DE GEDRAGSKUNDIGE EN HET TRIESTE EINDE VAN NIKKIE
Kernafv
Opposit
Filippij
optimis
Jeugd
DINSDAG 15 ME11984
■EXTRA OP DINSDAG5
HET begon allemaal toen een radio-verslaggever het
woord 'zelfmoord' liet vallen. Wat nu? Leider ziet zijn
macht tanen, ziet geen kans meer om de baas te blijven
- en slaat de hand aan zichzelf?
Machtsstrijd
Ruzie
Verrassing
Doodstil
Omkering
'Menselijk'
Hondebaan
Niet dol
Rijgedrai
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllliiiHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllI
Voorlichting
over
raketten (3)
Frisdrank bij 'Laatste Avondmaal
verboden door Italiaanse rechter
jindriessen
voorzitter
Europese
Commissie?
VEEL GEWELD 1
Lev it
Ookvoc
T11
PAGINA 4
Lossen
conflicten
zo mooi op
9
Door Boet Kokke
Boze brieven dwarrelen
neer op het bureau van
Otto Adang (28) bioloog
en gedragskundige.
Waarom heeft hij niet inge
grepen en het drama voorko
men? Heeft hij lijdelijk toege
zien hoe de arme Nikkie zich
zelf te gronde richtte?
Allemaal vanwege dat ene
woord dat volgens Otto Adang
helemaal niet had mogen val
len, omdat er geen enkel argu
ment voor te vinden is.
Maar wat gebeurde er wèl,
op die lentedag eind maart in
de chimpansee-kolonie van
Burgers Dierenpark in Arn
hem?
Daarvoor is eerst wat achter
grondinformatie nodig over de
merkwaardige en boeiende sa
menleving van - nu - 29 chim
pansees in het park.
De grootste kolonie die er op
de wereld, althans in een die
rentuin, te vinden is, en een
gewild studie-object. Ander
half jaar geleden legde dr
Frans de Waal zijn bevindin
gen neer in het boek 'Chim
pansee Politiek' - waarin de
machtsstrijd tussen de apen
werd beschreven. Hij noteerde
opvallende overeenkomsten
met die in de mensenwereld.
De leidende dieren in een ko
lonie gebruiken dezelfde trucs
als in de mensen-machtscen
tra aan de orde van de dag
zijn, ze sluiten coalities als ze
hun doel niet alleen kunnen
bereiken en blijken in staat
lang tevoren naar het beoogde
doel toe te werken.
In de loop van 1982 werd de
macht overgenomen door Nik
kie, de mannetjesaap die nèt
iets tekort kwam om als abso
lute heerser op te treden, en
die daarom een coalitie aan
ging met Yeroen, een oude rot
in het vak.
Maar erg lang hield dat
bondgenootschap niet stand.
Er ontstond een forse ruzie -
en daarna weigerde Yeroen
nog langer onderdanig te zijn.
Dandy, een vrij jonge man
netjesaap, rebelleerde ook, en
zo kwam de kolonie het jaar
1983 door: geen werkelijke lei
der, en maar afwachten wat er
zou gebeuren.
In het begin van dit jaar
leek er een nieuw verbond te
ontstaan: tussen Yeroen en
Dandy. Nikkie voelde de bui
duidelijk aankomen en werd
almaar nerveuzer. De onder
zoekers, die de kolonie voort
durend bestuderen, waren er
i zeker van: er stond een
machtswisseling voor de deur.
Maar wat er gebeurde was
voor iedereen een verrassing.
Op die dag, eind maart,
werden de chimpansees uit de
nachthokken in de hal gelaten,
omdat het geen 'buitenweer'
was. Maar Nikkie wilde niet
mee en bleef alleen achter.
Toen de verzorgster later te
rugkwam, was het weer wat
opgeknapt - ze besloot Nikkie
alleen naar buiten te laten. Tot
haar verbijstering rende de
koning-van-de-wankelende-t
roon met grote snelheid naar
de gracht die het terrein om
ringt, sprong er middenin en
verdronk.
Otto Adang: „Ik kan niet
met volstrekte zekerheid zeg
gen dat het géén zelfmoord is-
geweest, maar het lijkt me on
waarschijnlijk. Volgens mij
wilde Nikkie wègwezen, om
dat de spanningen in de
machtsstrijd te hoog waren
opgelopen. Ik kan natuurlijk
wel observeren - maar ik kan
nooit met zekerheid vaststel
len wat er in het hoofd van een
chimpansee omgaat. Met rede
lijk grote regelmaat worden
de leiders in de kolonie ont
troond, en de verslagenen leg
gen zich daar bij neer. In dit
geval niet - ik kan het alleen
maar verbazingwekkend noe
men. Was de stress in dit geval
groter dan bij andere machts
wisselingen? Was hij bang
voor de rest?"
Opvallend was de reactie van
de kolonie, die van het gebeu
ren niets had gehoord of ge
zien.
De chimpansees, in de hal,
bleven uren lang doodstil, wat
nooit voorkomt. Otto Adang:
„Ze moeten minstens hebben
begrepen dat er iets zeer ern
stigs aan de hand was. En toen
ze merkten dat Nikkie er niet
meer was, begon onmiddellijk
de strijd om de macht tussen
Yeroen en Dandy. Die strijd is
nog steeds niet beslist."
Drie jaar is Adang al doen
de het gedrag van de kolonie
te bestuderen. Wie gaat het
uiteindelijk winnen?
Zegt: „Het is eigenlijk niet
te voorspellen, maar mijn in
tuïtie zegt me dat Dandy de
volgende alleenheerser
wordt."
Kun je die menselijke be
grippen wel gebruiken?
Adang: „Je kunt natuurlijk
kiezen voor op het oog 'neutra
le' uitdrukkingen. Je zegt dan
niet dat de ene chimpansee de
andere 'kust', maar dat er
sprake is van 'mond-mond-
contact'. Dan zit je ook fout,
want dan ga je ervan uit dat
het iets totaal anders is dan
een menselijke kus en daar is
geen reden voor."
Maar een woord als 'verzoe
ning' - bij mensen denken we
dan aan een handeling die het
gevolg is van moreel-ethische
overwegingen
Adang, fel: „Misschien zit
daar nou net de vergissing. We
denken graag dat wij; mensen,
handelen op grond van allerlei
rationele en hooggestemde
motieven. Maar we komen er
steeds meer achter dat we niet
zo rationeel zijn als we den
ken. Als we ons verzoenen met
iemand, dan doen we dat, denk
ik, omdat we ons daar lekker
der bij voelen. Voor de chim
pansee geldt precies hetzelfde.
Dat wij mensen er dan achter
af een mooi verhaal omheen
weven is een tweede."
In het gesprek vallen voortdu
rend 'menselijke' termen, ter
wijl we door het raam de
machtsstrijd kunnen gade
slaan: Dandy en Yeroen impo
neren elkaar en proberen de
blits te maken bij de
vrouwtjes van de kolonie.
Een omkering dus eigenlijk?
Vroeger leerden we dat dieren
'instinct' hadden, en dat wij
onze daden beredeneerden.
Later werd er gezegd: maar
de dieren redeneren óók. Een
stap verder is: wij mensen re
deneren óók niet zoveel.
Adang: „Ik denk dat dat on
geveer klopt. Als ik dieren be
studeer dan zeg ik steeds over
tuigder: het is een glijdende
schaal, tot en met de mens.
Geen èssentiele verschillen,
alleen graduele. En het is dui
delijk dat de chimpansee dicht
bij de mens staat. Alle pogin
gen om een wezenlijk verschil
te 'bewijzen' falen. Men ge
bruikt óf duidelijk onjuiste ar
gumenten, of men noemt vol
strekt oncontroleerbare din
gen als 'de mens denkt en het
dier niet'. Wat moet je daar
nou mee?"
Dan: „Wat moet je je nou
precies voorstellen bij het
woord 'denken'? Als een chim
pansee er maanden ellende
voor over heeft om de leider
van de kolonie te worden, risi
co's loopt, dan heeft hij dat
kennelijk over voor zijn doel.
Want als hij eenmaal de baas
is, dan heeft hij bepaalde pri
vileges. Hij kan bijvoorbeeld
het meest met de vrouwen van
zijn keuze paren. Dat is dus
een afweging die het dier op
de een of andere manier
maakt."
Boeiend, zeg ik. Zou je dat dan
ook naar de mensenwereld
kunnen doortrekken?
Ik heb me bijvoorbeeld al
tijd verbijsterd afgevraagd
hoe mensen hemel en aarde
kunnen bewegen om president
van Amerika te worden - een
hondebaan, terwijl ze geld ge
noeg hebben om het er goed
van te nemen. Is dat streven
naar macht dan toch ingebo
ren, zoals bij neef chimpan
see?
Adang: „Niet al te letterlijk,
Otto Adang: Wie zijn wij dan wel om het even te regelen?"
denk ik. Reagan hoeft niet zo
nodig in het Witte Huis om het
meeste te mogen paren. Maar
ik ben ervan overtuigd dat het
dezelfde aandrang is. Anders
is het niet te verklaren - dat
fanatieke streven naar macht.
En het blijkt, bij mens en dier,
vooral een manneneigenschap.
De een wil president van
Amerika worden, de ander
toch minstens voorzitter van
de geitenf okvereniging
Feministen zullen, zeg ik, bij
zulke uitspraken niet staan te
applaudisseren. Trouwens - ze
zullen ook niet met genoegen
uit het raam kijken en consta
teren dat de chimpansee-kolo
nie een typische mannenwe
reld is. Want als je dat ziet,
hoe kun je dan volhouden dat
ónze rolpatronen 'alleen maar
aangeleerd' zijn?
Otto Adang, behoedzaam:
„Feministen zijn niet zo ver
schrikkelijk dol op ons onder
zoek, heb ik de indruk."
„Ik kan dat alleen maar erg
dom noemen - want wij doen
niet anders dan vaststellen
wat er gebeurt. Het is zoiets
van 'het kan niet want het
mag niet' - omdat ze met de
denkfout zitten dat alle ver
schillen cultureel bepaald
zijn."
Kijken naar chimpansees
leidt tot de conclusie dat dat
niet het geval is?
„In een aantal opzichten
wèl. Onderzoek bij mensen
heeft bijvoorbeeld uitgewezen
dat vrouwen, als ze 'coalities'
sluiten, kiezen voor degenen
die ze aardig vinden, waarmee
ze een sfeer kunnen opbou
wen, terwijl mannen geneigd
zijn verbonden te sluiten met
degenen die hun winstkansen
vergroten. Nou, als je nou naar
de chimpansees kijkt en je ziet
zich daar precies hetzelfde
proces afspelen, dan wil dat
toch iets zeggen."
De vrouw die dat hoort zal
roepen: we worden weer in
ons hokje gestopt.
Adang: „Nee - zo is het niet.
Mensen maken de fout om, als
je vaststelt dat iets 'natuurlijk'
is, het dan ook onvermijdelijk
te noemen. Mensen en dieren
hebben erfelijke eigenschap
pen, neigingen, noem maar op.
Maar dat wil niet zeggen dat
je geen keuzes meer kunt ma
ken. Je kunt je best tegen dat
'natuurlijke' verzetten en een
andere weg inslaan. Maar
daarom hoef je toch het gege
ven niet te ontkennen?"
Leer je veel over mensen als
je naar hun naaste verwanten
kijkt?
„Ja - maar je moet natuur
lijk oppassen dat je dingen
niet zonder meer overplant.
Wij bestuderen dieren, niet om
te conclusies door te trekken,
maar om te vergelijken. En op
bepaalde punten zul je daar
ook iets aan kunnen hebben
voor ónze samenleving."
We komen terug op die brie
ven uit het begin: waarom
moest het zo met Nikkie aflo
pen, waarom heeft de mens
niet 'tijdig ingegrepen'?
Zegt: „Uit die dringende
verzoeken om op te treden'
blijkt een forse onderschatting
van het dier. Chimpansees
hebben een hele ingewikkelde
sociale ordening, en ze slagen
er meestal in orde op zaken te
stellen. Wat er met Nikkie ge
beurde was een grote uitzon
dering. Mensen vragen nou:
haal Yeroen en Dandy alsje
blieft uit elkaar, want straks
gebeuren er wéér ongelukken.
Als ik dat hoor, denk ik: en
wie zijn wij dan wel om het
even te regelen? Onze sociale
conflicten lopen vaker uit op
rampen dan die van de chim
pansees
Door onze correspondent
in Washington
Mare de Koninck)
DAT DE jeugd in het Wes
ten weer gezellig conserva
tief is geworden en de voor
keur gaan geven aan tradi
tionele leefpatronen boven
rebelse experimenten zal ook
u niet zijn ontgaan. Niet lan
ger zijn idealistische maat
schappij-hervormers de hel
den van de teenagers. Nee,
succesvolle zakenvrouwen,
'computerbollebozen en stijl
volle miljonairs zijn van
daag van de opgroeiende ge
neratie de idolen. Geld is het
lange haar van de jaren '80.
We hebben het onheil zich
zowel in Europa als in Ame
rika zien voltrekken. Maar
dat het zó erg is als een gede
gen opinie-onderzoek in de
VS nu uitwijst, dat moge
toch verrassend heten. Dat
onderzoek is gedaan bij een
wetenschappelijke dwars
doorsnede (1500) van Ameri-
ka's middelbare scholieren
tussen 12 en 17 jaar. De uit
komst is zo belangwekkend
omdat ze kan worden afgezet
tegen het resultaat van pre
cies dezelfde peiling die pre
cies tien jaar geleden in een
zelfde leeftijdsgroep is ver
richt.
Als meest onthutsende feit
springt uit de vergelijking
naar voren dat de tieners van
thans veel beter met hun v
ouders kunnen opschieten
dan de tieners van tien jaar
geleden. Begrijpelijkerwijs
tonen de huidige ouders zich
daarover - blijkens hun in
gezonden brieven in Ameri
kaanse kranten - erg onge
rust.
Het is dan ook niet niks
wat de scholieren er tegen
woordig voor opvattingen op
na houden. Liefst drie kwart
van hen zegt dat er zich bin-
nen hun gezin geen ernstige
conflicten tussen ouders en
kinderen voordoen en dat ze
moeiteloos al hun persoon
lijke problemen met hun
ouwelui kunnen bespreken!
In 1974 lag dat allemaal heel
wat gezonder. Toen was min
der dan de helft van de kin
deren tevreden over hun
ouders en wilde meer dan
40% van de 12- tot 17-jarigen
liever het huis uit en op ka
mers gaan wonen.
Heden schroomt 70van
de Amerikaanse pubers niet
om zelfs 'veel respect' te heb
ben voor vader en moeder.
Even verbluffende percenta
ges jongeren getuigen van
'over het algemeen dezelfde
opvattingen als mijn ouders'
over aangelegenheden als
het gevaar van druggebruik
en de wcuirde van onderwijs
en werk. Als klap op de
vuurpijl wijkt vandaag de
dag ook 'mijn, houding te
genover sex' niet of nauwe
lijks af van ma en pa's atti
tude terzake.
Voor wie dit alles weet te
verwerken kan er ook nog
wel bij dat 65% van de dwars
doorgesneden jeugd in de
Verenigde Staten tegen
woordig regelmatig naar de
kerk gaat. Een decennium
terug bezondigde nog maar
25% zich aan die gewoonte.
Verder wordt wat school
aangaat huiswerk maken
een steeds populairder tijd
verdrijf en is de leerling
doorgaans bijzonder ingeno
men met het onderwijzend
personeel dat voor hem ver
schijnt.
De enige rimpeling die
zich nog tussen de generaties
voordoet betreft de avond
klok. De meeste jongens en
meisjes zouden liever wat la
ter thuis mogen komen.
Maar ze hebben overigens al
le begrip voor ouderlijke on
gerustheid.
Al deze gegevens zijn ge
makkelijker op elkaar te sta
pelen dan te ontleden. Ziel-
sanalysten vragen zich af hoe
een enorme generatiekloof
in zo korte tijd kon worden
gedempt. Is de jeugd veran
derd of zijn de ouders veran
derd? Praten ze gemakkelij
ker met elkaar omdat hun
ideeën meer overeenkomen,
of komen hun ideeën meer
overeen omdat ze gemakke
lijker met elkaar praten?
Zeker is dat alleen de
ouders het er moeilijk mee
hebben. Dat ze zelf ten prooi
zijn aan het sluipende gif
van het materialisme is tot
daar aan toe. Maar dat dat
hun de waardering in plaats
van de afschuw van hun
kinderen oplevert, bezorgde
een briefschrijfster naar een
Washingtonse krant een
heuse nachtmerrie waarin ze
in het diepst van de hel werd
verwelkomd door een kring
van schaterende satannetjes.
Twee van de duiveltjes leken
ondanks hun iets te lange
hoektanden als vier druppels
water op haar lieve zoon van
vijftien en leuke dochter van
dertien.
Natuurlijk is er in Ameri
ka altijd de psychiater, die
een ouder als deze graag in
therapie neemt en haar te
gen een reusachtig dollarbe
drag per zitting (of ligging)
poogt wijs te maken dat ze
helemaal geen schuldgevoel
hoeft te hebben. Ze behoort
immers tot de fantastische
lichting ouders, die in tegen
stelling tot haar eigen ouders
opvoeding niet ziet als het
opleggen van regels aan,
maar het aangaan van een
relatie met de kinderen.
Gelukkig creëert in de
psychiatrie (die zoals wij uit
de zeventiger jaren weten
geen wetenschap is maar een
samenzwering tegen aardige
mensen) elke school weer een
nieuwe winstgevende markt
voor een tegenschool. De
nieuwste leer benadrukt de
enorme positieve waarde van
het schuldgevoel als basis
voor het zelfrespect en als
voorwaarde voor een ordelij
ke samenleving. De nog heel
jonge psychiatertjes uit deze
school schijnen vooral groot
ouders op visite te krijgen,
die immers verantwoorde
lijk zijn voor liefst twee ver
peste generaties.
'8
Zoals u zult weten vero®.
zaakt weer hoogstens bot'
singen in de atmosfeer, mi»
trouwens doet dat bij mijn
weten niet. Geef daarom d>
lezer liever niet in de
dat de mist de schuld is van
botsingen. Gevaarlijk rijge.
drag is daar de schuld im.
mers van. En bij mist is rij.
gedrag heel snel levens»,
vaarlijk!
Breda
A. Lubbers
Ik ben met de heer J.D. teB
van mening, dat een zo ruim
mogelijke voorlichting min.
dit vraagstuk noodzakelijk
is, te meer, daar degenen die
hier iets zinnigs over kun
nen zeggen tot nu toe weinig
van zich hebben laten horen
Persoonlijk ben ik van me
ning, dat wij momenteel
voor een duidelijk herken
bare en met het recente ver
leden vergelijkbare situatie
staan. Zo kan ik mij bijv.
nog heel goed de periode van
'geen man en geen cent' en
München herinneren. Hel
gevolg van deze 'vredelie
vende' houding was o.a. dat
onze jongens zich met mi
trailleurs op HONDEKAR
REN te weer moesten stellen
tegen TANKS. En wat zouje
nu met tanks kunnen b
nen tegen nucleare wapens!
Natuurlijk, het was misda
dig om onze jongens met
zulke ongelijke wapens
kansen in de strijd te z
den, maar toen was er ten
minste nog de verzachtende
omstandigheid aan te voe
ren, dat wij al ruim 100 jaren
buiten het strijdgewoel wa
ren gebleven. Neutrality
bleek een naïeve en 'vrome'
wens en wederom bleek, ook
in letterlijke zin, dat 'zij die
hun leven willen behouden
dit zullen verliezen' en
naar echte vrede snakkende
mens moest tenslotte erken
nen, dat er nog hogere waar
den bestaan dan het naakte
leven alleen. Maar het
volg van dit 'ten slotte'
dus te late inzicht was, dat
bij een tijdiger erkenning
van de realiteit, achteraf be
keken, miljoenen mensenle
vens gespaard hadden kun
nen worden! Intussen weten
wij de prijs en staan deze,
voor een echte vrede ge
ven miljoenen bij de overle
venden in het hart gebeite"
en als vlammende bakens
de geschiedenis. Toch zeg
geen nee tegen de massa van
anti-raketdemonstranten,
want zij zijn ziende blind,
horende doof en door de len
zen suf gewiegd en het is nl
eenmaal een bekend ver
schijnsel, dat, naar matedt
massa groter is, het vooreer
mens in die massa st"
moeilijker wordt om
standig te denken. Ik
NEE tegen hun leiders,
dat die kunnen weten, resp
dienen te weten, dat zij M
vredelievende massa scha
pen in deze nu nog barre bo
ze wereld regelrecht naar»
slachtbank leiden en
worden bij deze namens
miljoenen die voor eeuwi
zullen zwijgen bij voorbaai
aangeklaagd.
Bergen op Zoom v
C. Aalbregt
Van onze correspondent
ROME - De Italiaanse rechter Marzachi heeft een reclam^'
reau in Turijn verboden het 'Laatste Avondmaal' te gebrul»
voor reclamedoeleinden.
Sinds 5 mei zijn alle bussen en trams in Turijn voor?ie" ij.
het 'Laatste Avondmaal'. De afbeelding op de bussen is
waar een vage en vrije copie van Leonardo da Vinci's mee
werk, maar iedereen die de reclame ziet, weet direct waa
om gaat.
Jezus zit aan de bekende lange tafel temidden van zij"
trouwen, wanneer een van hen uitroept: „En, wat krijgen w
drinken?" Volgens het bijbelverhaal wordt er bij die ge
heid slechts wijn gedronken, maar in de reclame antwooi
zusJ af fa Royal, voor iedereen". „e
Jaffa Royal is een uit Israël geïmporteerde frisdrank,
enige tijd pogingen doet de afzet in Italië te vergroten.
Volgens rechter Marzachi gaat het reclamebureau daa
over de schreef. „Godslastering", staat er in de dagvaar®
die hij bij het Torinees openbaar vervoersbedrijf en het
mebureau heeft laten bezorgen. j
Gisteren heeft de politie al een begin gemaakt met het ve
deren van de reclameborden van bussen en trams. aai
Het reclamebuerau bestrijdt dat het 'Laatste Avon®
godslasterlijk is. „Het is lang niet zo vulgair als de recla
voor een bepaald merk spijkerbroek (Jezus Jeans, red) -
gemaakt, en die kennelijk niemand stoort", aldus een
voerder.
lordtJt'
•DINSDAG 15 ME11984
Van onze correspondent
BRUSSEL - Het Belgische
gtudie Centrum Kernener
gie gaat binnenkort experi
menteren met het opslaan
van radioactief afval in de
kleilagen tussen Moll-Dessel
en Donk, niet ver van de Ne
derlandse grens.
Het experiment zal voor
een deel worden betaald uit
een fonds van de EG ter
grootte van 230 miljoen gul
den, waarmee ook proeven
betaald worden met het op
slaan van radioactief afval
Van onze correspondent
BRUSSEL - De Nederlandse
regering zal zich sterk maken
voor de kandidatuur van mr.
Frans Andriessen als voorzit
ter van de Europese Commis
sie, indien geen sterke figuur
uit de Bondsrepubliek zich
aandient voor die functie.
Dat valt af te leiden uit uit
latingen van staatssecretaris
van Buitenlandse Zaken Van
Eekelen gisteren in Brussel.
Van Eekelen deed gisteren
jn Brussel zijn uitspraken
naar aanleiding van het Ne
derlandse voorstel "om de
Europese Commissie (14 per
sonen) in te krimpen tot 12, een
per land op het moment dat
Spanje en Portugal toegetre
den zijn.
'err-" iht
k Van onze redact
MANILA - Enkele uren na i
kalen op de Filippijnen zag
positie sterker uit de bus zou
Dat bleek althans uit niet-
officile uitslagen bij telling
van de eerste stemmen. De de
finitieve resultaten zullen ech
ter niet voor vanmorgen vroeg
worden bekendgemaakt.
De verkiezingen werden ge
kenmerkt door een grote op
komst en een golf van geweld
door het hele land. Volgens of
ficiële bronnen is een groot
aantal stembussen gestolen.
In de hoofdstad Manila,
waar het gaat om 21 zetels in
het 183 zetels tellende parle
ment, zou de oppositie een gro
te voorsprong hebben op de
regerende KBL-partij (Bewe
ging voor een Nieuwe Maat
schappij) van president Mar
cos.
Marineboot
gezonken
Spaanse marineboot is
maandagochtend vroeg gezon
ken nadat zich aan boord een
explosie had voorgedaan. De
ontploffing gebeurde nabij de
havenplaats Guipuzcoa. Er
Was sprake van een bomaan
slag. Eén van de twee opva
renden is gedood.
Misdaad VS
misdaad in de VS is in 1983
gedaald met 7%, het hoogste
- ingspercentage *n neSen
,.ar- Het ministerie zegt in
rapport dat in 1983 in on-
LVeer ®"''1 van de Amerikaan-
Woningen een of meer keer
«gebroken, een daling met
ten opzichte van '82.
?.e ^urkse autoriteiten gaan
a of een verklaring die oud-
i„emier Bulent Ecevit onlangs
Ti ui ^gelegd strafbaar is.
Jdens de laatste lokale ver-
nietlngen had Ecevit gezegd
hu .te gaan stemmen, omdat
1 zijn mening niet mocht ge-
°Ver de verkiezingen en de
emblemen van het land.
Met de P2000T,
Micro is de lijnv;
Voor elke organi
de passende soft
prijs die bes
Philips. In