UITBLAZEN
België volgt Nederlandse
rakettenkwestie op de voet
Heilige Oorlog voor de Punjab
Veel mi
Zimbabwe heeft weinig te viererl
6t Moet Nike
of Daks zijn
Hartchirurgie
raakt
verder in
problemen
DE STEM COIV
Maatschappen
WOENSDAG 18 APRIL 1984
ACHTERGROND
Spoeddebat
Plaatsen
Goedkoper
Naastenliefde
Ayatollahs
Nieuwe vrede
VIERDE VERJAARDAG ONAFHANKELIJKHEID
WOENSDAG 18 APRIL]
AANTAL BOEI
Dienstenbond
u il acties
winkelpubliek
tegen raketten
iiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii:
WIM KOCK
Op de hockey-club
had je op een gege
ven moment het Ka
rachi /f/ng-tijdperk. Als je
in het wekelijks medede
lingenblad zag staan: 'Wie
heeft zondag jl. per ongelijk
mijn Karachi King meege
nomen?, dan wist je wel
hoe laat het was. Per ongeluk?
Ammehoela.
De Karachi King was een
dure hockey-stick, maar hij was
het helemaal. Totdat de jongens
van het nationale hockey-team
met Dita's gingen spelen. Toen
zag je steeds meer Dita's op de
hockeyclub en werd er daar af
en toe eentje per ongeluk van
meegenomen.
In Amsterdam werden deze
week twee jongetjes op klaar
lichte dag en op straat beroofd
van hun sportschoenen.
Het ene jongetje - hij was een
jaar of twaalf - had schoenen
van driehonderd gulden aan ge
had. Had hij gekocht van een
erfenisje van z'n opa", zei z'n
moeder tegen de grootste krant
van Amsterdam.
De krant vermeldt het merk
van de schoenen niet, maar tien
tegen één dat het Nikes waren.
Nikes zijn momenteel dé gekte
van het sportwezen. Een paar
betrekkelijk eenvoudige schoe
nen van dit merk kost al gauw
150 gulden. Kinderen, vooral
jongens, maken hun ouders gek
met hun gezeur om deze over
dreven dure schoenen, maar
menige ouder zwicht, ondanks
de wetenschap dat ook een Ni
ke niet langer meegaat dan de
groeiende kindervoet erin past
en dat soortgelijke schoenen bij
de Kwantumhallen amper een
kwart kosten van wat ze neer
tellen voor die Nikes. Alleen
staat er bij de Kwantum of de
Hema die sikkel niet op.
Adidas
Eerst was het Adidas. Dat
gestileerde boomblad op je
borst en de drie strepen langs
de mouwen en op je schoenen.
Adidas moest het zijn! Er kwa
men naapers met vier strepen,
maar daardoor lieten jongetjes,
nog slimmer dan ze sportief
waren, zich niet vernachelen. Ik
heb zelf nog Adidas gedragen.
Een soort nylon jack. Absoluut
waterdicht. Het hield de regen
buiten en de condens binnen
zodat ik bij de minste inspan
ning nóg doornat werd.
Nog geboren zijnde voor de
oorlog (de tweede dus) ben ik
een beetje ouderwets zuinig.
M'n halfhoge Adidas zaalschoe
nen (gewoon van V&D overi
gens) gaan dus al seizoenen
lang mee. M'n voeten groeien
niet meer en verslijten doen de
g}'mpies nauwelijks omdat ik
m'n tijd in de sportzaal voorna
melijk zittend doorbreng.
Sportzalen zijn de moskeeën
van deze tijd en je mag ze dus
niet betreden met ordinair
straatschoeisel. Het is dat ik
van de leeftijd ben waarop het
er allemaal niet meer toe
schijnt te doen, anders liep ik
mooi voor paal met m'n Adi-
dasjes. Het is niet alleen dat
Adidas gewoon niet meer kan,
ook het model lijkt me zeer ver
ouderd.
A mi ral
Adidas was dus prima tot
dat Johan Cruyff met Puma in
zee ging. Puma werd de nieuwe
rage langs de lijn. In Engeland
had je iets soortgelijks. Liver
pool speelde in Umbro-kleding,
herkenbaar aan het enigszins
platte ruitje op de borst. Een
ander befaamd elftal, ik meen
zelfs het Engelse nationale elf
tal, speelde in Amiral gehuld.
iiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiir^.
Voor minder dan Umbro of Ami-
ral wilde een Engels jongetje dus 5
niet tekenen.
Wat mij de schellen van de
ogen deed vallen, om maar eens 3
een degelijke, vooroorlogse uit-
drukking te gebruiken, was het
bezoek aan het textielbedrijf van
een Engelse kennis. (Ik zat
naam en plaats noemen want an-
ders denkt u misschien dat ik het 3
verzin: D.H. Lowe Son te 3
Congleton, Cheshire.) Dit bedrijf
maakte onder meer sportshirts, 3
ook voor verschillende Engelse
voetbalclubs van grote reputatie.
Ze maakten er bovendien ver-
schillende merken, waaronder 3
Adidas, Umbro en Amiral!. Dat 3
bleek slechts een kwestie van
etiketjes plakken, naaien of
drukken te zijn.
Wrangier
Waar de modieuze sport- 3
minnaar voor valt zijn dus geen 5
produktie- maar handelsmer- 3
ken. Die opmars van het merk 3
is wat verbazingwekkend. Om
er voor te zorgen dat de men- 5
sen op die merken gingen letten 3
moesten ze op de buitenkant
van kleding of schoeisel wor- 5
den aangebracht. Op die ma- 3
nier werden ze een rechtstreek- 3
se uitdaging aan de snob die in 3
ieder mens - in meer of in min-
dere mate - schuilt. Iedere
Ouder van Nu ervaart het mo- 3
ment waarop zoon- of dochter- 3
lief niet langer de meegebrachte
spijkerbroek accepteert omdat 3
er geen Levi of Wrangier op 3
staal. 3
Het zijn niet alleen de kin- 3
deren en sportievelingen die
door de merken-gekte zijn aan- 3
gestoken. De meeste mensen
vinden het al normaal dat er 3
een krokodilletje, een mono- 3
gram of ander embleem op hun
nieuwe trui of T-shirt staat. Ze 3
staan er niet eens meer bij stil.
Maar hoeveel vaders, die 3
zachtjes vloekend de portemon- j§
née trekken voor een paar Ni- 3
kes voor zoonlief, realiseren 3
zich dat zij zelf in een McGre-
gor-jack lopen, een Daks-col-
bert of Burburrybtazer en een 3
S/ey/e-stretchbroek dragen? Al- 3
lemaal gevallen voor het han- 3
delsmerk. Duur; niet om wat 3
het is, maar om hoe het heet. 3
Austin Reed
Een naam. Laatst zag ik een 3
pagina-grote advertentie van 3
een groep herenmode-zaken die
zichzelf tot de top van Neder- 3
land rekenen. Daar had zich tot
mijn verwondering ook een Ne- 3
derlandse vestiging van Austin 3
Reed tussen genesteld. Klinkt
duur. Toegegeven. Toch is Aus- 3
tin Reed in het eigen vaderland 3
niet meer dan een middenmoter 3
onder de winkelketens, ergens 3
halverwege de trap die van §j
Dunn Co, Burton's en Marks 3
<4 Spencer leidt naar de top van
de Londense mode-business. 3
Maar het klinkt wél: Tailored 3
specially for Austin Reed by
Sackville, of zoiets.
De laatste keer dat ik bij 3
Austin Reed in Regent Street |j
een jasje kocht pakte de be- 5
diende in mijn bijzijn de tele- S
foon om de kredietwaardigheid
van mijn credit card te controle- 3
ren. Wat is zo'n naam dus nog 3
waard?
Wat de gek ervoor geeft.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbüs 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884'.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41, 076-236326.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Hulst, Steenstraat 14, ®01140-13751.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Roosendaal, Molenstraat 45, ©01650-37150.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementen:
j 22,10 per maand; 63,70 per kwartaal of 247,60 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Centrale melding (ook op zaterdag) 076-236888.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17 00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Aad Jongbloed
BRUSSEL - Zo op het
oog verkeert de Belgische
regering in een comfor
tabele positie als het gaat
om het plaatsen van de 48
aan onze zuiderburen
toebedeelde Kruisraket
ten. Maar de recente uit
spraak van de Neder
landse premier Lubbers,
dat het al dan niet plaat
sen van de raketten tot
een crisis kan leiden,
heeft toch binnen het
Belgische kabinet meer
aandacht gekregen dan
andere uitspraken van de
Nederlandse eerste-mi-
nister. De plons van de
kei in het Nederlandse
politieke water kan im
mers gemakkelijk tot
veel rimpels in België lei
den. In het regelmatige
contact tussen Lubbers
en zijn Belgische collega
Martens zal de crisis
verwachting van de eer
ste dan ook niet onbe
sproken blijven.
Tot dusver bestaat er geen
enkele aanleiding te veron
derstellen dat ook het kabi-
net-Martens zijn lot verbon
den ziet aan het plaatsings-
besluit. De voorbereidingen
voor het inrichten van de
basis in Florennes zijn in
volle gang. Ze omvatten op
dit moment de bouw van
manschappenverblijven en
kantoorruimten, die in 1986
klaar moeten zijn als de 48
Kruisraketten volgens het
Navo-besluit van 12 decem
ber 1979 worden geplaatst.
De aannemer, die er voor
moet zorgen dat de vierhon
derd Amerikaanse militai
ren de mogelijkheid hebben
reeds voor het einde van dit
jaar in Florennes onder dak
te kunnen, heeft de rekening
van 17 miljoen al bijna uit
geschreven en de eerste 20
Amerikanen, die moeten
vertellen hoe je een basis
moet inrichten, vertoeven al
in hotels in Florennes. In de
buurt van de basis is geen
spoor van opwinding. De
Belgische bevolking heeft
kennelijk aanvaard dat de
raketten er komen.
Toch demonstreerden op
zondag 23 oktober van het
vorig jaar niet minder dan
vierhonderdduizend mensen
tegen de plaatsing van ra
ketten (in Oost en West), de
grootste betoging die België
ooit gekend heeft, en toch
liepen in die uren durende
optocht niet minder dan
veertig fractie- en bestuurs
leden mee van de christen
democratische partij van
premier Martens, die 61 van
de 212 in de volksvertegen
woordiging bezet. Onder de
betogers bevond zich ook
fractievoorzitter Blanc-
kaert, die tot ieders verras
sing plotseling begon te roe
pen dat de plaatsing in ieder
geval uitgesteld zou dienen
te worden.
Wat een moeilijke zaak
dreigde te worden, zeker
vanwege die ommezwaai
van Blanckaert en enkele
anderen, werd in een hand
omdraai geklaard. De rege-
ring-Martens stond gena
diglijk een spoeddebat toe
over de vraag wie mag be
slissen over plaatsing, het
kabinet of het parlement.
Het debat vond plaats op 9
november 1983 en het won
der bleek geschied: de chris
ten-democraten, die zo man
moedig in de demonstratie
hadden meegelopen en die
voor een situatie dreigden te
zorgen als nu binnen het Ne
derlandse CDA, waren weer
keurig in het gelid getrapt.
Zelfs fractievoorzitter
Blanckaert bleek in de stort
vloed van woorden, waarin
met name Belgische politici
zich uitdrukken als ze de
waarheid op afstand willen
houden, van mening dat de
regering diende te beslissen.
Welk toverkruid Wilfried
Martens zijn fractie gegeven
heeft, zal het geheim zijn dat
Ruud Lubbers hem graag
wil ontfutselen, maar de
Belgische premier presteer
de het wel op die 9e novem
ber tien fracties en twee on-
Martensfl) houdt voeling met Lubbers.
- foto anp
afhankelijken stoom te laten
afblazen, terwijl de partij op
één lijn bleef met de libera
len, waarmee de coalitie ge
vormd wordt. Vanaf dat
moment is het duidelijk: de
regering beslist en het par
lement mag na plaatsing
zeggen wat het daarvan
vindt.
Aan het bewapenings
front is het daarna opval
lend stil gebleven. Op het
ogenblik zijn er wat scher
mutselingen rond het ver
vangen van het luchtdoel
wapen Nike met atoomkop
pen tegen grote vliegtuig
formaties door de moderne
Patriot Dat modernise
ringsprogramma zou de Bel
gische staat bijna 2 miljard
gaan kosten, hetgeen in het
kader van de bezuinigingen
wel wat veel genoemd
wordt. Maar over het afsto
ten van atoomtaken of over
de Kruisraketten wordt
weinig vernomen.
Op de vraag wanneer Bel
gië denkt te beslissen over
de plaatsing van de Kruis
raketten, zegt minister van
Buitenlandse Zaken Tinde-
mans: „Wij evalueren elk
halfjaar de situatie en af
hankelijk daarvan zullen we
tot een beslissing komen."
Op de vraag wat hij denkt
van een mogelijkheid in Ne
derland te komen tot plaat
sing van bij voorbeeld zes
tien raketten, zegt Tinde-
mans: „Officieel weet ik
daar niets van. Ik ga er
daarom nog steeds van uit
dat Nederland overgaat tot
het plaatsen van 48 Kruis
raketten."
Wat zal uiteindelijk de
Belgische beslissing wor
den? Nu kan er nog van uit
gegaan worden dat er 48 ra
ketten in Florennes ge
plaatst worden. Maar wat
zal er werkelijk gebeuren,
indien de Nederlandse rege
ring in juni besluit niet tot
plaatsing over te gaan of tot
minder dan de magische 48?
Als de Nederlandse regering
besluit niet te plaatsen, dan
volgt België daarin niet. Dan
zal er geplaatst worden, zij
het dat ook Martens er min
der dan 48 zal willen hebben.
Maar als Lubbers in staat is
zonder regeringscrisis er 16
of 32 geplaatst te krijgen,
dan zal België er ook minder
willen plaatsen. De raket
ten-zaak is Martens name
lijk geen crisis waar. En zo'n
crisis zit er dik in als hij, zo
als op 9 november afgespro
ken, door het parlement op
het matje wordt geroepen en
leden van zijn eigen fractie
plotseling wakker blijken te
zijn geworden. Het is de
vraag of ze ook wakker wor
den indien in Nederland de
rakettenkwestie tot een cri
sis leidt en wat het antwoord
van de regering-Martens
daarop is. De Belgische poli
tieke ogen zijn daarom op
Nederland gericht.
Door Wippèl Houben
BREDA - De hartchirur-
gie in ons land raakt
steeds verder achter op
het streven van staatsse
cretaris Van der Reyden
(Volksgezondheid) in 1986
9000 open hartoperaties
per jaar uit te voeren en
later zelfs 11.000.
Sinds vorig jaar stagneert
het aantal op ongeveer 7500.
Dit is enerzijds het gevolg
van de afwachtende hou
ding van Van der Reyden,
die pas beslissingen wil ne
men als hij een volledig in
zicht heeft in de kosten, op
zijn vroegst na de zomerva
kantie. Anderzijds speelt de
door hem ingebrachte bud-
getering voor de ziekenhui
zen een belangrijke rol.
Ten derde wordt gevreesd,
dat de aangekondigde nor
malisatie van de specialis
teninkomens de motivatie
bij sommige hartchirurgen,
anesthesisten en verpleeg
kundige medewerkers zal
doen afnemen, waardoor zij
niet langer bereid zullen zijn
wekelijks 80 tot 90 uur te
werken. Daarnaast neemt
het aanbod aan operatiepa
tiënten snel toe, onder ande
re door een groeiend aantal
cardiologen en ruime cathe-
terisatiemogelijkheden.
Voorzitter Piet van Over-
veld van de Nederlandse
Hartpatiënten Vereniging
heeft de Ziekenfondsraad
onlangs officieel gevraagd
tijdelijk een tweede zieken
huis in Londen aan te wijzen
voor een hartluchtbrug, het
King Edwards VII Hospital.
De Ziekenfondsraad zal zich
binnenkort over het verzoek
buigen. Volgens secretaris L.
Marselis gaat het om een
complexe zaak, die niet even
op te lossen is.
Tot voor kort was hij er
van overtuigd da? het stre
ven de hartluchtbrug in een
paar jaar af te bouwen ver
wezenlijkt zou kunnen wor
den. De ziektekostenverze-
keraars en de politiek willen
dat. In ons land zou een for
se uitbreiding van de opera
tiecapaciteit komen. De re
cent geconstateerde groei
van de wachttijden door
kruist dat streven.
De secretaris vraagt zich
af wat hier de werkelijke
oorzaken van zijn; het
groeiend aantal cardiolo
gen?, meer geavanceerde
onderzoekmethoden?, meer
preventieve ingrijpen?, een
snelle toename van het aan
tal spoedpatiënten? Voor er
een beslissing genomen
wordt zal een zorgvuldige
afweging moeten plaatsvin
den in overleg met de Bege
leidingscommissie Hartchi-
rurgie en de werkgroep
hartchirurgie van de ziekte
kostenverzekeraars, aldus
Marselis.
Volgens de NHV zal het
tijdstip snel genaderd zijn,
dat er weer duizend of meer
landgenoten in het buiten
land geholpen zullen moeten
worden. Dat kost handen vol
geld (zo'n 40.000 gulden ge
middeld), terwijl in ons land
de operaties aanzienlijk
goedkoper zijn. In 1983 wer
den maar 367 Nederlanders
in het buitenland geholpen.
Het streven van dit kabinet
is juist de luchtbruggen op
te heffen.
De wachttijden in de Ne
derlandse hartcentra lopen
snel op. Vooral het aantal
spoedpatiënten neemt hand
over hand toe. Daardoor
worden iets minder urgente
hartpatiënten steeds verder
naar achteren geschoven en
dat leidt tot onverantwoord
lange wachttijden. In Me
disch Centrum De Klokken-
berg in Breda is de helft al
spoedpatiënt.
Volgens Van Overveld
zijn de wachttijden in som
mige instellingen al tot bo
ven een jaar toegenomen.
Het gevolg is, dat hart-
filmpjes niet meer bruik
baar zijn en patiënten twee
of soms zelfs drie keer geca-
theteriseerd moeten worden.
Dat kost weer veel extra.
Door de operaties in het bui
tenland gaat veel geld voor
de Nederlandse economie
verloren, terwijl het uitstel
van de capaciteitsuitbrei
ding de (vernieuw)bouwkos-
ten hoger zal maken. De
psychische belasting voor de
patiënten wordt steeds gro
ter. En er zitten heel wat
hooggekwalificeerde krach
ten te wachten op een baan.
De Klokkenberg wacht nu
al twee jaar op capaciteits
uitbreiding naar 1500 opera
ties per jaar. In die tijd is
door uiterst efficiënt en
hard werken een aantal van
1300 operaties bereikt, ter-
«wijl de capaciteit in feite
maar 700 is. De boog kan er
echter niet zo gespannen
blijven. Er is een enorme be
hoefte aan nieuwe operatie
kamers en intensive care-
bedden om de nu bereikte
kwaliteit te kunnen hand
haven.
Als de staatssecretaris
zijn toestemming voor uit
breiding van De Klokken
berg geeft, zal het nog een
jaar duren voor die te ver
wezenlijken is. Het is duide
lijk, dat ook de andere hart-
chirurgische centra niet hals
over kop hun capaciteit
sterk kunnen uitbreiden als
Van der Reyden het licht op
groen gezet heeft. De vrees
is daarom gerechtvaardigd,
dat het streven van dit kabi
net onhaalbaar zal blijken
en veel patiënten met een
dode mus blij gemaakt zijn.
Strijdlustige Sikhs. - fotoJ
VREEDZAME SIKHS WERDEN FANATIEKE 'VRIJHEIDSSTRIJDER*
Door Frans Wennekes
Vijf eeuwen geleden
werd zij in India gesticht
als een soort morele her
bewapening en als een
religieuze verzoenings
beweging tussen Mos
lems en Hindoes.
Lange tijd stond zij inder
daad garant voor een vreed
zaam samenleven van ver
schillende bevolkingsgroe
pen, maar nu vormen de
Sikhs als volgelingen van
stichter goeroe Nanak het
meest explosieve element in
de toch al zo onrustige sa
menleving van het land van
Mahatma Gandhi, de ge
weldloze.
Sinds twee jaar zijn
moord en doodslag tussen
Sikhs en Hindoes aan de or
de van de dag. Zij vinden
plaats in de deelstaat Pun
jab, het noordelijke deel van
India, waar de culturen van
Moslems en Hindoes vele
honderden jaren geleden het
felst op elkaar botsten. Om
de vijanden met elkaar te
verzoenen, stichtte Nanak in
de vijftiende eeuw de reli
gieuze en morele groepering
van de Sikhs.
Hij 'zuiverde' naar twee
kanten; hij maakte een ein
de aan de polygamie van de
Moslerris en aan het veelgo
dendom en het vernederen
de kastenwezen van de Hin
does. Weliswaar slaagde hij
er niet in beide groepen tot
elkaar te brengen, maar in
de loop der tijden wist hij
toch vele miljoenen achter
zich te scharen met zijn ge
loof in één enkele God en
een vreedzame samenleving
voor alle mensen.
Terwijl katholieken en
protestanten zich een eeuw
later te vuur en te zwaard
zouden gaan bestrijden, pre
dikte Nanak in een geest
van ware naastenliefde ver
draagzaamheid tussen ver
schillende geloofsgroepen.
Maar in die zelfde Europese
'eeuw van de reformatie' za
gen ook de Sikhs - discipelen
- van Nanak zich gedwon
gen weerbaar te worden.
Onder de stormlopen van de
Islamitische Mogoellegers
formeerden zij zich tot een
gedisciplineerde en weerba
re strijdgroep, waarvan de
tulband en het korte zwaard
de symbolen zijn geworden.
Tegenwoordig maakt de
tulband van de Sikh 'een be
tere Hindoe' en is het
zwaard het stoere teken van
zijn onafhankelijkheid. In
een lange periode daarvoor
was de strijd met de Mos
lems geluwd en waren de
Sikhs geslaagd in hun doel
om met de Hindoes een
vreedzame samenleving aan
te gaan. Zij schiepen een si
tuatie, die voorbeeldig was
voor India, waar botsingen
tussen Hindoes en Moslems
tot op de dag van vandaag
eén ware plaag zijn geble
ven.
Dat de Sikhs nu zelfs
agressief zijn geworden,
hangt mede samen met de
zelfde factoren, die in Iran
de ayatollahs aan de macht
brachten. Evenals de Mos
lems onder de sjah vrezen de
fanatici onder de Sikhs, dat
de modernisering van het
land tot een vervlakking
van hun geloof zal leiden en
zij hun eigen identiteit te
genover de Hindoes zullen
verliezen.
Daarom begon in navol
ging van Khomeiny de he
dendaagse goeroe van de
Punjab, Bhindranwale, de
heilige oorlog te preken. De
ze is gericht tegen de rege
ring in Nieuw Delhi, die vol
gens hem de Sikhs discrimi
neert met artikel 59 van de
grondwet, waarin zij om
schreven worden als een
sec te.
Het gevaar werd tijdig
onderkend door premier In
dira Gandhi. Zij stelde een
grondwetswijziging in het
vooruitzicht, stond het de
Sikhs weer toe op binnen
landse vluchten hun reli
gieus gemotiveerde dolk te
dragen en verbood rond de
Gouden Tempel van Amrit-
sar, het religieuze centrum
van de Sikhs, op hun ver
zoek de verkoop van vleg|
alcohol en tabak.
Deze toegeeflijkheid vel
grootte onder veel Sikhs dl
bereidheid om met NietT
Delhi tot een compromis tl
komen. Maar Bhindranwail
zag hierdoor zijn 'heilij
oorlog' in gevaar komen e[
om het vuur aan te wakto!
ren, wierp hij zijn extremis!
tische Dashmesh-regimeml
dat een ware terreur ontksl
tende, in de strijd. Zelfs onj
der de gematige Sikhs i
hij te moorden met het doe,|
hen 'tot de orde' te roepen.
Terwijl dezen bereid zijl
genoegen te nemen met eel
bepaalde onafhankelijk)»:!
voor de Punjab, is Bhirl
dranwales streven gerictl
op een totale autonomie, hl
centrale regering heeft daal
echter geen oren naar, watl
de vijf eeuwen oude oproei
van Nanak om 'hard te ml
ken voor een eerlijk levens
onderhoud' heeft van
Sikhs ijverige en bekwant|
handelslieden en boeren g
maakt. Hierdoor werd
Punjab de rijkste deelstaef
van het land.
Het arme India zal
niet kunnen missen, terwijil
ook de eis van een volledigel
autonomie niet reëel is. Del
18 miljoen Sikhs vormen|
i weliswaar in de Punjab e
meerderheid van 52 procaill
- in heel India een minder!
heid van 2 procent - maal
dat is toch een te gerin.l
aantal om de rest van de bel
volking van het centralif
moederland af te snijden.
Indira Gandhi streeft el
daarom naar met de mee;|
gematige leider van de l
li Dal-partij, Longowal, ti:|
een nieuwe vrede tussel
Sikhs en Hindoes te komerf
Longowal is hiertoe bereicl
maar de gemoederen in el
rond de Punjab zijn inmiif
dels tot zulk een fanatiesl
hoogte opgezweept, dat mei
het moet betwijfelen of cl
met Longowal tot stand gtT
brachte vrede wel doel
Bhindranwale en zijn extel
mistische Sikhs geaccep|
teerd zal worden.
Van onze redactie
buitenland
HARARE - Aanstaande
woensdag is het vier jaar
geleden dat Zimbabwe
zijn onafhankelijkheid
kreeg van Engeland.
Maar veel reden tot
feestvreugde is er niet.
Politieke en economische
problemen overschadu
wen de festiviteiten die
op het programma staan.
Geconfronteerd met
steeds groter wordende eco
nomische problemen, ver
hoogde de minister van Fi
nanciën, Bernard Chidzero,
de belastingen. Maar dit
leidde weer tot nieuwe pro
blemen. Door het toenemen
van de belastingdruk voor
zowel particulieren als be
drijven sloten bedrijven hun
deuren en trokken steeds
meer hooggeschoolde blan
ken weg. Maandelijks ver-
tekken ongeveer 1.200 blan
ken uit het land, zo blijkt uit
officiële cijfers. Belangrijke
sectoren in de economie ko
men daardoor te zitten met
een tekort aan kaderperso
neel.
De slechte economische
situatie is volgens Chidzero
te wijten aan de algehele re
cessie, de lage prijzen die
Zimbabwe voor zijn export-
produkten krijgt en drie op
eenvolgende jaren van
droogte. Door de droogte
moest de regering, voor het
eerst in de geschiedenis van
het land, mais, het voor
naamste voedingsmiddel,
aankopen. Het kostte de re
gering ongeveer 600 miljoen
Robert Mugabe-
.Matabeleland niet
eerste interesse
- foto ap
gulden om 700.000 ton mais
te importeren.
Omdat daar zoveel geld
voor nodig was, voerde
Chidzero strikte beperkin
gen op de uitvoer van
vreemde valuta in, hetgeen
het land volgens hem zeker
een reserve van 600 miljoen
gulden aan broodnodige
vreemde valuta oplevert.
Economen voorspellen dat
deze maatregel een negatief
effect zal hebben op de toch
al geringe maar voor het
land noodzakelijke buiten
landse inversteringen.
Ook op het politieke vlak
is er niet veel aanleiding de
vierde onafhankelijkheids
dag uitbundig te vieren.
afgelopen week is het Zi®'
babwaanse leger er opnieu'l
van beschuldigd zich in M«
tabeleland, het gebied va:
de Ndebele-minderheid,
buiten te gaan aan wreedM
den tegen de plaatselijke
volking. Mugabe belooMi
wel die aantijgingen,
vooral van kerkelijke zijil
komen, te onderzoeM
maar sprak ook tegen dat e:
zich excessen voordoen,
regeringstroepen, die
jacht maken op dissidente
die achter oppositieled
Joshua Nkomo staan, trede
„terughoudend" op en de re
gering is tevreden over M
resultaat dat zij hebben
reikt, aldus Mugabe.
Mugabe heeft duidw|
gemaakt dat zijn politie*'
aandacht niet in de een"
plaats ligt bij MatabelebN
maar bij het congres v"l
zijn partij en de algei
verkiezingen die begin vtfj
gend jaar gehouden wc«;L
Mugabe wil zijn Zanu-"l
naar een grote verkieziflê-'l
overwinning leiden. BeM'l
rijkste onderwerp in deve-j
kiezingsstrijd wordt ?'i
hem betreft het al dan d|
uitroepen van een één-ps'|
tijstaat in Zimbabwe, sl
wens die Mugabe al is''l
koestert.
Bij de eerste algeinelf|
Van een onzer verslagg
AMSTERDAM - Het aanl
kaanse toeristen in ons land
sterk toenemen. Alleen al
drijf van American Expres
een toename van het aanta
met 74 procent tot een totaal
De reserveringen voor voor
vanuit de VS naar Europa z|
ten opzichte van '83 al met
gestegen.
Volgens Tommaso Zanzfl
president van de reisorgarj
American Express, brengt df
larkoers de Amerikaanse
toe naar Europa te komen. I
dat juist nü omdat ze ver
Van onze
redactie binnenland
UTRECHT - Op 10 mei,
wil de Dienstenbond
FNV ook klanten in win
kels, supermarkten en
warenhuizen betrekken
bij de actie van de FNV
(tien minuten lawaai, vijf
minuten stil) op die dag.
Een extra vergadering
van de bondsraad van de
Dienstenbond heeft daar
toe gisteren in Utrecht
besloten. Omdat in win
kels moeilijk de deur
voor de klanten kan wor
den gesloten, zal de bond
zijn leden oproepen eerst
de cliëntèle tien minufen
lang (van kwart voor
twaalf tot vijf voor
twaalf) via speciale pam
fletten met de vermaning
...Ssst!" te waarschu
wen, dat er daarna vijf
minuten lang niet kan
worden afgerekend.
De FNV-Vervoersbond
wil actie voeren bij de NS
op 10 mei. Gisteren bleek
dat de andere bonden
(CNV, FSV en de bond
voor hoger personeel)
niet zullen deelnemen
aan een actie om een
kwartier lang alle trei
nen stil te leggen. De NS
weigert ook medewer
king, maar de FNV-bond
wil hoe dan ook de actie
doorzetten.
Internatio Muller
INTERNATIO Müller (haven
en metaalbedrijven) heeft
over 1983 een nettowinst be
haald van ƒ3,5 miljoen tegen
een verlies van ƒ61,5 miljoen
over 1982. Het bedrijfsresul
taat bedroeg 9,4 miljoen te
gen een negatief bedrijfsresul
taat van 27,1 miljoen in 1982.
verkiezingen in 1980 L-
de de Zanu-PF 57 van de1
zetels. De partij van Nko®jl
de Zapu, kreeg 20 zetels DJ
Zapu steunt vooral op
Ndebele's, die ongeveer
procent van de bevolk'
uitmaken.
IEDEREEN roept wel dat het ho
(850.000) maatschappelijk onaanv
noch het bedrijtsleven weten hoe
pakken. Vooral de jeugdwerkloosl
rond 340.000 jeugdwerklozen zi
meisjes al langer dan een jaar zoni
meer dan twee jaar. De CDA-top
werknemersorganisaties opgeroep
zamenlijk aan te pakken. De fracti
cratem De Vries, vindt echter dat h
jesdag' - met een werkgelegenhe
men. Applaus! Maar er zal heel wat
ze suggesties in concrete plannen
in Nederland ook over het sociaal
wige termijn (1984-1987) geen
Economische Raad (SER) heeft hie
ontwerp-advies uitgebracht.
Dat Lubbers c.s. geen kans zien
°P te lossen is bekend. In maart j.l
en persoonlijk') uitgelekt van een
waarin geconstateerd werd dat d<
beleidsmogelijkheden heeft bereikt
'rouwen kan geven dat zij door has
oetering van de werkgelegenheids
oiscussie eindigde met een zeer so
°e opgroeiende generatie voort
waarschijnlijk nooit een baan krijj
oaardoor sociaal achtergesteld ra
and van de samenleving. Met alle g
Het toekomstbeeld van zo'n 'ver
acceptabel voor. Het kan ook gee
'in. dat jongeren die geen werk ku
atisch in een sfeer van drugs en
'n er velen die zich in hun zeeën
joelen Jonge mensen kunnen bo
tiniZielfon,p'ooi'n9 'n zinvolle vrije
uriijk niet weg dat een groot dee
een baan wil. Die jongeren zu
wn w6n worcten- Dat kan. In het
m daartoe een aantal mogelijkhi
,„TllrIcler hulp voor het bedrijfsleve
tref1n en meer 9elcl voor (om)scho
n en °P bedrijven, waar groei in z
vQe'nnen ter stimuiering van de bir
v ®ar)9 van de woningbouw. Meer
deling van het werk door arbeids
r' aienstbetoon in ruil voor een uit'
inof,2? meer stimuleren. Verlaging
leeft'ld enz. enz.
srfr z'|n dus mogelijkheden genoet
weri! Jk dat ze optimaal benut zi
een i?eversor9anisaties en de vakbe
anri ze uit te doen. Meer voor he
zal fre Steden roept altijd weerst
Dartn arorn ^et kabinet, uiteraard in
des'in eerste instantie zelf de
bmi, 9d weer vertrouwen in de toe
de t in deze duidelijk is en
te Jf .hverdeling zal, zo verwachte
keliiw atscklaPPe'ijke kwaad van de
ven 9eintensiveerd kunnen worde
