Linkshandigen mogen alles
maar
links
s
ven net niet
Voorlopig laatste zonsverduistering
Lotto:.elke week kan
net geiuK u
toelachen
pf!t
[ia,iMiëd
Palest
kaper;
door 1
Bonn e]
dialoog
zonder
oea
PSYCHOLOGEN NA UITGEBREIDE STUDIE:
'4/0
Maak meer van uw
vakantiegeld.
Dierenbescherming in actie tegen de hengelsport
verenigde spaarbank
Ookv
DINSDAG 29 ME11984
'BI
5EXTRA OP DINSDAG5
PAGINA
Linkshandigheid moet alle ruimte
gegeven worden, behalve bij
schrijven. Onderwijzers en ouders
zullen er - op een didactisch en pe
dagogisch verantwoorde manier -
veel voor moeten overhebben om
een kind met de rechter hand te
laten schrijven. Alleen kinderen
die zeer uitgesproken linkshandig
(willen) zijn zouden nog links mo
gen schrijven. Maar het moet ze
dan wel bewust en methodisch
aangeleerd worden. Dat laatste
komt pas schoorvoetend op gang.
OP IVO ENSD SAG 30 MEI:
Mr. Jozef Luns
en de
vredesmoraal
Uitkeringen
PAPIER1
VOOR UW PEN
Burgemeester
Breda
nlNSDAG 29 ME11!
OVERLEDEN
Geen nieuwe
verdragen
met Z-Afrika'
SPECIALE ROL
T11
De psychologen drs.
W.Wassenaar uit Breda en
drs. F.Saan uit Sint Mi
chielsgestel zijn zeer uitge
sproken in hun mening. Zij
zijn langere tijd werkzaam
geweest in het kleuter-, ba
sis- en buitengewoon onder
wijs en hebben daar hun
studie verricht. Onlangs
hebben zij het boekje 'De
mythe van het linkshandige
kind' het licht doen zien. Een
werk, dat vooral bedoeld is
voor docenten, ouders, me
dewerkers van schoolad
vies- en begeleidingsdien
sten, voor jeugdgezond-
heidsdiensten en medisch
opvoedkundige bureaus.
Iedereen kent in zijn om
geving wel iemand die links
schrijft of bepaalde andere
handelingen liever met de
linker dan met de rechter
hand verricht (ambidextrie).
Linkshandigheid heeft door
de jaren heen tot heel wat
frustraties en teleurstellin
gen geleid. De maatschappij
is nagenoeg helemaal afge
stemd op rechtshandigen en
gebruiksvoorwerpen lijken
speciaal voor hen gemaakt.
Een linkshandige leert er
wel mee omgaan, maar het
gaat gewoon moeilijker.
Ouders en leerkrachten we
ten vaak niet hoe zij links
handigheid moeten begelei-,
den. Er kleeft zelfs een soort
smet aan, alsof linkshandi
gen bepaalde stoornissen
hebben of daar verhoogd
vatbaar voor zijn.
Een veelgehoorde opmer
king is dat linkshandige
kinderen die gedwongen
worden rechtshandig te
schrijven daar nerveuse
stoornissen als bedplassen
en stotteren aan over zouden
houden. „Grote onzin", rea
geren die twee schrijvers,
„dat is op geen enkele ma
nier uit welk onderzoek ook
gebleken. Linkshandigheid
is een emotioneel onder
werp. Helaas konden veel
onderzoekers en publicisten
daarmee niet objectief over
weg. Hun subjectieve advie
zen en meningen hebben
veel schade aangericht,
want zij hebben de mensen
die met kinderen werken
verkeerd voorgelicht en die
weer de ouders.
Er is ook weinig betrouw
baar onderzoek verricht. De
laatste twintig a dertig jaar
is in het onderwijs een
schrijftolerantie ontstaan,
ingegeven door de gedachte
dat het kind zelf maar moet
uitmaken met welke hand
het schrijft", zeggen de twee
onderzoekers. Zij noemen
dat een 'goedbedoelde maar
dubieuse vorm van toleran
tie' en stellen dat de kinde
ren in kwestie daar echt
geen plezier mee gedaan is.
In bijna alle landen van
de wereld is het schrift geënt
op de bijzondere mogelijk
heden van de rechter hand.
De mens heeft dat schrift
zelf gaandeweg ontworpen
De heren Wassenaar (l) en Saan, schrijvers van 'De mythe van het linkshandig kind'.
en er zelf voor gekozen. En
kele wel betrouwbare on
derzoeken hebben uitgewe
zen, dat 68 procent van de
mensen uitgesproken
rechtshandig is, 28 procent
gemengd-handig en maar 4
procent uitgesproken links
handig.
Door de genoemde tole
rantie is het aantal links-
schrijvenden sinds 1930 van
2 procent toegenomen tot 10
a 11 procent. „Zij ervaren
veel praktisch ongerief,
want het bewegingspatroon
van het rechtshandig schrift
gaat lijnrecht in tegen de
natuurlijke beweging van
de linker hand. De schrijf-
hand bedekt hetgeen ge
schreven is - en dat is zeker
voor kinderen met lees- en
spellingsproblemen een
groot nadeel- of er wordt
een erg onnatuurlijke hand
houding ontwikkeld die b.v.
kan leiden tot kramp. De
linksschrijver hindert zijn
rechtshandige buurman en
andersom en de kans op
knoeien is ruim aanwezig.
Men doet kinderen die
linkshandig lijken te zijn
dan ook onrecht door hen
zelf maar te laten uitzoeken
met welke hand ze moeten
schrijven of hen daarin zelfs
te stimuleren. Naast alle on
gemakken is het ook onver
antwoord het kind zelf een
keus te laten maken, want
het is daar nog veel te jong
voor", aldus beide schrij
vers.
Hun conclusie is dat al
leen bij zeer uitgesproken
linkshandigen schrijven met
die hand toegestaan moet
worden, maar dan alleen
maar als hen dat echt be
wust geleerd kan worden.
Maar niettemin zal eerst en
kele maanden geprobeerd
moeten worden hen de an
dere hand te laten gebrui
ken, stellen de auteurs. Dat
moet niet dwangmatig ge
beuren, zoals veel ouderen
zich uit hun lagere school
tijd nog zullen herinneren,
maar spelenderwijs en met
een positieve ondersteuning.
De heren Saan en Wasse
naar zeggen dat veruit de
- FOTO DE STEM/BEN STEFFEN
meeste leerkrachten als
rechtshandigen niet weten
hoe zij een linkshandig kind
systematisch moeten leren
links te schrijven. Zij pleiten
ervoor dat in geval van twij -
fel hoe dan ook een deskun
dige wordt ingeschakeld om
via een uitgebreid diagnos
tisch onderzoek de hand-ge
aardheid van het kind te
achterhalen. Zij hebben
daar een methode voor in
het achterhoofd, die zij eerst
willen uitwerken. Uitgangs
punt voor hen is in elk geval,
dat er pas sprake is van ech
te linkshandigheid als min
stens negen van de tien te
verrichten handelingen bij
duidelijke voorkeur met de
linker hand gedaan worden.
door Piet Smolders
Wie voor 1984 in Nederland
nog een keer een (gedeeltelij
ke) zonsverduistering wil zien
krijgt op woensdag 30 mei
aanstaande zijn (enige) kans.
In het begin van de avond
schuift de maan geleidelijk
tussen zon en aarde in en
wordt zo'n veertig procent van
de zonsmiddellijn afgedekt.
De verduistering begint om
19.17 uur. De maah raakt dan
net de rechterkant van de zon.
Geleidelijk ontstaat aan die
kant een 'deukje' in de zonne
schijf dat steeds grote wordt.
Om 20.08 uur is de grootste
hap 'weg' en daarna wordt het
verduisterde deel weer klei
ner, terwijl dé maan van
rechts naar links over de zon
neschijf schuift. Om 20.56 uur
is er niets meèr te zien. De
Volkssterrewacht in Hoeven is
woensdagavond van 19.00 tot
22.00 uur speciaal geopend
voor de zonsverduistering. Bij
bewolking kan de gedeelte
verduistering met behulp van
een grote radiotelescoop wor
den waargenomen.
De waarschuwing is niet
nieuw maar kan toch nog
maar eens herhaald worden:
direct zonlicht in het oog is
uiterst schadelijk. Gebruik
daarom een volkomen zwart
Zo ongeveer zal de maan
op 30 mei even na achten
's avonds een forse 'hap'
wegnemen uit de zon. Deze
foto werd tijdens een ver
duistering in 1975 gemaakt.
beroet glaasje of - nog beter -
twee overbelichte zwart-wit
negatieven over elkaar. U
kunt die bij voorbeeld in een
diaraampje monteren om ze
beter hanteerbaar te maken.
Een donkergroen lasfilter is
ook prima; dat is alleen in spe
ciaalzaken te krijgen.
Zeldzaam
Waarom zijn zonsverduiste
ringen zo zeldzaam? De maan
draait immers elke maand een
keer rond de aarde en zou dus
in die periode telkens even
tussen aarde en zon in moeten
staan, namelijk bij nieuwe
maan. Op het eerste gezicht
klopt deze redenering, maar
de werkelijkheid is iets an
ders: het komt uiterst zelden
voor dsat de maan precies tus
sen onze planeet en de zon in
staat. Dat komt omdat de baan
van de maan om de aarde niet
in precies hetzelfde vlak ligt
als dat waarin de aarde om de
zon loopt. De vlakken maken
een hoek van ongeveer vijf
graden met elkaar. En dat be
tekent dat er alleen sprake
kan zijn van een zonsverduis
tering als de snijlijn van die
vlakken (die in ruim 18 jaar
een keer ronddraait) richting
zon wijst op het moment dat
de maan daarop staat. De
maan werpt dan haar scha
duw op de aarde: wie zich in
de kern daarvan bevindt ziet
de zon schuilgaan achter de
maan. Wie net buiten de kern-
schaduw staat (in de zoge
naamde bijschaduw) ziet een
deel van de zon door de maan
bedekt. Lang duurt een zons
verduistering nooit, omdat de
aarde onder de schaduw van
de maan doordraait en de
maan bovendien verder loopt
in haar eigen baan en dus ge
leidelijk haar eigen positie
tussen zon en aarde verlaat.
De zaak wordt nog ingewik
kelder omdat de baan van de
maan om de aarde geen keuri
ge cirkel is maar een ellips.
Bijgevolg staat de maan soms
verder van de aarde dan ge
middeld, zodat haar schaduw
niet aan het aardoppervlak
raakt. Waarnemers op aarde
zien de maan dan weliswaar
pal voor de zon, maar de
schijnbare diameter van de
maan is dan kleiner dan die
van de zon en er blijft om de
maan heen een smalle ring
over. Bijgevolg wordt het bij
zo'n ringvormige verduiste
ring niet donker, wat wel het
geval is bij een totale zonsver
duistering. Dit keer gaat het
overigens om zo'n ringvormi
ge eclips, maar die is alleen als
zodanig te zien in een slechts
circa tien kilometer brede zóne
die over het zuidoosten van de
VS via de Atlantische Oceaan
naar Noord-Afrika loopt.
Daarbuiten is de zonsverduis
tering als gedeeltelijk te zien
in Noord- en Midden-Ameri
ka, Groenland, het noordelijk
deel van de Atlantische Oce
aan, Europa en het noordwes
ten van Afrika.
Ook binnen een klein land
als het onze zijn er verschillen:
iJSCMUJU
MUe
Terwij l de maan in haar baan om de aarde loopt, komt zij
soms precies tussen zon en aarde in te staan. Ze werpt dan
haar schaduw op de aarde en wie (op de draaiende) aarde in
die schaduw komt ziet de maan pal voor de zon: een totale
zonsverduistering. In de bijschauw is een gedeeltelijke zons
verduistering te zien.
in het noorden wordt een klei
ner deel van de zon afgedekt
dan in het zuiden. Verder ver
schillen de tijdstippen in de
uithoeken van het land enkele
minuten van de hierboven ge
noemde. Voor amateur-foto
grafen is het interessant foto's
van het gebeuren te maken. Er
moet dan gewerkt worden met
een behoorlijke telelens en een
roodfilter. Nadere gegevens
zijn bij voorbeeld te vinden in
de Sterrengids 1984 van de Ne
derlandse Vereniging voor
Weer- en Sterrenkunde, die in
de boekhandel te vinden is.
Als het weer wil meewerken
belooft de zonsverduistering
van woensdag aanstaande een
van de mooiste te worden die
in Nederland te zien waren.
Het is te hopen dat het helder
is, want anders wordt het
wachten tot 10 mei 1994!
EN VERGEET HET CIJFERSPEL NIET.
DUS DEZE WEEK OP TIJD INLEVEREN.
n:iii:a»mu:in.miniminne iiiiHiiiHiHHiöllillllMIfHIBHIIIHIIlIHliHIHilHIIHlMiiiiiiluicimeiiHil
In haar telegram aan presi
dent Franklin D. Roosevelt
van de VS op 17 mei 1933
zegt HM koningin Wilhelmi-
na: „Dit volk waarvoor ik
spreek verafschuwt oorlog".
Zij eindigt: „Mijn land is er
diep van overtuigd dat ont
wapening nu gebiedend
noodzakelijk is, voortgezette
bewapening moet onvermij
delijk tot oorlog leiden". In
1903 schreef zij aan Andrew
Carnegie: „Nederland be
schouwt zich als de bewaar
der van de vredesgedachte".
Zij werd geïnspireerd door
de geest van de Vredevorst
Jezus. Jammer voor mr. Jo
zef Luns, de raketten zullen
nooit in Nederland geplaatst
worden! Dank zij de hoge
moraal van dit vredelieven
de volk.
Aardenburg
Schelte van Jelgerhuis
Als regelmatig kijker/luis
teraar, naar het nieuws en
Den Haag Vandaag, viel de
ze week, weer eens 'n 2e ka
merlid te beluisteren. N.l.
jongenheer v. Linschoten
namens de VVD-fraktie,
sprekende over de kortingen
bij de uitkeringsgerechtigde.
Volgens mij 'n telg uit 'n be
schermd milieu dat meestal
de juiste weg weet te vinden,
voor het verkrijgen van stu
diebeurs/toelage of 'n rente
loos voorschot, en op uitge
kiende wijze gebruik kan
maken van voor hen voorde
lige belastingfaciliteiten.
Uitgerekend deze blaag,
reeds geruime tijd betaald
uit de staatsruif a 120.000
per jaar, houdt 'n pleidooi
voor het korten op uitkerin
gen van WW, WAO, WWV
enz. totaal voorbijgaand dat
juist bij deze groepen, de
mensen zitten, die de crisis/
bezetting en de na-oorlogse
opbouwperiode hebben
meegemaakt, maar ook
daadwerkelijk daaraan heb
ben medegewerkt. Zij zijn
bedankt, en kwamen met
hun versleten bouwvakrug
in de WAO terecht, en voor
zover geen lichamelijke af
wijking met hun 57 Vi jaar de
WW in, om plaats te ma
ken... Ja voor wie eigenlijk
Toch hebben zij een ge
meenschappelijke noemer
n.l. daadwerkelijk te hebben
medegewerkt aan de weder
opbouw van het na-oorlogse
Nederland. Het past dan de
VVD-fraktie niet orm, 'n
woordvoerder voor dit on
derwerp naar voren te bren
gen, die op dit terrein, maat
schappelijk gezien nog niets
heeft ingebracht in vergelijk
met voornoemde groepen.
Breda
C. Gent
Bij het bericht in De Stem
van 17 mei 'n paar kanttek.
ningen. Dat de nieuwe com
missaris het advies van
gemeente het zwaarst laai
wegen, onverschillig de poli.
tieke signature van de
didaat, is naar mijn gevoel
een goede zaak, die navol,
ging verdient. Laat ons ho
pen dat de heer Van Agt ii.
dit verband ook een lans zal
breken voor de kleine, mee;
speciaal plattelandsgemeen-
ten, waarvoor politici
enkele belangstelling toner,
laat staan lobby-werk ver-
richten. Zij worden in dit
opzicht gediscrimineerd,
zonder hun inspraak som
wijlen opgescheept met
vallen waarmee commissa
rissen geen weg weten. Kan
didaten, die in eigen stand-
plaats niet langer zijn te
handhaven, danwel sollici
tanten, die enkel op grond
van vermeende zgn. 'dynas
tieke rechten' in aanmer
king komen, maar voor het
overige vanwege hun ante
cedenten ongeschikt worde:
geacht. In beide gevallen re
gionaal niet representatie!,
worden deze elders in ande
re provincies benoemd,
waar zij weg noch steg ken
nen, niet bekend met plaat
selijke gebruiken, de noden
en psyche der bevolking.
Nog afgezien van de menta
liteitskwestie betekent dit
op zich al een onverant
woord en gevaarlijk experi
ment, waarvoor een titel
geen enkele oplossing biedt
De talrijke klachten hier
over bij binnenlandse z
neergelegd, vormen een der
mate omvangrijk dossier dat
dit departement er niet lan
ger omheen kan, getuige het
feit dat drie ministers van
verschillende politieke ge
zindheid achtereenvolgens
het hoofd over dit probleem
hebben moeten buigen. Ove;
vormen van behoorlijk be
stuur gesproken is de visie
van de nieuwe commissaris
een hint in de goede rich
ting; immers door het advies
van de betrokken gemeente
bij een behoemlng te laten
prevaleren draagt deze zeil
de volle verantwoordelijk
heid voor een eventuele ver
keerde keus en de conse
quenties daarvan.
Woensdrecht
H. van Opstal sr.
TEL AVIV (RTR) - Twee vi
de vier Palestijnse kapers d
op 12 april in Israël een b
kaapten zijn overleden als g
volg van klappen op hl
hoofd.
De klappen zijn toegedier
nadat de twee waren gearre
teerd. Dit blijkt uit een off
cieel onderzoek dat naar
dood van de kapers is ing
steld.
In een korte samenvattii
van het onderzoeksrappo
heeft het Israëlische ministi
rie van defensie maand:
meegedeeld dat twee van
vier kapers zijn „overleden a
gevolg van een kwetsuur as
de schedel, die is ontstaan doe
een klap op het achterhooi
met een stomp voorwerp".
De onderzoekscommiss
werd ingesteld nadat in de Is
PARIJS - De dialoog me
Moskou dient te wordei
voortgezet, maar men hoef
daar geen illusies over te koes
teren, zo menen de Franss
president en de Westduitss
bondskanselier.
Francois Mitterrand en Hel
mut Kohl kwamen maandag
in Parijs bijeen voor de 43st<
Frans-Westduitse top.
Zeker tot de Amerikaanse
presidentsverkiezingen in no
vember verwachten beider
geen positieve ontwikkeling ir
Zet uw vakantiegeld even opzij tot dat u het echt
nodig hebt, voor uw vakantie of andere doeleinden.
Onze Girospeciaal-rekening is daar bij uitstek geschikt
voor. Die biedt u een hoge rente (momenteel 53/»% pef
jaar) en de mogelijkheid om f 3.000,- per maand,
zonder kosten, op te nemen. Dat is pas echt makkelijk
sparen. Wij zijn tenslotte
de makkelijke bank in de buurt.
LUSAKA (DPA) - President
Kaoenda van Zambia vindt
dat de landen in Zuidelijk
Afrika geen niet-aanvalsver-
dragen met Zuid-Afrika meer
moeten sluiten.
Hij zei dit maandag in een
door radio en tv uitgezonden
vraaggesprek.
Dergelijke verdragen kun
nen voor de strijd van de on
derdrukte zwarte meerder
heid in Zuid-Afrika een ern
stige achteruitgang betekenen,
aldus Kaoenda.
Het Akkoord van Nkomati
tussen Zuid-Afrika en
Mocambique was volgens de
Zambiaanse president „uit
nood geboren en daarom te
rechtvaardigen".
„Wij willen echter geen
nieuw Nkomati in Angola, Le
sotho, Botswana en Zambia.
Wij moeten daar zeer voor-
zichtig mee zijn", aldus Ka
oenda. Volgens hem zfjn op
lossingen slechts te bereiken
wanneer Zuid-Afrika „gevan
gen nationalisten als Nelson
Mandela en Walter Sisulu op
vrije voeten stelt en met hen
onderhandelingen begint over
de toekomst van hun land".
INLICHTINGEN: DISTRICTSKANTOREN BREDACAfHARl^^
15, TEL.: 076-22 24 33. GOES GROTE MARKT 40. TEL.: 01100-
V AMSTERDAM (ANP) - De si-
atie van de Papoea's in Irian
's ernstig en er zijn ook
einig vooruitzichten op een
k^H^jke verbetering van
Inc*onesische autoritei-
n hebben van dit gebied een
iSlnistratief bestuurd ge-
„l gemaakt, waarbij de in-
van de militairen der-
sProW8£ijPend dat er ge~
miw kan worden van een
Elitair bezet gebied,
Dit zegt het RIOP (Research
ute c
Êen onderzoekinstituut
Htute
of Oppressed Peop-
Van een
onzer verslaggevers
BREDA - De overheid be
veelt de hengelsport volko
men ten onrechte aan als re
creatie voor jong en oud,
werklozen en gehandicap
ten. Vissen kunnen net als
vogels en andere dieren lij
den. Daarom kan de over
heid zich beter bezighouden
met het verstrekken van
goede voorlichting en con
trole om onwetendheid en
onverschilligheid over die-
renbehandeling te laten af
nemen.
Dat vindt de Nederlandse
Vereniging tot Bescherming
van Dieren. Om de meer dan
een miljoen vissers er op te
attenderen dat zij de vis be
hoedzaam moet behandelen
zal de vereniging op 2 en 3
juni boven diverse viswate
ren reklamevliegtuigen la
ten vliegen met de bood
schap 'Vissen hebben ook
gevoel'.
In een folder geeft de ver
eniging een aantal adviezen:
probeer te voorkomen dat de
vis de haak inslikt, raak een
vis alleen aan met natte
handen, verwijder de haak
heel voorzichtig, zet een ern
stig gewonde vis niet terug
in het water, gebruik liever
geen leefnet, dood onmidde-
lijk elke vis die niet wordt
teruggezet.
Het Inter Universitair
Overleg Diergebruik zal op
29 mei a.s. de voorzitter van
de commissie van advies
voor dierproeven prof. dr.
L.Schoonhoven een discus
sienota overhandigen. Daar
in is de krieik opgenomen
sniiiiiiiiiiiiuuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiuiuiiiiuiuiuiiiiuuiiiiuii
tegen de dierproeven op
versiteiten in ons land.
He'
overleg vraagt het ë^bT^
van proefdieren in het n
wetenschappelijk on(ier
te verbieden, te bevorderen
dat er alternatieve me
den en geschillencommissie
komen en een donorcod
te maken waardoor het
ken van proefdieren ove
die wordt.
„IHIIIIIIIIIIÜI!!!
r onderdrukte volkeren in
oti rraPP°rt over de Papoea's
'Dan Djaja. Met het rap-
Met de P20C
Micro is de li
Voor elke orj
de passende
prijs die
Philips