Haarlemse politie 'proeftuin' voor Nederland Ballast-Nedam nu volledig Arabisch één van die moeilijke, werpea schuilt een groot gevaat "ïtstaat voor rare praatjes spannen venvachtinger onzekerheid. lende gevolg is dat bijna toe 't nou eigenlijk preciei 'aarom is nu een nuchte er- eet >verl f®s& xn H aaa laat ca INTERNATIONALE PROTESTEN NEMEN TOE HERVORMINGEN LEIDEN TOT INZETBAARHEID IN WIJKEN yaag lezen. Stuur't me maar. Plaats: plak 'm op een briefkaart n postzegels voor verzend- m op naar FZA-bureau, )AD Bilthoven. T47 Dok Mitterrand zet Kernproeven voort Door Raymond Hasselerharm )PhetZuidzee-eiland Moruroa ijn sinds 1966 99 kernladingen tot alploffing gebracht. Moruroa naakt deel uit van Frans-Polyne- dt.De Fransen gebruiken dit ge iled om hun nieuwste atoomwa pens te testen. Het aantal protes- Iti daartegen neemt toe. in 1962 zag Frankrijk, met de ^afhankelijkheid van Algerije, bar nucleaire testgebied in de Sa wa verloren gaan. De toenmalige franse president De Gaulle liet vervolgens de keus vallen op Frans Polynesië. Het testen van kernwapens in Frankrijk zelf zou hel gevaar opleveren. dl vanaf het begin was er veel ■kritiek op De Gaulle's beslissing, pert Schweitzer zei bijvoor- leid: „Wie beweert dat deze proe- n geen kwaad kunnen is een pgenaar. Het is een belediging Mr de waardigheid der mensen, bar ook ter wereld". [Aanvankelijk werden de proe- p boven de grond gehouden Baar de grote hoeveelheid radio- ktieve neerslag die neerkwam op pa Polynesische eilanden, en zelfs P Australië en Nieuw-Zeeland, Me tot protesten, boycot-acties veroordelingen door de Vere- '8de Naties en het Internationale 'rechtshof in Den Haag. De situatie werd vervelend en Gaulle's opvolger Giscard d'Estaing besloot de proeven voor taan alleen ondergronds te nemen. De protesten namen als gevolg daarvan af, totdat er allerlei be richten over ongelukken tot de buitenwereld doordrongen. Wolk plutonium Op 6 juli 1980 kwam op Moruroa een wolk plutonium vrij. Het eiland moest steen voor steen wor den schoongemaakt. Twee doden en vier gewonden waren het ge volg van die explosie. Drie weken later was het weer mis. Een atoombom, op weg naar de diepte, bleef steken in een schacht en ontplofte. Een groot stuk van het eiland werd wegge slagen en er ontstond een enorme vloedgolf. Radioctiviteit kwam vrij en zeven mensen raakten ge wond. In maart 1981 teisterde een orkaan Moruroa, die een enorme berg radio-actief afval verspreid de. Er ontstond groot besmettings gevaar voor alle bewoners. In Frans Polynesië lijkt zich de trieste geschiedenis van de Mars hall-eilanden te gaan herhalen. Vele jaren nadat de Amerikanen daar hun kernbommen hadden ge test nam het aantal stralingsziek ten epidemische vormen aan. Er zijn sterke aanwijzingen dat ook in Frans Polynesië het aantal gevallen van kanker flink is toe genomen. Dat is echter moeilijk aan te tonen, omdat sinds de eerste ontploffing in 1966 alle gezond- heidsgegevens van de Polynesi sche bevolking militair staatsge heim zijn. Internationale onder zoeken worden geweerd. Zelfs het Franse staatsinstituut voor stra lingsbescherming werd toegang tot de eilanden geweigerd, toen vertegenwoordigers ervan de si tuatie wilden onderzoeken. Inmid dels is Moruroa onbewoonbaar. Protesten De Polynesiërs protesteren al lang tegen de kernproeven. In 1968 nam bijvoorbeeld de door de be volking gekozen Territoriale Ver gadering een wet aan die 'invoe ring, verkoop, opslag en spreiding van radioactief materiaal' ver bood. Het antwoord was duidelijk. De volgende dag brachten de Fransen een atoombom van 2,5 megaton (te vergelijken met 125 Hirosjima-bommen) tot ontplof fing boven het eiland. Inmiddels hebben de regeringen van zestien Oceaan-landen, waar onder Australië en Nieuw-Zee land, zich verenigd in de 'Pacific Conference'. Zij verzetten zich te gen de proeven, maar ze hebben weinig mogelijkheden, omdat veel Pacific-landen economisch afhan kelijk zijn van Frankrijk. Protesten in het Westen komen langzaam op gang. Zo werden er bij het bezoek van Mitterrand on langs aan Nederland acties ge voerd. In Frankrijk zelf is er wei nig belangstelling voor Polynesië. De Noorse polemoloog Galtung zei hierover: „Het is net als in Oost-Europa. Als militaire maat regelen de Fransen zelf betreffen dan ontstaat er wel een protestbe weging. Als de maatregelen echter onderdeel uitmaken van de offi ciële buitenlandse politiek, dan protesteert niemand. Ik denk dat het komt door het grote belang dat de Fransman aan de staat hecht. De staat is net zo heilig als de kerk. Binnenskamers wordt er door de Franse intellectuelen wel over de kernproeven gepraat, maar niet in het openbaar. Het lijkt op de Franse oorlog in Alge rije. Die begon in 1954. Het duurde zeven jaar voordat er uit het Fran se volk enige oppositie kwam. De oorlog was toen binnen een jaar afgelopen". Socialist Ook nu de socialist Mitterrand aan het bewind is, wordt het ge bruik van Frans-Polynesië als proefgebied voor atoombommen voortgezet. Minister van Defensie Charles Hernu zei letterlijk tij dens zijn bezoek aan Tahiti, het hoofdeiland van Frans Polynesië: „De politiek van de vorige rege ring zal worden voortgezet: geen enkele informatie over de atoom- proeven zal openbaar worden ge maakt". Mitterrand wil Frankrijks nu cleaire macht versterken. Zijn uit spraak, vlak na de verkiezings overwinning, dat de atoomproeven in Polynsië zouden worden stopge zet, heeft hij niet waargemaakt. De Polynesiërs hebben geen ver trouwen meer in de Franse socia listen. Hun laatste hoop is ge- vestgd op buitenlandse druk op Frankrijk, bijvoorbeeld door de EG-partners. i camera of recorder: deoprogramma te maken; leofilrnen; iet informatie over video; o top 50; ïlijke! prijzen; nfo-sprvice, etc.etc. or f 5,50. Bij tijdschrif- vul de bon in voor een jctie-abonnement. :tie-abonnement a f 39,50 p®r Door ome redactie binnenland argusogen' kijkt de politie- g in de Randstad de laatste W naar het reilen en zeilen van 't Haarlemse korps. Want terwijl rest van Nederland nog altijd 'PPorten en nota's vervaardigd •orden over de hervormingen die 'Politie dichter bij de burgerij jaeten brengen, heeft Haarlem - heerste grote stad - de daad bij ut woord gevoegd. De traditionele indeling in ge realiseerde afdelingen (ver- ersdienst, surveillance, recher- L?e' 's °P de helling gezet en in taats daarvan worden wijkteams Kormeerd, die in hun rayon een We eigen verantwoordelijkheid Rn en in keginsel alle ver killende taken voor hun reke- p nemen. Alleen uitzonderlijke l a"en worden overgedragen r® specialisten. I De voordelen zijn tweeërlei: het P ttiewerk wordt er interessanter Lr,en rie burgerij merkt dat er E v 't'acriten over kleine cri- r.teit in een la verdwijnen. L? Van zulke wijkteams zijn L aPr'l vorig jaar in functie, en L.'s ,de bedoeling dat het er in f v a tien zullen zijn. 018ens Leen van der Linden, zijn, want het móet anders. De po litie wordt steeds meer geconfron teerd met allerlei vormen van so ciale onrust, waarop de politiek geen afdoend antwoord heeft. En juist op die maatschappelijke taak is het huidige politie-apparaat niet berekend, omdat de afstand tot de burger te groot is geworden. Haarlem telt 160.000 inwoners en beschikt over een politiekorps van 391 man. Als de reorganisatie achter de rug is, zal daarvan ruim de helft (200 man) uit wijkteams bestaan. Daarvoor moeten de di verse diensten rigoureus worden uitgedund, maar die zullen in de toekomst met minder mankracht toekunnen, omdat veel werk hen door de wijkteams uit handen wordt genomen. Uiteindelijk streeft men ernaar 65 procent van het korps weer in de straatdienst te doen belanden. Op het ogenblik houdt slechts 45 procent van de Nederlandse poli tiemensen zich daarmee bezig. De rest zit, om wat voor reden dan ook, achter een bureau. hummer. ■Sli«h van de Nederlandse Po- let v?", zal het weislagen van .Probleemwijken lemse Pr°iect bepalend •an !i°0r hele verdere verloop de herstructurering van het j,rlandse politieapparaat: „Als •er» niet van he grond komt, .mer 700, 6500 WC Nijmeg®"' iS^an maar. Dan durft u ook een briefkaart sturen- ■L^fdcomrmssaris m Neder- r aan zon reorganisatie te ^n. En dat zou catastrofaal De drie teams, die nu bijna een jaar in Haarlem draaien, zijn in gekwartierd in twee daarvoor spe ciaal gekozen probleemwijken. Het ene, 27 man sterk, heeft de zorg over Haarlem-Oost, en de twee andere, samen 42 man, be stieren Schalkwijk, een enigszins troosteloze nieuwbouwconglome- ratie, berucht door jeugdvandalis- me, autokraken, tasjesroven en andere vormen van kleine crimi naliteit. De teamleden zijn onder andere weggeplukt uit de verkeersdienst, de algemene surveilancedienst en de recherche. Met name dat laatste heeft nogal wat voeten in de aarde gehad, vertelt hoofdinspecteur M. Straver, die de scepter zwaait over de wijkteams. „Bij de recherche waren voor het project geen vrij willigers te vinden. De verhuizing naar een wijkteam werd daar toch als een soort van degradatie erva ren. We hebben uiteindelijk voor ieder team twee rechercheurs aan moeten wijzen. Maar nu, na een klein jaar meedraaien, staan ze er al veel positiever tegenover". Teruggedrongen Hoewel het nog te vroeg is offi cieel de balans op te maken, zijn toch de meeste betrokkenen het erover eens dat de wijkteams de kleine criminaliteit in hun rayon duidelijk hebben teruggedrongen. „Vroeger", zegt een brigadier van het wijkteam Schalkwijk, „ging je taak als surveillance agent niet verder dan het op he terdaad betrappen. Een arrestant droeg je meteen over aan de re cherche, en dan hoorde je er vaak niks meer van. Wat wil je, de ge- Politie de wijk in. - FOTO'S ARCHIEF DE STEM middelde rechercheur krijgt 3.000 aangiftes per jaar binnen, zon man heeft niet eens tijd om te gaan kij ken. Nu behandelt het wijkteam zon zaak van begin tot eind, inclu sief verhoor en overdracht aan de justitie, en dan komt er veel meer uitrollen, omdat wij dat kleine gè- bied de bewoners als onze broek zak kennen. Op die manier zijn er in Schalkwijk in het afgelopen jaar twee grote jeugdbendes opge rold, die honderden inbraken op hun naam hadden staan, waarbij voor tonnen is buitgemaakt. On dertussen krijgt de recherche meer tijd voor de grote zaken" Volgens Stravers is ook het pu bliek ingenomen met de nieuwe gang van zaken, want steeds meer mensen nemen de moeite om aan gifte te doen van gevallen van kleine criminaliteit. Minder niveau's „Ze merken dat er op hun klach ten wordt gereageerd". Voor het korps zelf is er het voordeel dat de interne hiërarchie is vereenvou digd. Stravers: „Vroeger zaten er organisatorisch vijf niveau's tus sen de hoofdcommissaris en de ge wone straatagent. In de nieuwe opzet zijn dat er nog maar twee: de baas van het wijkteam waar ze in zitten, en ikzelf, als coördinator van alle teams tezamen". De herstructureringsoperatie in Haarlem wordt extra bemoeilijkt door het feit dat het inwonertal van de stad daalt. De toegestane sterkte van een korps is in ons land nog altijd gekoppeld aan het inwonertal, en dat betekent dat het Haarlemse korps op korte ter mijn 29 man moet prijsgeven. Als de bevolingsdaling over 1983 wordt meegerekend zullen dat er op den duur zelfs 43 worden. Het werkaanbod is volgens Straver ondertussen alleen maar toegenomen. In de loop van vol gende maand valt de definitieve beslissing, als de vaste Kamer commissie over de kwestie gaat stemmen. De das om doen „Als die sterktevermindering doorgaat", zegt Leen van der Lin den, „zou dat het project in Haar lem wel eens net de das kunnen omdoen. Juist in een overgangsfa se heb je meer mensen nodig, ten slotte functioneren er dan twee or ganisaties naast elkaar. We heb ben dan ook van alles geprobeerd om de minister te bewegen de ver laging terug te draaien, tot dusver zonder resultaat". „Ik vind dat de overheid hier een hypocriete houding aan- nneemt: de politie moet verande ren, wordt ons aldoor voorgehou den, daarover zijn Kamermoties unaniem aangenomen, en als er dan een keer een volwaardig ver anderingsproces van de grond komt wordt het op deze manier ge torpedeerd. De vier grote steden verliezen ook inwoners, maar krij gen er niettemin mensen bij. Te recht, want inwonertal alleen is een onzinnig criterium voor de be paling van de sterkte, dat weet de overheid ook wel. Maar bij andere plaatsen gaat men nog steeds uit van die boekhoudkundige benade ring" Door Pieter-Jan Dekkers DEZE MAAND komt er definitief een eind aan een van de de grootste zelfstandige Nederlandse aanne mingsbedrijven: Ballast-Nedam. Hoewel deze bouwgigant in naam een Nederlandse onderneming blijft, verliest het zijn zelfstandig heid volledig door overname van de resterende nog niet in handen van Minefa Holdings zijnde aandelen. Door Minefa, uiteraard. In amper zes jaar tijd is Ballast- Nedam door Arabische financiers overgenomen, zonder dat exact dui delijk is wie er precies achter die oliedollars zitten. Minefa Holdings zetelt in Amstel veen (tegenover het hoofdkantoor van Ballast-Nedam, maar dat is zuiver toeval). Achter Minefa staat een eveneens in Amstelveen zete lend conglomeraat van onderne mingen, onder de naam Wedge In ternational. Deze houdstermaat schappij bezit tal van andere bedrij ven in het Midden-Oosten en Ame rika. De man achter de schermen van Minefa is de Libanees Issam Mi chael Fares, directeur van Minefa en woonachtig in Athene. Waar hij z'n geld vandaan haalt, weet zelfs de Nederlandse leiding van Minefa nauwelijks. Maar er zijn aanwijzin gen genoeg, dat Fares handelt in op dracht van enkele rijke Saoedies. Overval De 'ondergang' van Ballast-Ne dam als typisch Nederlands bedrijf begin in het najaar van 1977, als de aandelen van het bouwconcern op de Amsterdamse Beurs plotseling fors in waarde stijgen. Eerst gaan er nog geruchten over een Arabische miljarden-order, die het concern in de wacht zou hebben gesleept. Op 6 oktober wordt bekend dat Ballast- Nedam onderhands voor ruim 250 miljoen gulden aandelen heeft ge plaatst bij de tot dan volstrekt on bekende Minefa Holding. Maar ook dat blijkt achteraf niet dè verklaring te zijn voor de stij gende koers van de Ballast-aande- len. Het blijkt ir. Pieter S. Heerema te zijn die de financiële wereld in rep en roer brengt met spectaculaire aankopen van aandelen. In het ge heim wel te verstaan. Eerst ver- werft Heerema 40 procent van de aandelen van een andere bouwgi gant, Volker Stevin, later blijkt hij ook achter de aankoop van Ballast- aandelen te zitten. Heerema verwerft zelfs meer dan 50 procent van de Ballast-aandelen en terecht spreek de leiding dan ook van een 'overval'. Overigens maakt het oorlogsverleden van deze in vol ledige beslotenheid werkende Ne derlandse zakenman meer ophef dan de feitelijke overname van Bal last-Nedam. In het Nederlandse beleggings wereldje is het gebruikelijk, dat wie gewoon z'n geld wil beleggen, in ieder geval niet de middelen han teert, waarmee Heerema Nederland op dat moment verbijstert. Het geld voor deze spectaculaire overval was tevoren onttrokken aan de Neder landse fiscus via een Antilliaanse beleggingsmaatschappij van Heere ma, waarin hij de winsten van an dere Heerema-bedrijven keurig en zo voordelig mogelijk had onderge bracht. SS-verleden Overigens is Heerema op dat mo ment geen onbekende, hoewel hij graag in de beslotenheid opereert. Wie in de beginjaren zestig als klei ne belegger REM-aandelen heeft gekocht, weet dat Heerema een van de grote mannen achter dat project was. Heerema's off-shore-bedrijf zorgt voor het ontwerp van het REM-eiland, Verolme neemt de bouw voor zijn rekening en het roemruchte Amsterdamse ban kiershuis Teixero de Mattos zorgt voor de centen. Voor de kleine belegger komt de grote klap, als de politie het REM- eiland bezet, een eind maakt aan de tv-uitzendingen en Teixero de Mat tos daarna op de fles gaat. Achteraf blijkt dat deze bankier, samen met Verolme en Heerema, geen cent voor hun aandelen (waarde vijf miljoen gulden) hadden betaald. De kleine be leggers kunnen naar hun cen ten fluiten. Heerema duikt dan weer onder in de anonimiteit, tot dat zijn geheime aankopen van Ballast-aandelen in het najaar van 1977 de koers op jaagt. Heerema blijkt achter af al begin november 1977 op het kantoor van Ballast-Ne dam te zijn verschenen met de mededeling, dat hij op dat moment al zeker 35 procent van de aandelen in z'n bezit had. Dat is dan al het dubbele van het aantal aandelen, dat Minefa zich via onderhandse aanbesteding en met volledige medewerking van de leiding van Ballast heeft weten te verwerven. De toenmalige Raad van Bestuur, nogal overrompeld, want het dacht alleen met Mi nefa te maken te hebben, stemt in met het verzoek van Heerema om zijn transactie voorlo pig geheim te houden. Tot Heerema eind februari 1978 zelf openbaar maakt, dat hij inmiddels 55 procent van de aandelen van Ballast heeft verworven. Opschudding Dat zorgt voor een enorme op schudding, vooral ook omdat maar weinig mensen overtuigd zijn van de zuivere bedoelingen van Heere ma. Zoals gezegd, z'n oorlogsverle den wordt in de pers breeduit geme ten, ondanks zijn verklaring, dat hij in de Tweede Wereldoorlog slechts even 'verkeerd' was geweest. Hij be roemt zich er zelfs op de laatste ja ren van de bezetting de illegaliteit van dienst te zijn geweest. Wat niet uitvlakt, dat de man als SS'er aan het Oostfront is geweest, daarna als hoge SS-functionaris een maat schappij oprichtte om bezet Rusland te expploiteren en veel Nederlan ders als goedkope werkkrachten oostwaarts heeft gezonden. Als reactie op de 'overval' plaatst Ballast-Nedam onmiddellijk prefe rente aandelen bij een speciaal daarvoor opgerichte stichting en bij.Minefa. Daardoor blijft het aandeel van Minefa in het totale aandelenpakket even groot; maar raakt Heerema z'n meederheid kwijt. Hij stribbelt nog wel tegen, spant zelfs een rechtszaak tegen Ballast aan, maar sluit uiteindelijk vrede met de Ballast-top. Het gevolg is dat Heerema een deel van z'n aandelen aan Minefa verkoopt en de preferente aandelen weer worden ingetrokken. De situa tie is dan zoals de top van Ballast met Minefa had afgesproken: een belang van eenderde voor de Ara bieren. Overigens is het zeer opvallend, dat het belangrijkse argument van de Ballast-top om Heerema te be strijden de opvatting was, dat de meerderheid van de aandelen nim mer in één hand zouden mogen ge raken. Uit 1977 dateert dan ook de afspraak met Minefa, dat deze geld schieter hooguit ruim 16 procent van die aandelen zou verwerven. Geen waarde Deze afspraak blijkt achteraf van generlei waarde te zijn, evenals de opvatting van de Ballast-top, dat geen enkele belegger ooit een meer derheidsbelang in Ballast zou mo gen verwerven. Want na het over lijden van Heerema gaat de leiding van het concern, zonder ook maar even tegen te spartelen, akkoord met de overdracht van de Heerema- aandelen aan Minefa. Waarop deze holding tweederde van de aandelen in het bezit krijgt. Deze maand wordt de zaak-Bal- last-Nedam voorgoed gesloten, als Minefa volledig eigenaar van het concern is wordt. Voor de huidige bedrijfsleiding een zaak, waarover men geenszins ongelukkig is. Mine fa blijkt voldoende goede contacten in de Arabische wereld te hebben om voor een goed gevulde orderpor- tefuille te zorgen. En bovendien kan Ballast via Wedge International de Amerikaanse markt 'veroveren'. Kapitaal Of het zover komt is overigens nog maar de vraag. Zoals ook de vraag onbeantwoord blijft, waarom de Ballast-top in 1981 het concern zonder slag of stoot aan Minefa heeft 'overgeleverd'. Het duistere verleden van Heerema zal daar ze ker geen reden voor zijn, want kapi taal is kapitaal. Hoe het verworven is, doet er in het grote zakenleven vaak minder toe. Lachende derde is in ieder geval de heer Fares, die de zaak-Heerema handig heeft gebruikt om een gere nommeerd Nederlandse bedrijf met veel know-how in Arabische han den te krijgen. Overigens is het niet uitgesloten, dat Fares en Heerema de hele zaak samen op poten hebben gezet. Dat zou een haast sluitende verklaring kunnen zijn voor het gedraai van de concernleiding van Ballast en het gemak, waarmee Fares - zij het op termijn - in 1981 de meerderheid in Ballast verwierf.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1984 | | pagina 7