even..L
UITBLAZEN
'Bevrijdingstheologie' op
z'n Pools: terug naar af
'lan vooi
PvdA: eisen stellen
aan medelid
van Raad van Europa
Kansen voor landbouw in China
Dromen op
Schiphol
.DEBT]
rontmij vrees
'n Philips videorecorder van f2.095,- kost bij ons
niet meer dan f D2,02 per maand
BESTEM CON
verenigde spaarbank
|Niet zo zinvol
WOENSDAG 21 MAART 1984
ACHTERGROND'
PAGiki
j> TERREIN NAAST
Van Den Bergh 'Gematigd optimistisch' over Turkije
Statenklacht
DELEGATIE UIT PEKING OP BEZOEK
F1
te
k<
^mer: maak k
>uitenlanders Fi
BIJ V&D zeggen ze je
meestal niets, maar
op Schiphol acht ik
ze onmisbaar: de vrou
wenstemmen die regelma
tig uit luidsprekers klin
ken. Ik moet toegeven dat
de stemmen bij V&D op
zichzelf intrigerender zijn
dan op Schiphol, waar gewoon
gestreefd wordt naar ABN,
Queen's English, Hoogduits of
ook voor Fransen verstaanbaar
Frans. In het warenhuis daar
entegen lijken de omroepsters
een speciale microfoontaai te
hebben ontwikkeld met klem
tonen op de meest verrassende
plaatsen en dat niet alleen. Ze
hebben hun mededelingen ook
op muziek gezet, al zijn ze
doorgaans te kort om de klant
tot een danspas te verleiden.
Net als je verwacht dat de mu
zikale stem even gaat uithalen,
stokt de melodie: „M'neer Jan
sen toestel vijvanveeeer-
tüg!Als ze thuis aan tafel
zo zouden praten werden ze
door hun huisgenoten voor gek
versleten, maar voor de waren
huismicrofoon schijnt het zo te
horen.
Op Schiphol heb je dus an
dere koek. Daar zijn om te be
ginnen de meeste mededelingen
voor de klanten bedoeld en niet
voor de chef van de lingerie-af
deling. Die hebben ze trouwens
op Schiphol geen al is er wel
een groot shopping center. Zo
heb je op Schiphol de final call.
Vijftien minuten voor het ver
trek van elk vliegtuig klinkt die
door de vertrekhal, de winkels,"
de promenades, bars, toiletten
en koffiebuffetten. Een ezel dus
die hem mist.
Het mooie van de final call
is dat je er van meegeniet ook
wanneer hij niet voor jou be
stemd is. Jij staat gewoon te
wachten op het British Air-
ways-rammelblik naar Man
chester, maar je droomt van
Singapore. Dat komt door de
final call die de reizigers voor
dat oord oproept om aan boord
te gaan van het vliegtuig welks
eigenaars wereldberoemd ge
worden zijn vanwege hun kijk
op stewardessen. De service
grenst er aan geknuffeld wor
den door de mooiste meisjes
van het Maleisische schierei
land. Dat droom je tenminste,
terwijl je naar gate zoveel
kuiert, waar het overwerkte
toestel voor Manchester staat
te wachten (waarom zouden
Engelse vliegtuigen - en sche
pen trouwens ook - er altijd zo
haveloos uitzien?).
Whisky
Als je onder het kopen van
een belastingvrije en in Man
chester zeer welkome fles whis
ky hebt geluisterd naar de final
call voor de machine naar Dja
karta en je ziet een poosje later
het zwarte silhouet van een
jumbo opstijgen tegen de vlam
mende westerkim, dan droom
je je aan boord van dat toestel.
Ik doe dat tenminste. Het
WIM KOCK
de mooiste meisjes van het
Maleisische schiereiland
wordt weliswaar een lange, lan
ge zit maar aan het einde ervan
wacht een andere, warmere we
reld. De final cal! noemt al die
paradijzen waar je nog heen
wilt voor je het van je pensioen
niet meer kunt doen. Rio,
Montevideo, Tokio, New York,
Bangkok, Colombo, Johannes
burg, Nairobi. In het on
zichtbare luchtweb van Schip
hol zitten 185 'bestemmingen'
waarvan de meeste wel altijd
droombestemmingen zullen
blijven.
In de loop der jaren heb je
van al die plaatsen wel kleuren
foto's gezien en in je geheugen
opgeborgen en wanneer nu de
naam van zo'n exotisch oord
uit de luidsprekers klinkt, komt
de desbetreffende foto tot leven
en maak je er zelf deel van uit.
De aan de passagiers gerichte
oproepen (vroeger had je ook
nog de boarding call, een eerste
verzoek om aan boord van het
vliegtuig te gaan) horen tot de
aangenaamste aangenaamhe
den van een grote luchthaven
met een intercontinentaal ach
terland. Zij zetten de droom
beelden in beweging zonder
welke niet alleen het wachten,
maar het hele leven vervelender
zou zijn.
Automaten
Het is daarom met een zeke
re weemoed dat ik kennis neem
van den bericht in Schipholland,
het blad van de luchthaven,
waarin wordt meegedeeld dat
de final call is afgeschaft. We
moeten in de toekomst zelf be
ter op de tijd letten en ons be
helpen met de splitfiapborden
en videoclusters. Op zichzelf
vind ik vooral die splitfiapbor
den wel fascinerend, vooral als
alle splitflapjes tegelijk begin
nen te tuimelen, maar de na
men die verschijnen doen me
niets. Splitfiapborden en video
schermen zetten m'n droom
niet aan. Droomvijandige auto
maten zijn het.
Degenen die erover gaan -
en dat zijn er heel wat want de
inspraak van de klanten tiert er
welig hebben een dubbel ar
gument voor het afschaffen van
de final call. Op de eerste plaats
was die volgens hen op zich
ook een soort automatisme ge
worden. Er werden nog calls
aangevraagd als alle passagiers,
geregistreerd en wel, reeds in
hun vliegtuigstoelen zaten.
Daarnaast past de afschaffing
mooi in het streven van Schip
hol een. stille luchthaven te
maken.
Veranderend Schiphol. De
parkeerwachter is vervangen
door een tientjes opzuigende
automaat. De boarding call
werd afgeschaft en nu weer de
final call. Als men nu ook nog
de vliegtuigen afschaft dan valt
er weer een echte polderstilte
over de Haarlemmermeer en
kan men er de leeuwerik horen
opstijgen.
Het dromen is afgelopen. Je
moet nu een ticket kopen en
echt instappen om nog wat van
de wereld te zien. Je hoort ljet
dagelijks op de tv of je leest het
wel in de krant: het zijn altijd
de zwakken die de klos zijn.
Verdomd als het niet waar is.
Hoe moet ik nu nog in Monte
video of Singapore komen?
Illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllfr
T5
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884,
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, S 01640-36850.
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41076-236326.
Etten-Leur, Markt 2801608-21550.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Hulst, Steenstraat 14, «01140-13751.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Vlissingen, Torenstraat 5. 01184-19910.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur.
Abonnementen:
22,10 per maand; 63,70 per kwartaal of 247,60 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Centrale melding (ook op zaterdag) 076-236888.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Rankrolatioc-
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Pieter Eggen
DE POOLSE primaat
kardinaal Jozef Glemp
heeft een paar moeilijke
weken achter de rug.
Toen hij vanuit Brazilië
tot de overplaatsing be
sloot van een tegen
draadse priester naar
een post waar hij min
der schade kon toebren
gen aan het kerkelijke
gezag, steeg een storm
van protest op - ook te
gen Glemps gezag als
geestelijk leider.
Nauwelijks terug van zijn
verblijf in Latijns-Amerika
overviel hem de wat bizar
aandoende 'kruisbeelden
oorlog'. Scholieren die, blij
kens recente opinieonderzoe
ken in Polen, hun hoop ge
steld hebben in de christelij
ke heilsleer en die de socia
listische weg naar het geluk
op aarde afwijzen, gingen
een regelrechte confrontatie
aan met een overheid, die er
als voortdurende pesterij
niets aan gelegen laat liggen
het religieuze leven van zijn
onderdanen zo moeilijk mo
gelijk te maken.
De rel over de kruisbeel
den is nu weer wat op de ach
tergrond geraakt hoewel de
zaak zeker niet is opgelost.
De kruizen moeten weg, zo
volhardt de Poolse bureau
cratie in haar standpunt; de
kruizen zullen blijven of
worden vervangen door
nieuwe, zo zal de praktijk
zijn.
Kerk en staat - in een Po
len een uiterst merkwaardi
ge variant op de Siamese
tweeling - stonden in ieder
geval de laatste weken weer
scherp tegenover elkaar.
In het complexe en subtiele
spel van de binnenlandse
verhoudingen doet Glemp de
laatste dagen weer zijn best
om de scherpe kantjes van de
conflicten tussen kerk en
trouw geweest en
aan deze leefregel. 'Solj^
staat en tussen kerkleiding
en kerkvolk af te slijpen. In
een recent interview voor de
Oostenrijkse radio hield
Glemp een pleidooi voor wat
hij noemde een 'Poolse be
vrijdingstheologie'. Het ge
zaghebbende Duitse week
blad Die Zeit publiceerde het
interview afgelopen weekend
in volle omvang. Glemps be
toog komt kort samengevat
neer op het vermogen van
mensen om sociale en politie
ke structuren te veranderen.
Hij kent (in Polen) de katho
lieke leken daartoe een bij
zonder vermogen toe. Anders
dan de geestelijkheid (en hij
verontschuldigt zichzelf
Tijdens de viering van
zijn naamdag kreeg kardi
naal Glemp deze week een
bos bloemen aangeboden in
de kathedraal van War
schau. - FOTO AP
daarmee) draagt de leek niet
de verantwoordelijkheid
voor de dialoog op hoog ni
veau met de politieke leiders.
Waar de kerkleiding dus ge
remd is in zijn mogelijkhe
den, omdat men tot op zekere
hoogte in hetzelfde schuitje
zit als de politieke leiding
van het land, daar kan de
man in de straat (of in de
kerk) wel degelijk met succes
morrelen aan de sociale en
politieke verhoudingen in het
bestel, waarin hij leeft.
De basis van de Poolse 'be
vrijdingstheologie' is volgens
Glemp het hameren op men
sen- en vakbondsrechten, zo
als in de woorden van de pri
maat 'Solidariteit' deed. Al
leen, zo luidt Glemps kritiek
op de ontwikkelingen van de
laatste jaren, werd de 'geest'
van 'Solidariteit' in de prak
tijk van alledag niet 'opge
pakt'.
Glemp noemt deze be
nadering zelf een eerste po
ging om in 'objectiviteit' te
praten over de periode van
de vrije vakbond.
Wie Glemps woorden pro
beert te ontrafelen en te be
grijpen stuit op zijn typisch
tweeslachtige houding jegens
maatschappelijke ontwikke
lingen. 'Solidariteit' had in de
dop het 'morele gelijk' aan
zijn zijde, maar verloor dat
in de Poolse verhoudingen op
het moment dat het de macht
van de politieke leiders ter
discussie stelde.
Misschien heeft Glemp ge
lijk met zijn analyse. Het
probleem van Polen is al zo
vaak in de geschiedenis ge
weest dat ontwikkelingen
een dusdanig grote dynamiek
hadden, dat ze. zichzelf ver
nietigden. 'Solidariteit' is
daarop geen uitzondering ge
weest. In die zin is Glemps
'objectieve' benadering voor
al historisch waarschijnlijk
op het klinische af.
Aan de andere kant spelen
bij de Glemp (en bij de kerk
leiding in Polen) ook defen
sieve overwegingen een rol.
De relatie tussen kerk en
staat is sinds de communisti
sche machtsovername in 1948
moeizaam geweest en tot op
grote hoogte bepaald door
een vreemd soort respect op
afstand. De regel is steevast
geweest: als de politieke lei
ders zorgen voor het maat
schappelijke welzijn van de
burger, dan zorgen de geeste
lijke leiders voor het ziele-
heil. Glemp, maar uiteraard
in veel sterkere mate zijn
voorganger Wyszinski, zijn
iPMSDAG 21 MAART 198*
teit' in zijn aanval
rechtmatigheid van hBfc
munistische gezag, was
betekenis dan ook meer
een zuivere aantasting
de' politieke werkelijk
het hield ook een gevaj,
voor het hele stelsel van rr«
gelijkheden in Polen. Am,
gezegd: na de eommuni.MrrERDAM (ANP)
sche bureaucratie zou ook '~"e
kerkelijke hiërarchie in p
len stellig mikpunt van
tiek en hervorming
Maar het zou in Polen uifeKTgesearch en Ontwikke-
Het
.„'bedrijf Wilma in Utrecht
bet komend najaar plan-
lanceren voor de aanleg
een Centrum voor Indus-
dject,
aard niet zover zijn
men: om een te succesvo
'Solidariteit' te bestrijden
de Poolse staat er niet
ontkomen een frontale
val op de kerk te richten
zou Jaruzelski die klus
willen doen, dan zouden
Russen het desnoods j,
voor hem hebben geklaard
De 'bevrijdingstheoli
van Glemp is derhalve
veel meer dan een opniê!
geformuleerde 'oude
spraak tussen kerk en
Daarin past dus zeer wefj
de kerk de inhoudelij]
waarde van het protestgeli
in de samenleving tot de
ne maakt.
Dat Glemps woorden
opgevat moeten wori
blijkt uit zijh uitsprak;
over de 'vreedzame coë
tentie' elders in het eei
genoemde interview. Die 'sa.
menwerking' met de staat
een 'minimale' verstandhou
ding, die nooit onder het
veau van de 'dialoog' n
zakken. De rellen rond ht
weghalen van de kruisbes
den, zag Glemp dan ook
een teken dat de verbitterii
onder de mensen (over
staatspolitiek) een acuut pr<
bleem is en blijft. Maar.
redeneert de primaat, dat alXjd.
les mag niet het voortga;
van „het langdurige en
zame proces" van hetge-I
sprek tussen kerk en staat]
bedreigen.
iCiro) op een 100 ha groot
—JW bij de Erasmus Uni-
"iteit in Rotterdam.
L woordvoerder van het
«rn heeft dat dinsdag des-
agd meegedeeld.
M gaat om een miljarden-
dat de Nederlandse
vanan
wetens
Valley
sofie ti
het scl
innova
middel
deling
kennis
en inr
ken di
Wagm
ren va
trie. 1
iol
Van een onzer verslaggevers
)l BILT/DEN HAAG - In
ederlandse gemeenten is
ileringsstelsel door de
:n zo verslechterd dat ei
idsituatie dreigt.
at zal niet in de laatste plaa
iar opleveren voor de volksge
Door Fraris Boogaard
DEN HAAG- „Als'je
mij eerlijk vraagt wat ik
op dit moment van de si
tuatie in Turkije vind,
dan zeg ik dat ik gema
tigd optimistisch ben.
De gemeenteraadsverkie
zingen die aanstaande zon
dag worden gehouden vol
doen aan Westeuropese nor
men; de censuur is aanzien
lijk verminderd en gesprek
ken die ik recent met Turkse
parlementariërs heb gehad
duiden op een sterk bewust
zijn dat men verder moet -
verder op de weg terug naar
meer democratische verhou
dingen."
Harrie van den Bergh, als
Defensiespecialist van de
PvdA Tweede Kamerfractie
en als lid van de Raad van
Europa nauw betrokken bij
wat zich op het territoir van
Navo's meest zuidoostelijke
bondgenoot afspeelt, is tame-
lijk opgetogen over de verbe
teringen die zich de laatste
maanden in de Turkse sa
menleving hebben voltrok
ken.
Executies vinden er niet
meer plaats, politiek lijkt de
ruimte voor alternatieve
(niet-regime-gezinde) groe
peringen toe te nemen en
voor het eerst wordt er ook
geluisterd naar buitenlandse
kritiek op de binnenlandse
situatie, sterker nog: is daar
zelfs enig begrip voor.
Eind vorig jaar nog zag het
er allemaal niet zo vrolijk uit
in Turkije. Na de militaire
coup van september '80, die
leidde tot jarenlange interne
ring van onder veel anderen
de oud-premiers Ecevit en
Demirel, waren een tijdlang
ongefundeerde opsluiting,
martelingen en executies aan
de orde van de dag.
Internationaal werden die
schendingen van de mensen
rechten zwaar gekritiseerd,
zomer '82 zelfs door de indie
ning van een statenklacht bij
de Europese Commissie voor
de Rechten van de Mens. De
regeringen van Denemarken,
Frankrijk, Noorwegen, Zwe
den en Nederland tekenden
gezamenlijk voor die stap.
Volgens Van den Bergh heb
ben zowel deze klacht als de
voortdurende druk uit ande
re lidstaten van de Raad van
Europa bijgedragen aan een
voorzichtige terugkeer naar
democratischer verhoudin
gen. November vorig jaar,
toen de eerste algemene ver
kiezingen sinds de machts
overname werden gehouden,
werden alle echt hervor
mingsgezinde politieke par
tijen nog van deelname uit
gesloten. Aanstaande zondag,
bij de overigens voor het re
gime minder 'gevaarlijke'
gemeenteraadsverkiezingen,
is dat niet meer het geval.
Maar natuurlijk moet er
nog heel wat" gebeuren voor
dat Turkije weer als een
(westerse) democratie kan
worden beschouwd, óók op
het gebied van de mensen
rechten. Dat blijkt ook uit de
bevindingen van burgemees
ter Letschert (CDA) van Til
burg, die kort geleden als lid
van een delegatie van de
Conferentie van Europese
Gemeenten moest vaststellen
dat de 300 bewoners van het
Turkse Fatsa in het monster
proces waaraan het regime
hen heeft onderworpen,
slechts door twee advocaten
worden ondersteund. En hoe
wel de delegatie de zittings
zaal niet bereikte (het proces
was wel openbaar, maar he
laas lag de zittingszaal op
militair, dus verboden ter
rein) bereikten haar toch be
richten over extreem zware
eisen van het Openbaar Mi
nisterie, zoals bijvoorbeeld
het honderdvoudig vragen
van de doodstraf.
Van den Bergh geeft grif
toe dat de massaprocessen, de
Van onze redactie binnenland
DEN HAAG - De Ne
derlandse landbouw en
visserij maken goede
kans op een belangrijk
aandeel in de handel
met de Chinese Volksre
publiek.
Met name voor zogeheten
'turn-key'-projekten bestaat
bij de Chinezen grote be
langstelling. 'Turn-key' wil
zeggen dat de projekten van
tekentafel tot aflevering van
de sleutel in één hand blij
ven.
Begin deze week kwam in
ons land een Chinese land-
bouwdelegatie aan, die tien
dagen lang komt kijken wat
ons land te bieden heeft voor
de Chinese markt. Dat doen
de Chinezen samen met een
Nederlandse club.
Minder optimistisch is de
Nederlandse delegatie over
de mogelijkheid van afleve
ring van eindprodukten. An
ders gezegd: het kartonnetje
melk zal het op de Chinese
markt niet zo best doen.
Het bezoek was aanvanke
lijk gepland voor eind april,
begin mei. Op verzoek van de
Chinezen is het echter ver
vroegd. Het herstel van de
diplomatieke betrekkingen
op ambassadeursniveau tus
sen beide landen, vorige
maand, ligt hieraan ten
grondslag.
De eerste belangrijke con
tacten op het gebied van
landbouw en visserij dateren
van ongeveer zeven jaar ge
leden. Ir. A. de Zeeuw, voor
zitter van de Nederlandse
Minister Braks
.bezoekje?.
- FOTO DE STEM/ JOHAN VAN GURP
delegatie, verrichtte inder
tijd in China 'verkenningen'.
Daarna ging een Nederland
se agro-industriële missie en
in 1980 volgde minister Braks
(Landbouw en Visserij). Tij
dens dat bezoek werd de ge
zamenlijke landbouwwerk-
groep ingesteld, een officiële
werkgroep van beide rege
ringen. Na de plaatsing van
de Taiwanese duikbootorder
in ons land in 1981 zijn de of
ficiële betrekkingen welis
waar bekoeld, maar volgens
De Zeeuw is het contact nooit
helemaal verloren. Techni
sche commissies bleven haar
werk doen. Bevredigend was
dit niet, aldus De Zeeuw,
„omdat beslissingen op een
ander niveau worden geno
men".
De landbouwwerkgroep
heeft deze week tijdens het
eerste overleg onder andere
gesproken over een tentoon
stelling eind december in Pe
king, de kustvisserij in de
Chinese wateren en een drie
tal landwinnings- en inrich
tingsprojecten. Vooral wat
het laatste betreft zijn de af
spraken volgens de Neder
landse topambtenaar erg
vergaand. Het betreft drie
drassige gebieden die moeten
worden aangepakt. In twee
gebieden gaat het erom deze
geschikt te maken voor de
landbouw, terwijl de derde
geschikt moet worden ge
maakt voor aquacultuur
(viskwekerijen).
De tentoonstelling in de
cember in Peking is speciaal
voor het Nederlandse be
drijfsleven. De Chinezen
stellen met name belang in
de pluimvee- en melkvee
houderij, de glastuinbouw en
aardappeltechnologie. Grote
belangstelling hebben zij, zo
bleek deze week volgens De
Zeeuw, ook voor samenwer
king op visserij gebied. Het
gaat om de ontwikkeling van
de kustvisserij en de aqua
cultuur.
De Chinezen hebben in
hun jongste vijfjarenplan
opnieuw de grootste voor
rang gegeven aan de verdere
ontwikkeling van de land
bouw. De Zeeuw noemt dat
een heel begrijpelijke zaak.
De Chinezen willen zoveel
mogelijk zelf in hun voedsel-
behoefte voorzien.
Een eventueel bezoek van
Braks aan China is nog niet
ter sprake gekomen. Wel
staat vast dat de werkgroep
later dit jaar in China bij
eenkomt.
Nederland en China heb
ben afgesproken de samen
werking bij onderzoek en
onderwijs te intensiveren. De
landbouwhogeschool in Wa-
geningen zal daarbij worden
ingeschakeld. Ook zullen
meer Chinese studenten naar
ons land komen.
Van den Bergh
optimisme
- FOTO DE STEM/ JOHAN VAN GURP
martelingen, de slechte be
handeling van minderheden
en het voortduren van de
staat van beleg in het groot
ste deel van Turkije, dit alles
in strijd met de beginselen
van de Raad van Europa,
punten van grote zorg blij
ven.
„Voor mij is daarom ook
een heel cruciaal punt de be
reidheid van de Turkse rege
ring om de politieke gevan
genen, die er bij duizenden
zijn, amnestie te verlenen.
Hen gevangen houden past
een land dat tot het democra
tische West Europa wil beho
ren in geen enkel opzicht."
De Tweede Kamercom
missie voor Buitenlandse Za
ken komt vandaag in verga
dering bijeen om een nota
van minister Van den Broek
over de situatie in Turkije te
bespreken. Die nota ging al
in februari '83 naar het par
lement, maar volgens Van
den Bergh was ze toen al
achterhaald. Bovendien wer
den aan de overigens vrij ge-^-
degen beschrijving van de
status quo geen conclusies
verbonden. s
Van den Bergh wil dat
vandaag wèl gaan doen. Hij
komt met een motie die vrij
lating van de politieke ge
vangenen bepleit („alleen in
'Nederland wonen al honder
den erkende politieke vluch
telingen uit Turkije") en zal
daarnaast een Kameruit
spraak voorleggen die voor
waarden bevat waaronder
Turkije lid van de Raad van
Europa kan blijven. „Het is
niet onze bedoeling Turkije
buiten de gemeenschap van
Europese staten te plaatsen,
geenszins. Maar Turkije zal
als het lid wil blijven binnenl
afzienbare tijd wel zichtbaar!
moeten maken dat het ziel
conformeert aan de beginse
len van de Raad," aldus Van|
den Bergh, die daarbij in eer
ste instantie denkt aan dei
nationale wetgeving en de
vrijheid van meningsuiting
en van organisatie. Als
stappen worden gezet zijn
daarmee ook de nu vrijwel
onbeperkte presidentiële be
voegdheden tot een normaal;
niveau teruggebracht.
Volgens Van den Bergh]
heeft deze benadering
goede kans, {Van, sJagen, om
dat Turkije al eerder heeftTot
laten blijken zeer gevoeligtf
zijn voor opvattingen die in;
de Raad van Europa leven.
De vervroeging van de
meenteraadsverkiezingen, de
verlichting van de perscen-
suur en de stopzetting van
executies zijn volgens het
PvdA-Kamerlid stuk voor
stuk tegemoetkomingen aan
deze statengemeenschap.
Rest de vraag waarom Ne
derland niet al eerder een
duidelijk Turkije-beleid
heeft geformuleerd, met con
crete eisen op het punt van
terugkeer naar de democra
tie zoals de regering die - al
leen èn in Europees verband
- bijvoorbeeld wel aan de
Poolse machthebbers heeft
gesteld. Is dat pure angst
voor een minder goede ver
standhouding met een land
dat in elk geval tot nu toe
loyaal verdediger is geweest
van de zuidoost-flank van de
Navo?
Van den Bergh: „Ik sluit
niet uit dat het Navo-lid-
maatschap inderdaad tot een
misplaatst soort van gema
tigdheid heeft geleid bij deze
regering. Ik wil de belangrij
ke positie van Turkije in het
bondgenootschap niet onder
schatten, maar dat betekent
voor mij toch niet dat ik
daaraan andere politiek ge
wichtige zaken onderge
schikt maak.
Als wij inderdaad richting
Polen zo duidelijk onze eisen
stellen, moeten we ervoor
zorgen dat op landen in onze
eigen organisaties in demo
cratisch opzicht niets of na
genoeg niets is aan te mer
ken."
roer
Ben
gisti
ders
met
zetsi
ond
dint
hen
spel
VOO'
van
tior
mit
W.
sch i
geb
aan
een
Jul
Dit zegt ir. W. Worst van het advies
[rontmij in De Bilt. Volgens hem is I
Idgebrek afgedwongen gebrek .a
inmatige aanpak 'een landelijk bee
Nederlandse Vereniging van Weg
jrs (NVWB) spreekt van 'een
irte-termijn-beleid' waar
in de kwaliteit van het riool-
ilsel de dupe wordt.
1 veel gevallen ontbreken
financiële middelen voor
verantwoord onderhoud,
ilstaan wordt vaak met het
iknappen van stukken riool
verzakkingen optreden of
gaten in het wegdek ont-
lan door lekke of ingestorte
ilen.
Worst: „Veel riolen stam
al van voor de oorlog. Er
]n er ook die aan het eind
de vorige eeuw zijn aan-
gd. Wij verwachten een
ituatie - hier en daar be-
lat die trouwens al.
1 januari 1985 kan het
inisterie van Volkshuisves-
ig, Ruimtelijke Ordening en
ilieuhygienë bepaalde ge-
leenten financieel enigszins
igemoet komen. Daarna moet
ize steun worden geput uit
:t Stadsvernieuwingsfonds.
[olgens ir. Worst, die in op-
acht van het ministerie een
aktijkplan' opstelt, blijken
imeenten echter in echte
[gevallen plotseling soms
over geld te beschikken,
het maar goed gaat stin-
in". Als voorbeeld geeft hij
lissingen, waar een gracht
Tvuild werd met rioolwater,
'oen rolden er ineens tonnen
'er de tafel."
Naar schatting ligt er voor
miljard gulden aan riole-
ing onder de grond. Vervan-
ng van een riool kost volgens
wegenbouwers twee- tot
iermaal zo veel als nieuwe
mleg in bijvoorbeeld een uit-
'eidingsgebied. „Door plan-
®tig beheer en tijdig onder-
Wd wordt de levensduur van
olen verlengd en worden on-
'ig hoge uitgaven voorko-
len."
Volgens de NVWB tekent
ich naarmate de rioolstelsels
'dor worden de noodzaak
'an doelmatig beheer af.
'aarvoor hebben de advies-
'ureaus Grontmij in De Bilt
n Heidemij in Arnhem be-
leersystemen ontwikkeld,
aarbij registratie, inspectie
in Preventief onderhoud voor-
'P staan.
A
gaa
roe;
kin
tesi
sin
in<
FN
fed
tra
lin
br<
tw
ter
on
ko
ac
de
de
ge
oo
w<
va
hc
or
de
g£
in
P<
(ADVERTENTIE)
Je wilt al lang een videorecorder, maar
jehebthetgeld niet om'm ineens te betalen.
Dan is een lening bij de Verenigde
Spaarbank voor u de oplossing
Zo blijkt deze Philips videorecorder
type VR 2414.adviesprijs f 2.095-
u niet meer dan f 102,02 per maand te kosten
(Persoonlijke lening, 24 mnd. en een werke
lijke rente van 16,6%).
Kom eens met ons praten. We nemen
daar graag de tijd voor Wij zijn tenslotte
de makkelijke bank in de buurt.
^EN HAAG (ANP) - Een rui-
e meerderheid in de Tweede
amer vindt dat in ons land
c :oren kleinkinderen van
»-,'an<iers automatisch het
staatsburger-
ni? .moeten krijgen,
een VVD en PvdA dron-
EL: e* dinsdag bij staatssecre-
__fKorte-Van Hemel (Justi-
om F?deral'e Nederlandse Vakbew
Wno pr°test tegen de mogelijke
leen uSdrecht de werknemers op
- Kwartier *e onderbreken.
[voortrt FNV-lnitiatief zinvol? De
amntTende bewapeningswedloc
LnrL,dat niet-aflatend verzet get
Wash naar en indruk mak
tiehu'n9'on en Moskou - en dus
ben n\dan dient het een breed'
10 m"a120u bijvoorbeeld het gev
daan! een korte werkonderbre)
lann n°or z'in de met die FNV ven
d n'ette porren.
lveaiJn!n,1er Protest van 10 me
biserfn een Politieke staking. C
n <n het Kremlin geen slapet
