Bakker en vrouw Rouw:
l'Niet bij brood alleen
'Tja, je kon je klanten
niet teleurstellen
Na 250jaar kreeg
Terneuzen zijn kans
LandbouwJ
Heille i
dagelijk
18 w<
Slakkenhandel bij Stroodorpe
I DE EERSTE SOCIAAL WERKERS VAN 'DE REUZENOEK'
ZATERDAG 21 APRIL 1984
BH OBUM!
VAN ZEELAND
DOCHTER VAN ZEGWAARD DELFT
\1584yrT984(
Aflevering 24
vV
't Sas
ZATERDAG 21 APRIL 1<
bijeenkomsten
rond Zeeuws
beleidsplan
recreatie
en toerisme
Raad Sluis
volgende
week bijeen
Concert
Earring:
voorrang
bezoekers
Hulst Pop
markten
8 o
T16 PAGINA ZEELAND 3
Van een onzer verslaggevers
SAS VAN GENT - De ge
meente Sas van Gent wil uit
verkoop houden bij Stroodor
pe. Het plan is om het reste
rende gedeelte van het indus
trieterrein daar, ruim 4,5 hec
tare, in z'n geheel te verkopen
aan de handelsonderneming
Roberg bv. Deze dochtermaat
schappij van het grote vuil-
verwerkende bedrijf Zeg
waard uit Delft, gaat er slak
ken en andere wegenbouwma
terialen verwerken en verko
pen.
Zegwaard breidt daarmee
zijn invloed op de afvalver
werking in Zeeuwseh-Vlaan
deren aanzienlijk uit. Zoals
bekend is ook de Centrale
Vuilverwerkende Industrie
(CVI), met een stortplaats op
de Axelse Vlakte, een dochter
van het Delftse bedrijf. Een
omstreden nevenactiviteit
overigens, want CVI/Zeg
waard ligt al jaren in de clinch
met het provinciebestuur over
de nodige vergunningen.
CVI wil graag ook door ge
meenten aangevoerd huishou
delijk afval verwerken, GS
zeggen met het provinciaal af-
valstoffenplan in de hand dat
op de belt alleen bedrijfsvuil
terecht mag komen. Boven
dien vlogen bedrijf en provin
cie elkaar kortgeleden in de
haren toen bleek dat op een
belt in de Dekkerspolder slak
ken waren gestort. Milieuver
vuilend, vond de provincie die
echter van de raad van state
maar gedeeltelijk gelijk kreeg.
Zorgeloos
B en W van Sas van Gent
zijn minder beducht voor der
gelijke problemen nu Zeg
waard de in Zeeuwseh-Vlaan
deren aangevoerde slakken
kennelijk ook in het gebied
zelf wil verwerken. De zorge
loosheid blijkt uit him voorstel
aan de gemeenteraad, die er
zich op donderdag 26 april
over moet uitspreken. Voor
overleg over een hinderwet
vergunning heeft volgens het
college aangetoond dat de
nieuwe bedrijvigheid bij
Stroodorpe met de nodige
voorschriften geen milieuhin.
der hoeft op te leveren.
Het Sasse college is in alle
opzichten blij met de komst
van Roberg. Het is niet alleen
een goede zaak voor de werk-
gelegenheid, maar ook voor de
gemeentekas. Het moeilijk
verkoopbare stukje industrie,
terrein drukte al jaren als
'zorgenkind' op de begroting.
Sas heeft weliswaar de
grond moeten aanbieden voor
een prijs beneden de boek-
waarde, maar daar staat te.
genover dat Roberg stukjes
onrendabele weg en groen-
stroken ook overneemt. Hei
netto verlies op het p]an
Stroodorpe blijft zodoende be-
perkt tot 4 ton en dat 'overtreft
zelfs de meest optimistische
verwachtingen'. Met de trans,
actie is overigens een totaal,
bedrag gemoeid van 1.
gulden.
e Bakker en vrouw Rouw: „Het waszo'n beetje een alarmcentrale bij ons
- FOTO DE STEM COR J. DE BOER
Door Jan Jansen
REUZENHOEK - Een
e vlek op de kaart, maar
niets menselijks is de
bewoners van de buurt-
1 schap en omliggende
polders vreemd. Had-
den bakker Levien
Rouw en zijn vrouw
Brien uit Reuzenhoek
maar een dagboek bij-
gehouden. Je zou er steil
i van achterover slaan.
e „Wij waren de eerste
sociaal werkers", zegt
mevrouw Rouw, maar
die vlag blijkt de lading
niet te dekken als feiten
e uit een jarenlange bak-
I kerspraktijk de revue
1 passeren.
3 Nu ze officieel 'gesaneerd'
3 zijn en de winkeldeur van-
3 daag definitief op slot gaat,
schetst het echtpaar ook
e zonder dagboek een haar-
e scherp beeld: hoe het een
e kleine zelfstandige op het
e platteland kon vergaan. Dat
3 was dus 'niet bij brood al-
E leen'.
„Vroeger, toen ze nog geen
e auto en geen telefoon had-
den, waren de mensen op de
e bakker aangewezen. Ze gin-
3 gen niet ver en niet vaak
3 van huis, hadden weinig
contact met de buitenwe-
E reld. Als de bakker kwam
E was dat contact er wel. Die
zag zoveel mensen, pikte
links en rechts de nieuwtjes
e op en vertelde ze door. Toen
e ik 12 jaar was, begon ik 's
e zaterdags te helpen bij de
e bezorging, op de fiets, met
een mand vol brood de pol-
der in. Zaterdag was afre
is kendag. Dan kwam je overal
E binnen, koffie drinken en
3 praten... het was meestal een
5 uur of acht 's avonds voor je
weer thuis was".
Schoonmaak
Doordeweeks trof de bak-
e ker meestal alleen vrouwen
e thuis en die deden vaak en
e zelden vergeefs een beroep
op hem. Bijvoorbeeld als het
e grote schoonmaak was: 'Zeg
E bakker, kun je me niet even
e helpen de kachel buiten te
jg brengen'. 'Levien, nou je
hier toch bent, draag die
bedden eens terug naar bo-
E ven'. Of op de boerderij,
e waar een koe op kalven
e stond en de afwezige baas
e een ontredderde boerin had
e achtergelaten. Levien Rouw
e stak de veearts een handje
3 toe.
3 Later was hij de eerste die
in een auto reed en bij wie
e de PTT een bakkelieten te-
e lefoon installeerde. Opnieuw
e een voorsprong op de omge-
e ving, zeg maar de klanten
ei kring, die het voordeel daar-
e van ook wel inzag en het
3 zich niet liet ontgaan.
'Baker'
De bakker vervoerde eie
ren van zwager naar
schoonzuster, drie kilometer
verderop en liep het risico er
nog op aangekeken te wor
den ook als een liftende boe
rendochter ze onder haar
gewicht verpletterde. Hij
reed met klanten naar het
ziekenhuis, eens zelfs mid
den in de nacht met een
hoogzwangere vrouw, die
een kwartiertje na de rit al
was bevallen. 'Van bakker
tot baker' lacht zijn vrouw.
En steevast hoorde bij de be
stelling ook het ophalen van
pillen bij de dokter. 'Bakker,
wil je die eens voor me mee
nemen'.
„Een speciale klant was
De schaars belegde boter
hammen gingen erin als
koek. Niettemin moest oom
Galle maar afwachten of het
wat zou worden.
„Hij vulde een mand met
broden en reed op het fietsje,
op goed geluk de polder in.
Kijken of hij ze kwijt kon.
Nou, dat sloeg dus aardig
aan. Binnen korte tijd had-
ie al een vaste klantenkring
en na een jaar ging hij be
zorgen met paard en wagen.
Vijf jaar later had oom al
een auto. Dat bewees na
tuurlijk hoe goed het ging,
want auto's zag je in die da
gen nog maar heel weinig".
De vooruitstrevende en met
voorspoed gezegende bakker
van Reuzenhoek was niet
meer weg te denken.
genslag te verwerken toen
hij zijn auto wegens benzi-
ne-gebrek aan de kant
moest zetten. De carosserie
kon dienst doen om er weer
een ouderwetse kar van te
maken, waarvoor de bakker
één paardekracht spande.
En Levien Rouw deed nog
altijd z'n ronde op de fiets.
In die jaren vocht de war
me bakker uit Reuzenhoek
z'n eigen koude oorlogje uit
met, wie zal het zeggen,
Iwan uit Kiev. „Er lagen
Duitse bezettingstroepen bij
De Griete en daar zat ook
een stelletje Russen bij. Die
mannen konden niet fietsen,
maar wilden het graag le
ren. Dan reden ze van de
dijk af, stuntelig en gevaar
lijk. Ze wisten niet eens hoe
zorgde, zij deed de winkel,
kinderen en anderen staken
hier en daar een handje toe.
Aan de kwaliteit van de
produkten uit Rouw's oven
zal het niet gelegen hebben
dat de klandizie minder
werd. 's Zaterdags kwamen
er klanten uit Axel, Terneu-
zen en soms van nog verder
weg. Vooral z'n bolussen
waren roemrucht. Alles be
reid volgens oude recepten,
zoals oom die had ontwik
keld. „Ja ja, dat was een
vakman die er alles voor
over had".
Sanering
die dame, waarmee ik naar
de kapper moest rijden. En
dat niet alleen, ik maakte
ook de afspraak voor haar.
Daar maakte je geen pro
bleem van, al moesten we
soms wel wat veel over onze
kant laten gaan, maar ja, je
kon je klanten niet teleur
stellen".
En dan de telefoon. De
bakkersvrouw bezorgde
zelfs boodschappen in een
buurtschap verderop en dat
vonden de mensen die erom
vroegen, maar heel gewoon.
Iedereen in de buurt wist de
weg naar de winkel met de
telefoon. „Inderdaad, het
was zo'n beetje een alarm
centrale bij ons".
Pasen
Met Pasen houden ze er
mee op. Het verband met de
prille start van de bakkerij
op Reuzenhoek 60 jaar gele
den is toeval. Het was ook
rond de Paasdagen dat Le-
vien's oom J. Galle in 1924
als een echte pionier voor
het eerst de ovens verhitte in
een gloednieuwe bakkerij.
De bestemming van het
kersverse brood was onze
ker. Er waren meer bakkers
in Zaamslag en vooral de
mensen in de polder bakten
veelal nog zelf hun brood.
'Van die knotsen van bro
den, van 20, zelfs 24 ons had
je toen'.
Een gemiddeld gezin zou
er, gewoon aan een 8- of een
4-onsje, nu een week van
eten; toen bakten of kochten
ze er soms drie of vier per
dag. De polderbewoners de
den zwaar werk op het land.
Oorlog
Net van de schoolbanken,
14 jaar oud, ging Levien
Rouw in 1939 voorgoed bij
z'n oom werken. Naderhand
ondervond hij letterlijk aan
den lijve dat het bakkersvak
neerkomt op beulswerk.
„Maar toen was het een
voorrecht als je in een echt
vak terechtkwam en niet op
het land, zoals de meeste
leeftijdgenoten. Klagen over
veel uren en vroeg opstaan
was er dan ook niet bij". De
bakkersknecht verkocht een
broodje van 8 ons voor 16
cent en beurde zelf een rijk
daalder per week. Hij was
dan ook nog bij oom in de
kost.
De wereldbrand die al
snel volgde miste ook z'n
uitwerking niet op het bak
kersbedrijf in de uithoek bij
Zaamslag. „Alles ging op
rantsoen, dus ook het brood.
Wij moesten proberen wat
extra graan te pakken te
krijgen bij de boeren in de
buurt en dan een molenaar
vinden die het wilde malen.
Gevaarlijk, want dat mocht
allemaal niet. Veel mensen
gaven ook zakjes meel mee.
Iedereen vond natuurlijk
dat hij het beste meel had
geleverd en wilde daar dan
ook brood van terugzien,
maar ja, op den duur kon je
het niet meer uit elkaar
houden. Honger? Nee, dat
was er niet in de polder.
Ieder had z'n brood, z'n
vlees, z'n groente".
ze moesten stoppen en dat
heb ik gemerkt. Op zekere
dag kwam ik daar langs
toen ze weer aan het oefenen
waren. Er kwam een Rus de
dijk af en hij reed me finaal
ondersteboven. Alle broden
over straat, wat een ben
de.
Winkeltj es
Botsing
De vooruitstrevende bak
ker Galle kreeg een fikse te-
Dit frontincident verhin
derde niet dat de broodjes in
Reuzenhoek over de toon
bank bleven vliegen. Hun
dagelijks brood leek verze
kerd toen Levien en Brien
Rouw in 1952 trouwden en
ook nog toen ze in 1960 offi
cieel de zaak overnamen van
hun oom. Uitbreiding zat er
aan te komen.
„Toen had je alleen al op
Reuzenhoek nog vier win
keltjes, kleine kruideniers
:zeg maar en wij moesten ons
'beperken tot typische bak
kersartikelen. Maar in 1965
ging het laatste winkeltje
dicht en van die tijd af wa
ren we ook kruidenier,
moesten er twee jaar later
'de zaak zelfs voor verbou
wen. En het liep uitstekend,
want er woonden in de pol
der nog altijd veel mensen
die weinig mobiel waren.
Daar bezorgde je dan de
boodschappen, ja, dat waren
onze beste jaren. Helaas
mocht het niet erg lang du
ren, want in het begin van
de jaren zeventig had bijna
iedereen een auto, mensen
trokken weg uit de polder en
je kreeg die grote super
markten. Toen was het voor
ons hard werken geblazen
om de zaak draaiende te
houden". Hij bakte en be-
Maar alles werd minder
en het werk viel het bakker
spaar steeds zwaarder. In
1977 moest hij besluiten om
z'n wijk in Zaamslag eraan
te geven. Tot 1982 hadden ze
nog geen klagen over de in
komsten, maar toen protes
teerde Levien's tikker tegen
het beulswerk van de bak
ker. Van de dokter mocht-ie
de oven niet meer aanste
ken. Ze modderden nog wat
aan. Met gemengde gevoe
lens bezorgde hij brood dat
hij niet zelf had gebakken.
Een financiële aderlating, en
het druiste in tegen het eer
gevoel van de vakman. Om
dat hij zich geen warme
bakker meer kon noemen,
begonnen ook de inkomsten
uit de winkel terug te lopen.
Met beide handen grepen
ze daarom een vorig jaar in
gevoerde saneringsregeling
aan. Hij was nog maar net 58
toen Den Haag bekend^-
maakte dat bakkers van 58
jaar en ouder gesaneerd
konden worden. Omdat ze
toch nog wat hebben kunnen
sparen -'we hebben nooit
tijd gehad om het geld op te
maken'- en omdat er nau
welijks keus was, hakten ze
de knoop door. Vorige week
bezorgde Levien Rouw z'n
laatste brood, deze week was
het opheffingsuitverkoop in
de winkel.
En meer dan dat... De
klanten belonen de bezor
ging van kwaliteitsbrood,
het sociale werk, de vriende
lijke bediening en de kortin
gen van de laatste week met
een huis vol bloemen, en nog
meer geschenken. In een ge
sloten envelop blijkt zomaar
honderd gulden te zitten.
Dan is het wel eens moeilijk
de tranen te bedwingen.
Als straks slopers de oven
onder handen nemen -want
dat moet volgens de sane
ringsregeling- is Levien
Rouw op z'n eigen keuken
aangewezen als-ie nog eens
een lekkere cake of zo'n bij
zondere bolus wil bakken.
Maar de winkelbel, noch
zijn dagelijkse rondes kun
nen dan nog verhinderen
dat ze er samen eens lekker
voor gaan zitten. „En daar
was tot nu toe zeiden tijd
voor".
De Westsluis later Middensluis waarvoor de eerste steen in 1826 werd gelegd.
In zijn allereerste jaren kon
het kleine Neusen profiteren
van het feit dat het aan de
mond van de Zoutvliet lag,
een waterweg die het toen al
eeuwenoude Axel met de
Honte (of Westerschelde)
verbond. De Zoutvliet (of
Oude Vaart) verloor echter
al in 1562 zijn betekenis en
toen in 1583/1584 de monding
van de Zoutvliet werd afge
damd leek het erop dat Ter-
neuzen als havenplaats had
afgedaan.
Het zou niet minder dan
tweeëneenhalve eeuw duren
voordat Terneuzen een
nieuwe - en achteraf gezien
zijn grote - kans kreeg. Dat
was onder het bewind van
Koning Willem I, die gehoor
gaf aan de wensen van Gent
om een nieuwe uitweg naar
de zee te krijgen. Dat was
het begin van het huidige
kanaal van Gent naar Ter
neuzen.
In het grijze verleden had
Gent onder meer een ver
binding naar de zee via het
kanaal De Lieve, een ver
binding tussen Gent en
naar P.J. Baert
Damme, van waaruit de
zeearm Het Zwin bereik
baar was. Door verzanding
van Het Zwin ging ook deze
uitweg verloren en vatte
men het plan op een kanaal
naar de Westerschelde te
graven.
Al in de 12e eeuw was het
gebied ten noorden van Gent
doorsneden met waterlopen
SCHELDE
Ü-t,,—
Ti Mir MO.** itittuL
IwimMI mi» M
y/Vi
N
Het plan voor de aanleg van de beide kanaalarmen
met sluizen in 1826.
en kanaaltjes waaronder de
Schipvaart. Deze vaart liep
vanaf de zee tot aan de kapel
van Zelzate. Van Gent tot
Zelzate behoefden de be
staande grachten dus alleen
maar uitgediept te worden
om een nieuwe vaarweg
naar de zee te krijgen. In
1547 gaf keizer Karei V ver
gunning voor het graven
van een kanaal van Rooden-
burg - bij Terdonk - naar de
Papegeule, een diep vaar
water dat in verbinding
stond met De Braakman. De
Papegeule werd later het
Sasse Gat genoemd.
Omdat er geen sluis was
bleek de Papegeule niet ge
schikt voor grotere zeesche
pen. Lading van zeeschepen
moest in kleinere schepen
worden overgeslagen en in
feite was Gent hiermee niet
geholpen. Keizer Karei nam
de klachten van de Gente
naars serieus en ging ak
koord met de bouw van een
Zoute Speij (aan de kant van
de Braakman) en een Zoete
Speij (Kanaalkant). Op i
april 1562 werd het voltooide
Sas (zo werd dit waterwerk
genoemd) feestelijk ge
opend. Bij de uitmonding
van deze vaart naar de
Braakman ontstond Sas van
Gent, een voorhaven van het
grote Gent.
In de 18e eeuw maakte
ook Gent een economische
crisis door. De Sasse vaart
ging ten onder, hij werd zo
verwaarloosd dat in 1'®
zelfs mosselschepen - die
maar drie voet (90 centime
ter) water nódig hadden
geen kans zagen Gent nog te
bereiken. De hereniging van
Noord- en Zuid-Nederland
na Napoleons nederlaag,
maakte het vraagstuk van
de zeeweg vanuit Gent weer
actueel.
In 1817 werden de eerste
plannen gemaakt voor een
verbetering van het kanaal,
waarbij werd voorgesteld
dit vanaf Zelzate te verlen
gen tot de Westerschelde. In
1822 kregen ingenieurs op
dracht een kostenbereke
ning te maken voor het ver
beteren van het kanaal van
Gent tot Sas van Gent en de
verlenging daarvan tot Ter
neuzen. Het kanaal moes'
dienen voor scheepvaart
maar ook voor afwatering
van de diverse polders. Stu
die wees uit dat het plan uit
voerbaar was (al bleek men
zich later toch misrekend v
hebben) en zodoende wer»
besloten tot de uitvoering
van dit zeer grote en voor
Gent - en later Terneuzen -
zo belangrijke werk. Dit was
de grote kans voor Terneu
zen.
Vdn een onzer verslaggevers
MIDDELBURG - Het Zeeuws
provinciebestuur stelt het pro
vinciaal beleidsplan voor re
creatie en toerisme komende
maand op drie bijeenkomsten
tor discussie. Deze informa
tie/inspraakbijeenkomsten
vinden plaats in Middelburg,
Oostburg en Haamstede.
jiet beleidsplan, gebaseerd
0p studies van de Grontmij,
werd eerder deze maand ge
presenteerd en heeft momen
teel nog een ambtelijke status.
De bijeenkomsten zijn op 7
mei in de Concert- en gehoor
zaal te Middelburg, op 10 mei
jn zaal De Eenhoorn te Oost
burg en op 28 mei in dorpshuis
De Schutse in Haamstede.
Ze beginnen allemaal om
19.30 uur en zijn voor iedereen
vrij toegankelijk.
Van een onzer verslaggevers
SLUIS - De gemeenteraad van
Sluis vergadert volgende week
donderdag vanaf 19.30 uur in
het stadshuis.
De agenda vermeldt onder
meer voorstellen tot het verle
nen van een startsubsidie aan
de nieuw opgerichte EHBO-
afdeling in Sluis en tot het in
stellen van een raadscommis
sie voor sport. Ook verzoekt
het college van B en W de raad
te verklaren dat er een wijzi
ging wordt voorbereid van het
bestemmingsplan 'Zomerhui
zen en kampeerterrein Het
Zwin'.
HULST - De bezoekers
van het popfestival Hulst
Pop '84, volgende week
zondag 29 april in Den
Dullaert, krijgen als eer
sten de kans een kaartje
te kopen voor het concert
van de Golden Earring in
Hulst.
De organisatoren heb
ben daartoe besloten, naar
aanleiding van de grote
vraag die er nu al is naar
kaartjes voor dat concert.
De voorverkoop start ech
ter pas begin augustus en
besloten is dat de eerste
week alleen toegangsbe
wijzen zullen worden
verkocht aan de bezoekers
van Hulst Pop. Dit bij
wijze van extra service.
Het is dus wel zaak dat
de bezoekers van Hulst
Pop hun kaartje goed be
waren. Zoals bekend
wordt op 29 april een top-
programma aangeboden,
met optredens van de Ne
derlandstalige band
Toontje Lager, de Engelse
reggae-formatie Reality
en de snel carrière ma
kende groep de Time
Bandits. Hulst Pop begint
volgende week zondag om
H.00 uur en de deuren
van Den Dullaert gaan
open om 16.00 uur. De toe
gangsprijs voor dit in de
streek unieke muziekge-
beuren bedraagt 17,50
gulden.
fiuuiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii'niiiiiw^
adR^FiU?EN Veiling: sla 45-59,
1JS 51"53, andijvie 1,37-138.
Van onze corresp<
WpILLE Na onSeveer drie maai
Rmi' weSens een beenbreuk va
akker is het Streeklandbouwi
eek weer opengesteld.
^®z°ekers kunnen weer dagel
hl 00 en 13-00 en 1T-00 uur. Hel
er toegankelijk gemaakt voor
t «ei-man Bakker werkt daarvc
mei611 de diverse ruimtes weg ei
bii enen klinkers. „Er ontstaat
cr,„ ee rolstoelen elkaar kunn
WafejVator' ,,A^e °P" en afsta]
Ina °r C'e toegankelijkheid eer
(vn landbouwmuseum staar
r°r namelijk historische) landt
eschappen opgesteld.
