UITBLAZEN
SüSM
Relatie Israel-
Egypte verkoeld
Brazilianen hopen op betere tijden
met rechtstreeks gekozen president
Ondernemer nieuwe-stijl
haalt VS uit recessie
Schoolverlat
TEGEN RA
De vakantie
hóeft niet
DONDERDAG 26 APRIL 1984
ACHTERGROND
Incidenten
Kiescollege
Campagne
Generatie van jaren '60 stapt over naar zakenleven
Napraten
Technologie
Venture
Europa
DONDERDAG 26APR
Kwart miljoen
surfplanken
in Nederland
Met het mooie weer
van de laatste da
gen, al dat ontlui
kende groen en met de
schaars geklede camping
bewoners die op paasza
terdag ons winkelcentrum
een niet te missen Rotter
dams accent verschaften,
zou je hoofd naar vakantie
moeten gaan staan. Maar mijn
hoofd staat helemaal niet naar
vakantie.
Een paar jaar geleden zou
zulk weer mij af en toe even een
gevoel van aangename span
ning hebben opgeleverd, zo
maar midden onder het werk,
terwijl ik even naar buiten
keek. Een vluchtige bereke
ning: 'nog een week of
zesMaar dat heb ik niet
meer. Achteraf gezien was het
er vorig jaar ook al niet. En
twee jaar geleden, toen we nog
een mooie rondreis door Enge
land maakten, vroeg ik me nu
en dan ook al af of het allemaal
wel de moeite en vooral het
geld werkelijk waard was. Mijn
vrouw had toen meer het gevoel
dat we aan een soort afscheids-
toernee bezig waren. Afscheid
van Engeland als gezinsvakan
tieland.
Onze oudste zoon was toen
al niet bij ons. Hij zat ook wel
in Engeland, maar ging er zijn
eigen gang. De jongste had de
navigatie overgenomen en
daarmee zijn moeder naar de
achterbank verwezen.
Vorige zomer hoefde de
oudste helemaal geen vakantie.
Vakantiewerk was wat hij heb
ben moest. Dus hij bleef thuis.
Daarop besloot mijn vrouw
ook thuis te blijven. Ik verraste
mezelf met het gemak waarmee
ik het afgelasten van de jaar
lijkse vakantie accepteerde,
maar de jongste zei: 'en ik
dan?' Dus gingen hij en ik nog
een dag of tien naar West-
Frankrijk. Hij bleek een goede
reisgenoot te zijn, het werd een
gedenkwaardige belevenis, een
boeiende tocht, elke dag volop
zon, lekker eten, koele kathe
dralen, middeleeuwse stadjes,
witte stranden, verhitte discus
sies, koud bier en één en al D-
day. Maar het was toch heel
iets anders dan de gezinsvakan
ties van weleer.
Schapen
Die begonnen in 1971, toen
de jongens vijf en zeven jaar
waren. Op een boerderij in een
diep, maar breed rivierdal in
het bergachtige Wales. Die
boerderij was op zich al een at
tractie van jewelste. Het leek
wel of eg elke dag wel iéts gebo
ren werd. Een veulen, een kalf,
een toom biggen, een nest
katjes. Het hoogtepunt v? '■e
vakantie was het met m en
macht binnenhalen vt het
hooi, tot diep in de avond.
Het was hoofdzakelijk een
schapenfarm. De lammetjes
waren er meestal al een paar
maanden oud wanneer wij er
arriveerden, maar er viel ge
noeg te beleven. Het wassen
van de schapen bijvoorbeeld.
Dat deden ze door de levende
wolbalen van een vooruitste
kende rots in een diep wiel van
een bruisend riviertje te gooien.
Mannen stonden met lange ha
ken klaar om de blatende scha
pen, wier volle vachten door
het binnendringende water snel
zwaarder werden, te behoeden
voor verdrinking. Daarna kwa
men nog het ontsmettingsbad,
ook een heel gedoe met al die
angstig her en der springende
schapen, en het scheren. Een
van de zonen van de boer was
een soort loon-scheerder. Die
deed dat zware en tegelijk deli
cate werk weken achtereen, van
WIM KOCK
's-morgens vroeg tot 's-avonds
laat.
Na een paar vakanties ging
de interesse voornamelijk uit
naar de paarden. Ze hadden er
meer dan twintig; Welsh porties
van verschillende afmetingen.
De dochter van de boer was rij-
instructrice en organiseerde da- S
gelijks pony treks voor vakan-
tiegangers.
Jaar na jaar keerden we er 5
terug. Wij en de boer en zijn
gezin werden zo'n beetje fami-
lie van mekaar. We gingen zelfs
op kraamvisite bij de inmiddels
getrouwde kinderen. Behalve
dat de jongens groter werden, 5
veranderde er bij ons weinig.
Bij de boer echter kwam een
ware uittocht op gang. De een
na de ander trouwde. Zelfs ba-
by boydie we nog in zijn
schoolpakje hadden gekend en
die in de eerste vakanties met
onze jongens had gespeeld.
Toen ook de dochter trouw-
de werden de paarden ver-
kocht. Door de uittocht van de
kinderen kwam de service on-
der druk te staan, maar wij wa-
ren 'kind aan huis' en tolereer- S
den veel. De gastvrouw wist dat
-wij niet zo nauw meer keken
dus werden wij wel eens het =j
slachtoffer van haar bekom-
mernis om andere, minder aan
die boerderij verknochte gas-
ten. En alle begrip dat we had-
den voor de problemen van de
boerin hield op de duur de ge-
dachte niet tegen dat we steeds
wat minder waar kregen voor
steeds meer (toegegeven: infla-
toir) geld. Na tien vakanties
hielden we het er voor gezien.
Herinnering
Die vakanties op de boerde-
rij in Wales horen nu voor ieder
van ons tot de kostbaarste van
onze gedeelde herinneringen.
Toch was het gemak waarmee
we er toen een punt achter zet-
ten verbazingwekkend. We
dachten zo gehecht te zijn aan
die plek en die mensen dat we
het bijna als verraad voelden
toen we, een jaar later in de
Yorkshire Dales de boerderij
en haar bewoners geen moment
echt misten.
Tijdens die vakantie braken
we met het vaste patroon met
zijn vaste adresjes, favoriete
plekjes en jaarlijks herhaalde
grapjes. Daardoor waarschijn-
lijk werd het ons opeens duide-
lijk dat het moment, waarop
mijn vrouw en ik voor onze rei-
zen niet langer gebonden zou-
den zijn aan de periode van de
schoolvakanties, niet zo heel
ver meer was.
Wat we dit jaar gaan doen
weten we nog geen van allen.
Niemand heeft tot nu toe va-
kantiewensen op tafel gelegd of
plannen gemaakt. Ik ben er in-
middels wel achter dat - wat
mij betreft - ook de vakantie-
dwang verdwenen is. Dat heeft
niets met bezuinigingen of inle-
veren te maken, maar alles met
mijn, tijdens mooie vakanties 5
langzaam gegroeide en nu tot
volle wasdom gekomen afkeer
van zomerse drukte, met haar
gedrang en haar files, met haar
groezelige overbelasting van al-
les en haar overvolheid.
Ik zal niet zeggen dat ik niet
ga, maar ik ben blij dat ik niet 1
hoef.
'llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll|||||||||||||||||||||||||||||||||i=
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176,
Centrale redactie Breda;
Nieuwsdienst 076-236883,
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Breda, Nwe, Ginnekenstraat 41, ©076-236326.
Etten-Leur, Markt 28, ©01608-21550.
Goes, Klokstraat 101100-28030,
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Oosterhout, Arendstraat 14, ©01620-54957.
Roosendaal, Molenstraat 45, ©01650-37150.
Terneuzen, Nieuwstraat 9. 01150-17920.
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur.
Abonnementen:
22,10 per maand; 63,70 per kwartaal of 247,60 per jaar
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.'
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Centrale melding (ook op zaterdag) 076-236888.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8 30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdagvan 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
T5 PAGINA
Van onze correspondent
Rob Simons
JERUZALEM - Ruim
vijf jaar na de onderte
kening van het vredes
verdrag tussen Israël en
Egypte en twee jaar na
voltooiing van de Israë
lische terugtrekking uit
de Sinaïwoestijn botert
het steeds minder tussen
Cairo en Jeruzalem.
De Israëlische minister
van Defensie, Mosje Arens,
acht het zelfs niet langer uit
gesloten dat Egypte aan de
strijd zal deelnemen als een
nieuwe oorlog tussen Israël
en Syrië mocht uitbreken.
Ook minister van Weten
schappen Youval Ne'eman
van de extreem nationalisti
sche Renaissance Partij
waarschuwde gisteren voor
de mogelijkheid dat Egypte
aan vijandelijkheden tegen
Israël zal deelnemen. Israël
dient zich volgens Ne'eman
op een eventuele oorlog tegen
Syrië en Egypte voor te be
reiden.
Met de gemeenschappe
lijke verrassingsaanval op
Israël nog vers in het geheu
gen die in 1973 de oktoberoor-
log inluidde, hebben onbe
vestigde berichten over een
geheim bezoek aan Damas
cus van de Egyptische minis
ter van Defensie, Abou Gha-
zaleh, in Jeruzalem bezorgd
heid gewekt. Als die berich
ten juist blijken te zijn, zal
Israël volgens Arens aan
Cairo tekst en uitleg vragen.
Egypte heeft intussen ont
kend dat zo'n geheim bezoek
van Abou Ghazaleh heeft
plaats gevonden. Een officië
le woordvoerder in Cairo
verklaarde dat als Egypte
haar minister van Defensie
ergens heen wil sturen, dat
openlijk gebeurt. „Egypte
vreest niemand", aldus de
Egyptische woordvoerder. De
voorzitter van Knesset-com-
missie voor Defensie en Bui
tenlandse Zaken, Ben Elissar,
die als Israël's eerst ambas
sadeur in Cairo fungeerde en
zijn ongerustheid over de po
litieke koers van president
Moebarak niet verhult, heeft
erkend dat de militaire para
grafen van het vredesver
drag met Israël waaronder
de gedeeltelijke demilitarise
ring van de Sinaïwoestijn
door Egypte stipt worden na
geleefd.
Toenemende irritaties en
incidenten kernmerken de
vredesbetrekkingen tussen
Egypte en Israël die sinds de
Israëlische invasie van Liba
non zijn verkild. De Egypti
sche regering heeft haar am
bassadeur in Tel Aviv al an
derhalf jaar geleden terugge
roepen na de door falangis-
ten gepleegde massamoorden
in de Palestijnse vluchtelin
genkampen Sabra en Sjatilla
bij de Libanese hoofdstad
Beiroet. Een nieuwe reeks in
cidenten heeft de laatste da
gen voor een verdere verkoe
ling van de Egyptisch-Israë-
lische verhouding gezorgd.
Een incident met 'n Israëli
sche zeiljacht werd eind vo
rige week door Cairo aange
grepen voor de terugroeping
van de Egyptische consul uit
de zuidelijke Israëlische ha
venplaats Eilat. Het plezier
jacht was een jaar geleden
voor de Egyptische kust op
een koraalrif gelopen en ge
zonken. Bij de bergingsope
ratie die vorige week zonder
toestemming van de Egypti
sche autoriteiten werd uitge
voerd, zijn drie Israëlische
duikers met hun motorboot
in de Egyptische territoriale
wateren voor de kust van de
Sinaïwoestijn terecht geko
men. Jeruzalem heeft de
Egyptische regering inmid
dels haar verontschuldigin
gen aangeboden voor wat
door Cairo als een schending
van de Egyptische souverei-
niteit wordt beschouwd. De
Egyptenaren zijn toch bij
zonder geprikkeld door de
'voldongen feiten'-politiek
die door Israël bij Taba
Hassan Kamal Ali
- foto archief de stem
Mosje Arens
wordt gevoerd, een omstre
den oasegebied met een op
pervlakte van 700 vierkante
meter op acht kilometer ten
zuiden van Eilat aan de
Egyptisch-Israëlische grens.
De Israëlische boodschap
met excuses werd gelijktijdig
overgebracht met een officië
le protestnota tegen het
Egyptische besluit de diplo
matieke betrekkingen met El
Salvador en Costa Rica te
verbreken, hetgeen door Je
ruzalem als een onvriende
lijk gebaar tegenover Israël
wordt beschouwd. De rege
ringen van beide Latijns-
Amerikaanse landen hebben
onlangs besloten hun ambas
sades van Tel Aviv naar Je
ruzalem te verplaatsen. Na
deze diplomatieke erkenning
van Jeruzalem als hoofdstad
van de joodse staat meent El
Salvador op uitbreiding van
de militaire en technische
steun van Israël te mogen re
kenen.
Volgens minister van Bui
tenlandse Zaken, Kamal
Hassan Ali, heeft Egypte het
Israëlische protest verwor
pen aangezien Egypte op het
standpunt blijft staan dat
aan Jeruzalem geen defini
tieve status in strijd met VN-
resoluties te worden ver
leend. Na de aanvaarding
van de Jeruzalem-wet in 1980
waarbij zowel het westelijke
als het geannexeerde Arabi
sche stadsdeel tot hoofdstad
van Israël werd uitgeroepen,
hebben de Verenigde Naties
een resolutie aangenomen
waarin de landen met een
ambassade in Jeruzalem
werd gevraagd, die te ver
plaatsen. De 13 betreffende
landen, waaronder Neder
land, hebben aan die VN-re-
solutie gevolg gegeven. Al
leen de ambassades van Cos
ta Rica en El Salvador zijn
nu weer naar Jeruzalem te
ruggekeerd.
De Egyptische minister
van Staat voor Buitenlandse
Zaken Boutrous Ghali was in
- foto archief de stem
Jeruzalem al enkele dagen
eerder in een slecht blaadje
geraakt. De opmerking van
Boutrous Ghali voor de VN-
commissie voor de vluchte
lingen in Genève dat Pales
tijnse aanvallen in Israël zul
len toenemen totdat de om
standigheden voor de Pales
tij nen zullen verbeteren,
wordt door Israël uitgelegd
als een aanmoediging van
Palestijns terrorisme. Na de
nieuwe golf van terreurda
den in Israël is de regering
Shamir ook met het oog op de
aanstaande Knesset-verkie-
zingen op dit punt erg gevoe
lig. Politieke kringen in Je-
ruzalem menen dat Egypte
met alle macht in de Arabi
sche wereld wil terugkeren.
Nadat Egypte weer als lid
van de Organisatie van Isla-
mitische Landen is opgeno
men, zouden felle uithalen
naar Israël de kloof met de
Arabische broederlanden
overbrugbaar kunnen ma
ken.
Door Jan Rocha
SAO PAULO - Het is
nog maar enkele maan
den geleden dat de Bra
zilianen in de stellige
overtuiging leefden dat
het het kiescollege was
dat een opvolger zou
aanwijzen voor presi
dent Figueiredo, wiens
ambtstermijn volgend
jaar maart ten einde
loopt. De grote vraag
was alleen nog wie het
zou worden.
Zou het kiescollege zijn oog
laten vallen op Figueiredo's
favoriet, de huidige minister
van binnenlandse zaken en
ex-kolonel, Mario Andreaz-
za, of zou het de voorkeur ge
ven aan de eerzuchtige ex-
gouverneur van Sao Paulo,
Paulo Maluf De derde kan
didaat, vice-president Aure-
liano Chaves, maakte naar
algemene overtuiging weinig
kans in een systeem waar
stemmen openlijk worden
geruild tegen politiek en eco
nomische gunsten.
Vier maanden geleden is
deze situatie echter radicaal
veranderd met de opkomst
van een nieuwe macht op het
politiek toneel. Uit protest te
gen het kiescollege en het mi
litaire regime trokken de
mensen de straat op, eerst
met duizenden, maar al snel
met honderdduizenden, ja
zelfs miljoenen tegelijk. Hun
voornaamste eis was het
recht om zelf hun president
te mogen kiezen.
Het nieuwe machtselement in Brazilië: de roepstem
van de massa inde straten. - foto archief de stem
Opiniepeilingen wezen uit
dat bijna 90% van de bevol
king het recht eiste om zelf
de volgende president te kie-
Gefrustreerd door drie
jaar recessie, werkloosheid
en voorthollende infaltie,
vernederd door aanhoudende
honger en gebrek en boos
over de onderdanige houding
van de regering jegens het
Internationale Monetaire
Fonds en onthullingen van
steeds weer nieuwe gevallen
van corruptie grepen mensen
van alle rangen en standen
het idee van vrije presidents
verkiezingen met beide han
den aan. De onderliggende
gedachte is natuurlijk dat ze
hopen dat een president die
ze zelf hebben gekozen de
corruptie zal uitbannen en
voor betere tijden zal zorgen.
De laatste, volgens de
grondwet gekozen burger
president was Joao Goulart.
Hij werd bij de militaire
staatsgreep van 1964 ten val
gebracht. De generaals die
sindsdien de scepter hebben
gezwaaid, beloven al twintig
jaar de democratie te her
stellen, maar hebben in feite
niets anders gedaan dan el
kaar het balletje toespelen.
Generaal Figueiredo die in
1979 aan de macht kwam,
voerde een geleidelijke, maar
trage versoepeling van het
beleid in. Zo maakte hij een
eind aan de censuur, gaf hij
amnestie aan politieke ge
vangenen en ballingen en or
ganiseerde hij rechtsstreekse
deelstaatverkiezingen. Maar
de regering is nog steeds erg
gecentraliseerd en de gene
raals voelen er weinig voor
de werkelijke macht uit han
den te geven. In plaats daar
van hebben ze een systeem
ontworpen waarbij zij alle
macht in handen houden,
hoewel het erop lijkt dat ze
die delen.
Het kiescollege is daarvan
een goed voorbeeld. Het is zo
samengesteld dat de zittende
regering altijd een meerder
heid krijgt, ook al moet de
grondwet constant worden
aangepast om dit zo te hou
den. Sinds 1964 is de grond
wet acht keer gewijzigd. Bij
de laatste verkiezingen bij
voorbeeld behaalde de oppo
sitiepartijen 5 miljoen stem
men meer dan de rechtste re
geringspartij, maar in het
kiescollege hebben ze slechts
325 stemmen tegen de rege
ring 361.
Het systeem heeft een logi
ca die alleen in Alice in Won
derland geloofwaardig zou
zijn. Brazilië's grootste staat,
het opstandige Sao Paulo met
13 miljoen stemmen heeft zes
afgevaardigden in het kies
college. Dit is precies even
veel als het kleine staatje
Acre met slechts 115.000
stemmen. Verder bestaat het
kiescollege uit de 69 senato
ren en 479 afgevaardigden
van het Nationale Congres.
Alles bij elkaar beschikt Saó
Paulo, dat bijna een kwart
van het nationale electoraat
uitmaakt, over slechts 10%
van de stemmen, terwijl het
regeringsgezinde noordoos
ten van het land met dezelfde
hoeveelheid kiezers 42% van
de stemmen heeft.
Begrijpelijk dus dat de op
positiepartijen dit systeem
hebben verworpen en een
eigen campagne zijn begon
nen voor directe verkiezin
gen. Ze beroepen zich hierbij
op een voorstel tot wijziging
van de grondwet dat vorig
jaar door een jong parle
mentslid is ingediend en bij
na onmiddellij k vergeten.
Vandaag komt dit voorstel in
het parlement in stemming
en als het wordt aangenomen
moeten binnen afzienbare
tijd vrije presidentsverkie
zingen worden georgani
seerd.
Het regime zag de stem
ming aanvankelijk vol ver
trouwen tegemoet. Het voor
stel had immers een twee
derde meerderheid van beide
huizen van het Congres nodig
om te worden aagnenomen.
Dit hield in dat 76 regerings
afgevaardigden en 24 senato
ren van gedachten moesten
veranderen. Maar teleurge
steld door de keus tussen An-
dreazza en Maluf en onder de
indruk van die miljoenen de
monstranten op straat be
gonnen regeringsgezinde
Congresleden met tientallen
tegelijk over te lopen naar'
het oppositiekamp.
Toen president Figueiredo
zich realiseerde dat het voor
stel goede kans maakte te
worden aangenomen, deed
hij concessies en bood hij di
recte verkiezingen voor 1981
aan. Maar het volk bleek niet
meer bereid daarmee genoe
gen te nemen. Figueiredo
weigerde verder te gaan met
als gevolg dat de Brazilianen
nu aan de vooravond staan
van een confrontatie waarbij
de verlangens van miljoenen
het moeten opnemen tegen de
vastberadenheid van de ge
neraals om aan de macht te
blijven, wat er ook moge ge
beuren.
Copyright The Guardian/De
Stem
Van onze correspondent
Mare de Koninck
WASHINGTON - Hij is
jong (net in de 30),
schrander en fantasie
rijk, heeft een hogere
opleiding en een luxueu
ze jeugd gehad, is gevoe
lig voor de problemen
van zijn werknemers, is
gek op computers en
leest alles wat los en
vast zit: Van Rolling
Stone tot de Wallstreet
Journal. Maar bovenal
bemint de Amerikaan-
se-ondernemer-nieuwe-
stijl zijn persoonlijke
vrijheid en barst hij van
de energie.
De hij-vorm is maar bij
wijze van spreken. Sedert
1980 besluiten veel meer jon
ge Amerikaanse vrouwen
dan mannen tot een carrière
als zelfstandig ondernemer.
Een eigen bedrijf(je) blijkt
een snelle en aantrekkelijke
weg naar volledige maat
schappelijke emancipatie.
Naast de 5 miljoen zelfstan
dige mannelijke onderne
mers in de VS zijn er nu al
half zoveel (2,5 miljoen)
vrouwelijke bedrijfseige
naars. Het huwelijk blijkt
een aantrekkelijk partners
hip voor twee volkomen ge
scheiden ondernemers, die
binnen de echtelijke staat het
risico van een bedrijfsfaillis-
sement minder duchten.
Samen zijn de ongeveer
400.000 jonge mensen die
vanaf begin 1980 een eigen
zaak zijn begonnen, volledig
verantwoordelijk voor de
sterke groei van het aantal
arbeidsplaatsen in de Ameri
kaanse economie. De sedert
een jaar dalende werkloos
heid komt eveneens in het
vaandel van de kleine mo
derne bedrijfjes. De grote
Amerikaanse ondernemin
gen hebben alleen maar
werknemers afgestoten.
Het zijn de ondernemers-
nieuwe-stijl die de Ameri
kaanse bedrijvigheid zulk
een vitaliteit hebben gegeven
dat economen zich zorgen
maken over mogelijke over
verhitting van het herstel. De
economische groei bedroeg
vorig jaar 6,1%. Het eerste
kwartaal van 1984 liet een
jaarritme van zelfs 7,2% zien
en de regering neemt maat
regelen om de expansie af te
remmen tot niet meer dan
4,5%. De behoefte aan inves
teringskapitaal en arbeids
krachten dreigt immers de
inflatie en het rentepeil om
hoog te stuwen. Landelijk is
de werkloosheid in Amerika
in ruim een jaar tijd van 11,8
naar 7,8% gedoken. Vijf mil
joen mensen zijn daarmee
weer aan de slag gekomen.
Het ondenkbare is ge
beurd: de jeugd van de revo
lutionaire jaren '60, die er
destijds niet aan dacht om
zakenman/vrouw te worden
maar maatschappelijk wer
ker wilde zijn of een werkne
mersloopbaan in een tech
nisch of dienstverlenend be
roep voor zich zag, trekt vrij
massaal en vol zelfvertrou
wen ondernemersland bin
nen.
Ze zijn op straat gezet door
of ontevreden geworden bij
grote traditioneel opgezette
bedrijven. Ze hebben daar
afgekeken wat goed en slecht
is en ze hebben voldoende ge
studeerd om de reusachtige
informatiestroom te kunnen
verwerken die in de VS be
schikbaar is over zakendoen
en hoe nieuwe ideeën te gelde
te maken. Ze zijn sinds de
dertiger-jaren de eerste ge
neratie voor wie het materië
le welvaartspeil van hun
ouders niet meer haalbaar
leek
„De bussiness-schools rij
zen als paddestoelen uit de
grond. In korte tijd leren de
studenten er - veelal in de
avonduren - de allernieuwste
technieken van ondernemen,
financieren, management,
organisatie en reclame. De
nieuwe ondernemers zijn
niet rechts of conservatief. Ze
nemen niet zozeer hun idea
len maar wel hun morele
waarden mee uit hun jeugd.
Ze willen geen geld verdie
nen aan wapens of dingen die
kanker veroorzaken. Hun
grootste angst is dat ze auto
ritair zouden worden tegen
over de mensen die ze in
dienst nemen. Weinig is be
langrijker dan een vriend
schappelijke onderlinge sfeer
in het bedrijf. Ze houden niet
van vakbonden maar blijven
graag nog een uur napraten
met een van de (meestal wei
nige) werknemers, over bei
der persoonlijke problemen",
zegt professor John Kao van
de vermaarde Harvard Bus-
siness School.
De jonge zakenlui doen in
computers met gespeciali
seerde toepassingen, commu
nicatietechnieken, video en
robots, waarvan ze zomaar
thuis de geheimen hebben
geleerd of toen ze nog werk
ten bij IBM. Ze creëren nieu
we trends - en daarmee enor
me winstmogelijkheden - in
de technologie. Maar het is
lang niet alleen high-tech
wat de klok slaat. Men opent
allerlei adviesbureau's gaat
in de mode en de makelaar
dij, begint een bibliotheek of
een fitheidscentrum en ver
zint lucratieve bezigheden
als een plantenverhuurbe-
drij feen stop-met-roken-
kliniek of het doelmatig in
delen van parkeerterreinen.
„De inhoud van het vak hoeft
niet altijd de belangstelling
te hebben van de jonge on
dernemer. Vooral het onder
nemen zelf, het overeind pro
beren te blijven tussen de
economische krachten, is
voor heel veel mensen op
windend geworden. En het is
vooral weer maatschappelijk
aanvaardbaar. Tien jaar ge
leden had men het idee hoog
uit een buurtcafé of een der
de wereldwinkel te mogen
beginnen. Nu is het een spor
tieve uitdaging om winst te
maken en de weg te leren op
de effectenbeurs", aldus prof.
Vester van de Universiteit
van Washington.
Liefst 160 universiteiten in
de VS bieden thans cursussen
'Ondernemerschap' aan. In
1970 waren dat er slechts 16.
Tachtig procent van de eer
stejaars Harvard-studenten
zegt na de studie zelf een be
drijf te willen stichten en lei
den. Tien jaar geleden dacht
80 procent nog aan een car
rière op stafniveau in een
grote nv.
Wat de jeugdige 'entrepre
neurs' (de Amerikanen spre
ken uit: Entreprenoers) zeer
van pas komt, is de explosie
ve ontwikkeling van de Ven
ture- financiering. Vorig jaar
alleen al is het beschikbare
venture-kapitaal met 12
milj ard gestegen naar een to
taal van 35 miljard. Ventu
re-kapitalisten zijn geld
schieters - veelal banken -
die jonge ondernemers-met-
een-goed-idee het benodigde
investeringsgeld ter beschik
baar stellen in ruil voor een
tijdelijk aandeel (meestal on
geveer fifty-fifty) in diens
nieuwe bedrijf (vennoot
schap). Als na een aantal ja
ren de zaak op poten staat,
trekt de investeerder zich
volgens het venture-contract
terug door verkoop (als het
goed is met flinke winst) van
diens aandelen aan de eigen
lijke ondernemer of op de
beurs. In toenemende mate
bieden ook pensioenfondsen,
grote bedrijven, stichtingen
en rijke individuen zich als
venture-kapitaalverschaf
fers aan. Essentieel is dat de
investeerder zijn financieel-
economische ervaring door
middel van intensieve bege
leiding deelt met de jonge
ambitieuze zakenmensen. Op
deze wijze is in de VS in 1983
het record van 600.000 nieuwe
bedrijven gesticht.
Twee op elke drie gestarte
ondernemingen zal binnen
vijf jaar weer gestrand zijn,
maar dat tempert geenszins
het algehele bussiness-en-
thousiasme. „Vroeger werd
iedereen die ooit bankroet is
geweest, door investeerders
gemeden als de pest. Dat is
helemaal niet meer zo. Er
hoeft in Californië geen prijs
te worden betaald voor mis
lukking. Integendeel, wie het
heeft geprobeerd stijgt bijna
altijd in waarde. Na je fail
lissement staan de venture
investeerders in de rij om je
opnieuw te helpen", zegt Ke
vin Landry, directeur van
een van de grootste venture
firma's in Amerika.
Hoelang de 'new wave' van
entrepeneurschap door de VS
zal blijven gaan is moeilijk te
voorspellen. Zeker is dat
Amerika er zich een geweldi
ge economische voorsprong
mee aan het opbouwen is op
West-Europa. 'Het verval
van Europa' was eerverleden
week de speciale bijlage van
het gezaghebbende weekblad
Newsweek. Het blad stelt dat
Europa de jongste micro-
electronische revolutie heeft
gemist, dat het oude conti
nent vanwege aanhoudende
groeistagnatie elke dag eco
nomisch verder achterop
raakt op de VS en Japan, on
derling te sterk verdeeld
blijft om de EG concurrerend
te houden op de wereldmarkt
en bovenal motivatie mist om
uit het dal te klimmen. ,.1"
West-Duitsland rekken stu
denten hun studietijd uit tot
gemiddeld acht jaar. En in
Nederland blijft dagelijks 15
procent van de werkende be
volking thuis met vage
klachten", zo licht Newsweek
de misère toe in Europa,
2000 jaar lang de wereld
heeft gedomineerd in weten
schap, handel en cultuur en
nu - misschien voor altijd -
het leiderschap zomaar over
geeft aan Amerika en Azië.
Van onze redactie binnenlaat.
pEN HAAG - Het niet krijgen
een RWW-uitkering heeft geen
gele invloed op de werkloos!
onder schoolverlaters.
Onder schoolverlaters van
jaar, die sinds 1 januari 1983 g
recht meer hebben op zo'n uit
ring, die ligt op het bijstand!
veau, is de werkloosheid even h
als onder 18-jarigen, die wel
RWW in aanmerking komen.
Sam
DEN HAAG (ANP) - Het
aantal surfplanken in Ne
derland bedraagt momen
teel circa een kwart mil
joen.
Daarmee is de surfplank
een van de voornaamste
categorieën geworden on
der de vaartuigen, die voor
recreatieve doeleinden ge
bruikt kunnen worden.
Dat deelt het CBS woens
dag mee.
Bij het meest recente on-'
derzoek, dat het CBS hier
naar heeft gehouden en dat
in 1982 plaatsvond, bleken
de Nederlandse huishou
dens over 195.000 surfplan
ken te beschikken. Reke
ning houdend met de afzet
sindsdien, zal het aantal
inmiddels de 250.000 heb
ben bereikt.
Alleen de categorie rub
berboten is nog groter. Bij
het CBS-onderzoek bleken
er 552.000 te zijn. Verder
waren er 136.000 zeilboten,
119.000 roeiboten, 98.000
motorboten en 42.000 ka
no's.
Voor de recreatie op het
land hebben de Nederlan
ders samen ruim een mil
joen tenten ter beschik
king. Daarnaast bezit men
400.000 tourcaravans en
vouwwagens, 116.000 sta
caravans en 22.000 kam
peerauto's.
Grafische
industrie
DE verwachtingen voor de
toekomst van de grafische in
dustrie zijn gunstig, het grafi
sche produktievolume zal nog
kunnen toenemen, zij het dat
de groeivoet lager zal zijn dan
die van de totale informatie
industrie. Dit blijkt uit een be
drijfstakstudie van Rabobank
Nederland.
Belasting
de gemeente Rheden heeft
een hooglopend conflict met de
rijksbelastingen en het minis
terie van financiën. De belas
tingdienst weigert namelijk
een gemeentelijke folder over
de kwijtschelding van onroe-
rend goedbelasting (ogb) te
versturen.
Werklozen
HET AANTAL werklozen in
Amsterdam is in maart met
1210 gedaald tot 60.500. Tegelij
kertijd nam de vraag naar
Personeel toe met 25 procent
tot 1870 banen, het hoogste ni
veau sinds twee jaar.
Borento
HORENTO, het obligatiefonds
van de Robeco-beleggings-
Sroep, is voor de komende tijd
voorzichtig optimistisch, hoe-
Wel er enige kans is op een
hte stijging van de inflatie.
Minderheden
De GEMEENTE Helmond
voert geen spreidingsbeleid bij
ae toewijzing van woningen
aah minderheidsgroepen in
achterstandssituaties. Dat
•joudt staatssecretaris Brokx
an Volkshuisvesting staande
h antwoord op schriftelijke
Jfagen van het Kamerlid Van
Es (PSP).
On derzoek
pE INSPECTIE voor de
i hatelijke Volksgezondheid
p Haarlem begint volgende
eek èen onderzoek naar het
sychotherapeutisch Centrum
akhuis Amerika' in Amster-
am. Dat bleek woensdag tij-
ens een kort geding van het
catrum tegen het weekblad
nieuwe Revu.