MINSTE
Militari
ruimte:
van bes
1 Veel sporten maakt patiënten weerbaar
VRIJDAG 15 JUN11984
u
EXTRA
VRIJDAG 15 JUNI 1
ZWEETDRUPPELS,
trainingspak en sportieve
prestaties kunnen wel degelijk
in verband worden gebracht met
astma. In Medisch Centrum
Dekkerswald, schitterend
gelegen in de bossen tussen
Nijmegen en Groesbeek, wordt
sinds jaar en dag door astma
patiënten gesport en getraind
dat de stukken er afvliegen.
H Bewegen
Herboren
Levensvreugde
Wennen
Long Runners
T4)
Nederlands meest onder
schatte ziekte, dat is onge
twijfeld CARA. Een volks
ziekte die alleen al op het
gebied van werkverzuim
(30 Sen invaliditeit de
hart- en vaatziekten en kan
ker ver achter zich laat. On
geveer tien procent van de
Nederlandse bevolking -
1.400.000. mensen - lijdt er in
meer of mindere mate aan.
CARA is de afkorting van
Chronische Aspecifieke Res
piratoire Aandoeningen, of
tewel een aandoening van de
luchtwegen, waarvan de
precieze oorzaak onbekend
is. Cara doet zich voor in de
WAT IS CARA?
gedaante van astma, bron
chitis en longemfyseem. Het
gemeenschappelijk ken
merk is ademnood bij de pa
tiënt.
Normaal gesproken ver
loopt de ademhaling van de
mens als volgt: via mond en
keel komt de ingeademde
lucht in de grote luchtpijp.
Deze vertakt zich naar de
linker- en rechterlong. De
grote takken verdelen zich
in kleinere, dunne luchtpijp-
jes (bronchiën). Ook deze
vertakken zich weer en
monden uit in de longblaas
jes, waar de zuurstof in het
bloed wordt opgenomen.
Bij astma-patiënten gaat
er iets mis. De dunne lucht-
pijpjes vernauwen zich.
Daardoor kan er minder
lucht in uit de longblaasjes,
waardoor er ook weer min
der zuurstof in het bloed
komt. De patiënt krijgt het
benauwd en heeft veel moei
te met in- en uitademen.
Daar komt nog bij dat slijm-
vorming hoestbuien veroor
zaakt. De hoestbuien en
ademnood trekken een zwa
re wissel op de krachten van
de patiënt. Door de overma
tige inspanningen kan in de
loop der jaren de 'rek' uit de
longen verdwijnen. In- en
uitademen wordt daardoor
bemoeilijkt. Bovendien heb
ben de longen nog maar heel
weinig 'reserve'.
De kans op ontsteking van
de luchtpijpjes - bronchitis -
is groot. In dit stadium komt
de chronische astmatische
bronchitis in beeld, met blij
vende kortademigheid en
hoestbuien bij de patiënt.
Voor buitenstaanders is
het moeilijk zich voor te
stellen hoe astma-patiënten
zich tijdens een aanval voe
len. Een paar gangbare sug
gesties voor wie het eens wil
proberen: 1. Neus dichtknjj.
pen en ademen door een
rietje. Zo lang mogelijk vol-
houden. 2. Strottehoofj
dichtknijpen tot het pjjn
doet. Doorademen tot het
niet meer kan. Dan toch
doorgaan. Wie het echt niet
meer kan houden kan zich
bij benadering voorstellen
wat een astma-patiënt voelt
tijdens een aanval.
De laatste jaren wordt er
erg veel onderzoek gedaan
op het gebied van Cara. Een
van de grote geldsschieters
van het onderzoek is het Ne
derlands Astma Fonds, dat
vandaag op de kop af vijfen
twintig jaar bestaat.
jCara-patiënt:
(niet ontzien,
aar afzien
Dr. Nico Cox en dokter Van Herwaarden voor de Dokter van Spanje kliniek.
Door Sy brand Wieringa
GROESBEEK - Coopertest, medicin-
ballen, hometrainer en roeimachine
zijn toch niet de eerste dingen waar
je aan denkt als je het woord 'astma'
hoort. Sauna, zwemmen en bosloop
evenmin. De meeste mensen denken
eerder aan bleekneusjes die met geen
stok vooruit te branden zijn, kin
dertjes die nooit buiten mogen spelen
en midden in de zomer nog dikke
truien aan hebben en volwassenen
die als een zoutzak in een luie stoel
zitten.
Dat is een duidelijk vertekend beeld van de
astma-patient. In Groesbeek wordt in ieder
geval dagelijks gesport in de Dokter van Span-
jekliniek, waar mensen met aandoeningen van
longen en luchtwegen worden behandeld. Het
berhandelend team bestaat uit twee longart
sen, een sport-instructrice en een sport-in-
structeur, een verpleegster, een psycholoog,
een maatschappelijk werkster en een fysiothe
rapeut.
Longarts C. van Herwaarden, hoofd van de
afdeling: „Gezweet wordt er hier al veertien
jaar. In 1970 is hier de afdeling longrevalidatie
op poten gezet. Destijds was dat een hele stap,
omdat er toen in de medische wereld nog
scheef tegen onze opvattingen werd aangeke
ken. Conditie-training voor astma-patiënten,
stel je voor zeg. Dat kón helemaal niet.
Blijkbaar is de tijd er nu wel rijp voor. De be
langstelling is in ieder geval enorm. Longart
sen, patiënten, andere klinieken en de pers we
ten ons ineens te vinden. Bewegen is nu 'in'.
Dat sluit trouwens volledig aan op onze opvat
tingen. Patiënten moet niet stilliggen in bed,
maar actief zijn, sporten."
„Als een dokter dat zegt, zal het wel zo zijn",
zijn patiënten vaak geneigd te denken. Een
Cara-patiënt echter - die zijn hele leven ge
hoord heeft dat-ie zich vooral niet moet in
spannen - gelooft zijn oren niet. Hij denkt zo
ongeveer dat-ie zijn eigen doodvonnis moet te
kenen.
Longarts Nico Cox, die dagelijks bemoeienis
heeft met het revalidatieteam, beseft dat ter
dege: „Veel patiënten hebben een inspannings
fobie. Ze zijn er letterlijk en figuurlijk als de
dood voor om zich in te spannen.
Je kunt ze dat niet eens kwalijk nemen. We
hadden hier bijvoorbeeld vorig jaar nog een
patiënt, wiens huisarts hem had gezegd: „Als
jij dood wilt, moet je daar naar toe", waarmee
hij dus Dekkerswald bedoelde. Toen die man
hier na drie maanden wegging, had hij een be
tere 'conditie dan zijn gemiddelde leeftijdge
noot. Hiermee wil ik alleen maar zeggen dat
sommige van onze collega's nog verkeerde op
vattingen over inspanningen bij Cara-patiën-
ten hebben."
Eén van de eerste illusies die Cara-patiënten
op Dekkerswald wordt ontnomen, is dat ze in
de Dr. van Spanjekliniek worden genezen. Ca
ra valt namelijk niet te genezen, in ieder geval
nóg niet. Dat komt omdat de exacte oorzaken
van de ziekte nog altijd onbekend zijn. Een van
de weinige dingen, waar men het over eens is,
is de erfelijkheid van de ziekte. Verder vormt
ook de allergie (overgevoeligheid) van de pa
tiënten geen twistpunt.
De doktoren houden zich dus bezig met het
bestrijden en voorkomen van de symptomen.
Vroeger gebeurde dat voornamelijk door mid
del van medicijnen en het voorschrijven van
rust. Veel van die medicijnen hadden verve
lende bijverschijnselen, maar daar is vooral de
laatste vijf jaar een enorme verbetering in op
getreden. Met name de komst van inhalatie
medicijnen is een ware vooruitgang. De ingea
demde medicijn komt daarbij direct in de lon
gen, terwijl pillen via spijsvertering en bloed -
dus via een enorme omweg - bij de longen te
rechtkomen. Vervelende bijverschijnselend
doen zich tegenwoordig veel minder voor.
Een nadeel van pillen, poeders en snuifmidde-
len zijn de vaak hoge kosten, die hieraan ver
bonden zijn: bezoek huisarts-specialist-apo
theek.
Ook in dit opzicht lijkt de aanpak op Dek
kerswald grote voordelen te hebben. Dokter
Nico Cox: „Voor mijn promotie-onderzoek ben
ik aan het bekijken hoe voormalige patiënten
functioneren, zowel thuis als in de maatschap
pij.
Na drie maanden 'trainingskamp' voelen de
meeste zich als het ware herboren. Ze worden
lid van een sportvereniging, gaan weer met
vakantie of gaan gewoon weer eens met hun
vrouw winkelen."
Daar kijkt een leek misschien raar van op. Is
dat dan zo bijzonder, dat winkelen?
Cox: „Ja, astma-patiënten vinden het vaak
een ramp om de stad in te gaan. Dan moeten ze
een trapje op in een winkel, waar ze als een
berg tegenop kijken. Bovenaan de trap staan
ze dan nog eens te piepen en te hijgen, iedereen
kijkt vreemd naar ze. Om dat te voorkomen
blijven ze maar liever thuis.
Daarom is Cara ook zo onderschat. Het is geen
spectaculaire ziekte. Bij de kapper hebben ze
het wel over 'die-en-die had een hartaanval',
maar over een astma-patiënt wordt niet ge
sproken. Dat is eigenlijk maar een 'sufferd'.
De meeste mensen worden er ook niet mee
geconfronteerd, ze maken het nooit mee als een
patiënt een aanval krijgt. En als de patiënt
zich goed voelt, kunnen ze niks aan hem zien."
In sociaal opzicht verandert het leven van de
patiënten na Dekkerswald dus enorm. Ze be
ginnen opnieuw te leven, of liever gezegd, ze
beginnen pas echt te leven, want het stilzitten
en niks doen van vroeger heeft natuurlijk niet
bijgedragen tot een grote levensvreugde.
In andere opzichten zijn de voordelen ook
groot. Een aspect dat in deze tijd wel tot de
Met zware medicin-ballen worden de arm- en schouderspieren gesterkt.
verbeelding spreekt is de bezuiniging, die de
therapie oplevert.
Uit het onderzoek van Nico Cox blijkt na
melijk dat de medische consumptie (het beroep
doen op de gezondheidszorg: dokters, apothe
kers, fysiotherapeut enz.) minder wordt. Ook
het ziekteverzuim loopt terug. De 'investering'
in de therapie is dus rendabel.
Een van de twaalf patiënten in de revalida-
tie-groep is de 33-jarige Sidi, een gespierde in
woner van Ravenstein. De beenspieren heeft
hij van het voetballen, de armspieren van zijn
werk: vaten chemicalieën tillen. Op dat werk
is ook zijn astmatische aanleg aan het licht ge
komen.
„Ik kon op het laatst niets meer. Op mijn werk
kreeg ik het steeds benauwd, maar ik wist niet
waardoor. Voetballen ging ook steeds slechter.
Ik kon geen twintig meter meer hardlopen. Op
het laatst begonnen de jongens uit mijn elftal
te schelden. Ze dachten dat ik de kantjes eraf
liep, terwijl ik juist hardstikke fanatiek ben.
Toen ik vorig jaar met vakantie in Marokko
was, voelde ik me ineens weer zo sterk als een
beer. Ik kon wel vier wedstrijden achter el
kaar spelen. Maar toen ik weer twee dagen op
mijn werk was, ging het al weer mis."
Via Dekkerswald is er voor gezorgd dat Sidi
binnen het bedrijf een andere baan heeft ge
kregen, waar hij niet meer in contact komt met
chemicalieën.
Door het trainingsprogramma is zijn condi
tie inmiddels zover opgevijzeld, dat hij de con
frontatie met veel sporters aankan. Bij de Coo
pertest loopt hij bijvoorbeeld 3000 meter in 12
minuten, een uitstekende prestatie.
De 17-jarige Mirjam uit Druten weet er
trouwens ook aardig de sokken in te zetten,
ruim 2500 meter bij de Coopertest. Ook aan
haar uiterlijk kun je niet aflezen, dat ze lijdt
aan de een of andere ziekte. Gewoon een ge
zonde jonge tiener, met duidelijk plezier in
sport.
Mirjam spreekt met een opvallende nuch
terheid over haar 'kwaal'. Ze wekt niet be
paald de indruk zichzelf zielig te vinden, wat
toch niet helemaal misplaatst zou zijn. Ze moet
toch veel dingen missen, die voor haar leeftijd
genoten doodnormaal zijn, zoals uitgaan. Dis
cotheken zijn voor haar taboe.
„D'r is bij ons in de buurt maar een disco, waar
ik naar toe kan. Daar kan ik namelijk bij de
ventilator staan. Dan heb ik nergens last van",
aldus Mirjam.
Ze heeft misschien wel 'geluk' dat er bij
haar in de familie meer mensen last hebben
van astma. Ze krijgt geen voorkeursbehande
ling.
Miijam: „Dat zou ik ook niet willen. Het eni
ge waar je het thuis aan kunt merken, is dat er
maar in één bepaalde kamer mag worden ge
rookt."
Volgens Agnes Rogge, de sportinstructrice
van het revalidatieteam, kun je aan Cara-pa
tiënten vaak merken dat er juist wel volop re
kening met ze is gehouden.
„Als de mensen net hier zijn, moeten ze er
aan wennen dat iedereen last heeft van Cara.
Sommigen zelfs erger dan zij. Dat is een
vreemde gewaarwording, maar ze leren er
veel van.
Na verloop van tijd zie je de dat ze omscha
kelen van individualist naar groepsmens. Er is
geen maatschappelijk onderscheid meer. Ze
- FOTO'S DE
hebben dezelfde kwaal, ze lopen allemaal
trainingspak, ze zijn even kwetsbaar.
Maar je lacht je rot hoor, soms zijn het#
kleine kinderen. Bij de oefeningen houden:
precies bij hoeveel punten ze halen en of 4
rest er niet meer heeft. Aan de andere kantst
muieren ze elkaar ook heel goed.
De lichamelijke inspanning heeft dus eend®
delijke positieve invloed op de gemoedsW
stand van de patiënten. Het zijn altijd h*
hechte groepen die we hier hebben. Wat mf
zelf betreft, dit is natuurlijk schitterend we"
Je krijgt de mensen hier als kneusjes binna
en ze gaan als gesterkte mensen weer weg
houdt het voor ons natuurlijk ook heel leuk-
De patiënten wordt liefde voor sport en s.
bijgebracht, maar dat is niet zo verwonderlijk
Nico Cox bijvoorbeeld loopt marathons, als
tenminste voldoende tijd heeft om te train®
Agnes Rogge kan erg goed tennissen. DoW
van Herwaarden is ook een sportliefheb^
kortom, het revalidatie-team draagt de sp0"
een warm hart toe.
Dat de patiënten na hun revalidatie op Dj
kerswald doorgaan met sporten, ligt
eigenlijk wel in de lijn der verwachtingen.
Er is zelfs een club van ex-patiënten opg^
richt, de Long Runners, die twee keer per w#
op Dekkerswald komen sporten. Ze kuiWJ
daarbij profiteren van de deskundige bei
ding van het team.
Nico Cox: „Op die manier doen we dus <X»
aan nazorg, maar in de praktijk blijkt dat mj
eens meer nodig. Die drie maanden afzien
voldoende. De patiënten kunnen zich daar''
zelf wel redden."
NIEUWPOORT - Belgi
zal strenger gaan optrede
tegen de Nederlandse vis
sers die binnen de Belgi
sche 12-mijls-zone hu
netten uitwerpen.
De Belgische ministe
van Landbouw, De Keirs
maecker, heeft dat gistere
beloofd aan de Belgisch
vissers ter gelegenheid va
het bezoek, samen met ko
ning Boudewijn, aan he
kustplaatsje Nieuwpoort
De vissers klagen er me
name over dat steeds mee
Nederlanders in de territo
rale wateren verschijne
en er de visserij bedrijve
met krachtige boten e
NA
na
BRUSSEL (RTR) - In
tier in Brussel is
Tweede Kamer akko
kruisrakettenbesluit,
van twee kwaden" bes
Officieel onthield de ver
dragsorganisatie zich van
commentaar, maar hoge amb
tenaren toonden zich opge
lucht dat een politieke crisis in
Nederland, die huns inziens de
samenhang van het bondge
nootschap ernstig in gevaar
zou hebben kunnen brengen,
is vermeden.
Geheel in lijn met wat onder
anderen president Reagan
heeft verklaard toen nog niet
zeker was dat de beslissing
sterk in de richting van plaat
sing zou gaan, noemde deze
ambtenaren het hoogst on
waarschijnlijk dat het Neder
landse besluit verzet in de an
dere plaatsingslanden - Enge
land, West-Duitsland, Italië en
België - tegen (verdere) plaat
sing zal aanwakkeren.
Maar sommigen zeiden te
vrezen dat Nederland, door
het stellen van voorwaarden
voor uitvoering van het NA-
VO-besluit - dat immers voor
ziet in plaatsing vanaf eind
1983 tenzij een akkoord met de
Sowjetunie tot stand is geko
men - een precedent heeft ge
schapen voor een „bondge-
WENEN (RTR) - De Am
derdag weggelopen uit ee
van de ruimte in de VN-
gebruik van de ruimte.
Delegatieleider Otho Eskin
sloot niet uit dat de VS dit fo
rum geheel de rug zal toeke
ren.
De Amerikanen liepen weg
tijdens de jaarlijkse zitting
van de VN-commissie in We
nen, toen het agendapunt over
de dreiging van een wapen
wedloop in de ruimte aan de
orde kwam.
Zij menen dat de ontwape
ningsconferentie in Genève
het juiste VN-orgaan is om
over ruimtewapens te spre
ken. Volgens afgevaardigden
in de VN-commissie inzake
vreedzaam gebruik van de
ruimte zijn de Europese NA-
VO-landen en enkele andere
Spanje/EG
Het Spaanse kabinet heeft
woensdag ingestemd met een
Plan waarmee de scheeps
bouw in staat moet worden
gesteld beter te concurreren.
Het plan is opgesteld met het
°og op de toetreding van
Spanje tot de EG.De regering
wil voor 9600 werknemers ver
vroegde pensionering en er zal
^n groot aantal mensen wor
den ontslagen.
Angola
Guerrillastrijders van de Uni
te, die strijd voert tegen de
Angolese regering, hebben
dinsdag II buitenlandse bur-
gers gevangen genomen.
B«
Qe gevechten zijn 250 militai-
r®n, onder wie 30 Cubanen, ge
dood. Dit staat in een donder
dag
in Lissabon verschenen
verklaring van Unita.
