Geert Grote en
het christendom
vol zelfkwelling
Matchvissen op gang
Mafia-prinses
klapt
uit de school
SUPERS
TRIUMPH, KWALITEIT
VOOR 'N ZACHT PRIJSJE
WEEKEQ
JULIAN!
Demonsl
BELANGWEKKENDE TENTOONSTELLING IN UTRECHT
Vast
en zeker
voor elk
kunstgebit
DENTOFIX
DONDERDAG 26 APRIL 1984
;EXTRA OP DONDERDAG;
HENGELEN
PAPIER'
VOOR UW PEN
Nicaragua
PAPIER'
VOOR UW PEN
nONDERDAG 26 APRI1
personeelsbestanc
INTERNATIC
WEEKEND.'TIS HAAST f
DATHETALLEMAA
POLITIE GREE1
Zeshonderd jaar geleden - 20 augustus 1384 - overleed
in zijn geboortestad Deventer Geert Grote. Hij was de
grondlegger van een geestelijke beweging, die onder de
naam 'De Moderne Devotie' de geschiedenis in zou
gaan.
Tot en met 24 juni is in rijksmuseum Het
Catharijneconvent te Utrecht een belangrijke
tentoonstelling te zien, waarin met zeer kostbaar
materiaal de cultuurhistorische achtergronden worden
uitgelicht.
Van 17 augustus tot 17 oktober worden in verband
hiermee twee tentoonstellingen georganiseerd. Ook
andere steden (zoals Leiden en Turnhout) worden
Moderne Devotie-exposities voorbereid.
Fragment
altaarstuk
reguliere
kanunikes-
sen-klooster
Utrecht.
Oost-
Nederland of
Westfalen
1545
(achterglas
schildering).
Van onze kunstredactie
De naam van Thomas a Kempis en zijn boekje 'De navolging van
Christus' is bij de meeste mensen beter bekend gebleven dan die van
zijn leermeester Geert Grote. Zijn devote beschouwingen over Christus
en met name zijn lijden zijn van grote invloed geweest op de geloofsbe-
levening tot in onze eeuw.
De wantrouwige Thomas,
die beweerde dat kontakten
met mensen hem alleen maar
slechter maakte, heeft een
soort moraliserend werk-
christendom helpen bevorde
ren, waartegen in onze dagen
verzet is gerezen. De bronnen
daarvan worden op deze ten
toonstelling zichtbaar ge
maakt via een unieke collectie
handschriften, oude drukken
en beeldende kunst-voorwer
pen. De directeur van het mu
seum, drs. H. Defoer zei zelfs,
dat deze na de grote Jeroen
Bosch-expositie weer de eerste
grote middeleeuwse tentoon
stelling - met ingewilligde
pretentieuze bruikleenaan
vragen - is in Nederland. Wat
overdreven, maar desondanks
belangrijk.
Geert Grote werd in 1340 in
Deventer geboren in een wel
gesteld milieu. Hij studeerde
aan de universiteit van Parijs
theologie en rechtsweten
schappen. Hij solliciteerde
naar verschillende kerkelijke
ambten in verband met een
inkomen en zette in zijn leven
de bloemetjes buiten. Zoals
dat vaak gaat: hij werd ern
stig ziek en bekeerde zich tot
een ingekeerd leven, waarvoor
hij ondermeer inspiratie op
deed bij de karuizers in Mon
nikhuizen (Arnhem) en de
mysticus Ruusbroeck bij
Brussel. Hij wordt diaken ge
wijd en trekt daarna predi
kend op, waarbij met name
priesters die het met het celi
baat niet zo nauw namen en
graag veel geld op zak willen
hebben. In 1374 stelt hij zijn
huis in Deventer ter beschik
king van vrome arme vrou
wen, die een religieus leven
willen leiden. De eerste zus
ters van het gemene ge
meenschappelijke) leven. Dat
voorbeeld werd, onder inspi
ratie van Geerts' christelijke
boodschap, elders gevolgd:
binnen en buiten de grenzen.
Windesheim/Zwolle en Sion
bij Delft waren daarvan spre
kende voorbeelden. Geen
kloosterstichting, maar wel
behept met dezelfde discipline.
Geert Grote, zijn opvolgers
Florens Radewijns en mannen
als Thomas a Kempis (stam
mend uit Kempen - tussen
Venlo en duisburg) bepaalden
wel de sfeer van dit geestelijke
reveille of restauratie, die een
heel burgelij k karakter had
(samenhangend met de op
komst der steden). Christus de
gewone jongen of 'onze lieve
heer' (dat begrip stamt uit die
tijd) als inspirator voor het
overleven van dit ondermaan
se bestaan met een beloning in
de hemel. Vooral de identifica
tie met Christus' lijden stond
in het middelpunt en culmi
neerde in meditaties op alle
facetten van zijn bloedige
kruisdood. De zelfkwellende-
en masochistische trekken die
het christendom van de laatste
eeuwen bepaalden zijn in deze
periode aangepunt. De konse-
kwenties ervan leveren nog
steeds de psychiaters en psy-
cho-therapeuten van dit mo
ment de cliënten...
Deze tentoonstelling levert
prachtig en zeer intens gezocht
materiaal bij de oorsprong
van deze eenzijdige injectie in
het christendom. Als je het
woord 'prachtig' hierbij nog
kunt gebruiken, want zelfs de
mooiste schilderijen van nie
mand minder dan bijvoor
beeld Dirk Bouts, Jan Mos-
taert en Geertgen tot St. Jan
vertellen over deze psychische
aberratie. Als Bhagwan Shree
Rajneesh op dit moment ver
klaart dat je alleen het kapita
lisme van de Rolls Royce een
goede voorwaarde voor echte
spiritualiteit is, dan haakt hij
niet alleen in op de 13e eeuwse
St. Thomas, die een eeuw later
Job gegeseld door
duivel met zweren. Spe
culum Humanae Salva-
tionis. Voor 1471.
Jjotit» tmtt msi f&te;)
SiKijrmtn
«"«MS
fajssrt't'ijaisfctJfosMre'is ©««KjtftteefcO*
fife vyïu* mint afht
■gs (tbbUuè pine g&ftïttj 0f«" iiSsfvïC- te juffie
onofrKjjifcjïttofft
jgws* p Hi "91» gt
fonjfof JKwf «9*9» ttatjï# otj ttijhui
JiiflifKtSfÏB Stoer X'C.rAt gort
Ss.éus«f%) feiiïis nirtgijifty teint
(stïjsspfgMe C&rt« £?<w o»j f« ct> reiit rtdwiu-
eSïiütiSiMï&getemtfigS» wértgSSsis ygófït
5< fèf fc-rt tt «Kitte vuttepu fiöffïc
fteeiftOtlftajeeijasegmeS tfOfftSnetS:efüatjltt
rttet) «ttgaet) megypi te
wvtetttsBiffe mts iwi as® te St
ft!) ftgOmts «etsts SaStt mt
toot i;i «jl)ss tjaett m te tij'rtw te (feme fttn$
X
door Geert Grote niet opge
pakt is, maar reageert ook op
het christendom van hel en
verdoemenis. Binnen dit kader
is deze tentoonstelling een
soort concentratiekamp van
het christendom. Uit histo
risch en esthetisch oogpunt is
het een prachtige tentoonstel
ling. Maar het ontbreken van
verbindingslijnen naar vier
eeuwen christendom vanuit
deze bron kun je tevens het
gemis van deze tentoonstelling
noemen. Het gaat nu teveel om
een cultuurhistorisch reliqui.
De tentoonstelling 'Geert
Grote en de moderne devotie'
is min of meer chronologisch-,
maar vooral thematisch inbe-
richt. Er ligt een origineel
handschrift van zijn preek te
gen de celibaat-schenders uit
1381; van zijn brieven, een ge
tijdenboek in zijn vertaling,
van Ruusbroeck's Van den
gheesteliken tabernakel e.d.
Geert Grote was een boeken-
gek. In zijn gemeenschappen
werd inkomst verdiend door
het maken van handschriften.
Het brevier van Beatrix van
Assendelft als handschrift is
een van de topstukken uit deze
documentatie rond vrome
mannen en vrouwen, terwijl
een paneel van Het mystieke
huwelijk van de H. Agnes uit
ca. 1475 iets vertelt over de
mystieke inslag van deze be
weging. Mystiek was overi
gens niet de sterkste kan van
de Moderne Devotie, gericht
op een persoonlijke vroom
heid, vanuit een burgerlijke
doe-cultuur.
Ook een boekje van Suster
Bertken, die zich in Utrecht
heel vroom liet inmetselen
(letterlijk) of de Zwolse Bijbel
uit 1473 zijn bouwstenen van
dit klimaat. St. Bernardus,
Franciscus, Bonaventura, Jo
hannes Suso staan in sculp
tuur of schrift op dit toneel
van 'nieuwe' christelijke in
spiratie. Van Thomas a Kem
pis zijn er twee originele
handschriften. De oorspronke-
lijke Imitatio (navolging) is in
Brussel, maar de bladen van
een meditatie van zijn hand
liggen op deze tentoonstelling.
Terwijl ook een post-incuna-
bel van de bekende pater Jo
hannes Brugman ('praten als
Brugman') aanwezig is.
Op de schilder- en beeld
houwkunst had de Moderne
Devotie zijn invloed. De Chris
tussen daarop zitten vol bloed
èn zijn zeer liefdevol; ze wor
den omringd door duivelse fi
guren. Echte martelverhalen.
werken van Mostaert, Bouts,
Engebrechtsz, Geertgen tot St.
Jan, de Meester van de Barba-
ra-legende e.d. illustreren dat
indrukwekkend (esthetisch)
en afstotend (moreel). Een be
faamd schilderij als 'vier re
guliere kannuken met heiligen
in een besloten hof' van de
Meester van de Spes Nostra is
voor deze gelegenheid ook van
het Amsterdams Rijksmu
seum naar Utrecht verhuisd.
Thomas a Kempis schreef in
zijn Imitatio: „IJdelheid is, al
leen te letten op het tegen
woordige leven, en wat toe
komstig is, niet te voorzien"
(Vanitas est praesentem vitam
solum attendere, et quae futu-
ra sunt non praevidere). Van
die mentaliteit legt deze ten
toonstelling indrukwekkend
getuigenis af.
Geert Grote en de Moderne
Devotie. Rijksmuseum Het Ca
tharijneconvent Utrecht. Di.
t/m vrij. 10-17 uur; za., zo. en
feestdagen 11-17 uur. Tot en
met 24 juni. Catalogus f 10,-.
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllUlllllllllllllIllllllllllllllllllllllllllllll
Het begint er aardig op te
lijken dat het matchvissen,
zowel met de pen als het vis
sen via schuif montages op de
bodem, op gang komt. Win
keliers bevestigen dat omdat
men duidelijk aantoonbaar
meer pennen en andere ma
terialen voor deze visserij
verkoopt. 'In' lijkt ook de
Winckle Pieker en verschei
dene hengels op het gebied
van het vissen met de dobber
doen het goed. Opvallend is
de verkoop van vrij grote
verzwaarde pennen. Engelse
pennen uiteraard, bedoeld
om te vissen via het oogje
aan de onderkant van de
pen. Men neemt verzwaarde
pennen, zo vertelde 'Rob' bij
Dikmans in Prinsenbeek,
omdat men dan met minder
loodjes toe kan, waardoor het
probleem als het in de war
werpen van de tuigjes min
der voorkomt. Toch zijn er
heel goede niet verzwaarde
pennen die men perfect kan
werpen, terwijl men er toch
ook weer niet zo'n zwaar lood
voor nodig heeft. De proble
men komen dan ook pas echt
als men ver werpt en op diep
water vist. Het lijkt dan het
beste de pen schuivend te
monteren en te laten stuiten
met Rien van Nunen
op een stotertje of een lood-
hagel. Het aanbod van pen
nen is trouwens erg groot en
gevarieerd, al is het voor on
ze visserij doorgaans beter de
allergrootste Engelse pennen
achterwege te laten. Met
kleinere kan men namelijk
net zo goed uit de voeten, ze
ker als men dunner vist dan
de Engelsen zelf doorgaans
doen. Neem voor het vissen
met de match trouwens maar
liever niet meteen veel gro
tere haken dan normaal. De
lijn dikte dient met de haak-
grootte in overeenstemming
te zijn. Is de lijn te dun (en
waarom zou men niet mat
chen met 10-2/100?) dan
slaat men die door op de
haak, is ie te dik dan vergt
men al ras teveel van het - in
verhouding - te kleine haak
je. Meestal komt men bij de
diverse haakmerken als o.a.
VMC, au Lion D'Or of Mu-
stad terecht in de nummers
14 t/m 20.
Grond
Vist men via een wartel
loodje, een hoekafhoudertje
of een Swimmfeeder op de
grond, dan liggen de za
ken eventjes anders. Vis toch
zo dun dat het geen takel- en
blokwerk wordt. Bij een vui
le bodem komt 14/100 al snel
in aanmerking. Trouwens
modern nylon moet het heb
ben van hoge treksterkte.
Bekijkt u de verschillen
maar eens op de diverse rol
letjes. Eenvoudig hulpmid
del bij het kiezen van nylon?
Koop daar waar de omloop
snelheid hoog is, neem de
sterkste die ook soepel blijft.
Eventjes een stukje tussen
duimnagel en wijsvinger ha
len, kringelt het nylon en
blijft dat na gladstrijken zo
(paar keer tussen de vingers
door) laat die nylon dan
maar liggen. Die is óf dikker
dan de fabrikant aangaf óf te
stijf. Die stijfheid heeft van
alles te maken met het ge
drag van het straks door u
aangeboden aas. Soepel ny
lon staat meer beweging toe,
dat komt de vis, voor zover
een rode made midden in een
kanaal natuurlijk is, na
tuurlijker voor. Een heel
goede onderlijnmontage
voor het matchvissen is die
via een miniem warteltje en
een wartelloodje, eenvoudig
maar doeltreffend. U kunt
uiteraard ook gebruik ma
ken van centimetergrote
hoekafhoudertjes. Is de bo
dem zacht dan monteert men
een muntloodje op de lijn al
weer gestuit door zo'n war
teltje. Het loodje dient zó
licht te zijn dat eventuele
stroom er niet al te gemak
kelijk mee gaat wandelen,
maar 't ook weer niet te stijf
op de bodem ligt. Het opko
men van het matchvissen is
mede te danken aan het feit
dat het materiaal relatief
goedkoop is. Juist wanneeer
men verder van de kant wil
vissen dan met een prijzige
12-meterstok is de match een
uitkomst. Of u moet zoals een
collega hengelsportliefheb
ber eens opmerkte 'gewoon
aan de andere kant van het
water gaat zitten'...!
0**
1
tiCf»
üt*N
fes»*
De VARA (Hilv. II, 18-4)
noemde Eden Pastora een
ex-Somoza-aanhanger. Zij
die het ANP-nieuws gevolgd
hebben en De Stem van 17-4
gelezen hebben weten wel
beter. Eden Pastora heeft als
Commandante Cero van de
Sandinistische guerrilla een
belangrijk aandeel geleverd
in de val van dictator Somo-
za. Echter Pastora vocht
voor de democratie en vecht
met zo'n tweeduizend sandi
nisten (ARDE) nu gewoon
door tegen de nieuwe
(linkse) dictatuur. De VARA
meldde eerder zeer goed
keurend over hoe de verkie
zingen (na druk van West-
europese landen) geregeld is.
Er doen mee 'communisten',
'socialisten', 'christen-demo
craten' en 'liberalen'. Pasto
ra werd bij verstek als 'con
tra-revolutionair' veroor
deeld. Ook de oud-sandinis-
tische krant La Prensa heeft
te lijden onder perscensuur.
Nederland moet zijn finan
ciële steun van 50 miljoen
per jaar en zijn morele steun
aan het regime stopzetten.
Als er in El Salvador een
kleurwisseling van dicta
tuur plaasvindt ten koste
van 50.000 oorlogsslachtof
fers met hoeveel miljoenen
wordt dat dan niet beloond?
Vormen de aanhangers van
de dictatuur in Nicarague
geen bedreiging voor onze
eigen democratie? Slechts
SGP, RPF en GPV staan
kritiscn tegenover de steun
aan Nicaragua.
Kruisland
L. Nelen
Van een correspondent
LONDEN - Als kind heeft An
toinette Giancana zich menig
keer afgevraagd wat haar va
ders kennissen toch bedoelden
als ze het hadden over 'beton-
schoenen'. Het heeft jaren ge
duurd voordat ze begreep dat
de voeten van haar vaders
slachtoffers in beton werden
gegoten om te voorkomen dat
de in het water gedumpte lij
ken boven kwamen drijven.
Antoinette Giancana is de
dochter van wijlen Sam Gian
cana, een man die door de po
litie van Chicago is omschre
ven als de machtigste gangster
sinds Al Capone. In een met
behulp van de Washington
Post geschreven boek dat on
langs is gepubliceerd onder de
titel 'Mafia Princess, Growing
Up in Sam Giancana's Family'
schrijft Antoinette dat de
broodwinning van haar vader
pas op de middelbare school
tot haar door begon te dringen.
„Toen ik in de hoogste klas
van de middelbare school zat,
hoorde ik iemand zeggen: dat
is de dochter van Sam Gianca
na; hij is een moordenaar. Dat
was een grote slag voor me."
In de jaren veertig strekte
de invloed van Giancana zich
uit van Las Vegas en Holly
wood tot de Dominicaanse Re
publiek. In 1975, een week
voordat hij moest getuigen
voor een senaatscommissie in
verband met een vermeend
contract met de CIA om Fidel
Castro te vermoorden, werd
hij thuis dood aangetroffen
met zes kogels in zijn borst.
Zijn dochter had hij toen in
middels onterfd omdat zij te
gen zijn zin een scheiding had
aangevraagd. Toen ze zei dat
ze er voor voelde om haar me
moires te schrijven, zou hij
hebben gezegd: „Als je dat
doet, vermoord ik je." Zes jaar
geleden was ze financiëel zo
diep gezonken dat de stad Illi
nois waar ze toen woonde haar
vier dollar moest geven om
boodschappen te doen. Ten
einde raad belde ze de Wash
ington Post: „Ik ben de doch
ter van Sam Giancana en ik
verdien beter", zei ze.
In navolging van haar va
der heeft ze twee keer een ze
nuwinstorting gehad, is ze een
poosje alcolholiste geweest en
heeft ze op het punt gestaan
zelfmoord te plegen. Haar kin
deren zijn haar afgenomen.
„Terugziend kan ik me voor
stellen hoe mijn vader met
zijn temperament zo boos op
mensen kon zijn dat hij op
dracht gaf hen te executeren",
zegt ze. Ze beschrijft hem als
gedisciplineerd, zuinig en ta
melijk teder. Hij negeerde
haar, kritiseerde haar en sloeg
haar een keer met een riem
toen ze als kind de deur open
deed voor een vreemde. Vra
gen van haar kant werden
tijd beantwoord met „datg
je niets aan".
En dat betekende dat ha;
boek niet veel inzicht biedt i
de mafia. De film The Godfa
ther geeft de leefsituatie vo
gens Antoinette echter ij,
goed weer. „Vrouwen werj,
niet vermoord: ze werden
handen gedragen."
Antoinette Gianciana wooi
nu in Chicago. Ze is getrou#
met een advocaat die ze jan
geleden voor het eerst of
moette toen hij haar i
drankje aanbood. „Dat is
dochter van Sam", zei de bar
keeper, waarop hij de be®
nam. Toen ze elkaar vorigja-
opnieuw ontmoetten, waren i
binnen een week getrouw
Sinds haar huwelijk gebrm
ze de naam van haar n®
maar niet uit angst vo
wraakacties naar aanledii
van het boek. „Oude co
van mijn vader zijn vjj
schatjes", zegt ze. „Een maai
geleden heb ik Fat Tuna
gezien in een kruidenierswii
kei. Hij zei me vriendelijk g
dag. Hij is al een tijdje zii
Hij is nog maar een schim vi
de man die hij is geweest.
Copyright The Guardian/D
Stem.
(ADVERTENTIES)
EXTRA FORTE
Dentofix Extra Forte is
speciaal ontwikkeld voor
mensen die elk risico van
een los zittend kunstgebit
willen vermijden. Een
betrouwbaar hechtmiddel
met extra grote kleefkracht
zonder dat het irriteert.
Dentofix Regular, Forteen
Extr^ Forte zijn bij elke
apotheek en drogist
verkrijgbaar.
Van onze correspondent
gONN - De Duitse chemische in,
beleeft een ongekende bloeiperit
een paar magere jaren bracht II
perwinsten en alles wijst erop d
nog beter wordt.
Met miljardeninvesteringen
voorbeeld in de gen-technologie,
je Duitse chemiereuzen ook in
komst hun leidende positie op de
behouden.
Tevreden gezichten dit voorj
de aandeelhoudersvergadering!
Stepy Luxe. Een licht corrigerende beha waarin veel
katoen is verwerkt. Naadloze cups met 'n romantisch rancL
je. In AA, A en B 65-80. Oók: Stepy Luxe V,
iets jeugdig met z'n voorsluiting en smalle rug
bandje. In A, B 65 - 80. Beide in wit en huid
Stepy OTN. Een eenvoudige strapless
bandeau-beha die altijd goed zit.
In wit B 65-80 en huid A, B en C 65-80
„vs
Van onze redactie
den haag/washing-
ton/puerto rico -
Het Internationale Ge
rechtshof in Den Haag is
gisteren begonnen aan de
behandeling van de aan
klacht van Nicaragua te
gen de Verenigde Staten.
Tegelijkertijd gingen in de
oceanen aan beide zijden van
Midden-Amerika nieuwe
Amerikaanse vlootoefeningen
van start.
Vissers uit Puerto Rico aan
de Atlantische kant spraken
van voorbereidingen voor een
invasie in Nicaragua naar het
voorbeeld van de inval in Gre
nada in oktober. B-52-bom-
menwerpers vlogen aan uit de
VS voor oefeningen in bom
aanvallen op een onbewoond
deel van het eiland Vieques
ten noordoosten van Puerto
Rico.
De Verenigde Staten kun
nen vrijdag hun zaak beplei
ten voor het Hof in Den Haag.
Gisteren verdedigde Nicara
gua zijn eis dat het Hof Ame
rika gelast alle steun aan de
opstandelingen onmiddelijk te
staken.
Het Hof zal overigens eerst
bepalen of het zich wel be
voegd acht in de kwestie. Een
van de belangrijkste punten
lijkt te worden dat het Hof al
leen maatregelen mag uit
vaardigen indien de rechts
macht niet overduidelijk ont
breekt. De VS zullen hun ver
dediging hoogstwaarschijnlijk
baseren op het wel overduide
lijk ontbreken van die rechts
macht.
De Amerikaanse vertegen
woordiger Davis Robinson zei
gisteren na afloop dat „het aan
Nicaragua zelf ligt dat het Hof
geen rechtsmacht heeft". Vol
gens de VS heeft Managua
Ter gelegenheid vanj
trakteert Weekend op een sp
Een vorstelijke special
momenten uit een bewogen 1
En waarin het portret wordt j,
bijzondere vrouw die nooit v<
EN VERDER IN WEEKEND:
De stille idylle van Prinses I
Hans Cornelissen (Zeg 'ns
Dallas-ster Afton Cooper.
Adèle gevloerd door fitnes;
De keerzijde van de zonnel
BRASILIA (UPI/RTR) - De
Braziliaanse politie heeft
woensdag ingegrepen toen
honderden studenten een zit-
s'aking hielden bij het parle-
mentjsgebouw.
Tegelijkertijd vonden er
massale betogingen plaats in
"e grote Braziliaanse steden.
T>e demonstranten proberen
met hun acties druk uit te
oefenen op het Congres, dat
begonnen is met de behande-
'lng van een amendement dat
wrecte presidentsverkiezin
gen mogelijk moet maken.
Aan de-actie bij het parle
ment namen ongeveer 500 stu
denten deel. Van hen zijn er
■?n minste acht gearresteerd.
°°k zijn er twee Congresleden
Van de oppositie aangehouden,
"baar zij werden later weer
VriJ gelaten.
In Rio de Janeiro, Sao Paulo
®n Porto Alegre demonstreer-
en miljoenen mensen. Zij
sloegen op pannen, drukten op
