Verkiezingen in El Salvador
maken geen einde aan oorlog
Ruding gaat dubieuze
beleggingen te lijf
Een lege stoel
voor Verolme
even„L
UITBLAZEN
Tien jaar
met pensi
bij het Sh<
RAMINGEN
Bommen op
Nederland
IT15ML
Gevangenen
krijgen weer
broekstok aan
DE STEM COM:
Tussen twee vu
ZATERDAG 24 MAART 1984
ACHTERGROND
pagina
PRESIDENTSKANDIDA TEN KUNNEN EN
WILLEN NIETS OPLOSSEN
NEDERLAND LUILEKKERLAND
VOOR OBSCURE HANDELAREN
Van Dam niet
200 van Mertens
Huiswerk
VASTENAKTff
EENMALIGE
DE KINDEREN die
veertig jaar geleden,
diep weggedoken
onder de dekens lagen te
luisteren naar het metalig
gedreun van de bommen-
werpervloten op hun
nachtelijke weg naar
Duitsland, zijn inmiddels
vijftigers. Eén van hen, prof.
mr. A Korthals Altes stond de
ze week tussen de opgezette
vliegtuigen van het Militair
Luchtvaart Museum achter een
spreekgestoelte en probeerde
zijn gehoor uit te leggen hoe de
gevoelens van de Nederlanders
in bezettingstijd zich bewogen
tussen de uitersten van vrees en
vreugde. Hij deed dat bij gele
genheid van de verschijning
van zijn boek 'Luchtgevaar',
met als ondertitel: "Luchtaan
vallen op Nederland 1940-
1945'. Het is, merkwaardig ge
noeg, het eerste samenvattende
werk dat over dit onderwerp is
geschreven. Merkwaardig om
dat onderzoek heeft uitgewezen
dat juist de luchtoorlog de her
inneringen van de meeste Ne
derlanders aan de tweede we
reldoorlog beheerst en omdat
juist Nederland in die jaren
fungeerde als een denkbeeldig
verkeersplein voor gevechts
vliegtuigen van beide zijden.
'Luchtgevaar' steunt op ja
ren van research door de auteur
zelf, op ooggetuigeverslagen,
officiële documenten uit Ne
derlandse, Duitse, Britse, Ame
rikaanse en Canadese archie
ven, op dagboeken van particu
lieren en op de berg van regio
nale geschiedschrijving die
sinds de oorlog blijkt te zijn ge
groeid.
Fascinerend zijn de foto's
die het boek bevat. Het zijn uit
sluitend luchtfoto's, gemaakt
door gevechtsvliegtuigen, soms
op boomtophoogte vliegend.
Ontroerend zijn de foto's waar
op je mensen ziet wegduiken
om te schuilen. In een veld
staan drie jongetjes naar de pi
loot te wuiven. Er staat een fo
to in van de molen in Dongen.
Ook daar staan mensen te wui
ven. Sinister daarentegen zijn
foto's van vallende bommen
vlak boven de daken van de
marinewerf in Den Helder of
de Hoogovens in IJmuiden.
Gezelschap
Dat wegduiken voor het ge
vaar en het wuiven illustreren
op treffende wijze wat Korthals
Altes öok in woorden duidelijk
weet te maken, namelijk dat de
Nederlanders het luchtgevaar
wel degelijk vreesden, maar te
gelijkertijd in de bommenwer
pers de bevestiging zagen van
de bevrijdingsverwachting. Dat
die vliegers in de lucht ons ge
zelschap bleven houden en we
hen steeds sterker zagen wor
den, is van grote psychologi
sche betekenis geweest. „We
kregen er een kick van." De
geallieerde vliegers kwamen
ons dag in dag uit verzekeren
dat de Duitsers zouden worden
verjaagd.
Uit het boek blijkt dat de
vliegers vrijwel dagelijks in ons
gezelschap zijn geweest. Van de
ruim 1800 bezettingsdagen ken
den meer dan 1000 etmalen
luchtactiviteit en werden onge
veer 600 bomaanvallen op Ne
derland gedaan. Van de zuiver
militaire doelen werd de vlieg
basis Gilze-Rijen het meest
aangevallen, maar in een totaal
overzicht van doelen, gerekend
naar inzet van vliegtuigen en
frekwentie van aanvallen gedu
rende de hele oorlog, neemt de
ze vliegbasis op de lijst pas de
vierde plaats in: na Groot-Rot
terdam, Groot-Amsterdam
(met Schiphol) en Vlissingen.
WIMKOCK
Terreur
Een heel andere lijst is die
waar gerangschikt wordt naar
de aantallen doden: Rotterdam
(1940), Nijmegen, Den Haag-
Bezuidenhout, Rotterdam
1943), Breskens-havenbuurt,
Amsterdam-Noord, het Lim
burgse dorp Montfort en Eind
hoven-stad (1944, Luftwaffe).
De omvangrijkste bombarde
menten vergden niet noodzake
lijk de meeste slachtoffers. Een
frappant voorbeeld daarvan
vormt de grootste bomaanval
op Nederland van de hele oor
log, gericht op tien Nederland
se vliegvelden, op 15 augustus
1944. Daaraan namen 738 vier
motorige bommenwerpers van
de RAF deel en er viel die dag
niet één burgerslachtoffer.
Korthals Altes heeft veel
werk gemaakt van het onder
zoeken van de achtergronden
van beruchte terreurbombarde-
menten (Rotterdam en Middel
burg door de Luftwaffe in
1940) en betreurenswaardige
'misworpen' van de geallieer
den (Bezuidenhout. Nijmegen.
Enschede etc.). Vooral de ste
den in het oosten ondergingen
hun lot als gevolg van naviga-
tiefouten waardoor zij voor
Duitse steden werden aange
zien. Uitgebreid aandacht be
steedt Korthals Altes ook aan
de oktober-bombardementen
van 1944 op Walcheren en
Zeeuwsch-Vlaanderen. Die wa
ren begonnen zonder voorken
nis van de Nederlandse rege
ring, maar in de loop van de
maand kreeg de regering in
Londen iets meer invloed op de
planning en gingen de topmili-
tairen wat meer rekening gin
gen houden met Nederlandse
belangen.
Kinderen
Korthals Altes komt in zijn
boek tot de conclusie dat Ne
derland er naar verhouding -
vergeleken met België en
Frankrijk (Normandië en het
noorden) - redelijk goed is af
gekomen. Vooral de Britse
RAF bombardeerde boven Ne
derland als regel zorgvuldig,
hetgeen verlies van burgerle
vens en have en goed natuurlijk
niet voorkwam. Nooit, js precies
vastgesteld hoeveel Nederlan
ders het leven verloren als ge
volg van bombardementen,
maar een schatting van 10.000
doden lijkt redelijk. Dat is dan
bijna de helft van het totale
aantal Nederlanders dat recht
streeks door oorlogshandelin
gen is omgekomen.
Ook de geallieerden en
Duitsers betaalden boven Ne
derland een hoge tol. Bijna
22.000 doden en vermisten.
16.500 Britten, 2700 Amerika
nen en 2500 Duitsers. Meet
dan 6000 vliegtuigen vergingen
in het Nederlandse luchtruim
en nog altijd staan duizenden
luchtvarenden als vermist ge
boekt.
Om te begrijpen hoe zoiets
gruwelijks tegelijk hoopgevend
kon zijn, moet men het, denk
ik. zelf hebben meegemaakt.
Voor mijn generatie: toen kin
deren die wakker lagen", heefl
de schrijver voorin zijn boek
gezet. De kinderen van toen
zullen zijn historisch boek naai
waarde schatten.
Luchtgevaar. A. Korthals Al
tes. Sijthoff Amsterdam,
f39,75.
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllli;
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda
Postadres: Postbus 3229. 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41076-236326.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Hulst, Steenstraat 14. 01140-13751
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur,
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementen:
22,10 per maand; 63,70 per kwartaal of 247,60 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Centrale melding (ook op zaterdag) 076-236888.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur)-
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag-van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Rank rplfltipc
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek 101053738
T5
Door Pieter Eggen
DERTIGDUIZEND uit
zinnig enthousiaste
mensen bevolkten deze
week het nationale voet
balstadion van San Sal
vador. Als een soort kol
kende wedstrijd voltrok
zich daar een verkie
zingsbijeenkomst van
Roberto d'Aubuisson, de
41-jarige ex-kolonel, die
morgen bij de algemene
verkiezingen hoopt pre
sident van El Salvador
te worden.
Als een ware midvoor
scoorde D'Aubuisson voor
zijn gehoor aan de lopende
band. Als hij gekozen wordt
zal hij een einde maken aan
de 'communisten', zegt de
mannetjesputter en het sta
dion veert overeind alsof het
een 'werelddoelpunt' meebe
leefde. Voor D'Aubuisson
hoort ook zijn grote tegen
strever, de christen-demo
cratische kandidaat José Na
poleon Duarte tot de catego
rie 'communisten', hoewel
voor die kwalificatie geen
zinnig argument spreekt.
Maar, in de entourage van
het stadion (waarin echte
voetbalwedstrijden ook altijd
voor bloedstollende taferelen
zorgden) gelden dat soort
subtiele onderscheiden niet.
D'Aubuissons show was per
fect - mede dankzij de aan
wijzingen van het Ameri
kaanse reclamebureau dat
zijn profiel, als de 'redder'
van het door oorlog ver-
ZUID-
AMERIKA
scheurde land, heeft ge
maakt.
D'Aubuisson maakt vol
gens waarnemers een rede
lijke kans de verkiezingen
van morgen te winnen. De
Salvadorianen zijn het ge
weld en de vastgelopen bur
geroorlog spuugzat en zou
den wel eens kunnen kiezen
voor de weg van de minste
weerstand. Een sterke leider
als D'Aubuisson zou in dat
perspectief wel eens de man
kunnen zijn, die het geweld
met geweld het zwijgen zal
opleggen.
De situatie in El Salvador
is in de grond weinig veran
derd sinds de vorige verkie
zingen die twee jaar geleden
gehouden werden. Ook toen
ging de stembusstrijd tussen
Duarte - op dat moment inte
rim-president - en D'Aubuis
son, die kort daarvoor zijn
Arenapartij had opgericht.
De ex-kolonel bleek goed te
zijn voor bijna een kwart van
alle stemmen, zich daarmee
vast nestelend achter de
christen-democraten van
Duarte. Aangezien beide po
litieke kopstukken elkaar
uitsloten voor de macht werd
de kleur- en partijloze Maga-
na tot president gekozen.
Het politieke gevecht bleef
zich uiteraard toch afspelen
tussen - de na de verkiezin
gen uitgerangeerde - Duarte
en de brutale en zelfverze
kerde D'Aubuisson.
Zeker zo belangrijk was en
blijft de voortgang van de
burgeroorlog. Na aanvanke
lijke successen in het begin
van de jaren tachtig liep de
opmars eerverleden jaar toch
min of meer vast. Het feit dat
de verkiezingen van 1982
door konden gaan, ondanks
een aangezegde geweldscam-
pagne ertegen, was een be
wijs voor de stelling dat het
verzet niet bij machte was
om de gang van zaken beslis
send te beïnvloeden. Aan de
andere kant heeft de giganti
sche Amerikaanse steun (ve
le honderden miljoenen gul
den in de laatste drie jaar)
niet kunnen verhinderen dat
het Salvadoriaanse leger met
de regelmaat van de klok ge
voelige verliezen lijdt. Grote
delen van het noorden van
het land zijn als 'bevrijde ge
bieden' ontoegankelijk voor
het regeringsleger. Dat leger
kon enkele maanden ook niet
verhinderen dat de guerrilla
succesvol een belangrijke
verkeersader in het land kon
opblazen en de stroomvoor
ziening goeddeels kon stilleg
gen.
De guerrilla kiest het laat
ste jaar in toenemende mate
voor het 'kick-and-run'-sys-
teem. Steden en dorpen wor
den korte tijd bezet voor sa
botagedaden en schielijk ont
ruimd op het moment dat het
leger nadert. Het voordeel
van die aanpak is dat ze een
hoog rendement heeft en be
trekkelijk weinig levens kost.
Dat er verleden jaar toch
weer bijna 4000 mensen de
dood vonden in El Salvador
vindt meer zijn oorsprong in
intimidatiecampagnes van
rechtse doodseskaders, het
leger en de guerrilla. In de
rechtstreekse confrontatie
tussen de gewapende ver-
zetshaarden en het leger val
len maar weinig slachtoffers.
Het geweld en de perma
nente aanwezigheid van een
goed functionerende guerril
la bepalen de verkiezingen
van morgen. Geen van beide
Roberto d'Aubuisson
.midvoor.
serieuze presidentskandida
ten zal er overigens in slagen
na een eventuele verkiezing
die acute problemen op te
lossen. D'Aubuisson niet om
dat hij niet in een oplossing
geïnteresseerd is, die er an
ders uitziet dan een intensi
vering van de burgeroorlog
en Duarte niet omdat hij als
voorwaarde voor praten met
het verzet de eis stelt dat de
guerrilla's zich eerst moeten
ontwapenen. Die eis is - zon
der garanties vooraf over een
politieke samenwerking die
zinvol is - voor de guerrilla
en de politieke vleugel van
het FDR niet aanvaardbaar.
Kiezen tussen D'Aubuisson
en Duarte is dus kiezen tus
sen twee kwaden - extreem
rechts tegen 'gewoon' rechts.
Kiezen ook tussen geweld en
geweld. Want waar D'Au
buisson een moderne versie
van 'Joris-en-de-draak' aan
zijn land wil opleggen, daar
heeft Duarte in de periode
dat hij zelf president was la
ten zien dat hij geen feitelij
ke macht bezat over die ele
menten in het leger die op
eigen houtje de wet stelden.
Daarmee heeft Duarte zich
in ieder geval laten kennen
als een man van wie de Sal
vadorianen weinig te ver
wachten hebben. Aan de an-
José Duarte
.schijn ophouden.
- fotosap
dere kant ligt D'Aubuisson
vooral buitenlands wat
moeilijker. De Amerikaanse
regering heeft zich steevast
op het standpunt gesteld dat
D'Aubuisson een einde bete
kent van Amerikaanse steun
aan het regime in El Salva
dor. D'Aubuisson werd ver
leden jaar tot tweemaal toe
een visum voor de VS gewei
gerd, terwijl in Amerika vol
doende bewijzen liggen opge-
tast voor de stelling dat het
D'Aubuisson persoonlijk was
die de moord op aartsbis
schop Romero van San Sal
vador in 1980 beval.
Met Duarte kan Washing
ton voorlopig de schijn op
houden dat er in El Salvador
binnen de bestaande structu
ren nog oplossingen te be
denken zijn. Duarte heette
altijd het verstandige en ge
matigde midden, dat tegen
het extremisme van links en
rechts verdedigd moet wor
den. Dat dit 'midden' nauwe
lijks een gematigde achter
ban en geen zelfstandige
machtsbasis heeft doet in de
ogen van de regeerders in
Washington er niet zo toe.
Uiteindelijk geldt daar ook
wat president Carter eens zei
over El Salvador: Als het er
echt op aan komt dan zullen
wij de guerrilla met alle mid
delen bestrijden.
Door Pi eter-Jan Dekkers
SNEL rijk worden is
niet moeilijk, beweren
steeds meer verkopers
van speculatieve beleg
gingen. Alleen de eerste
twee maanden van dit
jaar al is aan Neder
landse beleggers een
groot aantal objecten
aangeboden. Mèt de ga
rantie dat men nog nooit
eerder zó'n aantrekke
lijk aanbod had gehad.
Achteraf blijken dit soort
aanbiedingen het vertrou
wen van 'beginnelingen' in
het beleggen te ondergraven,
omdat men toch minder snel
rijk wordt dan was voorge
spiegeld. Integendeel. In een
aantal gevallen was zelfs
sprake van frauduleuze be
leggingen en was de belegger
z'n geld kwijt.
De meest in het oog lopen
de aanbieding kwam van de
op de Amsterdamse Beurs
niet onbekende heer Pieterse,
onder wiens leiding de Am
sterdamse Beleggingsmaat
schappij te gronde is gegaan,
wat heel wat kleine beleg
gers een behoorlijke duit
heeft gekost. Hoewel het fail
lissement van de Amster
damse Beleggingsmaat
schappij nog niet helemaal is
afgerond en het effectenkan
toor Van Wijngaarden in die
val dreigt te worden meege
sleurd, is Pieterse al weer
volop bezig bij goedgeloven-
de kleine beleggers geld uit
de zak te kloppen voor nieu
we projecten.
Achter de beleggingsaan
biedingen in goud, uranium,
goederen-pools, containers
en zoganaamde penny-stocks
blijken veelal onduidelijke
buitenlandse maatschappijen
te zitten, waarvan tot op het
moment van de aanbieding
niemand ooit had gehoord.
The Trump Foundation
bijvoorbeeld, die handelt in
'Gold Bonds', op de goudprijs
gebaseerde waardestukken.
De Nederlandse Verzeke
ringsmaatschappij blijkt er
bij nadere informatie achter
te zitten. Alleen jammer voor
de beleggers die reeds 'Gold
Bonds' hebben gekocht, dat
deze maatschappij helemaal
niet bestaat. Tenminste, niet
Nederland. En dat roept op
z'n minst nieuwe vraagte
kens op.
Fuller in Amsterdam pro
beert al geruime tijd ura
nium aan de man te brengen,
althans aandelen in mogelij
ke vindplaatsen. Een Duitse
notaris zorgt voor bevestir
ging van de aankoop. Waar
om de belangstelling voor de
ze aanbieding ondanks het
'unieke' karakter ervan
uitermate gering blijft laat
zich raden: Fuller geeft als
referentie een respectabele
Nederlandse bank op, maar
heeft daar slechts een reke
ning. Er is geen sprake van
dat de bank garant staat voor
de offerte.
Dan zijn er nog de 'penny
stocks', aandelen waarvoor
een lage prijs wordt betaald
maar waarvan de aanbieder
voorspelt, dat aankoop ervan
straks een aanzienlijke
koerswinst zal opleveren.
Volgens het ministerie van
Financiën zijn er aanwijzin
gen, dat de laatste twee jaar
minstens 100 miljoen gulden
is gemoeid met beleggingen
met een frauduleus karakter.
Het departement, dat deze
zaken scherp in het oog
houdt, constateert de laatste
jaren een duidelijke groei
van het aantal handelaren
dat het publiek benadert met
min of meer dubieuze beleg
gingsaanbiedingen.
Onlangs is een aantal ge
vallen geconstateerd waarbij
sprake was van fraude, om
dat de aangeboden gelden
door de aanbieders nimmer
zijn belegd. Financiën wijst
op de grote wervingscam
pagnes van de laatste tijd,
waarbij - vaak op ondeugde
lijke gronden - hoge winsten
op korte termijn worden be
loofd, zonder dat op eventue
le vermogensrisico's wordt
gewezen.
Een ander argument voor
minister Ruding (Financiën)
om dubieuze beleggingsaan
biedingen tegen te gaan is de
aantrekkingskracht die Ne
derland voor buitenlandse
aanbieders heeft. De meeste
Westeuropese landen hebben
al vergaande maatregelen
genomen om de kleine beleg
gers te beschermen. Resul
taat daarvan was wel een
toenemend aantal buiten
landse handelaren, die Ne
derland als basis heeft geko
zen voor 'een onbelemmeren-
de voorzetting van hun prak
tij ken.
Bij de Tweede Kamer is
inmiddels een wetswijzing
ingediend, die het de be
windsman mogelijk moet
maken in te grijpen. Als het
eenmaal door het parlement
is aanvaard, zal het voor
iedereen verboden zijn in of
vanuit Nederland effecten of
andere waarde-papieren aan
te bieden, die niet op de Am
sterdamse Beurs staan geno
teerd. Het aanbieden van de
ze effecten is dan alleen nog
maar mogelijk als een pros
pectus wordt aangeboden, die
voldoet aan nog nader door
de minister te stellen voor
waarden.
Omdat men al verplicht
was voor elk aanbod een bro
chure uit te brengen, maken
de obscure beleggingsmaat
schappijtjes de fraaiste fol
ders, waarin de bergen goud
worden afgewisseld met ga
ranties, dat men nergens een
beter rendement van z'n
spaargeld krijgt.
Door de wetswijziging
moeten dergelijke brochures
voldoen aan bepaalde eisen.
Ze moeten bovendien door de
Nederlandsche Bank op
deugdelijkheid worden beke
ken.
Dezelfde voorwaarden gel
den voor degenen, die als te-
middelaar optreden bij effec
ten-transacties. Ook het
deelnemen van aspirant-be
leggers aan bepaalde fond
sen, die niet op de Beurs ge
noteerd staan, wordt aan
scherpe voorschriften gebon
den.
Op deze manier hoopt Ru
ding het de laatste tijd toch
wel wat geschonden vertrou
wen in de beleggingswereld
weer te herstellen. En dat is
nodig ook, gezien het belang
dat zowel overheid als het
bedrijfsleven hechten aan
het vergroten van risicodra
gend kapitaal van bedrijven
als middel tot economische
groei.
Bovendien veroorzaakt de
hausse op de Amsterdamse
Beurs een enorme aantrek
kingskracht op vooral nieu
we beleggers, die nog nooit
met dat bijltje hebben ge
hakt, maar er wel hun goeie
geld in willen steken.
Door Louis van de Geijn
DEN HAAG - Twee
stoelen staan er achter
het schamele tafeltje
waarachter de getuigen
in de RSV-enquête één
voor één plaats nemen.
Na een week van verho
ren is het duidelijk wie
die lege stoel toekomt:
Cornells Verolme. Hij is
er niet meer, maar je
hóórt soms haast zijn
snerpende stem.
Allengs wordt het beeld
van die energieke, eigenzin
nige, briljante, roekeloze
scheepsbouwer opnieuw ge
boetseerd. En elke dag op
nieuw wordt het tafereel
scherper van een clubje def
tige heren dat de ene zet na
de andere beraamt om die
agressieve, ongelikte indrin
ger aan de Waterweg beentje
te lichten.
De persoonlijke verhou
dingen in de scheepsbouw in
de jaren zestig krijgen opval
lend veel aandacht van de
commissie-Van Dijk. Men
gaat er misschien van uit dat
juist die koude oorlog in de
scheepsbouw de zakelijkheid
naar de achtergrond heeft
gedrongen en tot noodlottige
beoordelingsfouten heeft ge
leid. Het lijkt er op dat die
vete zo nu en dan ook heeft
doorgewerkt tot in sommige
Haagse departementen.
Ook achter de tafel van de
enquêtecommissie zelf staat
een lege stoel. Marcel van
Dam, tweede voorzitter, moet
door ziekte deze eerste ronde
verhoren van een afstand
volgen. Getergd, want juist
van hem, met zijn 'Achter
kant-van-het-gelij k'-repu-
tatie, hadden de volgers veel
verwacht.
Commissie-voorzitter Van
Dijk, de voormalige minister
van ontwikkelingssamen
werking, laat zich door het
ontbreken van zo'n belang
rijke secondant niet uit het
veld slaan. Geconcentreerd
en volgens een duidelijk pa
troon graast hij het geheugen
van zijn getuigen af. Hoffe
lijk, maar vasthoudend als
hij een enkele keer iets be
merkt van weerstand. En
dan is er altijd nog de libera
le nestor Joekes, die waar no
dig de puntjes nog eens op de
i zet.
Van een echt kruisverhoor,
zoals de Amerikaanse beurs-
commissie die pleegt te hou
den, komt het niet. De getui
gen hebben tevoren een reeks
vragen opgekregen. De open
baarheid stelt getuigen ook
in de gelegenheid om de ver
klaringen van hun voorgan
gers 'mee te nemen'. Die
openbaarheid bestaat de eer
ste dagen uit de aanwezig
heid van tv-camera's en een
twintigtal journalisten. Pu
bliek is er nauwelijks. In de
tweede helft van de week
stommelen regelmatig groe
pen scholieren en platte
landsvrouwen de wenteltrap
naast de Ridderzaal op om
even te ruiken aan deze zeld
zame gebeurtenis.
De keur van getuigen lijkt
een selectie uit de beruchte
'200 van Mertens'. Schmelzer,
Biesheuvel, Van den Brink,
Langman, Witteveen, Maas,
Nelissen, Schol ten, zij rijgen
Een lege stoel
- FOTO ANP
adviseurschappen en com
missariaten aaneen als kra
len aan een ketting.
In een andere categorie
zitten voormalige topambte
naren als mr. J. van Alphen
de Veer (economische zaken)
en mr. A. Rinnooy Kan. Zij
lijken ruw te zijn weggerukt
vanachter hun postzegelver
zameling. Van Dijk behan
delt deze overheidsdienaren
van de oude stempel met
zachtheid.
Het is voor alle getuigen
toch al moeilijk genoeg om
gebeurtenissen van 15 jaar
geleden op te halen, terug te
roepen hoe men er toen over
dacht zonder de wetenschap
van latere jaren daarmee te
verwarren. Sommigen ma
ken daar ook een duidelijk
voorbehoud op. „Ik zou daar
geen eed op durven doen",
zegt mr. Rinnooy Kan kort
nadat hij als getuige is beë
digd.
De commissie heeft daar
alle begrip voor en lijkt ook
in staat om werkelijkheid en
fictie in de getuigenverkla
ringen te scheiden. Er zijn
stapels documenten bestu
deerd en dat huiswerk zit er
goed in. Commissie-voorzit
ter Van Dijk schudt het
'wanneer, waarover, waar en
met wie' van belangrijke be
sprekingen zó uit zijn mouw.
Echt veel nieuws zal de
commissie nog niet hebben
gehoord van de eerste elf ge
tuigen. Bij het invullen van
een enkele witte plek schiet
het geheugen van de getui
gen vaak tekort. Het resul
taat zal vooral zijn dat het uit
documenten opgebouwde
beeld meer persoonlijke
kleur krijgt.
De komende week ver
schijnen nog eens tien getui
gen. Onder hen zijn dr. A
Winsemius (vader van de
huidige minister en voorzit
ter van de commissie die op
de oprichting van het RSV-
concern aanstuurde), J.A.M-
Molkenboer (lid van diezelf
de commissie en later rege-
ringswaarnemer bij RSV) en
mr. R.J. Nelissen. De laatste
was toen minister van econo
mische zaken.
De eerder deze week ver
hoorde heren Biesheuvel en
Schwencke komen aan het
slot nog eens terug. De com
missie rondt daarmee haar
speurwerk over de eerste
episode (1965-1971) af. In die
periode is het fundament ge
legd voor het RSV-concern.
In een volgende reeks getui-
geverhoren zal pas aan de or
de komen wat er bij dat con
cern tot aan de ondergang
vorig jaar allemaal is misge
gaan.
(ADVERTENTIE)
ie vasten, vast dan jo
GIRO;5850BANKNUMMER 7Q AH
■7&TERDAG 24 MAART V
Kab
bele
volg
ZWOLLE (ANP) - In het Zwolse I
van Bewaring wordt de 'broeks
weer ingevoerd. De hoofdoffi
van justitie, mr. dr. H. van Buut
heeft daartoe besloten nadat de
nister afwijzend beschikte op
verzoek om aanpassing van de
ligheidsmaatregelen in het vei
derde gebouwencomplex.
De gevangenen krijgen de bro
stok aan als ze buiten vrij reci
ren.Ze kunnen door die stok
been niet buigen, waardoor vluch
praktisch onmogelijk wordt. Ook
het Zwolse Huis van Bewaring is
voldoende personeel om op de ge
tineerden toe te zien.
AMSTERDAM (ANP) - Het
Shell-laboratorium in Am- w
sterdam gaat in het kader van kc
een afslankingsoperatie een- 40
malig mannen de gelegenheid g;
geven vanaf 50 jaar met ver
vroegd pensioen te gaan, en m
vrouwen vanaf 45 jaar. Dat is ni
tien jaar eerder dan normaal. h(
Dit heeft een woordvoerder Vi
van Shell-Nederland vrijdag rii
meegedeeld. Het Shell-labora- kc
torium wil in 1985 zijn perso- p<
neelsbestand teruggeschroefd zo
hebben van 2000 naar 1600. Het l.
is de bedoeling dat er 600 me-
Het voortbestaan van het kabinet-Li
van twee kanten uit bedreigd: door c
CDA op zijn grondvesten doet wan
onvrede over een bezuinigingsbeleic
srtieve etfecten leidt op de werkgele
val op twee hoofdpunten van kabin
bers een hoogst onaangenaam gev
de Hogere Krijgsschool doorlopen t(
lijk zijn, dat een oorlogsdreiging op
weinig benijdenswaardige positie op
zal dus doen wat hij kan om daaraan
Aangezien noch het CDA noch h«
een beslissing over 'Woensdrecht', li
nu eerst zal proberen de tijdbomme
sector onschadelijk te maken. Tijden
de CDA-top heeft hij ervaren dat h<
wat de verdeling van lasten betreft, t
ten-democratische kiezers zeer zwaa
bet christelijke van dit beleid', was et
fugkwam.
Tot voor kort liet de VVD hem wé
ec°nomisch beleid wat bij te stellen -
zijn eigen achterban. Nu lijke
steeds meer deskundigen komen na
ogoureuze bezuinigingsbeleid van n
'eidt. Deze week nog hebben de kro
bonnische Raad een belastingverlag
ue koopkracht van het publiek. Het c
jonden kunnen worden door de
885 aan het bedrijfsleven is toegec
over te hevelen. Als die meer geld i
oedrijven meer produceren en inves
werkgelegenheid.
i u°k op andere omstreden punten
hn 9aan- Zo heeft hij de onzalige
eidsspecialisten van zijn eigen partij
og van het ziekenfondspakket voor
roept het beeld op van een w
kim eleid' dat de Publieke onvredt
onnen afzwakken. Het is overigens
kn!? met deze bijstelling akkoort
bei nT n'et ontkennen' dat de tot m
loofd, tot meer arbeidsplaatsen ei
o Nederland blijft daardoor achte
vort °mringende landen en dat zo
[leerbare zaak moeten zijn.
Dia t aanz'en van ós kruisraketter
omt zouc)en moeten worden, heef
b 'e manoeuvreren. Binnen de ka
e„ Tsningen zozeer verdeeld, dat d(
ui. ln,erne discussie over deze pro
angst dat er al (afwijzende) stanc
^en. nog voordat het kabinet zelf
Us Lubbers echter in de soci
spraakmakende successen zot.
fed''Als
keie
toch
een n'et gering gezag in het Christ
ke 'u/20clani9 versterkt kunnen wordt
rt wpensdrecht' uiteindelijk geacce
e Politiek nu eenmaal.