ontwikkelingen die elkaar toen in een
razendsnel tempo opvolgden.
Voor de plaatselijke vredesbewe-
ging betekende de locatie-aanduiding
werk aan de winkel. Raketten over de
vloer, dat kon niet. Wat zes jaar lang
op' gespreksavonden in kleine ka-
mertjes achter de pastorie was be-
sproken, werd nu via demonstraties
en vreedzame manifestaties naar
buiten uitgedragen. „Om meer men
sen bewust maken van de dreigende
gevaren van kernwapens. We werden
hier een een soort ontvangstcomité
voor het hele land. Constant kwamen
er na de achtentwintigste mensen
over de vloer. Er werd toen ook wel
willender naar ons geluisterd dan
daarvoor, al bleven we een betrekke
lijk kleine groep", beziet Clasien
Zwiers van de Vredesbeweging
Woensdrecht die eerste maanden na
de Haagse overval, zoals een raads-
meerderheid de locatie-keuze van de
regering betitelde.
Over de schrik van de locatie-keu-
ze was Woensdrecht eigenlijk al op de
dag zelve heen. De meeste inwoners
haalden laconiek hun schouders op.
'Kruisraketten? Daar lig ik niet wak
ker van',klonk het een weinig stoer.
En niet zelden volgde daar in een
adem achter: 'Altijd nog liever dat
dan een Rus in mijn keuken'.
Dertig jaar koude oorlogsopvoe
ding verloochent zich ook in een ver
loren hoek van het koninkrijk der
Nederlanden niet. De Zuidwesthoek
van Brabant was en is, zo leren ver
kiezingen, nog steeds een van de
weitjes waar vooral de centrum
rechtse partijen hun stemvee hebben
grazen. Brabanders beperken zich
liever tot hun eigen sores en die van
de buren twee huizen verderop. De
wereld daarbuiten wordt er het liefst
vanuit de luie stoel voor de teevee be
schouwd. Dat eenrichtingsverkeer is
wel zo gemakkelijk en voorkomt las
tige vragen.
'De mensen hier zijn moeilijk van
hun stoel te branden. Jan ter Laak
van Pax Christi zei onlangs op een
spreekbeurt in Huybergen dat hij
denkt dat het komt omdat katholie
ken gewend zijn dat er voor hen ge
dacht wordt, door de pastoor, de nota
ris, de burgemeester. Ze blijven hier
in doorsnee ondei; belangrijke zaken
onverschillig, anders dan protestan
ten, die vanuit hun geloof gewend
zijn voor zichzelf te knokken", analy
seert Clasien Zwiers de tegenvallende
respons na een jaar intensief actie
voeren voor de vrede.
De autochtone bevolking bestaat
van oudsher uit harde werkers, die op
de armzalige grond van de Brabantse
Wal amper een droge boterham kon
den verdienen en daarom pendelden
naar het noorden of naar België. Con
tente mensen met hun eigen charme,
trouw aan vorstin en vaderland, en
zeker rond Woensdrecht vertrouwd
met de aanwezigheid van de lucht
machtbasis.
Dat laatste verklaart volgens loco
burgemeester S. Lenselink ook waar
om men in het algemeen zo gelaten
reageert op de problematiek van de
kruisvluchtwapens. „Van de 9950 in
woners zijn er zwart -wit gezegd 9000
die de raketten zonder moeite accep
teren. Men is hier en in de onmiddel
lijke omgeving krijgsmachtminded.
Er is nooit geen onrust geweest rond
de basis en de Fokker-fabriek, veel
inwoners hebben er hun werk en an
deren verdienen er indirect hun kost
mee", licht de CDA-wethouder toe.
Hij vervangt burgemeester mr. J.
de Leeuw die na een auto-ongeval in
de lappenmand zit. „Er is hier sinds
vorig jaar wat opvattingen over de
kruisvluchtwapens betreft niet zo
veel veranderd. Alles is zo'n beetje op
oude voet verder gegaan", meent de
loco. Hij maakt een uitzondering: na
melijk voor het Vredes Aktie Kamp.
Lenselink laat er naar eigen zeggen
bewust het woord 'Vredes' maar af.
Want hoezeer de kruisraketten
Oost en West ook bezighouden, voor
Woensdrecht tellen vooral de excen
triek uitgemonsterde demonstranten,
die uit alle delen van het land afzak
ten naar Woensdrecht. De vredesfo-
rensen maken zich door hun protest-
de nauwelijks voor militaire doelein
den gebruikte startbanen is in een
jaar tijd veranderd in een met NA-
VO-prikband verschanst fort. Diepe
sporen langs de rand van de basis
verraden de aanwezigheid van inten
sieve gemotoriseerde patrouilles van
bewakingspersoneel. De drie roestige
draadjes die vijftig jaar achtereen
ongewenst bezoek van het terrein
hielden, voldeden na 28 juni niet
meer.
De stropers van toen zijn vervan
gen door de hekkenknippende acti
visten van nu. Op het idee gebracht
door een militante tuinkabouter die
achteraf een BVD-verklikker bleek
te zijn. Dankzij zijn provocatieve in
breng verhardden vanaf december
acties tegen de kruisraketten bij veel
autochtonen bepaalde impopulair, om
niet te zeggen onuitstaanbaar.
Met veel gevoel voor understate
ment zegt Lenselink. „Met hen zijn
we niet happy hier. Zelfs raadsleden
die er eerst sympathiek tegenover
stonden, vinden nu dat het vredesac-
tiekampje weg moet. Men over
schrijdt daar alle regels, maar voor
lopig wachten we af wat er op hoger
politiek niveau allemaal besloten
wordt".
Luchtmachtvoorlichter Loe Bal-
tussen vindt dat de maat eigenlijk al
vol is. De tamelijk vredige weide rond
van het vorig jaar de acties vanaf het
Vredesaktiekamp. Als dank daarvoor
ontving de man John Paul Gardiner
van overheidswege 130 gulden. Mede
door zijn toedoen liep de invloed van
echte pacifisten zienderogen achter
uit. De radicale vleugel met anti-mi
litaristen, die zich niet tevreden laten
stellen met het tegenhouden van
kruisraketten, nam het voortouw
over.
„De acties zijn verhard nadat het
Vredesactiekamp er is gekomen. Al
wordt bij voorbaat de betrokkenheid
bij acties ontkend, het verband met
het VAK ligt er duidelijk, daar zijn de
acties in veel gevallen mede voorbe
reid. Zo'n tentenkamp is een dekman
tel voor subsversieve gewelddadige
activiteiten", aldus Baltussen, even
uit het oog verliezend dat het kamp er
al maanden lag voordat vandaaruit
wat fanatieker werd opgetreden te
gen de basis.
Wat Baltussen betreft, en niet al
leen hij denkt er zo over, zijn de beto
gers in Woensdrecht aan het verkeer
de adres. „Wie het credo van de vrede
wil uitdragen moet in Den Haag zijn,
niet hier. Daar ligt het Lourdes van
de vredesactivisten, zo heeft een col
lega van mij het eens genoemd. Daar
zit de volksvertegenwoordiging en
die neemt de besluiten. Hier op
Woensdrecht verdedigen we geen
kruisvluchtwapens, enkel rijkseigen
dommen en gebouwen", zo verduide
lijkt Baltussen nog eens de visie van
Defensie. Daar likt men nog de won
den van in het algemeen rustig verlo
pen blokkade-acties van 1,2 en 3 juni,
waarbij bewakingspersoneel soms
mikpunt werd van wegwerpartikelen
en bedreigingen. Ingewijden weten te
vertellen dat de staat al enige miljoe
nen kwijt is aan extra inzet van per
soneel, materieel en reparatie van
vernielingen.
Voor de Vredesbeweging uit
Woensdrecht hebben de acties van de
radikalinski onder de vredesactivis
ten averechts gewerkt. „Mensen zien
het verschil niet best, zeker in het be
gin niet. Ze gingen zich tegen ons af
zetten, wij waren in hun ogen ook een
beetje tuig. Nu laat ik zulke reacties
langs mijn kouwe kleren afglijden,
maar het heeft me toen soms slapelo
ze nachten gekost", biecht Clasien
Zwiers op.
Anders dan de berichtgeving soms
doet vermoeden, moeten echte tegen
standers van plaatsing binnen de
Woensdrechtse gemeenschap met een
kaarslichtje gezocht worden. Dat
geldt des te meer voor degenen die er
openlijk voor uit durven komen dat
ze er in de ogen van hun plaatsgeno
ten een afwijkend standpunt op na
houden.
Zeker na de blokkade-acties is de
sympathie ten opzichte van hen niet
gegroeid. Adrie Fluyt, benzinepom
phoudster vlak bij de luchtmachtba
sis kan ervan meepraten. „Ik ben te
gen de kruisraketten van begin af
aan al. Hoe moeilijk dat ook is met
ons bedrijfje, in praatjes met mensen
steek ik mijn mening niet onder stoe
len of banken. Ik heb al wel gemerkt
dat niet iedereen daarvan gediend is.
Sommige kennissen kijken ons niet
meer aan en als we op feestjes komen
wordt er soms bij voorbaat afgespro
ken dat er niet over de kruisraketten
gepraat wordt. Om de lieve vrede te
bewaren, ja".
Ze ergert zich eraan dat de haar
omgeving 'het handjevol demon
stranten een grotere bedreiging voor
de rust in de kerkdorpen vindt dan de
kruisraketten'. „Ze hebben hier van
te voren gedacht, ach die kruisraket
ten, een flauwekulletje. Nu storen ze
zich aan de demonstranten en verge
ten waarom die hier komen, al praat
ik zeker de vernielingen niet goed. Je
merkt dat iedereen in feite overal en
altijd altijd indirect met die kruisra
ketten bezig is. Het hele dorp is er-
llllllll
door verkracht", verzucht de pom-
phoudster.
Dat de gemiddelde Woensdrechte-
naar meer tijd en energie steekt in
het uiten van de ergernis over de de
monstranten, dan over de achterlig
gende problematiek van de kruisra
ketten is ook Joep Melis opgevallen.
Hij is als verenigingsman bij uitstek,
mede-organisator van de jaarmarkt
in Woensdrecht en docent aan de
plaatselijke ME-opleiding goed op de
hoogte van wat er zoal leeft onder
zijn plaatsgenoten. Zijn oordeel is
even fel als eerlijk naar twee kanten.
„De autochtone bevolking moet nog
leren wat tolerantie is. Men reageert
te emotioneel op al die demonstran
ten. De doorsnee Woensdrechtenaar
ergert zich aan het uiterlijk van die
gasten, is dat niet gewend en kan dat
niet vertalen. Ze vergeten wat voor
een groot goed het is om te kunnen
demonstreren, dat hoort bij een echte
democratie. Er zit ook iets tegenstrij
digs in, ze klagen er steen en been
over, maar gaan wel telkens kijken
als er actie gevoerd wordt", zo kapit
telt Melis de handelwijze van zijn
mede-burgers.
„Er is hier zelfs een groep die van
plan was tegendemonstraties te hou
den omdat ze het niet langer pikken
dat de openbare orde zo wordt ver
stoord. Ik heb hen gezegd: laat dat, nu
is het voor de politie al moeilijk ge
noeg om eén groep in het gareel hou
den, straks kost het nog veel meer
moeite om zonder al te veel proble
men twee groepen uit elkaar te hou
den".
Melis die vroeger zelf als smeris in
Amsterdam bij ongeregeldheden
moest opdraven om provo's tot de or
de van het toenmalige Bestel te roe
pen, denkt met enige kennis van za
ken idealisten en relschoppers van el
kaar te kunnen onderscheiden. „Ik
ben onlangs nog eens naar dat vre-
deskamp geweest en dan merk je dat
het zulk kwaad volk nog niet is. Ze
brengen offers voor hun idealen. Dan
heb ik het niet over die kleine harde
kern die je altijd weer tegenkomt bij
acties. Die komen meestal in de
weekends, bezorgen omwonenden
overlast, kijk en dat irriteert dan. Als
je de mensen hier geen last bezorgt,
krijgen actievoerders ook geen last
met ze",
Eén van de degenen die zowat bij
elke demonstratie rond de vliegbasis
ooggetuige is, is mevrouw Goris. Ze
woont aan de Kooiweg. Of er veel
veranderd is in het afgelopen jaar?.
„Nou dat valt best mee, kijk dat die
prikkeldraad om het veld zo hoog ligt,
zou eigenlijk niet nodig moeten zijn.
Kruisraketten tegenover ons huis is
ook niet alles, misschien moeten we
dan wel weg, maar daar denken we
nog niet aan, dat zien we dan wel
weer".
Over de overlast van de actievoer
ders: „Wij hebben er geen last van. Ze
vroegen met die blokkade wel of ik
koffie wilde zetten, maar ik heb toen
gezegd: voor zo'n hoop mensen kan ik
daar niet aan beginnen. Nou dat
snapten ze best". Haar devies in on
vervalst plat Woensdrechts: „As
g'oew eige d'r niet te veul meej be
moeit, kredde d'r ok gin dol meej".
