even..t
UITBLAZEN
Van polarisatie naar concensus
Nieuwe impuls voor
Europees
veiligheidsbeleid
Diplomaten boven de wet?
Turbulente
tijden
DE RUITER EN DE RAKETTEN
borssele jjv|
Centrales
tiiatamaifltg
Stad van vrede
Hoe het kwaac
1 ZATERDAG 21 APRIL 1984
ACHTERGROND
FRANKRIJK WIL WESTEUROPESE UNIE NIEUW LEVEN INBLAZEN
ONSCHENDBAARHEID MINSTE VAN TWEE KWADEN
Fout parkeren
Eigen methodes
7ATERDAG 21 APRIi
Vivisectie
bond;
rechter over
dierproeven
laten oordelei
-g april 1945 was,
Z I ne' als vandaag,
een zaterdag. 0e
Duitsers, nog met 'sch' ge
schreven, ontruimden de
Bommelerwaard. Het Brit
se leger naderde in drie
kolonnes Bremen. De.
Amerikanen hadden net
Neurenberg bevrijd en de Rus
sen stonden, in een halve cirkel,
op nog slechts 29 km van Hit-
Iers bunker in Berlijn. Der Füh-
rer zelf was vrijdags nog jarig
geweest. 56 was hij geworden
en hij had nog precies tien da-
gén te gaan.
Het zijn turbulente tijden,
groots en meeslepend. Drama,
sensatie, helden, martelaren en
monsters. De verhalen liggen
voor het opschrijven, maar de
Zuidnederlandse journalist
moet met handen die jeuken
toezien hoe zijn epos dagelijks
wordt gemillimeterd tot het ab
solute minimum. Hij geniet
weer persvrijheid, maar nu
heerst er papierschaarste. De
krant is maar vier paginaatjes
groot en zelfs de vouw in het
midden wordt benut door het
afdrukken van Kleintjes die dan
- althans in De Stem - Jeeps
heten, naar het stoere, gealliëer-
de terreinwagentje dat onder de
bevrijden net zoveel verraste
genegenheid ontmoette als later
alleen de Lelijke Eend nog ten
deel zou vallen.
De Stem van 21 april 1945
heeft foto's van de bevrijding
van Enschede. Die roepen na
tuurlijk nog verse herinnerin
gen op aan de eigen bevrijding,
een half jaar eerder. „De strijd
krachten van Maarschalk
Montgommery hebben de laat
ste dagen tienduizenden Neder
landers bevrijd tijdens hun op
mars door N.O. Nederland."
De actie Zuid helpt Noord is
in volle gang. Uit verschillende
plaatsen worden activiteiten ge
meld. „De paketten-inzameling
in Hoeven is een groot sukses
geworden." Ook Bosschen-
hoofd „overtrof verre de ver
wachtingen". Op de actie slaat
kennelijk ook de advertentie:
DENKT aan het 70.000 brooden
plan. Stort uw bon hiervoor in de
busjes, geplaatst in de bakkers
winkels.
Uniformen
Ook de H.A.R.K. is in elke
plaats actief. Hulp Actie Roode
Kruis zamelt goederen in voor
oorlogsgetroffenen. „Stop Uw
hamer in die leege handen! Uw
dak lekt niet. Uw ruiten zijn
heel, Uw muren zijn gaaf. Dui
zenden woningen in de getrof
fen gebieden moeten nog vóór
de winter invalt, worden her
steld. De vaklieden staan er
voor klaar. Geeft Uw gereed
schap in hun handen. Geeft ge
reedschap aan H.A.R.K." Deze
advertentie komt uit een andere
krant, september 1945. Heel
Nederland is dan bevrijd. Hij
staat pal onder een advertentie
van de Expeditionnaire Macht.
Een in battle dress geklede
leeuw blaast op een hoorn.
„30.000 uniformen zijn onder
weg! 30.000 battle-dresses,
schoenen, overhemden enz.
enz. Onze mannen zullen goed
gekleed de militaire training
beginnen. Met alle macht
wordt er aan gewerkt onze vrij
willigers zoo spoedig mogelijk
naar de trainingskampen over
zee af te voeren. Meldt u voor
de Expeditionnaire Macht." De
OVW-ers. Nieuw in het pak en
zonder bonnen!
Interessant in die septem-
ber-krant is de advertentie van
het Ministerie van Financiën.
De geldzuivering! Veel over ge
hoord, nooit precies begrepen
T5
WIM KOCK
hoe het zat. De advertentie ver
telt het in vijf punten (het gaat
om de tweede fase van de geld
zuivering. Eerder al was men
verplicht alle biljetten van 100
gulden op een bank- of girore
kening te storten, waarna die
rekeningen werden geblok-
keeerd):
1. zoveel mogelijk geld (papie
ren geld, munten waren niet bij
de sanering betrokken) voor 26
september naar bank, giro of
spaarbank brengen want straks
mag niemand meer dan 300
gulden inleverden. Wat je méér
hebt aan contanten wordt dan
op slag waardeloos.
2. kom precies op de aangewe
zen dag naar het inleverkan-
toor, kan men zelf niet, zorg
dan dat een ander je geld voor
je inlevert.
3. „Zorgt dat U geen geld ver
geet." Spaarpot, verenigings
kas, nood-envelop van werkge
ver, collectebus etc. „Heeft U
indertijd geld verstopt? Zoekt
het tijdig op!", zo voegt het mi
nisterie er zorgzaam aan toe.
4. Schenkt geen aandacht aan
geruchten over verbeurdverkla
ring. „Al zal het teveel aan geld
worden geblokkeerd, dit betee-
kent allerminst dat hetgeen U
te goeder trouw bezit, zal wor
den onteigend." Te goeder
trouw ..Wat je te kwader
trouw had vergaard, op de
zwarte markt, was je natuurlijk
wél kwijt. Volgens de overleve
ring hebben echter heel wat
zwarte kapitalen de geldzuive
ring overleefd en als ik mijn
oudere tijdgenoten mag gelo
ven, kan ik de villa's die ervan
gebouwd zijn zó aanwijzen.
5. Hebt vertrouwen in de be
stemming. „Wat op den duur
niet wordt vrijgegeven of wat
niet voor belasting noodig is,
zal Uw spaargeld vermeerde
ren."
Hebt vertrouwen!
De meeste mensen hadden
dat nog ook en gingen rustig
slapen met hun nieuwe tientje
aan huishoudgeld.
Salarissen
Terug naar de krant van 21
april 1945. De burgemeester
van Halsteren „verzoekt nog
maals aan een ieder, die bekend
is met plaatsen waar mijnen of
onontplofte projectielen liggen,
hiervan zoowel in eigen belang
als dat van anderen, ten spoe
digste opgave te doen ter ge
meentesecretarie."
De ambtenarensalarissen
worden bij Koninklijk Besluit
verhoogd. De hogere salarissen
tot 20 procent boven het niveau
van 1940, de lagere (tot 3000
gulden per jaar voor gehuwden)
tot 25 procent boven het peil
1940.
Ondanks het papiergebrek
is er af en toe nog ruimte voor
de menselijke noot in de ach
tergrondverhalen: Harry Tru
man gaf zich slechts enkele
oogenblikken over aan het ver
driet, dat de dood van presi
dent Roosevelt hem bezorgde.
Terstond daarop nam hij het
werk over, waar zijn voorgan
ger het had laten liggen."
De distributie maakt be
kend dat tussen 21 april en 5
mei de tabaksbonnen 03 en 04
recht geven op respectievelijk
vijf en tien sigaren. Dat is een
sigaar per dag. Het gaat dus al
weer wat beter met Zuid-Ne
derland op 21 april 1945.
llllllillllllHllllllllllllllllllllllllllllllllllllinilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllln;
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41076-236326.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur.
Abonnementen:
22,10 per maand; 63,70 per kwartaal of 247,60 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Centrale melding (ook op zaterdag) 076-236888.
Lezersservice:
Informatie over Stem-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Max de Bok
EEN 'zeer verstard
vraagstuk' noemde pre
mier Lubbers vorige
week het probleem van
de kruisraketten. Deze
week zei minister De
Ruiter (Defensie) het
hem na. Hij gaf er nog
zwaarder accent aan
door zijn bezorgdheid te
uiten over 'de sfeer van
nationale verscheurd
heid' die rond de raket-
tenkwestie is gaan ont
staan. 'Er is', zo sprak de
ze voorzichtige jurist, wie
het gebruik van grote
woorden vreemd is, „bij
na geen groepering in de
samenleving die niet is
aangeraakt door een
geest van bitterheid, ver
deeldheid en polarisatie".
De Ruiter heeft gelijk
wanneer hij vaststelt dat de
kwestie moeilijk zakelijk en
objectief bespreekbaar is
geworden.
Hoe komen we hier uit?
vroeg hij zich in een gezel
schap van hoofdredacteuren
en politieke redacteuren af.
Tastend naar een antwoord
kwam de minister niet veel
verder dan een soort appèl
aan het gezonde verstand, op
een nationale 'consensus', al
zwakte hij die term zelf
weer af. Hij hield het liever
op 'het zoeken naar een uit
komst die voor politiek Ne
derland gelegenheid biedt
met elkaar door te gaan.'
In een hier en daar filoso
fisch getint betoog plaatste
De Ruiter een aantal opmer-
sterk te binden aan mogelij
ke uitkomsten voor het wa-
penoverleg". Die uitspraak
slaat rechtstreeks op het
dubbelbesluit, waarin im
mers het uitblijven van re
sultaat direct gekoppeld was
aan het plaatsen van nieuwe
kernraketten. Onderhande
len onder dreiging van
plaatsing.
Twijfel
De Ruiter
.spanning
kelijke uitlatingen. Zo ver
sterkte hij de indruk dat hij
niet gelukkig is met het NA-
VO-dubbelbesluit van de
cember 1979, de bron van de
nationale verscheurdheid
waarover hij zo bezorgd is.
De Ruiter: „Hoe komt het
dat we in ons land tot een
peil van opperste spanning
zijn gekomen?" Dat heeft
volgens hem te maken met
de verbinding die gelegd is
met de besprekingen over
wapenbeheersing. „In plaats
dat de mensen denken: zo
lang er gepraat wordt zal
het wel rustig zijn, worden
zij ongerust over het uitblij
ven van resultaten. Zo
wordt de spanning eerder
vergroot dan verkleind. Ik
denk daarom dat het geen
goede weg is in de toekomst
de onderhandelingen zo
Die opvatting van De Rui
ter hoeft niet te verwonde
ren als men bedenkt dat hij
- toen nog als minister van
justitie - in het kabinet Van
Agt de enige was die zich
keerde tegen dat dubbelbe
sluit. Trouwens ook CDA-
fractieleider Lubbers hield
toen vast aan de overtuiging
dat Nederland niet mede
verantwoordelijk gehouden
kon worden aan dat NAVO-
besluit. En ook nu nog zegt
Lubbers dat hij 'ernstige
twijfel had of het gekozen
model goed was.' Maar met
anderen heeft hij, heeft ook
De Ruiter, dat model later
als gegeven aanvaard.
De Defensie-minister ziet
de polarisatie ook veroor
zaakt door „de radicale op
positie van de PvdA, de te
absolute aandacht die het
probleem krijgt in de pers
('letterlijk alles wat met de
ze kwestie te maken heeft is
nieuws; zelfs als ik geen
nieuws te melden heb is dat
nieuws') en het toeslaan van
dit vraagstuk binnen de
Kerken."
Enkele kanttekeningen
hierbij
Uit zichzelf kwam de mi-
Lubbers
.éénstem.
- FOTO'S DE STEM/J0HAN VAN GURP
nister er niet op om naast de
PvdA ook de WD te noe
men. Deze kleinste van de
twee regeringspartners le
vert immers met haar even
zeer radicale opvatting: er
moet hoe dan ook geplaatst
worden, een bijdrage tot po
larisatie tot in het kabinet
toe. De minister gaf een po
litiek handig antwoord toen
hij op de vraag naar de op
stelling van de WD ver
klaarde, dat die partij welis
waar dreigende taal spreekt,
maar in de praktijk toch be
reid is te praten. Stellen de
WD-ministers, die ver
klaard hebben dat ze het ka
binet zullen verlaten indien
er een besluit tot niet-plaat-
sen wordt genomen, zich
naar buiten toe anders op
dan naar binnen? Zo ja, wie
roept dan wie tot de orde?
Van Aardenne Nijpels of
omgekeerd?
Voor wat 'de pers' betreft
vergeet de minister dat het
niet de taak van de journa
listiek is 'rust' te scheppen
rond het probleem opdat er
zo groot mogelijke concen
sus kan ontstaan. Niet de
media maar de politiek zelf
'belemmert verantwoorde
lijken, die een sfeer van
ruimte en vrijheid willen'.
De media vormen ook nu
een spiegel van wat er lerft
in brede lagen van de bevol
king. De boodschapper van
de onrust, de spanning, de
polarisatie moet niet ver
ward worden met de bood
schap. Gelukkig erkende de
minister ook dat het 'een
minpunt is voor de Neder
landse politiek dat er sinds
1979 geen oplossing is gevon
den' voor het toen gecreeër-
de probleem. Bovendien gaf
De Ruiter desgevraagd toe
dat de polarisatie ook geim-
porteerd is vanuit Amerika,
waar Reagan en de zijnen
elke kans aangrijpen om de
kachel aan te maken met het
Kremlin. Die sfeer van vij
andig blokdenken doet men
sen niet geloven in ontspan
ning, maar voert de span
ning op.
De opvatting van De Rui
ter over de rol van de Ker
ken staat ver af van wat zijn
partijvoorzitter Bukman
daarover eerder te berde
bracht. Deze CDA-minister
heeft er, sprekend als politi
cus en niet als kerklid, geen
bezwaar tegen dat de Ker
ken zich in deze politieke
kwestie gemengd hebben.
Alsof hij Bukman zelf aan
sprak zei De Ruiter: 'Als po
liticus moet je niet zeggen
dat Kerken zich er niet mee
mogen inlaten.'
De beschouwingen van de
minister vonden hun sluit,
stuk in een pleidooi voor een
zo breed mogelijke eenheid
rond de rakettenkwestie. H>
vreest dat Nederland poijl
tiek onbestuurbaar wordt
als die eenheid tussen de be
trokken partijen - en daar
rekende hij de PvdA uit.
drukkelijk toe - niet tot
stand komt. Politieke partij,
en in Nederland moeten met
elkaaar verder, aldus zijn
redenering. Als de oplossing
die het kabinet zoekt voor dt
rakettenkwestie niet breed
gedragen wordt, is het
vaar niet denkbeeldig dat de
rakettenkwestie samenwer
king in de toekomst onmo
gelijk maakt.
Het is een opvatting dje
totaal afwijkt van die var,
Lubbers. Die vindt dat
besluit tot plaatsing zelfs
met één stem meerderheid
kan worden geregeld, wanl
'de democratie werkt zoals
ze werkt'. Dat is heel for-
meel geredeneerd, geheel
passend in de stijl van
ren die Lubbers ten toon
spreidt. Beide ministers
worstelen met de zaak, maar
het lijkt er op dat De Ruiter
dat vanuit een grotere per
soonlijke betrokkenheid en
bezorgdheid om de gevolgen
doet dan de pragmatischer
minister-president. Te vre
zen valt echter dat De Rui-
ters oproep tot zo breed mo
gelijke concensus een vrome
wens blijft. De politiek zelf
heeft de tijd verspeeld om
polarisatie om te buigen tot
concensus.
Van den Broek
.niet gelijk.
Van onze
redactie buitenland
DEN HAAG - Sterker
dan ooit te voren heeft
een verjaardag van de
NAVO - de 35ste, deze
maand - aanleiding ge
geven tot uitspraken en
bespiegelingen over een
Europese 'identiteit' op
defensiegebied, een
Europese 'peiler' van -de
NAVO, en versterking
van de Europese defen-
siesamenwerking.
Deze uitspraken gaan, ze-,
ker in Nederland, onveran
derlijk gepaard met her
haalde verklaringen dat het
bondgenootschap met de
Verenigde Staten de hoek
steen blijft van de Westelij
ke verdediging en dat een
zelfstandige Westeuropese
defensie ondenkbaar is.
Maar sinds vorig jaar
kunnen de ministers van
Buitenlandse Zaken van de
EG-landen zich ook formeel
bezighouden met de politie
ke en economische aspecten
van veiligheidsproblemen,
iets wat ze informeel al lang
deden. Bovendien zal op 23
en 24 mei in Parijs, voor het
eerst in de geschiedenis van
de Westeuropese Unie, het
ministerscomité van dit mi
litaire bondgenootschap van
zeven Europese landen ook
werkelijk op het niveau van
ministers bijeenkomen.
Niet langer wordt verhuld
dat er in de NAVO, in de
woorden van minister De
Ruiter, 'spanningen en irri
taties' zijn, meer openlijk
dan vroeger wordt gespro
ken over belangen van ener
zijds de VS en anderzijds
West-Europa die, opnieuw
in de woorden van de minis
ter van Defensie „niet altijd
behoeven samen te vallen"
of, zoals minister Van den
Broek (Buitenlandse Zaken)
het doet, over „een verschil
lende kij k op veiligheidspro
blemen".
Frankrijk heeft zijn
Westeuropese bondgenoten
enkele weken geleden een
memorandum gezonden
over het nieuw leven inbla
zen van de WEU-samen-
werking. Opeenvolgende
Franse regeringen hebben
de bijeenkomsten van de
WEU-Assemblee - een ver
gadering van parlementa
riërs uit de zeven aangeslo
ten landen - vooral gebruikt
voor het propageren van
ideëen over een meer zelf
standige Europese defensie,
maar hadden tot nu toe geen
initiatieven genomen voor
ministersbijeenkomsten.
Nederland, aldus de
woordvoerder van Buiten
landse Zaken in Den Haag,
heeft „met positieve belang
stelling" kennis genomen
van 'ftè't Franse memoran
dum. Maar de inhoud van
het Nederlandse antwoord
zal waarschijnlijk pas blij
ken uit wat minister Van
den Broek in Parijs ten ber
de zal brengen.
De rechtstreeks betrokken
ministers hebben zich tot nu
toe op de vlakte gehouden.
Volgens minister De Ruiter
is het „zonder meer de moei
te waard actief mee te den
ken over de toekomst van de
WEU", nu initiatieven zijn
genomen tot reactivering
van een organisatie waarin
„nauwelijks sprake was van
enige activiteit" op rege
ringsniveau.
Volgens minister Van den
Broek roept de vraag of de
WEU ook een forum zou
kunnen zijn voor veilig
heidsdiscussies tussen de ze
ven regeringen nieuwe vra
gen op: de positie van de
Europese NAVO-landen die
geen deel uitmaken van de
WEU moet bijzondere aan
dacht krijgen, en er mag
geen afbreuk worden ge
daan aan wat reeds is be
reikt in het kader van de
Europese Politieke Samen
werking (der tien EG-lan
den). Het Europese veilig-
heidssamenwerking moet
ingebed blijven in het bre
dere streven naar een Euro
pese Unie - een vorm van
samenwerking tussen de
EG-landen die verder gaat
dan de huidige.
Frankrijk heeft eerder dit
jaar stappen genomen om
een einde te maken aan de
bestaande discriminatie
binnen de WEU, door voor te
stellen dat de beperkingen
die nog steeds gelden voor
West-Duitsland binnen een
bepaalde periode worden
opgeheven. Het oorspronke
lijke WEU-verdrag van 1948
werd namelijk in 1954 met
het oog op de toetreding van
de Bondsrepubliek zodanig
gewijzigd dat West-Duits
land de vervaardiging van
atomaire, biologische en
chemische bewapening op
haar grondgebied werd ver
boden, en andere WEU-lan-
den de Westduitse conven
tionele bewapening aan re
gelmatige controle onder
wierpen. Een deel van deze
controles is in de loop der ja
ren al gedeeltelijk opgehe
ven.
Tot nu toe heeft geen en
kele Westeuropese regering
zich duidelijk uitgelaten
over wat zij zich bij nauwer
Europese defensiesamen-
werking precies voorstelt.
Het ligt voor de hand dat de
ze vaagheid vooral ten doel
heeft te voorkomen dat
Washington nog sterker
neigt tot isolationisme of
sterker oriëntatie op Oost
Azië ten koste van West-
Europa. Ook wil men gevoe
ligheden ontzien van EG-
landen die geen deel uitma
ken van de WRU - Ierland,
Denemarken en Grieken
land - of van de NAVO -
Ierland.
Minister De Ruiter heeft
zich onomwonden uitge
sproken voor de EPS - het
overleg over samenwerking
op het gebied van de buiten
landse politiek waaraan alle
tien EG-landen deelnemen -
als „het meest voor de hand
liggende forum om Europese
samenwerking op veilig
heidsgebied gestalte te ge
ven". Grotere politieke een
heid is een voorwaarde voor
een volwaardig Europees
veiligheidsbeleid, aldus de
minister, maar de ontwikke
ling van de EPS wordt afge
remd door de stagnatie van
de Europese integratie als
zodanig.
Minister Van den Broek
ziet juist in de formulering
van het besluit dat in EPS-
kader het beleid voor poli
tieke en economische aspec
ten van veiligheidsproble
men kan worden gecoördi
neerd, een aanwijzing dat
„voor de militaire aspecten
van de veiligheid de NAVO
het aangewezen kader
blijft". Toen West-Duitsland
bij het overleg over deze for
mulering voorstelde in de
toekomst ook bijeenkomsten
van Westeuropese ministers
van Defensie te beleggen
stuitte dit op verzet van met
name Nederland.
De huidige Westeuropese
defensiesamenwerking
heeft voornamelijk betrek
king op materieel, niet in de
laatste plaats omdat de VS
hun Westeuropese bondge
noten gemiddeld veertien
maal zo veel militair mate
rieel verkopen dan zij zelf in
West-Europa kopen. De
Eurogróep van de NAVO -
waarvan Frankrijk gëen
deel uitmaakt - heeft op het
gebied van materieelont-
wikkeling en -productie nog
geen spectuculaire successen
behaald, en heeft zich als or
gaan voor politieke overleg,
in de woorden van minister
De Ruiter, „tot dusverre niet
kunnen ontwikkelen".
Juist om Frankrijk bij de
Europese samenwerking te
betrekken heeft de toenma
lige minister van Defensie
Vredeling het intiatief geno
men voor de oprichting van
de zogenoemde Independent
European Programme
Group, waarin dertien
Europese NAVO-landen sa
menwerken. Maar omdat
ook deze samenwerking tot
nu toe weinig concrete re
sultaten heeft afgeworpen,
heeft de huidige voorzitter
van de IEPG, staatsssecreta-
ris Van Houwelingen, initia
tieven genomen voor bijeen
komsten op politiek niveau.
vergrijp
Door Frans Boogaard
DEN HAAG - Libisch
ambassadepersoneel in
Londen of andere perso
nen in het ambassadege
bouw openen het vuur op
betogers. Elf Libische be
togers raken gewond, een
Brits politie-agente
wordt gedood. De dader
of daders (dat is nog on
bekend) maken een heel
goeie kans vrijuit te
gaan. Kan dat allemaal
zomaar
'Ja', is in eerste instantie
het antwoord van terzake
deskundigen.
Voor het diplomatieke
verkeer en het gedrag van
diplomaten gelden namelijk
heel aparte regels, die gro
tendeels vastliggen in het op
18 april 1961 tot stand geko
men Verdrag van Wenen.
In dat begin dit jaar ein
delijk ook door het Neder
landse parlement geratifi
ceerde verdrag is ook vast
gelegd dat de diplomatieke
ambtenaar 'volledige imm
uniteit van rechtsmacht' ge
niet.
In gewoon Nederlands
houdt dat in dat diplomaten
boven de wet - althans, bo
ven die van het gastland -
staan.
Waarom wordt diploma
ten in het buitenland feite
lijk straffeloos toegestaan
wat eigen burgers niet mo
gen? Een woordvoerder van
minister Van den Broek
(Buitenlandse Zaken) heeft
op die - algemene - vraag
een kort antwoord: om te
garanderen dat ze hun werk
optimaal kunnen doen. En
om te voorkomen dat diplo
maten onder druk komen te
staan van de autoriteiten
van het land waarin ze wer
ken. Zo bezien is hun on
schendbaarheid het minste
van twee kwaden.
In de Nederlandse situatie
is het misschien wat moei
lijk voorstelbaar dat de (bij
ons onafhankelijke) rechter
op verzoek van Van den
Broek het bepaalde diplo
maten extra lastig maakt,
maar er zijn nog landen
waar ook magistraten nog
met een tros bananen om te
kopen zijn.
Vandaar dat geen van de
verdragspartners kort na de
Tweede Wereldoorlog, toen
de al lang bestaande onge
schreven regels van volken
recht schriftelijk moesten
worden vastgelegd, diplo
maten aan het gezag van de
burgerrechter in het gast
land wilde onderwerpen.
Vandaar dat zelfs Neder
landse pogingen de immuni
teit van diplomaten met be
trekking tot verkeersdelic
ten op te heffen, schipbreuk
leden.
„Vrees voor misbruik
weerhield de meeste delega
ties van steun aan de Neder
landse wens", zo liet (toen
nog) minister Van der
Klaauw vier jaar geleden de
Kamer weten.
En Nederland heeft zich
vervolgens trouw aan ook
dat onderdeel van het Ver
drag van Wenen gehouden.
Toen een tijd geleden de
Rotterdamse gemeentepoli
tie de auto van Sovjet-am
bassadeur Victor Beletsky
van een keurige parkeer-
prent voorzag, tekende Be
letsky daar met succes pro
test tegen aan.
Zijn toenmalige baas Joe-
ri Andropov heeft de 35 piek,
of de tegenwaarde daarvan
in roebels, nimmer aan het
Rotterdamse politiekorps
hoeven overmaken.
Binnen het diplomatieke
gebruik heeft ieder land zo
de eigen methodes om op
misstappen van diplomaten
te reageren. Zo wist Neder
land al eens gedaan te krij
gen dat een diplomaat die op
heterdaad werd betrapt op
smokkel van verdovende
middelen, door zijn eigen
land werd teruggeroepen. Zo
kunnen plooien worden
gladgestreken zonder dat bi
laterale betrekkingen eron
der lijden.
Harder maatregelen, zoals
het uitzetten van diploma
ten, worden doorgaans pas
getroffen als ambtenaren in
de buitenlandse dienst van
een vreemd land diploma
tieke codes schenden. In het
diplomatieke jargon bestaan
daarvoor welluidende for
mules, die al aan het vertrek
van tal van Sovjet-diploma
ten uit Westeuropese landen
ten grondslag hebben gele
gen.
Spionage is voor een di
plomaat een doodzonde, zo
als ook inmenging in bin
nenlandse aangelegenheden
dat is. Maar tegelijk wordt
van hem (of haar) verwacht
dat hij of zij zich ook aan al
le 'inheemse' wetten en re
gels onderwerpt. Het ver
schil met de doorsnee burger
zit'em niet daar, maar in de
sancties die op overtreding
staan.
Niet absoluut
Hoewel de onschendbaar
heid van diplomaten bijna
zo oud is als de wereld (ze
genieten feitelijk de on
schendbaarheid van het
staatshoofd, van wie ze de
hoogste vertegenwoordiger
in het buitenland zijn), is
hun immuniteit verre van
absoluut, zeker in die geval
len waarin ze hun boekje
zover te buiten gaan dat de
uitzendende autoriteiten
(hun regering thuis dus) hun
gedrag veroordeelt.
De thuisregering kan in
die gevallen de immuniteit
opheffen (waardoor de di
plomaat toch in het land
waar hij dient kan worden
berecht), of hij kan worden
teruggeroepen en vervol
gens worden berecht in zijn
thuisland. Het gastland kan
in een aantal gevallen trou
wens zelf ingrijpen, omdat
de onschendbaarheid van
diplomatieke vertegenwoor
digers geringer is naarmate
ze lager in rang zijn.
Alleen als ook de politieke
leiding haar diplomatieke
personeel tot het eind blijf
dekken, staat het ontvan
gende land tamelijk mach
teloos.
Zij het dat het zich dan
wel tweemaal zal bedenken,
voordat het weer diploma
ten van een land waarmee
het zulke negatieve ervarin
gen heeft opgedaan, toegang
verleent.
ARNHEM (ANP) - De direct^
menwerkende Elektriciteit^
bedrijven (SEP) wil het fint
jeel, dat wordt behaald mei
goedkope stroom uit Frank#
jj,en voor de ombouw op ko
elektriciteitscentrales in Be
genum en op de Maasvlakte.]
pe investeringskosten vd
MUw kunnen daardoor onrl
door de toekomstige stroofl
veer een halve cent per
DEN HAAG (ANP) - De nJ
derlandse Bond tot Bestrif
ding van de Vivisectie (NBB'
wil de rechter laten uitmako
welke dierproeven wel en wil
ge niet door de beugel kunne!
Aanleiding tot dit plan
Wereld Proefdierendag i
dinsdag 24 april. Per jaar wol
den ongeveer 1,5 miljoen dij
ren in laboratoria aan allerll
proeven onderworpen. VerrS
weg de meeste gaan dood, hel
zij door de proeven, hetzij dol
de hand van de onderzoeker. I
Voorlopig richten de bl
strijders van vivisectie zich <f
de LD50-proef, volgens he
het meest omstreden experj
ment.
V.
-
A
;v. avN
DE Amsterdamse politie
kledingzaakje in de Damstr
beslag genomen. Op de shi
hoofd van koningin Beatris
egel stond de tekst 'lik mij'.
Tegen de eigenaar van de
naakt, onder andere wegen
ioeveelheid in beslag geno
ïvenmin wie de fabrikant vi
N deze dagen zijn de ogen va
rjzalem, de Heilige Stad var
vaar 2.000 jaar geleden voor
tan de wederopstanding werd
Fasen een trefpunt moeten zi
<711 met elkaar, over theologi
(Ver vrede en verzoening. De
FBI, symbool van de onverdra
ten maar ook christenen verde
Paus Johannes Paulus II wi
rationale status krijgt en eer
(hristenen als mohammedane
Itm veilig naast de leeuw kan I
11 Israel en de rest van de we
(at die dag ooit komen zal.
KALVEN', volgens de Dikke
öieventaaltje) betekent sch
spreekt men van 'dalven' als
nakende van hun positie, bi,
11 ruil voor bepaalde gunsten
lorren, krijgt bijvoorbeeld gee
iinger openblijven of is ervan
•xtra in het oog houdt. Volge
'ormafwijkend gedrag (in gey
loofdstedelijke politiekorps w
snkele politiefunctionarissen rr
lemeentelijke overheid de op
'00Pcentrale, waar de Amsteri
ei gebruiksartikelen met aantn
Het bedrijfsleven kent meer
Je FNV ten behoeve van zijn
<e°d postorderbedrijf en bestu
■(oopjeswinkels voor het eigei
veten nog niet voorgekomen
om corruptie 'op grote schaal'
Ten c.q. af te kopen. De misd
\A?amse P°''tie weten ze wel
We weten natuurlijk allema:
™aardenpatroon in Nederlan<
iieerd is. Belastingen worden
waie voorzieningen misbruikt,
ervaagt. Te veel steden kei
vonds niet meer veilig over s
°n de samenleving verontrus
ont en v°lksverte9eriwoordig
°k nog eens de indruk opge
^tkbare bii gezagshandhavr
m hen op het rechte pad te h
