UITBLAZEN
Nota Schoo laat nog veel vragen open
Filipijnen gevangen
tussen hoop en vrees
Armoe
examens
kamer
even.
DE RTEM
Een goede dag voor de creatievelingen
Allemans
pispaal
WIM KOCK
ACHTERGROND
PAGINA?
HERIJKINGHULPBELEID VRAAGT NADERE INVULLING
duurzaamheid
Mf
Planning
Marcos kan verkiezingen bijna niet verliezen
UIT DE
WEEKBLADEN
LBO
MAVO
HAVO
VWO
DEN HAAG (ANP) -
gingen berokkenen ge
lijke gezondheid.
Ambtenaar mag
buurvrouw niet
bespioneren
Xr°
wl kan jou de mari-
ne schelen. Je
broer zou God op z'n blo
te knieën danken als hij
niet in dienst hóefde en jij
staat te kniezen omdat ze
je niet hebben willen.
Waarom ga je niet bij de
politie? Daar hebben ze banen
zat. Ze adverteren zich wezen
loos, maar kunnen niemand
krijgen."
„Pff. De politie da's tegenwoor
dig een meidenbaan."
„Meidenbanen heb je overal.
Bij de marine ook. Dus da's on
zin. Bij de politie hebben ze
best interessant werk. Je moet
je niet verkijken op de wijk
agent of op de juffrouw die op
de Markt parkeerbonnen staat
uit te schrijven, enkel en alleen
omdat jóu dat werk niet inte
ressant lijkt. Van de week stond
er nog een advertentie in de
krant waarin de vrouw van
oud-premier Den Uyl uitlegde
hóe belangrijk de politie is voor
een stad als Amsterdam."
„Dat bedoel ik nou net. Welke
jongen van mijn leeftijd valt er
nou op Liesbeth Den Uyl?
Geef mij maar een advertentie
met een op vol vermogen va
rend fregat. Dat spreekt mij
nou eenmaal aan. Mevrouw
Den Uyl niet en evenmin die
politiemeiden met d'r dophoed-
jes."
„Maar nou even serieus: waar
om niet de politie?"
„Nou, het spreekt me niet aan.
De politie. ik zal je een
voorbeeld geven: van de week
rij ik op m'n fiets door het voet
gangersdomein. Ik niet alleen
hoor. We waren met z'n vieren.
Ik zie aan het eind van de
straat twee agenten bij hun pa
trouillewagen staan en ik denk:
de klos, daar gaat m'n trakte
ment. Snel afstappen doe je
dan niet meer, dat is je eer te
na. Dus met een stalen gezicht
doorgereden. Die agenten de
den gewoon of ze ons niet za
gen. Nou, dan vraag ik me af:
wat voor instrukties hebben die
lui meegekregen? Als ze daar
eenmaal staan dan zijn ze er
toch voor om ons te bekeuren?"
„Weet jij veel, misschien zagen
die agenten jullie werkelijk niet
omdat ze iets anders aan het
hoofd hadden."
„Maak het nou, je hebt toch ze
ker zelf al wel honderdduizend
keer gezegd dat de politie er
nooit is als je haar nodig hebt.
Of niet soms?"
„Nou ja, da's maar bij wijze
van spreken. De politie kan na
tuurlijk niet overal tegelijk
zijn."
„Je slaat de spijker op z'n kop
ouwe. Bij wijze van spreken, zei
je. Dat is het nou net. Alle
mensen praten zo over de poli
tie. Als je ze hebben moet zijn
ze er niet. Naar een gestolen
fiets zoeken ze niet eens. Als je
naar het politiebureau gaat om
je te beklagen dan is er nie
mand die je vertelt dat een
klacht niet hetzelfde is als wat
zij als een aanklacht moeten be
handelen. Kom je dan een paar
dagen later terug om te infor
meren dan weten ze van niks
omdat je geen aanklacht had
ingediend. De politie duldt te
veel, doet te weinig, maar als ze
dan wat doet, dan is het ook
niet goed Dan is het optreden
overdreven geweest, provoce
rend noemen ze het tegenwoor
dig ook graag of zelfs menson
terend. Het publiek heeft ma
ling aan de politie tenzij het
acuut hulp nodig heeft. Anders
keert het zich liever tegen de
politie. Als politieman heb je
twee mogelijkheden: je bent al-
VRIJDAG 11 ME11984
T5
lemans pispaal ofwel de gebe- j
ten hond. Zou jij zelf bij de po-
li tie willen zijn.
Vakantieleed
'Af en toe eens een lekke j
band is heel gewoon. Krijg je I
toevallig tijdens een buiten- j
landse vakantie ermee te ma- j
ken dan is er evenmin iets aan I
de hand want ook daarginds j
zijn wel garages waar de lekke j
band gerepareerd kan worden, i
Toch moeten er tienduizende
mensen zijn geweest die een j
lekke band hebben opgegeven j
als een schaduw die over hun I
vakantie viel want volgens de j
Nederlandse Stichting voor de
Statistiek (NSS) hebben vorig I
jaar meer dan 1 miljoen Neder- j
landse vakantiegangers te ma-
ken gehad met verkeersonge-
lukken of autopech. Dat is aan- j
zienlijk meer dan het aantal j
Nederlanders dat tijdens de va- j
kantie werd gebeten door kwal-
len of insecten (655.000).
Deze curieuze gegevens ver- j
schaft ons de eerdergenoemde j
NSS aan de hand van een en- i
quête waarbij aan 950 Neder- i
landers werd gevraagd of ze een
leuke vakantie hadden gehad, i
Het antwoord op de vraag viel i
lang niet altijd positief uit. Van j
een kwart van de vakantiegan- i
gers kan zelfs worden gezegd i
dat hun vakantie geheel of ge- i
deeltelijk was mislukt.
Vakantieleed kan de won-
derbaarlijkste vormen aanne- j
men, zo blijkt uit het NSS-on- I
derzoek. Voor een half miljoen
mensen werd de pret bedorven I
door het feit dat de vakantie i
duurder uitviel dan ze hadden
gedacht. Slecht geïnformeerd I
en met een te zuinige begroting j
op stap gegaan zeker?
Muggebeet
Veel erger dan de hoge kos
ten waren de muggen. Op mug
gen hebben Nederlanders het
niet begrepen. Dat blijkt uit het
rekenwerk van de NSS: niet
minder dan 950.000 Nederlan
ders 'van 18 jaar en ouder'
klaagden over hinder van mug
gen op hun vakantieadres.
Overdreven geklaag zou je zeg
gen in het licht van het eerder
aangehaalde cijfer van 655.000
gebeten Nederlanders (en daar
moeten de beten van kwallen,
wespen, bijen, mieren, vliegen
en vlooien nog van worden af
getrokken!)
Bij de muggenplaag valt de
verveling in het niet. 'Maar'
327.000 Nederlandse vakantie
gangers hadden zich op hun va
kantie-adressen stierlijk zitten
vervelen omdat er geen vertier
voorhanden was. Van langdu
rig 'slecht weer' hadden
422.000 mensen last. Thuis blij
ven blijkt niet te helpen. Hier
zijn ook muggen, regent het
soms en heb je plekken die 's-
avonds om zeven uur met kran
ten worden dichtgeplakt. Wel
bleek dat je in het buitenland
tegen iets meer onaangenaam
heden kunt oplopen dan hier.
Zoals overal had je ook on
der de vakantiegangers geluks
vogels. 13 procent gaf op 'nog
nooit zo'n geslaagde vakantie
te hebben gehad' en uiteinde
lijk bleek 64 procent tevreden
over de vakantie. Ondanks de
lekke band, een muggebeet en
al dat andere 'vakantieleed'.
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllinï.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
©076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, ©01640-36850.
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41076-236326.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Roosendaal, Molenstraat 45, ©01650-37150.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Vlissingen, Torenstraat 5, ©01184-19910.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur.
Abonnementen:
22,10 per maand; 63,70 per kwartaal of 247,60 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Centrale melding (ook op zaterdag) 076-236888.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
DEN HAAG - „De nota
biedt vele aanknopings
punten voor een diep
gaande discussie over
een herbezinning op on
ze bilaterale samenwer
king met de derde we
reld. Voor concreet toe
komstig beleid is even
wel een nadere uitwer
king vereist."
Met dit uiterst cryptische
commentaar reageerde vori
ge week de CDA Tweede Ka
merfractie op de nota Herij
king Bilaterale Hulp van mi
nister Schoo (Ontwikkelings
samenwerking).
De formulering verraadt
de hand van de christen-de
mocratische ontwikkelings
specialist Harrie Aarts. Als
weinig anderen beheerst hij
de kunst om volstrekte onte
vredenheid zo vriendelijk te
verpakken.
Schoo, in Nederland de
eerste liberaal op Ontwikke
lingssamenwerking, heeft
met de zeer langverwachte
herijkingsnota haar eerste
grote beleidsdaad gesteld.
Bij de begrotingsbehande
lingen tot nu toe klaagden
oppositie en CDA vooral over
het gebrek aan beleid; alleen
de VVD bleef steeds de zon
zijde zien door te zeggen dat
aan de andere kant de minis
ter toch ook nog maar weinig
verkeerd gedaan had.
Nu er eindelijk een con
creet werkstuk van 91 pagi
na's ligt, zullen alle fracties
hun tekst bij moeten stellen:
Schoo hééft beleid, en ze
heeft nu ook wat verkeerd
gedaan.
Al blijft het politiek ra
zend knap dat ze in één keer
kritiek uit zóveel verschil
lende kampen op zich vere
nigd heeft, dat geen hunner
het daarbij kan laten: de in
vulling van het beleid moet
nu in de Kamer plaatsvin
den, of - als de Raad van
Kerken zijn zin krijgt; hij be
pleitte deze week een hoor
zitting vooraf - nog eerder: in
het verkeer tussen Kamer en
particuliere organisaties.
Aan die invulling is drin
gend behoefte, en daarover
een hoorzitting houden is
niet zo'n gekke gedachte, om
dat de herijkingsnota veel
vaagheden bevat en veel vra
gen openlaat. Voor een groot
deel verklaart dat wellicht
ook de tot nu toe terughou
dende commentaren.
Het roer gaat om, zoveel is
duidelijk: in de hulprelatie
van Nederland met afzon
derlijke landen gaat veel
veranderen. Maar wat pre
cies, en op grond van welke
uitgangspunten en criteria,
wordt onvoldoende aangege
ven. Het beleid is er, maar de
filosofie erachter ontbreekt -
tenminste op een aantal es
sentiële onderdelen.
Om toch wat hoofdlijnen
mm
Minister Schoo kritiek van alle kanten
- FOTO DE STEM/JOHAN VAN GURP
uit de nota weer te geven een
paar uitgangspunten:
de hulpverlening is in het
verleden te versnipperd ge
weest. Om een betere
stroomlijning en begeleiding
te kunnen garanderen wordt
het aantal hulpontvangende
landen sterk gereduceerd;
meer dan voorheen krijgt
de duurzaamheid van de
hulp een accent. Projecten
waarvan niet op voorhand
vaststaat dat ze de lokale
economie stimuleren en al
dus blijvende waarde heb
ben, zullen minder snel voor
financiering in aanmerking
komen;
de jaarlijkse allocaties
worden vervangen door aan
een meerjarenplanning ge
toetste financiering;
de hulpstroom wordt ge
richt op twee hoofdthema's:
de plattelands- en industriële
ontwikkeling;
meer dan voorheen wordt
het bedrijfsleven bij de hulp
betrokken;
meer dan voorheen zal bij
de hulpverlening aandacht
worden geschonken aan eco
logische aspecten en aan de
positie van de vrouw.
Dit soort principes lijkt op
het eerste gezicht nauwelijks
voor kritiek vatbaar, maar
dat komt vooral door de on
grijpbaarheid ervan. Het
duidelijkst wordt dat geïllu
streerd door de reactie van
het Verbond van Nederland
se Ondernemingen, dat on
danks de grotere rol die voor
het bedrijfsleven is wegge
legd bepaald niet overloopt
van enthousiasme over de
nota. Ook het Verbond mist
in de nota van Schoo de voor
ziene effecten van de beleids
bijstelling.
Hoe onduidelijk de plan
nen van Ontwikkelingssa
menwerking dan ook mogen
zijn, een aantal concrete dis
cussiepunten voor het treffen
met de Kamer half juni staat
toch al wel vast. Zo zal de
Kamer zeker van de minister
verlangen dat zij aangeeft op
welke wijze de concentratie
ran de hulp op plattelands-
en industriële ontwikkeling
dq armste bevolkingsgroepen
ten goede komt. In het verle
den hebben grootscheepse in
jecties in landbouw- (draina
ge- en irrigatieprojecten) en
industriële projecten vaak
juist de tegenstellingen tus
sen rijk en arm in het hulp-
ontvangende land versterkt.
Op grotere schaal dreigt de
intensiever betrokkenheid
van het bedrijfsleven bij de
hulpverlening een soortgelijk
effect in de hand te werken.
Als een rendabele deelname
van Nederlandse onderne
mingen aan de ontwikke
lingssamenwerking voor
waarde wordt voor (een deel
van) de hulpverlening is het
risiko groot dat de hulp.
stroom aan de armste landen
van deze kant wordt geblok
keerd. Omdat hun koop
kracht het geringst is is een
hulprelatie met deze landen
voor de Nederlandse onder
nemer minder aantrekkelijk.
Ook blijkt niet direct op wél
ke -wijze Schoo profiteert van
in het verleden opgedane er
varingen die hebben uitge
wezen, dat de commerciële
hulp vaak te sterk werd be
paald door het aanbod en te
weinig door de vraag.
De meerjarenplanning, op
zich een garantie voor effec
tiever hulpverlening, roept
weer andere bezwaren op:
omdat zo'n hulpprogramma
regeringsperiodes kan over
schrijden, zou het alleen
kunnen worden toegepast
voor landensteun die in de
Kamer op instemming van
vrijwel alle fracties kan re
kenen. Dat beperkt de be
leidsruimte van de huidige
minister.
Van ome redactie buitenland
MANILLA - De Filipij-
nen zitten op dit moment
in de ban van de verkie
zingen die maandag
worden gehouden.
Er gaat geen dag voor
bij of ergens in de uitge
strekte hoofdstad Ma
nilla wordt wel een bij
eenkomst gehouden
waar de verschillende
kandidaten het hoogste
woord voeren in naar
Filipijnse traditie luid
ruchtige campagnes.
Grote veranderingen wor
den niet verwacht. Alles
wijst er op dat de regerende
Kilusang Bagong Lipunang
(KBL) van president Ferdi
nand Marcos, haar comforta
bele meerderheid in de natio
nale vergadering (de Bata-
sang Pambansa) zal behou
den. Marcos kan bijna niet
verliezen. Wat dat betreft
verkeren de Filipijnen tussen
hoop en vrees.
De moord op zijn belang
rijkste rivaal, oppositieleider
Benigno Aquino, die op 21
augustus van het vorig jaar
op het vliegveld van Manilla
bij zijn terugkeer uit de VS
werd doodgeschoten, blijft
Marcos en zijn partij echter
achtervolgen.
In westerse diplomatieke
kringen in Manilla wordt er
aan de andere kant op gewe
zen dat de zaak Aquino na
bijna negen maanden geen
hoofdrol meer speelt.
Dat zou wellicht een nieu
we moord kunnen doen: na
melijk die op een tegenkan
didaat van Marcos, Arturo
Salonga van de oppositiepar
tij PDP-Laban. Hij werd
donderdag dood gestoken
door iemand die op zijn kan
toor kwam solliciteren. Dat
gebeurde twee uur voordat
hij zou vertrekken om cam
pagne te voeren voor de ver
kiezingen van aanstaande
maandag. Na een eerste on-
derzoek zei de politie dat po
litieke motieven niet de aan
leiding voor de moord waren.
Aangezien het op de Filippij
nen vrij lang pleegt te duren
voordat ware oorzaken van
dit soort misdrijven boven
water gehaald worden, is het
nog maar de vraag of deze
moord een politieke factor
van betekenis zal zijn.
De zegslieden houden het
erop dat eerder de huidige
economische problemen
waarmee het land worstelt
een onderwerp van discussie
zijn.
De Filipijnen hebben een
buitenlandse schuld van
ruim 25 miljard dollar en
kampen met een werkloos
heid van gemiddeld 25 pro
cent, zo blijkt uit een in april
uitgevoerd onderzoek. De in
flatie ligt rond de 35 procent
en het plafond is nog niet in
zicht, gezien de verwachting
dat de regering van premier
Cesar Virata na de verkie
zingen voor de tweede keer
in nog geen jaar zal besluiten
tot een devaluatie van de Fi
lipijnse peso.
Uit het eerder genoemde
onderzoek, uitgevoerd door
een opleidingsinstituut voor
ambtenaren, blijkt verder
dat ruim vijftig procent van
de ondervraagden zegt dat
zijn levensstandaard in de
voorgaande twaalf maanden
is achteruitgegaan. Slechts
twaalf procent had het beter
dan in april 1983.
Die economische crisis is in
het voordeel van de oppositie,
waarvan de uit verschillende
partijen bestaande UNIDO
(de Verenige Nationalistische
Democratische Organisatie),
Marcos' belangrijkste tegen
stander (voor zover daar
sprake van kan zijn) is. Uni-
to-leiders onder wie haar
voorzitter Salvador Laurel,
beschuldigen Marcos er van
dat hij onverantwoordelijk
met geld omspringt en vooral
zijn eigen portemonnee spekt
en die van zijn naaste ver
trouwelingen. Dat de UNIDO
met haar deelname aan de
verkiezingen Marcos' regime
een wettig tintje geeft weer
spreekt hij. De verkiezingen,
zo zegt hij, bieden de demo
cratie in de Filipijnen een
laatste kans.
Of deze verkiezingen al
dan niet eerlijk zullen zijn, is
voor veel Filipijnen geen
punt. Het land kent wat dat
betreft, zo zegt onder andere
de woordvoerder van pre
mier Virata, een traditie die
al zeker honderd jaar terug
gaat. Dat neemt niet weg dat
de Comelec, de Filipijnse
kiesraad, allerlei voorzorgs
maatregelen heeft getroffen
om eerlijke verkiezingen zo
goed mogelijk te waarbor
gen.
De kiezers zullen bijvoor
beeld hun wijsvinger in on-
afwasbare inkt moeten do
pen. Dit moet voorkomen dat
zij meer dan één stem uit
brengen. Maar de Namfrel,
een onafhankelijke nationale
burgerbeweging voor vrije
verkiezingen, die de voorbe
reidingen en de verkiezingen
nauwlettend volgt, vindt an
dere inkt noodzakelijk. Dit
omdat de oorspronkelijke, uit
de VS geïmporteerde inkt
binnen een half uurtje zou
zijn verwijderd. Een wester
se diplomaat zegt overigens
dat het gebruiken van inkt de
fraude niet zal tegengaan.
Naast het KBL en de UNI
DO doen nog andere kleinere
partijen mee, zoals de Sociaal
Democratische Partij van
oud-minister van voorlich
ting Francisco Tatad en de
Nationalistische Partij van
Jose Ray.
Zij worden met scheve
ogen aangekeken door de
Boycot-beweging, die vindt
dat de verkiezingen zinloos
zijn zolang president Marcos
niet zijn bijzondere volmach
ten opgeeft. Die volmachten,
om bij decreet te regeren,
maken volgens de Boycot
beweging het nieuwe parle
ment volstrekt machteloos.
De advocaat Procopia Bel-
tran, die in Manilla de lei
ding heeft van de Boycot-be
weging, zegt te hopen dat
tweederde van de kiezers
maandag wegblijft. Hij ba
seert die hoop op de lage op
komst tijdens een recente
stemming over enkele amen
dementen op de grondwet.
Toen kwam naar zijn zeggen
maar 37 procent van de men
sen opdagen.
Maar westerse waarne
mers menen dat de Boycot
beweging gedurende de cam
pagne steeds meer steun ver
liest. De Filipijnse burgers
zijn in de ban geraakt, niet in
het minst door het feit dat ze
nu op personen in plaats van,
zoals voorheen, op partijen
kunnen stemmen.
Nederland telt vijftien
duizend daklozen, twee
honderd duizend krot
bewoners, vierhonderd
duizend analafbeten en
een half miljoen mensen
die leven onder het be
staansminimum. Zij al
len vormen anno 1984 de
contouren van de vierde
wereld. Aldus De Tijd in
een artikel over de ar
moe in ons land.
Socioloog Notermans zegt
over deze groep: De aller
armsten zijn politiek niet in
teressant. Politici zien deze
mensen niet staan, omdat er
met hen geen eer te behalen
valt. Ze zijn onzichtbaar,
naamloos, uitgestoten.
Het subproletariaat heeft
de schijn tegen: een uitkering
(die goed heet te zijn), een
auto voor de deur en een vi
deo in de kamer. Voor Noter
mans geen bewijzen: Het
zegt niets over hun verdere
leefsituatie, alleen wat over
hun onvermogen tot budget
teren. Dat laatste hebben ze
nooit geleerd.
De allerarmsten zijn men
sen die op alle gebieden van
het maatschappelijk leven
aan de kant staan: niet alleen
wat inkomen betreft, maar
ook qua behuizing, werkgele
genheid, gezondheidszorg,
onderwijs.
Uitkering, politiek, onder
wijs. Drie belangrijke pijlers
om de arme uit de put, zijn
isolement te halen. Noter
mans over onzesociale ze
kerheidsstelsel: Vroeger was
hun aanwezigheid scherp
omlijnd, nu blijkt dat veel
minder het geval. Met name
de bijstandswet, hoe goed
ook, is hier debet aan. In de
ogen van de meeste Neder
landers werd het met de in
voering van die wet allemaal
anders. Armoe verdween als
sneeuw voor de zon.
Nu ontdekken we onze
vergissing. Het is een vol
strekte illusie gebleken te
denken dat je met minimale
middelen sociale gelijkheid
kunt scheppen. Een algemene
bijstandsregeling, inclusief
een basisinkomen voor ieder
een, maakt van mensen die
generaties lang door de
maatschappij zijn genegeerd
nog geen geaccepteerde bur
gers. Er wordt nog steeds uit
de vuilnisbak gegeten.
De politiek dan. Is van een
PvdA dan niets te verwach
ten? Zij zegt toch bij uitstek
de partij voor genoemde
groep te zijn? Felix Rotten
berg laat via de Haagse Post
weten, dat van de PvdA,
waarvan hij hoofdbestuurs
lid is, niets is te verwachten.
Rottenberg: Ik vind dat het
in de PvdA een burgerlijk
zooitje wordt. De patsers in
de fractie, goed volgegeten
heren als De Vries en Castri-
cum, die je met een geweldig
cynisme kunnen vertellen
wat er niet deugt in de partij,
maar die op menselijk vlak
nog een ontwikkeling voor de
boeg hebben. Slagen die be
stuurders er nou in om het
contact met dfe samenleving
te onderhouden? Dat is toch
je reinste flauwekul. Dat lukt
niet; ze hebben er niet eens
de tijd voor.
De verschijning van de ex
pressievakken op het exa-
menrooster is een sein dat
het einde van de ruim veer
tiendaagse marathon in
zicht komt. Gisteren waren
die vakken aan de orde voor
de drie takken van het alge
meen voortgezet onderwijs.
Zoekt men naar de grootste
gemene deler van de com
mentaren, dan komt men uit
bij de conclusie dat het een
goede dag was voor de crea
tievelingen.
Het examen tekenen voor
het havo werd door de le
raar van onze school zeer
overzichtelijk van opzet ge
noemd en zeer redelijk wat
zijn moeilijkheidsgraad be
treft. Het algemeen gedeelte
omvatte architectuur: de
sporthal van Nervi en de St.
Paul's Cathedral Londen;
schilderkunst: een vergelij
king van twee Madonna's;
en beeldhouwkunst: twee
beelden, een traditioneel en
een futuristisch van vorm.
In het tekengedeelte ver
schenen Karei Appel ten to
nele, een sprookjesboek uit
1925, het Getijdenboek van
Katharina van Kleef en ten
slotte twee aquarellen van
Weissenbruch en Dufy.
Het beeldmateriaal dat de
havo-kandidaten voor
handvaardigheid ter be
schikking stond, gaf een
aardige doorsnede van wat
van havo-leerlingen ver
wacht mag worden. Het was
bovendien voor een groot
deel bekend voor de kandi
daten.
De vraagstelling over het
algemeen gedeelte was dui
delijk en peilde voorname
lijk inzicht. De interpreta
tievragen bij de deuren wa
ren volgens de leraar wat
vaag. Jammer voor de leer
lingen was dat ambachtelij
ke kunst en industriële
vormgeving niet aan bod
kwamen.
De creatievelingen bij zo
wel mavo C als mavo D
moesten voor het onderdeel
handenarbeid 38 opgaven
(die voor C en D gedeeltelijk
verschillend waren) maken
over kunstbeschouwing/
kunstgeschiedenis.
Die vragen gingen verge
zeld van fraai afgedrukte
afbeeldingen van onder an
dere werken van Renoir,
George Segal ('Rock 'n roll
combo') Ernst Barlach ('Zin
gende man').
Handelskennis II, gister
morgen aan de orde bij het
lbo, was volgens de docent
redelijk te maken werk, of
schoon er leerlingen waren
die het best moeilijk vonden.
De opgaven bevatten geen
extra moeilijkheden, maar
er waren er wel enkele bij
die om inzicht vroegen. Er
werd wat dieper op de din
gen ingegaan. Dat was bij
voorbeeld het geval bij een
renteberekeningsom.
In de middaguren moch
ten de lbo-kandidaten zich
buigen over open vragen
Duits. Ze kregen een tekstje
voorgezet met als titel 'Ka-
valiere am Steuer - Gibt's
die?' uit Neue Revue. Daarin
was een onderzoek naar de
hulpvaardigheid van de
chauffeur aan de orde.
Het eerste gedeelte van
het werk bestond uit acht
vragen met betrekking tot
de tekst. Deze waren zoda
nig gesteld dat de kandidaat
zijn eigen vaardigheid te
hulp moest roepen.
De overige onderdelen
waren, zoals gebruikelijk,
zinnen vormen met twee ge
geven woorden, het afma
ken van zinnen, ontbreken
de woorden invullen in een
korte tekst én woorden in de
juiste volgorde zetten, waar
door goede Duitse zinnen
ontstonden.
Het examen was, aldus de
docent, zeker niet te moeilijk
vooral ook omdat de kandi
daten op dit soort werk zijn
getraind. Ook de kandidaten
vonden het examen van een
„normaal" niveau.
Zowel mavo C als mavo D
kregen gistermorgen veertig
meerkeuzevragen over han
delskennis I voorgelegd.
Voor mavo C bleek het een
vrij pittig examen te zijn,
waarin een aantal moeilijke
vragen aan de orde waren.
De onderwerpen boekhou
den en rekenen waren van
een redelijk gehalte. Het
examen als geheel deed niet
veel onder voor dat van ma
vo D.
Bij mavo D sprak men
over handelskennis I als een
prima examen, ofschoon er
toch wel een aantal strik
vragen in zat. Bij boekhou
den daarentegen kwam men
niet voor verrassingen te
staan. Het 'hoofdstuk' reke
nen bevatte enkele moeilijke
opgaven die er aanvankelijk
gemakkelijk uitzagen.
Engels voor het havo be
stond uit 50 meerkeuzevra
gen op basis van vijf tek
sten. Dat waren ongetwij
feld boeiende teksten zoals
die over racisme op school
uit The Listener en over het
arbeidsethos onder de werk
nemers van de VN uit The
Guardian, maar wel erg
lang: stuk voor stuk 40 re
gels of meer. Nogal wat kan
didaten op 'onze' school
kwamen in tijdnood en had
den daardoor vooral veel
moeite met de laatste tekst
uit The Observer over de ge
vangenis.
'Onze' leraar moest op
nieuw zijn mening kwijt,
dat meerkeuzevragen een
slechte manier zijn om
iemands begrip van de tekst
te toetsen. Zijn ervaring is
dat zelfs leerlingen die En
gels als moedertaal hebben,
zelden een 9 of 10 halen.
Bij het vwo stonden gister
morgen Economische We
tenschappen II op het exa-
menrooster. Hoewel de vier
opgaven in hun gezamen
lijkheid een goede test ge
noemd mochten worden
voor het niveau van de leer
lingen die voor dit vak had
den gekozen, leverden zii
toch een stuk pittig werk op
waaraan de wat zwakkere
kandidaten hun handen vol
zullen hebben gehad.
Het gemakkelijkste was
nog de laatste opgave (over
de belegging van een kapi
taal), maar vwo-leerlingen
oefenen minder met opga
ven over samengestelde in
terest dan havo-scholieren.
En zo zal deze op zichzelf ze
ker niet moeilijke opgave
toch weer problemen voor
een aantal kandidaten heb
ben opgeleverd.
VRIJDAG 11 ME1198
Van onze Haagse redactie
„EN HAAG - Minister De
Kuiter van Defensie is hele
maal niet zoals de Duitse rege-
]?ng van plan om in de toe
komst vrouwen op te roepen
als dienstplichtig soldaat.
pe geboortecijfers zullen
met zover teruglopen dat we
lin elk geval niet tot het jaar
2000) een tekort krijgen aan -
mannelijke - dienstplichtige
militairen.
Beweringen dat lidma
verzoeken om hulp zou lei
Het is niet juist, dat sekten
in hun ledenwerving, in het
bijzonder van aspirant-leden
die psychische moeilijkheden
hebben, weinig scrupuleus
zijn. Er is juist sprake van
grote terughoudendheid op dit
terrein.
Dit staat in een eerste versie
van het één dezer dagen te
verschijnen rapport van de
Sektencommissie van de
Tweede Kamer, die vier jaar
geleden werd ingesteld om on
derzoek te verrichten naar de
activiteiten van de in ons land
opererende sekten.
Er is wel kritiek. Bij voor
beeld op de handelwijze van
de Scientology Kerk. Die staat
op gespannen voet met de vrij
heid van godsdienst. De kerk
handelt in strijd met de eer
biediging van de persoonlijke
levenssfeer. De commissie
meent dat de kerk haar optre
den moet wijzigen, wil de be
weging niet de kans lopen te
worden verboden. De kerk legt
dossiers aan van hen die met
de kerk in aanraking komen
en maakt gebruik van een
soort leugendetector.
De Verenigingskerk, beter
bekend als Moon-sekte, maakt
zich schuldig aan verheimelij
king en misleiding. Deze con
clusie van de commissie heeft
met name betrekking op de le
denwerving, waarbij de grens
van het toelaatbare wordt be
naderd, zo niet overschreden.
De Moon-kerk wordt ook ver-
heimelijking verweten ten
aanzien van fondswerving. De
bweging wordt aangeraden
voortaan met open vizier te
werken.
De commissie noemt de be
zwaren die uit een oogpunt
van geestelijke volksgezond
heid tegen de kerk worden
aangevoerd, niet gerechtvaar
digd. Ze zegt in haar onder
zoek geenszins een bewijs te
hebben gevonden dat toetre
ding tot de kerk ernstige ge
volgen voor de geestelijke
volksgezondheid van de be
trokkenen zou hebben.
Geheim
In het vertrouwelijke en nog
geheime rapport is sprake van
een zeer welwillende opstel-
ling jegens de Bhagwan-be-
weging. De commissie noemt
de aanspraak van de beweging
op de status van kerkgenoot
schap enigszins twijfelachtig.
Ze adviseert Bhagwan de aan
vraag in te trekken.
De commissie noemt daar
entegen de aanmelding tot
kerkgenootschap van de Hare
Krishna-beweging gerecht
vaardigd. De ontwikkeling
van deze beweging wordt als
AMSTERDAM (ANP) - Bij
standsvrouw mevrouw Grum-
bock uit Edam heeft donder
dag het kort geding gewonnen
aat zij had aangespannen te
gen haar buurman, de ad
junct-directeur van de Ge
meentelijke Sociale Dienst in
De man had de handel en
wandel van de vrouw gevolgd
an informatie doorgespeeld
aan de sociale dienst. Mede op
basis van die gegevens trok de
ociale dienst op 1 november
orig jaar de bijstandsuitke-
")g van de vrouw in.
zij tekende hiertegen be-
°ep aan, werd in het gelijk
gbsteld en kreeg, met terug
werkende kracht, haar uitke-
ng weer terug. Met het oog
P de toekomst spande zij ook
een geding aan bij de
eehtbank in Amsterdam. De
echter verbood donderdag de
Tliinct-directeur om ooit nog
entingen te verstrekken
h°n 6 sociale dienst over de
andel en wandel van me-
ouw Grumböck. Dat hij
ivor^ haar in de buurt
om°nt 's onvoldoende reden
een dergelijke handelwijze
h h'hijken. Dit is in strijd met
ha i^ëinsel van gelijke be-
aia 'ng van alle burgers,
dus de rechter.