DE HEGGEN-OORLOG:
NA D-DAY BEGINT DE
NACHTMERRIE PAS
GOED: GEALLIEERDE
OPMARS KOST "N MAN PER METER
D-Day
Een extra bijlage
van Dagblad De Stem
ST.-LÖ (NORMANDIË) -
De 14de eeuwse Notre Dame steekt nog
altijd uit boven St.-Ló, hoofdplaats van
het departement Manche aan een hoef
ijzervormige bocht van de Vire. De kerk
is in 1944 gedeeltelijk vernield en men
heeft de oorlogswonden zorgvuldig ge
conserveerd, ter herinnering aan de ver
woesting van de stad.
Normandië
6 juni 1944
I Een extra bijlage
van Dagblad De Stem
Normandië
6 juni 1944
ZATERDAG 2 JUN11984
Het bruggehoofd wordt uitgebreid: een Shermantank in amfibie-uitvoering schiet zich een
weg naar het binnenland, enkele uren na de landing. Infanteristen zoeken dekking achter de
tank.
Het door bommen en granaten geteisterde Racqancourt.
INI
Vernielde straten in het bevrijde Caen, spil in de slag
00,
Normandië.
ende kinderen bij de Mullbe
Vervolg van pagina 1 f
Bobbins legden stevige wegen aan
over het strand voor het rollend ma
terieel, Crabs baanden paden door de
mijnenvelden, brugslagtanks over
spanden anti-tankgrachten en de
'voetzoekers' schoten met zware
mortieren de Duitse bunkers in
puin.
Amerikaans elan
Met hun 'funnies' bleken de Britten
niet alleen veel tijd te kunnen win
nen, maar er werden ook ontelbare
mensenlevens door gespaard. Maar
Bradley zag er niks in. Al die uitvin
dingen kwamen maar voort uit Brit
se overvoorzichtigheid, vond hij
(volgens de Engelsen). De Ameri
kaan vertrouwde liever op het elan
van zijn troepen. Ook niet ten on
rechte overigens, zoals op Omaha Be
ach zou blijken.
Bradley had alleen de drijvende
Shermans van de Britten geaccep
teerd, maar die werden veel te ver
van het strand en in te ruw water ge
lanceerd. De meeste zonken als bak
stenen, maar dat was niet de ergste
tegenslag. De luchtmacht, bang eigen
troepen te raken gooide z'n bommen-
last te ver achter de goed verschanste
Duitsers. De scheepsartillerie kon
zijn doelen niet goed vinden door
rook van in brand geschoten duin
gras en gebouwen. Kortom: op Oma
ha begonnen de zaken behoorlijk uit
de hand te lopen. De ene aanvalsgolf
na de andere belandde op de vloed
lijn en kon daar niet verder. Steeds
meer mannen hoopten zich daar op,
dekking zoekend in het water, achter
grindbanken, achter elkaar of achter
gemineerde obstakels. Ze werden al
lemaal vastgepind aan hun zandplek
door het moordende Duitse vuur en
de genie kon daardoor geen kanten
uit.
Uren duurde deze verschrikkelijk
impasse maar toen begon zich een
soort wonder te voltrekken. De Big
Red One, de roemruchte 1ste Infan
terie Divisie liet zich toch niet op
dié manier kisten. Als de keuze
slechts was: liggen wachten tot je ge
raakt werd of sneuvelen tijdens de
opmars dan liever het laatste. Er
kwam beweging in de uitgedunde,
voorste gelederen van de Big Red
One en de 29ste Infanterie Divisie.
En toen er eenmaal beweging was.
groeide er ook organisatie. Torpedo
jagers die dicht onder de kust geko
men waren om te helpen, gaven na
bij vuur dat steeds effectiever werd.
In kleine groepjes trokken de infan
teristen, zonder enige dekking, over
'this bloody beach' naar de lage heu
vels waar de Duitsers zaten. Velen
sneuvelden, maar ze brachten golven
op gang die niet meer te stuiten wa
ren. De Yanks hadden zich vastgebe
ten.
St.-Laurent
Vrijwel alle rampspoed van D-Day
keerde zich uiteindelijk ten goede.
Ook dat is een soort wonder. Een
halve eeuw eerder en niemand zou
geaarzeld hebben er de hand van
God zelf in te zien. De paratroopers
van de 101-ste en 82-ste Amerikaan
se Luchtlandingsdivisies kwamen
verkeerd en hopeloos verspreid neer.
Velen verdronken in vennen en
moerassen, maar ze wisten niettemin
hun belangrijkste doelen te berei
ken: het bezetten van het knooppunt
Ste.-Mère Eglise en het veilig landin
waarts loodsen van het op Utah ge
lande Legerkorps. De Britse Pegasus-
divisie tekende voor de precisie-raid
op de bruggen over Orne en Caen-ka-
naal. Ondanks hun verliezen aan
mensen ook hier verdronken veel
para's in moerassen en onder water
gezette gebieden en uitrusting. Van
de 600 man, bestemd voor de bestor
ming van de batterij van Merville,
die het Sword strand bedreigde, kon
overste T. Otway er maar 150 bij me
kaar krijgen, maar de batterij werd
genomen.
D-Day was bloedige ernst, maar
het is onvermijdelijk dat het na veer
tig jaar ook een boeiend historisch
schouwspel is geworden. Een 'Lang
ste Dag'. De zestigers van nu die er
niet bij hoefden te zijn en die hun
vrijheid naar waarde weten te schat
ten mogen God wel op hun blote
knieën danken. En de twintigers die
nu al veertig jaar rusten op de hoge
klif bij St.-Laurent, vlak boven Oma
ha Beach.
O-Day
Dekking zoekend achter Duitse tankversperringen liggen de eerste Amerikaanse soldata. I
onder hevig vijandelijk vuur aan het Franse strand.
De geharde Duitse para
chutisten van het 11de korps
moesten Bradley beletten uit
te breken de taaie vechters
bazen deden diens pogingen
daartoe keer op keer deden
mislukken.
Door Wim Koek
Het kostte de Amerikanen
40.000 doden en gewonden en
42 dagen om de weg van Omaha
Beach naar St.-Ló af te leggen en
de stad te veroveren. Bij de aan
val op het door heuvels beheer
ste St.-Ló zelf verloren de Ame
rikanen 12.000 man.
Al op D-Day was St.-Ló hevig gebom
bardeerd waarbij rond 900 burgers
het leven verloren. De stad onder
ging het lot van aUe Normandische
knooppunten van wegen en spoorwe
gen: het werd door de geallieerde
luchtmacht uitgekozen als 'verstik-
kingspunt'. Daar moest de Duitse
versterkingen de doorgang worden
belemmerd. Na de bombardementen
volgden de artüleriebeschietingen,
de tankslagen en infanteriegevech-
ten. Elk kruispunt moest veroverd
worden want Hitler had, tegen het
advies van zijn generaals in, bevolen
dat er niet teruggetrokken mocht
worden, dat elke stelling tot de laat
ste man moest worden verdedigd.
Falaise bijvoorbeeld, waar de Slag
om Normandië op 20 augustus ein
digde met de vernietiging van de
Duitse strijdkrachten, opgesloten in
de Falaise-pocket. Toen buüdozers
orde probeerden te scheppen in de
puinhoop die er van Falaise was
overgebleven, „hadden ze moeite om
te ontdekken waar de straten wa-
Naar St.-Lo
St.-Ló was het voornaamste doel van
generaal Bradley's Amerikaanse Eer
ste Leger. Van daaruit zou hij zijn
doorbraak kunnen lanceren. Daar
pas, onder de brede basis van het
schiereiland Cotentin en op droge,
vlakke grond had hij de ruimte om
zijn strijdkrachten te ontplooien en
het Derde Leger van Patton, die in
Engeland zat te popelen om zijn
hoofdkwartier naar Frankrijk over te
kunnen brengen, operationeel te ma
ken en in te zetten. St.-Lo was dus
een van de doelen die door de inva
sie-strijdkrachten snel dienden te
worden ingenomen. Zoals, op de lin
kerflank ook Caen, dat volgens plan
al op D-Day zelf ingenomen had
moeten worden, maar pas op 8 juli
door Montgomery's Brits/Canadese
Tweede Leger, na vele hevige ge
vechten offensieven en tegenaan-
vaHen kon worden veroverd. 32
dagen na D-Day of D+32. Het stads
deel ten zuiden van de Orne bleef
zelfs nog tot 18 juli in Duitse han
den.
De strategie die de geallieerden in
Normandië volgden was van een
doelmatig gebleken eenvoud. Mont
gomery op de linkerflank moest de
hoofdmacht van de Duitsers, vooral
de tanks, binden waardoor Bradley
de ruimte moest krijgen om vanuit
St.-Ló uit te breken en met een wijde
boog naar het oosten te zwenken. De
strategie slaagde, maar wel veel later
dan gepland was. De strategie slaagde
eveneens ondanks de onenigheid die
er onder de bevelhebbers bestond.
Vooral Montgomery was de gebeten
hond, maar achteraf is gebleken dat
hij precies deed wat hij zichzelf, als
opperbevelhebber van de geallieerde
landstrijdkrachten in Normandië
(Eisenhowers hoofdkwartier zat nog
Zoals op alle fronten werden ooi I
hier merkwaardige staaltjes van
heldhaftigheid gedemonstreerd I
Tankcommandant J.R. Gorman van I
de Irish Guards beklom met zijn I
tank een heuveltje om te kunnen l
zien hoe de Duitse afweer, die zijn I
colonne tot staan had gebracht, hel I
beste doorbroken kon worden. Plot. I
•mmmmmmmmmmmm i seling zag hij tussen de heggen door,
op nog geen 200 meter afstand, twee I
'Tigers'. De geallieerde tanks waren I
geen partij voor 'Tigers', behalve de I
17-ponder Shermans, waarvan ell j
tankbataljon er één had. J.R. Gor
don's tank was echter geen 17-pon
der en de 'Tigers' begonnen hun lo
pen in zijn richting te draaien. Gor
don besloot de dichtstbijzijnde Ti
ger' te rammen. Een fractie van een
seconde voor de Duitsers hun kanon
nen hadden gericht botste hij op
Duitse tank. De bemanning sprong
eruit en koos het hazenpad. Ook f
Gordon ging er als de bliksem
door, op zoek naar een 17-pon
Sherman. Hij vond er een waarvan
de commandant was gedood en reed I
er mee terug naar het heuveltje, zor
gend dat hij iets meer naar rechu 1
uitkwam. Hij stelde zijn tank op
ter een heg, schoot de eerder geram
de tank in brand en boekte vervol
gens twee treffers op de andere.
Versterkingen worden kort na de landing aan land gebracht
Aan het einde van D-Day is de Duitse vijand al zover teruggedrongen dat reserves rustig
kunnen worden ontscheept
in Engeland), had opgedragen. Hij
hield de Duitse tanks vrijwel onafge
broken bezig, 42 dagen lang totdat de
Amerikanen hun uitvalsbasis bij St.-
Lo hadden gevestigd. Telkens wan
neer Montgomery aanwijzingen
kreeg dat de Duitsers troepen gingen
verplaatsen naar Bradleys flank lan
ceerde hij een tankoffensief om de
Duitsers terug te halen.
Luchtoverwicht
De invasie was een hachelijke onder
neming, van het begin tot tegen het
einde van juli, toen de zeer sterke
Duitse tegenstand eindelijk ineen be
gon te storten. Pas toen kon worden
vastgesteld dat de geallieerden niet
meer van het vasteland te verdrijven
waren. Dat de onderneming uitein
delijk toch slaagde is te danken aan
een aantal factoren:
1. De ondersteuning van de scheeps
artillerie, vrijwel onbedreigd door
Kriegsmarine of Luftwaffe;
2. De geallieerde heerschappij in de
lucht;
3. Het technisch vernuft (mulberry-
havens, Hobart's 'funnies' etc.) en de
industriële capaciteit van de geal
lieerden.
4. De ondanks tegenslagen en een da
gen durende, hevige zomerstorm in
Het Kanaal, voortreffelijke logistie
ke organisatie die zorgde voor een
snelle aanvulling van materiaal en
mensen;
5. De verwarring aan de kant van de
Duitsers. Voorbeeld: nog een maand
na D-Day dachten ze dat de hoofd
aanval dreigde over het Nauw van
Calais en dat idee hield het Duitse
Vijftiende Leger op afstand van Nor
mandië.
Hoe belangrijk het luchtover
wicht was blijkt wel uit de lotgeval
len van twee SS-pantser-divisies die
in allerijl van Polen naar Normandië
werden overgebracht. Op 12 juni
vertrokken de 9de en 10de SS-divies
uit Polen. Vier dagen later stonden
ze aan de Franse grens maar pas 15
dagen daarna bereikten ze Caen.
Toen deze SS-versterkingen Frank
rijk binnenkwamen had Montgome
ry nog maar één pantserdivisie ter
beschikking. Op 1 juli, toen de SS-
divisies bij Caen arriveerden hadden
de geallieerden inmiddels v ij f
pantserdivisies op het strand gedepo
neerd!
Terreinvoordeel
In het voordeel van de Duitsers was
het terrein. Dat bleek ideaal voor de
verdediging in een landoorlog. In het
met heggen op zandwallen en smalle,
holle wegen doorsneden, kleinschali
ge landschap de 'bocage' konden
tanks zich niet voldoende bewegen.
Zo schoot in de buurt van Caen één
enkele Duitse Tiger'-tank achter el
kaar 25 Britse tanks in brand. De
voertuigen stonden muurvast op of
lieven in zo'n hoUe Normandische
weg. Na zijn spectaculaire actie trok
de Tiger' zich onbedreigd terug van
het strijdtoneel.
Elke heg was van nature een kant-en-
klare infanteriestelling en er waren
dagen dat de geallieerden aüeen
maar terreinwinst konden boeken
door heg voor heg te veroveren, ten
koste van veel verliezen. Vooral de
Amerikanen, van wie een deel ook al
de hel van Omaha Beach had moeten
doorstaan, kregen met deze heggen-
oorlog te maken. Overlevenden heb
ben er hun leven lang nachtmerries
aan overgehouden.
Typerend zijn de lotgevaUen van
het bij Cherbourg al met roem bela
den 7de Legerkorps dat op 6 juni op
het Utah-strand was geland, contact
had gemaakt met de parachutisten
van de 101ste en 82ste luchtlandings
divisies bij Ste.-Mère Eglise en ver
volgens het schiereiland Cotentin en
Cherbourg (27 juni) had veroverd.
Op 4 juli was de hoofdmacht terug in
Carentan en begon zij aan de aanval
in de richting Periers. De eerste dag
vorderde de legergroep. 200 me
ter, nam zes Duitsers gevangen en
verloor zelf 1400 man. De volgende
dag ging het iets beter, anderhalve
kilometer ten koste van 750 man.
Een andere divisie schoot te hulp,
maar dat leidde aUeen maar tot nog
hogere verliescijfers. Na 11 dagen
moest de aaval worden gestaakt. Men
was nauwelijks verder gekomen en
het verliescijfer (doden en gewon
den) was opgelopen tot 8000 man.
Niet beter was het 't 8ste Leger
korps vergaan dat op 3 juli vanaf Co
tentin een offensief op Coutance had
geopend, een afstand van 35 km. Na
vijf dagen was het korps 7 km verder
en had het 5.000 man verloren. La-
Haye-du-Puits was ingenomen. Het
uit drie, superieur uitgeruste divisies
bestaande korps, had nog eens zeven
dagen nodig om het 5 km verderop
gelegen Lessay te bereiken. Weer
verloor het korps 5000 man. Een
man per meter! Het waren de hard
nekkig verdedigde heggen die de
Amerikanen uitputten.
Goodwood
Op de linkerflank hielden de troe
pen van Montgomery al die tijd de
Duitse pantsers bezig, maar Caen be
zetten kon hij, zoals we gezien heb
ben, aanvankelijk. In principe maak
te hem dat niet veel uit nu de Ameri
kanen toch niet opschoten, want of
hij de Duitsers nu dwong Caen te
verdedigen of te heroveren, als hij ze
maar dwong in de omgeving te blij
ven. Zo opende hij op 18 juli een
krachtig tankoffensief op de sterkste
stellingen waarover de Duitsers aan
het hele Normandische front be
schikten. De later veel bekritiseerde
aanval, waarbij in totaal 750 tanks
betrokken zouden worden, werd in
geleid met een reusachtig luchtbom
bardement door 1000 zware bom
menwerpers en kreeg de steun van
de artillerie van drie legerkorpsen en
scheepsgeschut van drie bodems.
Operatie Goodwood was begonnen,
een 6toot in de richting van de Falai-
se-vlakte, oostelijk om Caen heen.
Aanvankelijk verliep het offen
sief vlot. Er werd flinke terreinwinst
geboekt en sterke Duitse stellingen
die nu al anderhalve maand de geal
lieerden rond Caen de voet hadden
weten dwars te zetten, werden opge
ruimd. Later op de dag raakten aHe
onderdelen in steeds heviger gevech
ten gewikkeld en werd de operatie
geplaagd door verkeersopstoppingen
achterin, bij de bruggen over de Or
ne en het Canal de Caen.
Uitbraak
Operatie Goodwood kostte het Twee
de Leger 1500 man en 200 tanks,
maar Montgomery was er opnieuw in
geslaagd de Duitse pantsers zware
klappen toe te brengen en hij had
het bruggehoofd (welks invasie-
strand Sword tot dan toe nog steeds
onder Duits vuur had gelegen, zó o
diep was het anderhalve maand lang
gebleven!) flink verdiept. Ook het
zuidelijk deel van Caen kon nu wor
den bezet. Dezelfde dag haalde heel
Amerika opgelucht adem bij het ver
nemen van het bericht dat St.-Ló in- j
genomen was. Zeventien dagen had j
de bloedige strijd om de stad zelf ge
duurd.
Generaal Bradley had eindelijk
een basis van waar hij kon doorbre
ken, de ruimte in. De frustrerende
'impasse Normandië' was doorbro
ken. De verschrikkelijke heggen en
moerassen lagen achter de troepen.
Op 25 juli lanceerde Bradley de
doorbraaik-operatie Cobra. Het werd
een ware uitbraak. Avranches viel op
30 juli in geallieerde handen. De lin
kerflank van de Duitse verdediging
stortte ineen.
In plaats van de kleine Bretonse I
havens die Patton volgens plan zou
gaan veroveren, leken plotseling de
veel gunstiger gelegen Seinehavens
Le Havre en Rouen binnen bereik.
De hoofdmacht van Patton's Derde
Leger ging daarom niet naar Br<
ne, maar voegde zich bij het Eerste j
Leger en het hele front begon aan j
zijn reusachtige zwenking naar het i
oosten, scharnierend om Caen, en
passant de Duitsers insluitend bij Fa
laise. Een maand en één dag na
'Goodwood' en de verovering van I
St.-Ló in de nacht van 19 augustus
1944 staken de eerste Amerikanen
op amper 50 km van Parijs de Seine
over. Dat was dus in de tijdrekening
van die dagen op D+74.
Door Paul de Schipper
„M'n kameraden zijn
ven. Ik zit in dat leger
spookleger. Het trek
vanaf het strand. Ik zi
zijn blijwe leven
graven van onze kamt
de doden van de hoop,
elke dag is voor ons e
zijn blij als we 's moi
weer ademhalen. Gist<
raad naast je er nog, n
warmik ruik de ge
Het strand van Normandië is het
I domein van de meeuwen. De
branding ruist. Het is eb. Op het
zand dekt bladerwier een aange
spoelde oliekoek af. Resten van
I een betonnen kazemat doorbre-
I ken hard de vlakke kim. „'t Was
hier jahier was hetveer
tig jaarik kan het niet zeg-
gen.ze stonden* op het
6trandde militaire politie
I vooruit, vooruit".
Charlie Smith is terug op het strand.
Peinzend, de hand boven de ogen
kijkt hij naar de monotoon brekende
zee. Daar is hij vandaan gekomen op
I D-Day plus 1, 7 juni 1944. Vrijwilli-
r bij de infanterie, 21 jaar, een En-
Ise jongen uit Gravesend. De 24
uur na de Langste Dag bepaalden
zijn verdere leven. Hij zou z'n leven
opbouwen in Brussel en uiteindelijk
nog in Zeeland terechtkomen.
Hier op het invasiestrand Gold,
en paar kilometer oostelijk van Ar-
romanches landde een deel van een
j gigantisch leger.
De duintjes zijn laag. Het land-
Aap er achter is van de kikkers en
I Je krekels. Laag doornig struikge-
j was, net en hoog gras, een drassig
j terrein, een tot twee kilometer diep,
Je drempel van Normandië.
'Tempo'
«0p het schip, een Liberty, was het
heet. Je mocht niet roken. We zaten
op elkaar als galeislaven, al vanaf 2
jori. Toen zijn we de Thames afgeva-
re''' We wisten dat we naar Frank-
rïjh gingen omdat we Frans geld had-
Jen gekregen. Per uur mochten we
V1jf minuten naar boven om te luch
ten. We konden aUeen wat kaarten.
e maakten geschiedenis op dat mo-
®ent, maar niemand die daar aan
acht. Zes mijl uit de kust zijn we
®et touwladders langs het schip in
et landingsvaartuig gegaan. We wa-
ren blij om over Je railing te gaan
omdat het in het ruim zo warm was.
e hoorden de scheepsartUlerie
I mharderen. Alles was goed georga-
tU6€erd. We hadden een zakje om te
®Pugen bij zeeziekte. In dat zakje za-
I ®n twintig sigaretten twee stukjes
oeola, bonbons, wc-papier en een
j j |/le 'Veel geluk'. In de bak van
i f het landingsvaartuig (LCV, Lan-
ng Craft Vehicle) kon je niks zien.
iQa Cen aur ê*ng hleP open. Ik zat
fa*» JeeP' het geweer boven m'n
twi Was n*et ver' "Hissehien
nlï& dertig meter van het strand,
wi'°k^jVeer meter diep water.
J adden 'groen', een corridor van
Heter door de mijnen op het
lx
hi
de
w
D;
da
D-
w;
de
ee
op
6C
he
ui
88
da
gr,
Ni
ge
te;
de
ze
de
H
Di
ba
be
de
Cc
tei
wt
