DICTATOR
BABY DOC'
SLIKT
KRITIEK
Caribische Zee
Plata
D<
Barahona^oOMINGO
DONDERDAG 10 ME11984 DlBTIM I47
EXTRA
GR.INAGUA.
.CUBA
DOMINIKAANSE
CUBA
gebaseerd op de bevrijdings
theologie. Ik probeerde dus
antwoord te geven op vragen
van het maatschappelijk leven
en natuurlijk stelde ik mis
bruiken aan de kaak welke in
strijd zijn met de boodschap
van de bijbel, en ook sprak ik
over de praktijken van de ton-
tons macoutes. Maar ik heb de
regering nooit rechtstreeks
aangevallen". Met het radio
programma is Duclerville ge
stopt. Op aanraden van de bis
schop houdt hij zich wat op de
achtergrond.
Gerard Duclerville is wel
actief gebleven in het werk
van de kleine basisgemeen
schappen, waarvoor hij het
hele land doorkruist. In Port
au Prince zijn er nu zo'n zestig
en op het platteland drie- tot
vierhonderd die zich vooral
bezighouden met het opzetten
van coöperaties. Duclerville:
„In kleine groepen spreken we
over het werk en alle sociale
problemen. Dit leidt tot een
groter zelfbewustzijn van de
mensen. In een bepaald dorp
gebeurde het dat de basisge
meenschap het recht op vrije
vergadering opeiste. Men had
succes, ondanks verzet van
plaatselijke autoriteiten. Maar
men moet altijd voorzichtig
door Romain vi
Kerk in Haïti neemt
dictatuur onder vuur
<- *-■
DUINKERKEN (AFP) - De eersl
Puinkerken werd gisteren een
berden. In de sprint had hij geei
Lloton te verslaan en bevestig
worde eindzege.
Het was gisteren een vrij rustig
ffleter te rijden ontsnapte een gi
"loton. Johan Lammerts, de Dei
man Pascal Champion zagen ech
de grote groep te blijven.
Na de hergroepering van het pi
renners nog weg te komen maar
deraerden nam door deze zege d<
Klassement over van de verrassei
Engelsman Sean Yates.
De etappe werd gekenmerkt d
ren tegen het melkbeleid van de
een volledige blokkade. De boer
smallen van de wegen met tractc
melkbussen.
De uitslag van de eerste etappe
over 207 kilometer is: 1. Vanderaerder
ronden (met 8 sec. tijdvergoeding), 2.1
PORT-AIMHAITI
iiKirn-
Vele Haïtianen ontvluchtten hun land, soms op zulke krakkemikkige bootjes dat ze onder- De dertig jaar jonge dictator Jean Claude Duvalier zijn
weg verdronken. Op de stranden van Miami spoelden geregeld lijken aan. vrouw Michelle Bennett. - foto s archief de stem
spannen verhouding tussen
kerk en staat. Tot openlijke
botsing kwam het ruim een
jaar geleden met de arrestatie
van de bekendste lekenwer-
ker, Gerard Duclerville. Hij
werd opgepakt op het terrein
van de sociaal zeer actieve pa
ters Salesianen tijdens een ge
bed van de „volontaires catho-
liques", jonge vrijwilligers die
zich bezighouden met basisge
meenschappen, alfabetisatie
en het opzetten van boeren
coöperaties. Duclerville, wiens
arrestatie de wereldpers haal
de, werd het martelaarssym
bool van de Haïtiaanse katho
lieke kerk. Na protesten van
de kerk werd de in de gevan
genis zwaar gemartelde Du
clerville na enkele maanden
vrijgelaten.
Gerard Duclerville maakte
zich populair met een kritisch
radioprogramma op het ka
tholieke radiostation Cacique,
in het Creools dus verstaan
baar voor de ongeletterde
massa.
We treffen hem ergens ach
ter de talrijke krottenwijken
van Port au Prince, waar stof
en stank van afval en mense
lijke uitwerpselen de atmo
sfeer verpesten.
Voorzichtig
Duclerville, met zijn open
gezicht jonger ogend dan zijn
49 jaar, spreekt zacht als een
bedachtzame religieus: „Men
zei me na mijn arrestatie dat
mijn programma's subversief
waren. Mijn programma was
De bisschoppen, die zich ge
durfder opstellen dan voor
heen, onderstreepten met de
jongste nieuwjaarsboodschap
dat ze het stilzwijgen defini
tief heeft doorbroken, nadat
zij zich jarenlang had gecom
promitteerd met de dictatuur.
De boodschap vormt een felle
aanklacht tegen het regime
dat nooit blijk heeft gegeven
van enige bewogenheid met de
grote meerderheid van het in
diepe armoede gedompelde
Haïtiaanse volk. De bisschop
pen eisten dat aan martel
praktijken en het verspreiden
van angst een eind komt. Zij
benadrukten dat eerbiediging
van de mensenrechten niet al
leen betrekking heeft op zaken
als vrijheid van meningsui
ting, maar ook op primaire le
vensbehoeften als voeding, ge
zondheid en onderwijs. De
nieuwjaarsboodschap volgde
op een enkele weken eerder
uitgegeven bisschoppelijk
handvest over verbetering van
het menselijk bestaan in Haïti,
waar de kindersterfte en het
analfabetisme (meer dan 80
procent) nog altijd ongekend
hoog zijn.
De kerk in Haïti is zich
steeds duidelijker gaan roe
ren, vooral onder invloed van
actieve leken en progressieve
priesters. Het bezoek van de
paus in maart van het vorig
jaar was een onverwachte
steun in de rug voor het pro
gressieve deel van de kerk, dat
aan invloed wint Er moet
De huisvesting voor vele Haïtianen is erbarmelijk.
De kindersterfte in Haïti ligt nog altijd boven de tachtig procent.
PORT AU PRINCE (ANP) - Ruim een maand
geleden deed zich een opmerkelijk feit voor in
Haïti, het armste land van het westelijk half
rond. President Jean-Claude Duvalier, beter
bekend als „Baby Doe", verbood in brieven
aan leger en politie elke vorm van marteling.
Tevens verbood hij aanhoudingen zonder arrestatie
bevel en gelastte hij dat iedere gevangene binnen 48
uur voor de rechter-commissaris moet worden geleid.
De beruchte en gevreesde militie „Tontons Macoutes"
kreeg een verbod nog langer personen te arresteren.
Pas na rust zocht Totten-
ham, geen schim van de ploeg
die eerder Feyenoord uitscha
kelde, wat meer de aanval. Het
resulteerde in de openings
treffer van Miller, die in de
slotfase doeltreffend beant
woord werd door Olsen. Het
gelijke spel paste overigens
uitstekend bij het duel dat
slechts bij vlagen boeiend was.
Vandaar dat halverwege de
eerste helft achter het doel
van de jeugdige Tottenham-
doelman Parks (21) de verve
ling toesloeg. Niet verwend
door spektakel op het veld, be
sloten de ongeveer 8000 Engel
se supporters, die eerder rond
het stadion voor een dreigend
sfeertje gezorgd hadden, de
met groot machtsvertoon uit
gerukte oproerpolitie onder
vuur te nemen. Een reactie op
het teleurstellende spel dat
Anderlecht en Tottenham in
de eerste helft op de grasmat
legden. Weliswaar begon de
Brusselse club, dat aanvoerder
Frankie Vercauteren met een
knieblessure toch óp de bank
moest laten zitten, met het no
dige elan, maar moest alras
ervaren dat de Londense club
dit keer veel aandacht aan de
defensie schonk. Het nadeel
van een dubbele finale.
rug
Immers, over veertien da
gen kan Tottenham in het
eigen vertrouwde White Hart
Bane het karwei definitief
klaren. Vandaar dat er in
Brussel tegen de Engelse na
tuur in gevoetbald werd. Veel
mensen constant achterin en
een voorzichtigheid die tot de
nodige terugspeelballen op de
vervanger van de aan zijn
hand geblesseerde Clemence
leidde.
Tottenham kon overigens
wel als excuus aanvoeren dat
het voor zijn vierde Europese
finale het oorspronkelijk mid
denrif in zijn totaliteit moest
vervangen. De Argentijn Ar-
d'les heeft dit seizoen nog niet
gespeeld. Glenn Hoddle staat
m weer twee maanden aan de
kant en Gary Mabutt zit sinds
,,°rt- met een pijnlijke
(hernia) op de bank.
Wat overgebleven is, is een
stel harde werkers dat echter
Iwel weet wat vechten is. An
derlecht zag zich dan ook
paan tegenover een verbeten
egenstander die weinig ruim-
f°t combineren liet. Daarom
moest Anderlecht, evenals te
gen Nottingham, zich geheel
'istellen op de ingevingen van
e Italiaanse Belg Scifo, die
enige het nodige raffine
ment in zijn acties stak.
Het was echter te weinig om
e stevig ingrijpende Londen-
e defensie echt ongerust te
aken. Dat Anderlecht pas
Jfr minuten na rust zijn eer
ie grote kans kreeg, zegt ge-
eeg over het niveau van dit
UEpe finale-gevecht om de
p, cuP- Toen soleerde
p^rnatisky zich knap tot bij
te ^ie echter niet hoefde in
fjkijpen omdat Czerniatisky
knullig naast schoot.
,UP dat moment had Totten-
m echter al in de gaten dat
Anderlecht niet in beste
c.e,n was. Daarom besloot de
o van de vertrekkende ma-
wJ=er Burkinshaw het spel
te verplaatsen. Voor het
nal Bij het internatio- n
v e tenniskampioenschap P
twa est~Duitsland is de als n
Cntvf e geplaatste Henri Le- d
Fra uitgeschakeld. De S
j osman verloor in de twee- d
j„. ronóe van de Engelsman n
"h Lloyd met 6-1,3-6,4-6.
Waarnemers in Port au
Prince geloven niet dat het
verbod het einde inluidt van
de al 25 jaar durende dictatuur
van de familie Duvalier die
het land regeert als ware het
haar persoonlijk bezit, maar
zij menen wel dat de maatre
gel de invloed weerspiegelt
van de katholieke kerk in Haï
ti.
De kerk spreekt zich de
laatste jaren steeds duidelij
ker uit over misstanden en
schending van mensenrechten.
Velen zien in de opstelling van
de Haïtiaanse kerk een factor
van toenemend belang. Een
progressieve en invloedrijke
Haïtiaanse priester noemt de
katholieke kerk „de belang
rijkste kracht tot verande
ring" en een diplomaat
spreekt van een „nieuw acti
visme" van de Haïtiaanse cle
rus. Een buitenlandse priester
die al jaren in het land werk
zaam is, is wat voorzichtiger
maar stelt wel vast dat de
kerk de enige organisatie is
die nog manoeuvreerruimte
heeft, sinds de burgerlijke op
positie is uitgeschakeld.
Aanklacht
hier iets veranderen", was de
boodschap van de paus, wat
president Duvalier onbewogen
aanhoorde, maar aan de meer
dan honderdduizend Haïtia
nen op het vliegveld luid ap
plaus en gejuich ontlokte. De
progressieve geestelijken
vreesde het bezoek van de
paus na diens kritiek op de
volkskerk in Nicaragua. „Hij
heeft ons met zijn uitspraak
echter gered", aldus een pro
gressieve priester die zoals
veel zegslieden prefereert
anoniem te blijven.
Duclerville
Was theologie van de be
vrijding tot voor kort nog een
vrijwel onbekend woord in
Haïti, nu komen zelfs basisge
meenten van de grond. In april
van het vorig jaar publiceer
den de Haïtiaanse bisschoppen
een sterk door de bevrijdings
theologie geïnspireerde bood
schap, waarin voor het eerst
stond dat de kerk zich ook
over politieke zaken kan uit
spreken. Verschillende con
frontaties leidde tot een ge-
BRUSSEL - Dankzij de dooi
fase geproduceerde gelijkm:
een kans om de UEFA-cup
den. De 1-1 tegen Tottenhan
uit, maar Anderlecht zal ovc
den ongetwijfeld gebruik k
ruimte. Dat was er gisterav
omdat Tottenham lange tijd
ging legde.
zijn, want overal zitten spion
nen en ook in de kerk zijn ton
tons macoutes".
De arrestatie van Duclervil
le was volgens velen een
waarschuwing van het regime
dat de grens was bereikt.
Maar de affaire rond zijn per
soon heeft mede door de inter
nationale publiciteit de positie
van de kerk juist versterkt.
„De autoriteiten zijn sinds
mijn vrijlating bang om aan te
vallen, omdat nu de hele kerk,
geestelijken en leken, opstaat
als er iets gebeurt", zegt Ge
rard Duclerville.
Woede
De woede en irritatie van
het regime over de activiteit
van de kerk en vooral de pro
gressieve geestelijkheid is
groot. Deze kwam misschien
wel het duidelijkst tot uit
drukking 'in een artikel dat
kort na het bezoek van de paus
verscheen in het officiële dag
blad „Le Nouveau Monde".
Het artikel was van de hand
van niemand minder dan de
schoonvader van 'Baby Doe',
Ernest Bennett. De toon en
taal van het artikel zijn veel
zeggend.
„Onder het mom van evan
gelieprediking accepteren
priesters de marxistische stra
tegie. Wij geloven dat het ge
duld nu op is", aldus Bennett
die verder fulmineert tegen
„vergiftigde preken". Dan
volgt nog een woedende aan
val op priesters die zich bezig
houden met het opzetten van
coöperaties van o.a. koffieboe
ren. Een activiteit die direct de
belangen schaadt van de elite
die de koffiehandel in handen
heeft.
„Alle winst die met de oogst
wordt binnengehaald wordt
niet gebruikt voor het doel
waarvoor deze is bestemd -
het welzijn van het volk -
maar dient voor de aanschaf
van hun kostbare landrovers
en hun halfjaarlijkse verlof -
reizen naar het buitenland, als
zij het geld al niet gebruiken
voor het.onderhouden van hun
wulpse maitresses". Bennett
zelf wist sinds het huwelijk
van de president met zijn
dochter zijn aandeel in de kof-
fie-export te vergroten van 2
naar 50 procent. Een betrok
ken priester reageert dan ook
lakoniek: „De aanval van
Bennett op de coöperaties be
wijst dat we het goed doen".
Erbarmelijk
Onder stimulerende invloed
van priesters en lekenwerkers
komen steeds meer coöpera
ties tot bloei. Particuliere ont
wikkelingsorganisaties, zoals
het gedeeltelijk door de mede
financieringsorganisatie Ce-
bemo gefinancierde COHAN
(Cooperation Haitiano Neer-
landaise), opgericht door de
Nederlandse Salesianer pater
Muth, verlenen financiële
steun. Ondanks de veel te
krappe budgetten is volgens
ontwikkelingswerkers een be
langrijke bijdrage geleverd
aan de lotsverbetering en be
wustmaking van duizenden
arme boeren en daardoor aan
de vermindering van de mi
gratiestroom naar het over
volle Port au Prince en de
stroom bootvluchtelingen
naar de VS.
Van de autoriteiten lijkt
vooralsnog weinig goeds te
verwachten. Nog altijd ver
schijnen er regelmatig rap
porten over de verkoop door
het bewind van duizenden
Haïtianen, die in het buurland
Dominicaanse Republiek on
der erbarmelijke omstandig
heden suikerriet kappen. De
handel levert het bewind jaar
lijks een paar miljoen dollar
op. Bestrijding van corruptie
heeft in Haïti veel weg van het
introduceren van kuisheid in
een bordeel, aldus een diplo
maat. Aan intimidatie van
priesters is nog geen eind ge
komen. Soms worden priester
op het ministerie van
dienstzaken ontboden, wal
zij te horen krijgen dat ze zie
moeten beperken tot evange
lieprediking.
Verandering
De bijna zes miljoen Ha®
nen zijn zeer godsdienst!
Zelfs de kleine vrachtauto
(tap-tap) voor het openb
vervoer dragen religieuze
men als „Engel Gabriël"
„God zo goed". Zeer vele
praktiseren de uit Afrik
meegenomen voodoo-cultw
maar zijn tegelijkertijd katho
liek. „Haïti is voor
katholiek, maar voor 100 Pr0"
cent voodoo", zoals de Neder
landse pater Bohnen, die on
derwijsprojecten in de krot
tenwijken leidt, onlangs zei.
Een snelle verandering va
wacht niemand in Haïti, dat'
1804 de eerste vrije negerrep
bliek ter wereld was
sindsdien onder meer doeree
boycot van westerse landen
de vorige eeuw steeds meer
verval raakte. Het regime v<
Baby Doc, die in 1971 ziiILvL
der, Francois Duvalier (raP
Doe) opvolgde, lijkt nog stev
in het zadel te zitten me
steun van Washington,
zich het meest laat leiden
de vrees voor een tweede L
in de Caribische regio. De™
graad van analfabete
maakt een verandering
vendien niet gemak»
„Een verandering zal
zaam plaatsvinden. Er i
geen wonderen gebe j
maar toch ben ik optimis
Vooral van de bewustma^
van de bevolking is
verwachten", aldus een
tiaanse priester, die nt<s
laat te benadrukken dat
van particuliere ontW
lingsorganisaties moeilrj
worden gemist.
Een Haïtiaanse vrouw treurt
mensensmokkelaars.
bij een kerkdienst over de moord op zes landgenoten don
