ELEKTRO. 1 houdt oplaat >n Computertijdperk nog maar net begonnen Portable niet groter dan een telefoonboek MISLUKKEN FOTO NU BIJNA UITGESLOTEN BIJLAGE DAGBLAD DE STEM DINSDAG 8 mei 1984 lg mditioneel Micro-micro 2000 opnames Pen tax „Kiekjesmakers" Opbellen Nadeel Muziek Straling wem Druk maar op de knop, 'gen boven- I 1 I onoH in J- H Ide chip doet tels liggen boven- zeer goed in de de overige les kunnen alleen ;stelling (met een levertijd) gekocht ïn. Er zijn zelfs ïog handelaren en ihuizen die heie geen plaatjes ver- 1, omdat „de be- telling te klein is investering in het iipen van de jes vrij duur is" ijzen variëren van >t 80 gulden per >rdt de hoogste tijd le platenfabrikan- ok met nieuw re- ire durven komen ivendien een ande betalingsregeling de detailhandel :enkomen, zodat de kan kiezen uit een "ieerd aanbod. Dit introductie van nder de consumen- :ker bevorderen, ven van een CD- je, sterk vergroot ografeerd. tjes op het ogenblik 1 prijzig in verge- ig met een gewone t. ook de belangrijk eden waarom veel lelaren niet te veel tjes in voorraad ne- Daarbij komt nog le klant ook wat wil voor zijn geld; de plaatjes zijn vol- mij dan ook veel te en moeten het for- van een elpee en. De klant wil elijk niet alleen iek hebben, maar een soort status be en met zijn verza ng. En in die kleine jes ziet de disc er armetierig uit", al- Woltz. D het formaat van elpee geven zal na- lijk op enorme ilij kheden met de ikanten van CD- ers stuiten, omdat tot nog toe gepro- erde hardware (ap- ituur) dan volstrekt rdeloos wordt, r misschien dat ID-directeur Woltz dat niet realiseert. jrzien van streepjes- en worden gelezen n computer. Slimme- lieten stapels stor- -mulieren drukken, rd met een eigen gste streepjescode en lden die vervolgens binnen. De rekening nnen enkele dagen ml, werd geleegd en :n waren weer ver- i, naar een volgende en and altijd lag as met 'ingen ;ft echter olg >ekers ;egëvens ns voor :lijke ,s :e kwestie eigenlijk -aktijk een voor aar is helemaal lan een npel is gegevens niets te r aanvragen „a invullen te - elef oonnummer rwoord, een jiscomputer n. (Chapman Het is zonde van dat mooie toestelletje. Maar u zou uw aar dige nieuwe kiek- I tastje eens van driehoog uit I jet raam moeten gooien. Of I geniepig openpeuteren. Je I neet niet wat je ziet. Wat te- Ijenwoordig binnenin een fo- I".,toestel aan schakelin- I j, tjes. draadjeboel, chipjes lta andere elektronische I spitsvondigheden gestopt nordt is ongelooflijk. Je ziet het er aan de buiten kant niet aan af. Maar intus sen zit het er wel. En zorgt die tliksemse elektronica er in uw foto- en filmcamera voor, dat leen foto praktisch gesproken |üet meer mislukken kan. Al t onbegrijpelijk slimme ge ilt dient de mens. En het is ■nog voor een grijpstuiver in passa-produktie te maken »k. Anno 1984 is elektronica in toto en film niets bijzonders ■meer. Het meest simpele kiek- |tastje is er van voorzien. Dat is niet iets van de laatste ja- Iten. De ontwikkeling van lelektronica in film- en foto- 1 ïestellen is zeker 20 jaar gele ken ingezet. ding even vooropgezet: t nu om de traditionele liilverbeeldregistratie. De be proefde chemische weg van Inegatief:rolletje tot fotopapier. ■De rol van de elektronica liaarin beperkt zich tot sturen: lielichting, sluitertijden, diaf ragma, flitsen enzovoorts. Maar de elektronica staat |voor niets. Het is ook mogelijk, t beeld zonder tussenkomst Iran chemisch te ontwikkelen liragers lichtgevoelig mate riaal als negatieffilm en foto- papier) helemaal elektronisch lip te slaan en te verwerken. |Daarover later. We hebben het in dit ver taal over gewone camera's. |Kiekkastjes voor de Heel Ge- Man. De micro-elektro- liica zit daar niet in om de boel lluur te maken, maar om de lfeograferende en filmende loens te bevrijden van zoveel ■mogelijk technische handelin- Ipdie no'dig zijn om een goed ■plaatje te schieten. I Het bleek, dat elektronische pechaniekjes eenvoudiger en ■stukken goedkoper massaal te produceren zijn dan mechani- lïhe. Neem bijvoorbeeld het Puitermechanisme. Het meest ■simpele cameraatje heeft te- liffiwoordig al een elektroni- prie sluiter. Daarmee is dat Pekdoosje kleiner, lichter, pinteerbaarder geworden, I-aar ook nauwkeuriger, on- ISbaarder en vooral: goedko- Pr. De disc-kamera van Kodak, een klein kastje van 100 gulden en voorzien van een micro-micro-compu- tertje. Ook in een camera van 100- 200 zit een soort micro-micro computertje dat voortdurend bij het fotograferen aan het rekenen is om een goede be lichting te maken. Het laatste op dat gebied is een zelfden kend ingebouwd flitsertje: te weinig licht? Het flitsertje knipoogt precies zoveel licht als nodig is. Een voorbeeld. Voor 120 - 150 heb je al een kleine Kodak Disccamera, die geen filmpje heeft, maar een schijfje met piepkleine negatief jes in een cassette. Dat nietige toestel letje bezit micro-elektronica, die ervoor zorgt dat je niet meer hoeft te doen dan de film inleggen, deksel dicht, door het zoekertje het beeld opzoeken en afdrukken. Zelf transporteert het de filmschijf, meet het licht, be paalt belichtingstijd en diaf ragma, stelt het ingebouwde flitsertje al dan niet in wer king, draait na de foto door. Er zit een batterijtje in, dat niet te verwisselen is, maar goed is voor zo'n 2000 opnames. 'Goed voor 20 jaar fotografe ren', zegt Kodak. 'En als het moet zetten wij er een nieuw celletje in na die 20 jaar.' Andere types compactcame- ra's (in de prijsklasse van 300 - 700) zie je meer en meer met een zogenaamd autofocus-sys- teem. Met infrarode straaltjes (bij Polaroid met ultrasonore geluidsgolfjes) meet het toe stelletje zelf de juiste afstand en stelt die in. Ook bij de duurdere en zwaardere spiegelreflexcame ra's met verwisselbare lenzen (zoomlenzen zijn tegenwoor dig heel erg 'in') heeft de elek tronica toegeslagen. Chipjes en andere pief jes sturen diaf ragma en sluitertijden, meten soms de flits (het nieuwste: dwars door een plaatselijk half-doorlaatbare spiegel heen), sturen het motortje van de 'winder' die de film door draait en aan het eind terug spoelt. Ook bij spiegelreflexcame ra's wordt geëxperimenteerd met systemen van autofocus (automatische afstandsinstel ling). Een vanouds bekend en goed verkopend cameramerk is de Japanse Pen tax, voorheen voluit Asahi Pentax. Ton Ros, service-manager op het Bre dase hoofdkantoor, laat de op mars van de elektronica in de camera zien. Om te beginnen de Asahi Pentax Spotmatic SP, een spiegelreflexcamera van 1964, het topmodel uit die tijd. Er zat elektronica in, maar ver geleken met wat nu normaal is aan duizelingwekkende cir cuits roept het schema een glimlach op. Geen gedrukte bedrading, alleen wat losse draadjes, twee lichtcelletjes, een weerstandje, een wijzertje dat de lichtmeting in de lens aanwijst, een batterijtje on derin en dat was het. Een forse stap en we zitten in 1970 met de Asahi Pentax ES op schoot. Dat begint erop te lijken. Sluiter en lichtmeter volledig automatisch ge stuurd, diafragma-voorkeuze. Onderin een printplaatje, wel een piepklein geheugentje om de gemeten gegevens op te slaan voor de opname. Maar nog geen gewiekste chip, bin nenin nog een rommeltje van losse draadjes. En dan nu. Neem de Pentax Super A, uitgeroepen tot Europese camera van het jaar. Een weelderig van micro- elektronica voorziene spiegel reflex. Onvoorstelbaar veel scha kelingen, chips, een kwartsos- cillatortje, fijnzinnige gedruk te bedrading, en dat alles op wat vliesdunne strookjes die om prisma en spiegel heenge- vouwen zitten. Als je wilt, doet die inge bouwde echte computer alles voor je. Hij kan je ook helpen, zelf diafragma en sluiterijd perfect in te stellen. Alles zie je bovenop en in de zoeker weergegeven op LCD- schermpjes die nog een inge bouwde verlichting hebben ook). Goed, zult u zeggen, mooi, maar dat mag ook wel, zo'n geprogrammeerd wondertje dat rond de 1100 kost. Maar ook in dat compacte kleine kiekdoosje van zo'n ƒ400 zit, alsof het niks is, een elektroni ca om je vingers bij af te lik ken. Zoals bij de Pentax PC 35: autofocus bepaalt met infra rood de afstand, een lichtcel de belichting en sluitertijd. In één compact blokje zit alle ver nuft. Een diafragma is niet eens meer, nodig, omdat de traploos geregelde sluiter ge heel of gedeeltelijk opengaat. Bij filmcamera's is dat alles vergelijkbaar. Ook daar heeft de elektronica allang toegesla gen: voor belichting, afstand, nauwkeurige sturing van filmloop enzovoorts. De opmars van de elektro nica in foto en film is beslist niet voorbehouden aan de veeleisende profs of lekker bekkende rijke amateurs. Nee, de foto-industrie beseft don ders- goed dat ze het moet heb ben van dat leger van 'kiekjes makers'. Zij immers zorgen voor de bulk van de omzet. En omdat zij het gemak wensen van een steeds feillo zer camera ging steeds meer elektronica hen daarbij hel pen. De meeste mensen inte resseert het weinig, hoe het er binnenin hun kiekkastje uit ziet. Als 'ie maar niet te duur is, gemakkelijk te bedienen en als er maar toffe plaatjes uit komen. En daar helpt de elektronica bij. Niet dat de goeie foto's nog beter worden, maar wel mis lukken er steeds minder. Stomme foutjes met verkeerde instelling worden zo voorko men. En kiekjes worden klas sefoto's. De opmars van de com puter is nog maar net begonnen. Bij het begin van het post-industrië- le tijdperk, dat zal wor den gekenmerkt door het woord kennisver spreiding, is de weg van de penetratie van de computer nog maar voor misschien een derde afgelegd. In de jaren negentig zal de helft van de be roepsbevolking recht streeks te maken heb ben met door compu tergestuurde informa tiesystemen. Zeker 90 pet van de totale bevol king heeft dan, bewust of onbewust, te maken met dit soort systemen. Dit voorspelt dr. Rolf Günther van de divisie Datatechniek van de Westduitse elektroni cagigant Siemens. Ge zien de ontwikkelingen zal een van de belang rijkste opgaven van het onderwij ssy steem daarom nu zijn, de jon ge maar ook al de in het arbeidsproces inge schakelde mensen voor te bereiden op wat er nog komen gaat. Voor velen beperkt het contact met de infor matietechniek zich nu nog tot de telefoon of de televisie. In de kantoren met na me echter zal de ko mende jaren een reus achtige revolutie plaatsvinden. Hier kan nog echt geau tomatiseerd worden: de grote ronde in de in dustrie en de landbouw op dit gebied nadert haar einde. Maar hier, waar ieder tweede man of vrouw in het be drijfsleven nu werkt, is automatisering nog maar pas begonnen. Statistieken leren, dat er hierbij nauwelijks sprake is van een groot verlies aan arbeids plaatsen. Wel is er veel weerstand tegen het werken met beeld- schermapparatuu r. „Maar waarom zou het werken met moderne apparatuur een schan de zijn en het werken met plakband en schaar de opperste uiting van wijsheid?", zo vraagt men zich bij Siemens af. Er zijn nog betere argu menten voor automati sering. Routinewerk verdwijnt terwijl meer dan de helft van de jon ge mensen een hogere opleiding krijgt. Arbeid wordt schaarser, omdat er nu een veel kleinere 'na-de-pil-ge- neratie' opgroeit, die moet zorgen voor steeds meer ouderen. De produkten uit de Wes terse wereld dreigen daardoor te duur te worden. De informati- cafabrikante n kampen voornamelijk met het probleem van stan daardisering. Europese fabrikanten daar nog eens bovenop met het probleem, dat zij gehandicapt zijn door het ontbreken van een grote Europese markt door het moeiza me van de grond ko men van een gemeen schappelijke Europese wetgeving. Een portable beelscherm zoals dat door verslaggevers van De Stem wordt gebruikt. Het apparaatje kan overal mee naar toe worden geno men. Wanneer een artikel is ingetikt Dit verhaal is ge maakt op een 'portbale termi nal', of een 'micro computer', of hoe dit ding ook moge heten. Een won dertje van electronica, dat wel, maar af en toe bezorgt het de gebruiker grijze ha ren. Het apparaatje weegt minder dan twee kilo, ter wijl de omvang ervan niet groter is dan die van het telefoonboek van een pro vinciestad. Het ding is eigenlijk niets meer dan een toetsenbordje met daarboven een schermpje dat ongeveer 45 graden omhooggeklapt kan worden. Op dat schermpje, een zogenaamd 'liquid crystal display', verschenen zojuist na het aanzetten acht regels tekst, in redelijk grote letters. 'Give filename' comman deerde het ding toen ik het duidelijk had gemaakt dat ik iets wilde gaan schrijven. Toen ik dat verzoek voldaan had kreeg ik een blanco scherm, dat ik nu aan het volpompen ben. Het apparaat, toevallig een Olivetti M-10, maar het had net zo goed een van de tientallen, zo niet honderden andere merken kunnen zijn, wordt bij deze krant ge bruikt door verslaggevers die er 'de hort' mee op gaan. Bij het ding hoort een zoge naamde 'acoustic coupler'. Dat is een plat doosje met twee grote rubberen oren, waarin de hoorn van een ge middelde telefoon past. Als straks dit verhaal klaar is bel ik het nummer van de computer van de krant, die zich vervolgens meldt met een door merg en been gaan de pieptoon. De 'acoustic modem' reageert onmidde- lijk op het gekrijs. Een rood lampje licht op: de 'acoustic coupler' meldt hij dat hij 'ready' is. Klaar om te zenden dus. Op het schermpje tikt de verslagge ver vervolgens een paar toverwoorden en de Olivetti zegt daarop dat hij 'up' is, of 'down', hij is tekst aan het zenden of aan het ontvan gen. Precies dertig seconden nadat het signaal 'up', of 'down' is verdwenen, meldt 'Grote Broer' op de krant zich weer. Het daar aanwe zige 'Harris'-systeem vertelt 'Kleine Broertje' Olivetti dat het spul in zijn buik is gear riveerd en stuurt als bewijs de eerste zes regels tekst weer terug. De verslaggever heeft in die tijd alweer zijn eerste biertje gedronken. Het enige nadeel van het ap paraat is dat de PTT in West-Europa de 'portable terminals' nog niet toestaat om electro-magnetisch te communiceren. In Amerika zitten de dra den die vanuit de muur naar een telefoontoestel lopen, met een piepklein stekkertje achter in het toestel vast. Je haalt dat stekkertje eruit, steekt het achter in je draagbaar beeldscherm, en de verbinding is klaar. Het nummer van de grote com puter kan nu door de kleine computer zelf gebeld wor den. De tekst hoeft nu niet Het computerjargon die een groot da- onderhouden JU op het feit dat van persoonlijke veel zorg en omgeven is. vjiLer alleen maar dat goedwillende die uit zo'n be- willen put- een vrijwel opgave staan. meer een het blijkt jr. uitermate las- regeling te tref- - iedereen aan- Daarbij wordt 1 voorbij ge- ici. feit dat het inbreker vaak om aan de ge ms te komen, te maken met n en f°r" invullen te maken. er, een modem, en een Dat is inventiviteit, ade. uur: 'Computer Inse- door Adrian R. u' and few York, 1983, ISBN' 12310-4) en 'Fighting iter Crime' door D°n ker (Seribner's Sons, Fork, 1983, ISBN-0' 96-X). Ieder computer1 be staat uit twee ver schillende gedeeltes; de hardware en de software. Die twee uit drukkingen liggen voor tie hand; de hardware is alles wat je aan kan ra ken, de software omvat jjle programma's die in de hardware zitten. De hardware bestaat op tijn minst uit een centrale 'erwerkingseenheid (een CPU), een werkgeheugen |PAM, of Random Acces Memory) en allerlei zoge naamde randapparatuur, toals printers die de in- I "oud van het geheugen op Papier af kunnen drukken, disk drives' die magne- -'sch met informatie gela den platen rondzwengelen ern 'modems' die ervoor *orgen dat er via telefoon- "Jnen met andere compu- ters gecommuniceerd kan Worden. Pa modems aan beide zij - "an van die telefoonlijnen "toeten op exact dezelfde '"equentie afgesteld zijn. ie baud rate', 'word Jangth', 'parity', 'stop bit', "ne status' en de 'dia pulse r"te', oftewel de 'data com munications parameters' I "toeten allemaal dezelfde "aarde hebben, anders valt er niet te communice ren. De 'software', de pro grammatuur van een com puter, bestaat in principe slechts uit een gestructu reerde opeenvolging van enkelvoudige opdrachten. Die opdrachten zijn door de systeemontwerper ge schreven in en speciale programmeertaal. Er zijn verschillende van die talen, terwijl er ook steeds nieuwe worden ont wikkeld; Basic, Pascal, Co- bol, 'C' en Fortran zijn de bekendste. Basic wordt in veel 'micro's' gebruikt en is ook de geschikste taal voor beginnende programmeurs en hobbyisten, 'C' is de taal van de systeemprogram- matuur, Cobol en Fortran worden meestal gebruikt voor administratieve pro gramma's. Pascal is de computertaal van het on derwijs. Ook rond het inbreken in en kraken van andere systemen zijn de laatste tijd nogal wat nieuwe uit drukkingen ontstaan. Hier volgen er een paar om U wegwijs te maken. Htiis- of hobbycomputer Dat is een eenvoudig sys teempje waarop slechts door een gebruiker tegelij kertijd gewerkt kan wor den. De huiscomputer kan ook als terminal gebrukt worden door via een mo dem in te 'loggen' op een groter systeem. Terminal Een terminal is een scherm en toetsenbord dat ge bruikt wordt als het ge reedschap van een compu tergebruiker. De terminal kan zelf eigenlijk niets; het is de toegangspoort tot het geheugen. Bij hobbycom puters is het verschil tus sen de terminal en de com puter vaak niet meer te zien omdat ze in hetzelfde kastje gebouwd zijn. Wiretapping Dat is het kraken en ver volgens afluisteren van de verbindingen waarmee computers met elkaar communiceren, of het in voeren van valse informa tie op die lijnen. Modem Eigenlijk twee woorden; 'modulator' en 'demodula tor'. Een apparaat dat wordt gebruikt voor het coderen en decoderen van een 'digitaal' signaal (nul len en enen) in een 'ana- I De terminal, waarbij in dit geval toetsenbord en beeldscherm afzonderlijk ver plaatsbaar zijn. loog' signaal (pieptonen van verschillende hoogte en lengte). Een analoog signaal kan via een tele foonlijn worden verzon den. De modem van Oli vetti waarop dit verhaalt) e gemaakt is zendt analoog met een snelheid van 300 baud. Dat is ongeveer 300 tekens per seconde, zodat overzenden van dit ver haal enkele minuten zou duren. Grotere systemen communiceren met veel grotere snelheid, van bij voorbeeld 4800 baud. In dat geval zou het overzenden slechts enkele seconden in beslag nemen. Timesharing Timesharing is het geza menlijk gebruik van een computer door meerdere gebruikers die eigenlijk al lemaal heel snel na elkaar in hun eentje de beschik king hebben over de cen trale verwerkingseenheid (CPU). Daardoor denken ook die tientallen journa listen die allemaal tegelij kertijd hun verhaaltje in hetzelfde systeem in zitten te tikken dat ze allemaal tegelijkertijd gebruik ma ken van de computer. Dat is dus eigenlijk niet zo, maar omdat de CPU in mi cro-seconden denkt en werkt, ontstaat die illusie van 'met z'n allen'. Trapdoor Een soort achteringang in het systeem. Meestal dooi^ de programmeur of sys teemontwerper in het pro gramma gezet om er later makkelijk in te kunnen komen, als de passeer- woorden weer eens veran derd zijn. Superuser De man met het hoogste passeerwoord. Wie dat te pakken krijgt heeft vrij toegang tot alle onderdelen van het systeem. De mees te passeerwoorden-syste- men zijn pyramidaal opge zet. Hoe hoger het 'level' waarin je passeerwoord is ondergebracht, hoe meer afdelingen van het pro gramma waar je in rond kan neuzen. In ieder bedrijf met een groot systeem is het een sport om achter het pas seerwoord van de 'superu- sers' te komen. Bij deze krant duurt dat in de regel niet langer dan twee of drie dagen, hetzij door los lippigheid van de betrok kenen, hetzij door de scherpe ogen van een 'pig- gy-backer', hetzij door in ventiviteit wanneer de computer op bevel opeens een lijst van passeerwoor- den uitbraakt, keurig ge rangschikt volgens de 'le vels'. eerst in pieptonen vertaald te worden. De draagbare computers zelf geven over het alge meen weinig problemen, maar bij het overseinen gaat er nog wel eens wat fout. Dat hebben verslaggevers tijdens de Olympische Win terspelen al gemerkt. Is de telefoonverbinding niet of> timaal, dan geeft de 'acous tic coupler' er meteen de brui aan, of er arriveert een onverteerbare brij van let ters en cijfers in de ontvan gende computer. Wordt het hierboven be schreven apparaat dus al min of meer professioneel gebruikt, het ding heeft uiteraard nog veel meer mo gelijkheden. Er kunnen al lerlei programma's op ge schreven en uitgevoerd wor den, er kan een bandrecor der, een streepjescode-lezer, een 'disk-drive', een printer, een monitor en wat dies meer zij, op aan gesloten worden. Bovendien kan er ieder muziekinstrument op ge stemd worden, omdat iedere willekeurige toon ingetoest kan worden, die vervolgens, zo lang als dat gewenst, uit gebraakt wordt. De mogelijkheden van de nieuwe electronische vrien den van de reizende verslag gevers zijn dus legio, maar ook de kinderziektes zijn nog lang niet uitgebannen. Zoals al gezegd, de acousti- sche modems zijn sterk af hankelijk van de kwaliteit van de telefoonlijnen en die is nou eenmaal niet overal even best. Daarnaast blijkt de electro nica nogal gevoelig te zijn voor stralingen. Wie het ding op een vliegveld op de lopende band zet en er ver volgens in het vliegtuig mee wil gaan werken komt tot de ontdekking dat het hele ge heugen gewist is. Oorzaak; het poortje met de röntgen stralen die dat alle bagage op wapens doorlicht. Wie echter eenmaal aan het apparaat gewend is en het geluk gehad heeft om er een week zonder storingen mee te kunnen werken wil nooit meer anders. Het tijd- rovendende en vermoeiende doorbellen behoort immers voorgoed tot het verleden.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1984 | | pagina 29