even..L
UITBLAZEN
TOP DOORSLAGGEVEND VOOR TOEKOMST EG
Libanese leiders krijgen 'huisarrest' van Syrië
'Vakbeweging moet wat meer verantwoordelijkheid tonen'
Nieuwe
spelling (2)
fiUISENi
DE EG EN HET MUSEUM VAN DE MOOIE WENSDROMEN
VAN DER GRINTEN NA 32 JAAR UIT SER:
DE STEM CC
Springleveru
Verharding
ZATERDAG 17 MAART 1984
ACHTERGROND
WIM KOCK
Wn is ook ontstemd ov
Hypotheek
rente weer
iets lager
Vrucht
7ATERDAG 17 MAA
yoggert, is dat nu een
verkeerd gespelde jog-
ger (vgl. sprekert) of
gaat het hier om yoghurt?
Welke romanticus zou het
woordje schat willen rui
len voor sgat. Sgat? Het
lijkt wel een vies woord uit
een vreemde taal. En go-
gelaar; spreek je dat hetzelfde
uit als goochelaar? Een Rotter
dammer misschien wel, maar
de miljoenen Nederlandsspre
kenden die de veel bespotte
'zachte g' gebruiken, spreken
de g en de ch in goochelaar wel
degelijk verschillend uit. Dit in
tegenstelling tot de Nederlan
ders die sowieso choochelaar
zeggen en voor wie het dus aan
vaardbaarder zal zijn wanneer
de spraakklanken g en ch op
één hoop, worden gegooid.
Ik heb het geprobeerd: log
gen klinkt uit mijn Zuidneder
landse mond écht anders dan
lachen, zoals er ook verschil te
horen is wanneer ik achtereen
volgens liggaam en lichaam
hardop lees.
Sgrijven, bogt, vrugt, agt,
egt, egter, peg, alligtHet
doet ook nog pijn aan de ogen,
maar dat is een emotionele re
actie op Spelling-85 en zo'n re
actie telt voor de kampioenen
van de fonologiese spelling niet.
Voor hen telt alleen wat de on
derwijskundigen ervan vinden.
Daar ben ik eigenlijk ook
benieuwd naar. Je hebt goede
en minder goede onderwijskun
digen. Een minder goede leek
mij die man die enkele weken
geleden bij Sonja zijn Spelling-
85 zat te verdedigen. Hij tilde
mij maar te zwaar aan de pro
blemen die onderwijzers hebben
met hun leerlingen de spellings
regels bij te brengen.
Duitsers
Ik acht mij niet bevoegd me
te mengen in de discussie, maar
ik vraag me wel af of er werke
lijk een belangrijk verband be
staat tussen de moeilijkheids
graad van de spelling van een
taal en de schrijf- en uitdruk
kingsvaardigheid van een volk
dat die taal hanteert. De spel
lingsregels van het Duits zijn
heel wat ingewikkelder dan die
van het Nederlands (dat door
de Duitsers overigens wordt ge
hoord als een krom bóeren-
taaltje, precies zoals Hollanders
neerkijken op 'sappig', maar
primitief Vloms). Stel nu eens
dat Duitsers na het verlaten
van de school door de bank ge
nomen niet méér spelfouten
maken dan Nederlanders. Wat
betekent dat dan? Ten aanzien
van de kwaliteit van het Neder
lands taalonderwijs zou je er
prikkelende conclusies uit kun
nen trekken.
De Vereniging voor We-
tensgappelike Spelling kan haar
vondsten nog zo logies vinden
(logies zonder ontbijt uiter
aard); ik heb emotioneel moei
te met de weerzinwekkende lik-
uitgang van woorden als man-
nelike, vrouelike en koninklike.
Volgens mij klopt dat 'gelik'
ook fonologies niet. Dan zou ik
nog eerder manneluk, vrouweluk
en koninkluk spellen. Maar da's
misgien dialekt want zo sgrij
ven ze ook in karnavalskranten.
Tot slot ook nog een welge
meend goed woord voor deze
spellingsverniewers: het zijn to
lerante revolusionairen. „Wij
vinden dat Spelling-85 zou
moeten mógen, maar dat
iemant die 't liever nog een
poosje bij het oude hout, dat
rustig mag blijven doen."
Zo mag ik het horen. Vrij-
heit, blijheit. (Met dank voor
het behout van de korte ei).
T5 PAGINd
Aan de
schoonmaak!
De belangrijkste reden dat
ik de spouwmuren van mijn
huis niet heb laten volspuiten
met een of ander isolerend ma
teriaal is dat ik er nooit in ben
geslaagd een aannnemer te vin
den die hetzelfde zou doen met
zijn eigen huis. Ik heb er des
tijds expres navraag naar ge
daan. Elke aannnemer of uit
voerder die ik ernaar vroeg
toonde zich afkerig van die
spouwvulling. Bij nieuwbouw
zouden ze hun binnenspouw la
ten bekleden met isolerend ma
teriaal, zodanig dat er een'
tilatiespouw overbleef, maar
een bestaande spouw volspui
ten; nooit!
Aan ventilatie hechtten ze
tenslotte meer waarde dan aan
isolatie en het ziet er nu naar
uit dat ze gelijk hadden. En ik
met hen.
Ook onze poetsende en boe
nende grootmoeders waren
blijkbaar niet zo gek als hun
moderne kleindochters soms
beweren. De beruchte voor
jaarsschoonmaak was een be
wust of instinctief ingezette
kruistocht tegen de bijna on
zichtbare belagers van de ge
zondheid van hun kroost. Ge
wapend met borstel, stoffer,
dweil, spons, groene zeep en
chloor trokken ze ten strijde te
gen schimmels en ongedierte.
Deze week hebben we kun
nen lezen dat de schimmelvor
ming in huizen de laatste jaren
toeneemt, vooral in betrekke
lijk nieuwe huizen (tien tot vijf
tien jaar) die achteraf zijn geï
soleerd. Door het dichten van
de laatste kieren, ten bate van
het energiepotje, ontstaat in
veel huizen een te hoge graad
van vochtigheid, een 'broeikas
atmosfeer', waarin schimmels
goed gedijen.
Die schimmels veroorzaken
niet alleen schade aan huis en
spullen, maar sommige mensen
krijgen er ook hoofdpijn van,
worden misselijk of hebben al
lergische klachten. Behalve de
ze 'natte' schimmels worden in
de nieuwbouw ook steeds meer
'droge' schimmels gevonden.
Die tieren welig in het huisstof
waar ze gezellig samenwonen
met de huisstofmijt.
Een paar jaar geleden ston
den de kranten vol van de for-
maldehyde-dampen die opste
gen uit het veelvuldig toegepas
te spaanplaat. Ook daar kregen
mensen hoofdpijn van of een
prikkelend gevoel in de ogen.
Een ware kruistocht tegen for
maldehyde was het gevolg en
wat blijkt? Formaldehyde was
een prima ontsmetter en voch
tig spaanplaat zonder formal
dehyde is een bijna ideale voe
dingsbodem voor schimmels,
waar mensen weer hoofdpijn
van krijgen enz. enz.
Gelukkig is goede raad niet
duur. Het Centraal Bureau
voor Schimmelcultures in
Baarn: bouwers moeten alleen
kiem- en vochtvrij materiaal ge
bruiken en bewoners moeten
hun huis goed ventileren (daar
gaat dan de opgespaarde
warmte!), etensresten - ook die
van kat, hond en hamster - tij
dig opruimen en het huis goed
schoonhouden. Aan de voor
jaarsschoonmaak dus. Oma
wist het toch beter!
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41076-236326.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur.
Abonnementen:
22,10 per maand; 63,70 per kwartaal of 247,60 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W,
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Centrale melding (ook op zaterdag) 076-236888.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag.van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Komende maandag en dinsdag komen
in Brussel de Europese regeringslei
ders bijeen voor een topconferentie
die doorslaggevend kan zijn voor de
toekomst van de EG. Er moeten kno
pen worden doorgehakt. Als de rege
ringsleiders opnieuw niet tot overeen
stemming komen ziet het er somber
uit voor Europa.
De EG wordt bestuurd door de Europese
Commissie. Dit 'dagelijks bestuur' bestaat uit
14 leden (commissarissen) die door de rege
ringen van de afzonderlijke lidstaten be
noemd zijn voor de duur van vier jaar. De
Commissie doet voorstellen en treedt daar
over in overleg met het Europees Parlement,
dat van 14 tot 17 juni a.s. opnieuw gekozen
moet worden.
Dat parlement heeft weinig dwingende
macht, het kan de EC alleen adviseren. Wél
heeft het parlement het recht om de totale
EG-begroting te verwerpen. Dat is in het
verleden ook gebeurd en dat is exact de reden
waarom de landbouwuitgaven nu drastisch
omgebogen móeten worden.
Tien landen zijn lid van de Europese Ge
meenschap: Frankrijk, West-Duitsland,
Groot Brittanië, Italië, Griekenland, Dene
marken, Ierland, België, Nederland en Lu
xemburg. Over anderhalf jaar zullen ook
Spanje en Portugal toetreden.
Zodra de Europese Commissie een voorstel
heeft afgerond, wordt dat ter goedkeuring
voorgelegd aan de Raad van Vakministers.
Als die Europese ministers van (bijvoorbeeld)
Landbouw niet tot een eenstemmig akkoord
kunnen komen, moet de topconferentie vaj
staatshoofden uitkomst bieden.
Overigens is er veel kritiek op deze gang
van zaken. Met name wordt gesteld dat de
Europese Commissie zich zelfstandiger zou
moeten opstellen tegenover de vakministers
en staatshoofden. De commissarissen zouden
niet zomaar hun schouders moeten ophalen
als een voorstel wordt ontkracht of afgewim-
peld, maar met hun portefeuille moeten
zwaaien.
Door John van Oppen
Alle goeie dingen in
drieën. Dat is het onuit
gesproken motto van de
Europese topconferentie
die komende week in
Brussel gehouden
wordt. Na de échecs in
Stuttgart en Athene
kunnen de staatshoof
den zich geen nieuwe
mislukking veroorlo
ven.
Als het gekissebis over re
latief pietluttige kwesties als
de prijs van een liter melk
blijft duren, komen de zware
problemen van deze tijd
nooit meer aan bod en kan
de gedachte aan Europese
eenwording voorgoed wor
den bijgezet in het museum
van mooie wensdromen.
Hoe moet Europa het ooit
eens worden over de defen
sie-problematiek, de werk
loosheid, de milieuvervui
ling en de energiecrisis, als
het niet eens in staat is tot
een akkoord over de bewe
gingsruimte van een kip in
een legbatterij?
Als de derde topconferen
tie op een rij wéér op een
flop uitdraait, kan de poli
tieke eenwording vergeten
worden en zal Europa min
stens tot het einde van deze
eeuw een schim van de Ver
enigde Staten blijven.
Hoe uiteenlopend de poli
tieke opvattingen van men
sen als Mitterrand, Kohl,
Thatcher en Lubbers ook
zijn, over de historische ge
volgen van een nieuw fiasco
zijn ze het wel eens. Het is te
hopen dat ze daarom, ko
mende week in Brussel, vlij-
Europa ja of nee?
tiger dan ooit zullen probe
ren om tot een vergelijk te
komen.
In feite gaat het gekrakeel
dat Europa nu al jaren bezig
houdt over drie kwesties:
de vermindering van de
landbouwuitgaven, om meer
geld te hebben voor andere
zaken;
een akkoord over de hoogte
van de financiële bijdrage
van de afzonderlijke landen;
het vinden van nieuwe fi
nancieringsbronnen om de
toetreding van Spanje en
Portugal mogelijk te maken.
De hervorming van de
landbouwbegroting is een
allereerste voorwaarde om
uit de problemen te komen.
Die uitgaven slokken nu al
tweederde deel van de totale
EG-begroting van ƒ64 mil
jard op, waardoor er geen
geld overblijft voor andere,
noodzakelijke stimulerings
projecten.
De landbouw-uitgaven
zijn niet alleen onevenredig
groot maar ook absurd. Zelfs
als in de behoefte naar hun
produkten voorzien is, krij
gen de veehouders nu nog
EG-premies. Ze blijven dus
maar produceren en van
daar dat de boterberg als
maar groeit, op kosten van
de belastingbetalers. De su
perheffing op overtollige
zuivelprodukten, waarover
Vrolijke gezichten aan de vooravond van de vorige
Europese top in Stuttgart.
de vakministes van land
bouw het eerder deze week
in het holst van de nacht
eens zijn geworden, moet
daar een einde aan maken.
De vakministers van
landbouw hebben in hun
nachtelijke sessie echter niet
alle addertjes onder het gras
kunnen vangen. Zo wil het
straatarme en agrarische
Ierland dat de superheffing
aan haar boeren voorbij
gaat, maar de topconferentie
zal maandag het vetorecht
dat de Ierse landbouwminis
ter heeft geclaimd, ongetwij
feld van tafel vegen.
Een ander hangijzer in de
landbouwproblematiek vor
men de MCB's, de Monetair
Compenserende Bedragen.
Dit stelsel van heffingen en
subsidies is in het leven ge
roepen om concurrentiever
valsing te voorkomen. Het
dient om de verschillen te
vereffenen die door de re- en
devaluaties van de Europese
munten zijn ontstaan.
Voor een land met een
zwakke valuta komt de MCB
in de praktijk neer op een
belasting op de export, ter
wijl het voor landen met een
sterke munteenheid als een
exportsubsidie werkt.
Het stelsel van MCB's ligt
ook ten grondslag aan de
woede van de Bretonse boe
ren, die vinden dat Neder
landse en Westduitse vlees
exporteurs 'oneerlijke con-
currentiekansen' krijgen. De
Bretonse boeren eisen dat de
Franse regering dit systeem
overboord zet, desnoods een
zijdig. Maar Mitterrand be
grijpt dat zo'n eigenzinnige
maatregel de vonk kan zijn
die het explosieve kruitvat
dat de EG nu is, kan doen
ontploffen.
De allergrootste belemme
ring voor Europese vooruit
gang vormt de onwrikbare
houding van de Engelse pre
mier Thatcher. Groot Brit-
tannië loopt al jaren storm
tegen de te hoog geachte En
gelse bijdrage en Thatcher
blijft maar roepen om een
'juste retour' principe in de
EG.
Daarmee bedoelt ze dat
elk land net zoveel van de
EG moet terugkrijgen als
het erin stopt. Dat is echter
een eis die regelrecht in
druist tegen de Europese ge
dachte, want aanvaarding
van de EG betekent óók aan
vaarding van het feit dat in
komens in de rijkere en de
armere lidstaten geleidelijk
naar elkaar toegroeien.
Volgens waarnemers be
staat nu de kans dat That
cher maandag het bikkel
harde standpunt in zal ne
men dat het Verenigd Ko
ninkrijk haar bijdragen aan
de EG eenzijdig zal verlagen
als er geen drastische om-
buigingen in de begroting tot
stand worden gebracht.
Want juist omdat de land
bouwuitgaven een oneven
redig deel van de middelen
voor zich opeisen, moet het
niet-agrarische Engeland
een onevenredig deel van de
Europese kosten betalen.
Ook wordt gevreesd dat
Engeland het enige lid za|
zijn dat niet bereid is extra
geld beschikbaar te stellen
om de toetreding van Spanje
en Portugal te financieren.
De Engelsen zeuren al jaren
om terugbetaling van 'te-
veel' betaalde bijdragen aan
de EG. Die eis is nooit se
rieus genomen door de ande
re lidstaten, maar door het
overslaan van de verho
gingsronde ten bate van
Spanje en Portugal, zal
Thatcher alsnog proberen
haar zin te krijgen.
Alleen een wel erg drasti
sche herziening van de land
bouwuitgaven (waardoor
een meer geld vrijkomt voor
besteding in Engeland) lijkt
Thatcher nog op andere ge
dachten te kunnen brengen.
Maar net zoals Engeland
heeft elke lidstaat wel een
verlanglijstje en het is nog
maar de vraag of van zo'n
wirwar aan nationalistische
gedachtenflarden een sa
menhangende Europees be
leidsvisie gebouwd kan wor
den.
Waarnemers in Brussel
stellen dan ook dat Europa
de handen mag dichtknijpen
als de regeringsleiders er in
slagen om de twee grootste
knelpunten van dit moment
(de landbouwproblematiek
en de Engelse bijdragerege
ling) op te lossen.
yan onze redactie binnenlav
„OTTERDAM - Het gewest
bestuur van de Partij vh
V Arbeid in Rotterdam v'
men met de gemeenteraad
-tie op korte termijn n
feeester en partijgeno
nJni Peper praten over ei
ft week in het weekblJ
1\\ Nederland verschenen ifl
"view met het burgemed
[efsechtpaar.
Als Peper en zijn vrouw 1
vrii Nederland inderdad
hebben gezegd wat is afgj
2r,ikt dan is een gesprj
Bell
Van onze redactie binnenlan
AMSTERDAM - De Amr|
bank verlaagt de rente op
vijf jaar vaste hypotheek r*
0,2 procent tot 8,8 procent.
Ook voor leningen met
gemeentegarantie gaat de rel
te met hetzelfde percental
omlaag.
De verlaging is het gevo
van ontwikkelingen op de vl
lutamarkt, waar de rente I
laatste weken wat lager is gB
worden.
De overige hypotheektaril
ven bij de Amro blijven oJ
veranderd. Verwacht worf
dat ook andere banken vd
gende week hun tarieven id
zullen aanpassen.
Door Pieter Eggen
AAN de kosten van het ver
blijf in het toch wel zeer lu
xueuze hotel Beau Rivage in
Lausanne zal het niet mogen
liggen. De rekening voor de
Libanese verzoeningsconfe
rentie wordt betaald door de
Saoedi's en hoewel die het de
laatste jaren niet zo heel
breed meer hebben, kunnen ze
zich wel een paar tonnen of
miljoenen veroorloven om de
top tot een succes te maken.
Dat de verzoeningsconferentie
tussen de Libanese clanleiders een
langdurige affaire kan worden
hoeft niet te worden betwijfeld. De
geschilpunten zijn groot, de agenda
overvol en een eenvoudige flop zal
er niet van komen.
De Syrische 'waarnemer', vice-
president Abdel Halim Khaddam
heeft in feite alle Libanese leiders
'huisarrest' gegeven. Kort na zijn
aankomst in Lausanne (hij was op
gehouden om in Damascus nog even
te worden 'gekroond' als vice-presi
dent) drukte hij ze allen op het hart
dat de conferentie net zo lang zal
duren totdat er een akkoord uitrolt
dat voor iedereen, maar vooral voor
Syrië aanvaardbaar is.
Khaddam sloot met die uitspraak
aan op de bekende Syrische positie
bepaling ten aanzien van het kleine
buurland, dat „geen overwinnaars
en overwonnenen mag kennen". Al
leen op die manier kan Syrië hopen
zijn invloed in Libanon zo groot
mogelijk te houden.
Momenteel komt dat neer op een
weer wat meer pro-christelijke
houding van de Syriërs, wat in
houdt dat vooral Druzenleider
Joumblatt zich zal moeten matigen.
Hij eiste aan het begin van de top
nog het ontslag van president Ge-
mayel en diens berechting. Maar
zover zal het zeker niet komen.
Gemayel is - sinds hij het ak
koord met Israel van mei verleden
jaar opzegde - weer dikke maatjes
met de Syriërs. Verleden week nog
werd hij met groot decorum ont
vangen door de Syrische president
Assad. In de marge van de top - tij
dens een van de vele informele ont
moetingen tussen clanleiders - no
digde Khaddam deze week ook de
vader van de president, Pierre Ge
mayel, en Camille Chamoun (ex-
president en een andere belangrijke
christelijke voorman) uit voor be-
leefheidsbezoeken aan Syrië.
Toch betekenen deze positiewijzi
gingen niet dat de conferentie
slechts voor de vorm gehouden
wordt en alles bij het oude gelaten
wordt. Een belangrijke reden waar
om dat amper kan is dat de grootste
minderheid in Libanon, de sji'iten,
van de top 'loon naar werken' ver
wachten.
Zij behaalden in de oorlogsweken
in januari en februari van dit jaar
de grootste militaire successen met
de 'bevrijding' van west-Beiroet.
Maar die successen moeten politie
ke vrucht afwerpen en dat kan al
leen in Lausanne. Die vrucht zou
moeten bestaan in een reëler aan
deel in de staatsmacht in Libanon,
waar de sji'iten inderdaad een one
venredig gering deel van bezitten.
Bovendien heeft de sji'itische lei
der, Nabih Berri, in Lausanne een
schadevergoeding geëist voor de gi
gantische vernietigingen die het Li
banese leger het afgelopen jaar
heeft aangericht in de zuidelijke
stadsdelen van Beiroet, waarvan de
bevolking nagenoeg geheel uit sji'i
ten bestaat.
Die schadeloosstelling moet - in
geval van een akkoord - betaald
worden door Gemayel (als baas van
het leger, dat de verwoestingen en
doden op zijn naam bracht). Berri
heeft het succesje van een vergoe
ding nodig om ook in eigen kring
zijn gezagsbasis te houden. Het is
niet alleen een symbolische erken
ning van de positie van de sji'iten,
maar vooral een erkenning van het
feit dat deze bevolkingsgroep
zwaarder te leiden heeft gehad van
het oorlogsgeweld dan anderen.
Intussen ziet het er naar uit dat
de verschillende visies op een toe
komstig Libanon geen stap dichter
bij elkaar zijn gekomen. Een opde
ling volgens kantons naar religieu
ze herkomst (christelijke stelling)
staat nog steeds tegenover een een
heidsstaat, die gedeconfessionali-
seerd wordt en daarmee gedemo
cratiseerd, waarin de machtsverde
ling niet langer geschied op basis
van historische 'afspraken' (Druzi-
sche en sji'itische stelling). De te
genstellingen achter deze uitgang
sposities liggen diep in het Libanese
drama verankerd.
Een soort van tussenoplossing,
die zeker door Syrië zal worden ge
propageerd, zal er vermoedelijk uit
bestaan dat er eerst een nieuwe re
gering wordt geïnstalleerd 'op na
tionale overeenstemming', maar
voorlopig wel met het intact laten
van Gemayels positie. Op basis
daarvan zou dan gewerkt moeten
worden aan een herverdeling van
de politieke machtsstructuren. Dat
zal evenwel nog veel tijd vergen -
en nog veel meer 'verzoening'.
Door Pieter-Jan Dekkers
GISTEREN nam de Nijmeegse hoog
leraar prof. mr. W. C. L. van der Grin
ten (72) afscheid van de Sociaal-Eco
nomische Raad, het adviesorgaan van
de regering waarin hij vanaf de op
richting in 1952 als Kroonlid zitting
had.
Dat afscheid was aanleiding voor hem
even uit het isolement te treden. Hij heeft
zich altijd wat op de achtergrond gehouden.
Slechts enkele malen trad hij voor het voet
licht.
Zoals in 1977, toen hij aan de wieg stond
van het CDA/VVD-kabinet Van Agt-Wiegel.
Nederland maakte toen de langste kabinets
formatie sinds het bestaan van de parlemen
taire democratie mee. Ondanks een duidelij
ke verkiezingsuitslag (tien zetels winst voor
de PvdA) konden de toenmalige premier Den
Uyl en zijn CDA-opponent Van Agt het niet
eens worden over voortzetting van het pro-
gressief-christen-democratische kabinet on
der leiding van Den Uyl.
Toen die formatie muurvast zat, verscheen
Van der Grinten op het toneel. Het koste hem
slechts een week om tot de conclusie te ko
men, dat een tweede kabinet-Den Uyl er niet
inzat, ondanks het feit dat de PvdA-verkie-
zingsleus 'Kies de minister-president' duide
lijk bij de kiezer was aangeslagen.
Waarop de Nijmeegse hoogleraar de heren
Van Agt en Wiegel onder het genot van een
dinertje bij elkaar plaatste en in de besloten
heid van een Haags restaurant de basis werd
gelegd voor het kabinet-Van Agt-Wiegel.
Een kabinet dat in de Kamer slechts kon
rekenen op de steun van 77 Kamerleden,
waaronder 7 CDA-loyalisten, die eigenlijk
niets van de VVD moesten hebben. Van Agt
heeft dat laatste geweten ook: herhaaldelijk
zorgden die loyalisten voor spannende Ka-
ProfMr.W.C.v.d.Grinten
- FOTO ARCHIEF DE STEM
merdebatten, omdat ze niet akkoord gingen
met bepaalde voorstellen.
Van der Grinten trok zich na de formatie
weer terug in Nijmegen. In de SER bleef hij
ook op de achtergrond. Alleen vorig jaar ok
tober 'deed' hij nog een keer aan politiek met
de verklaring dat het CDA het jaar 2000 niet
meer zal halen. En dat hij geen spijt zou heb
ben als die voorspelling zou uitkomen.
En dat viel op voor een oud-KVP'er, die in
1973 ook nog eens 'in' is geweest om Commis
saris van de Koningin in Noord-Brabant te
worden. Hij had al ja gezegd op het aanbod
uit Den Haag, maar een knallende ruzie tus
sen de toenmalige minister van Binnenland
se Zaken en KVP-fractieleider Andriessen
over het benoemen van een socialist tot bur
gemeester van Eindhoven doorkruiste de be
noeming.
Terug naar zijn 32 jarig-lidmaatschap van
de SER, het overlegorgaan tussen regering,
werkgevers en vakcentrales, dat de afgelo
pen jaren duidelijk van aanzien is veran
derd: opgericht als harmoniemodel om in
eendracht het land na de Tweede Wereldoor
log weer op te bouwen, maar verworden tot
een confrontatiemodel in de tijd dat Arie
Groenevelt bij de Industriebond-FNV de
scepter zwaaide. Vandaag niet meer dan een
coördinatiemodel, waar de partners in feite
zonder enige verplichting verdeelde adviezen
opstellen. Die gaan dan naar de regering, die
op haar beurt negen van de tien adviezen ne
geert.
Van der Grinten ziet dat niet zó somber in.
Het is waar dat het karakter van de SER de
laatste jaren veranderd is, maar dat vindt hij
logisch gezien de gewijzigde sociaal-econo
mische situatie.
Dat het kabinet vaak SER-adviezen naast
zich neerlegt of tè vaak het werkgevers-aan
deel in een advies in kabinetsbeleid omzet,
gelooft hij niet. Hij noemt het een hoge uit
zondering, dat het kabinet aan de SER voor
bijgaat en een plan maakt zonder eerst ad
vies te vragen.
Hij ziet de diepere zin van de SER dan ook
meer in de forum-functie van de Raad. Een
orgaan waar werkgevers en vakcentrales op
gezette tijden met elkaar praten, ook al lig
gen ze op het sociale front met elkaar over
hoop. Bovendien zijn de persoonlijke verhou
dingen binnen de Raad steeds goed geweest,
al zal men dat vaak niet gedacht hebben als
men de heren Van Veen en Kok of Van Eijke-
lenburg en Bode buiten de SER elkaar hoort
verketteren.
Niet ontkend kan worden dat Van der
Grinten zich op het politieke en sociaal-eco
nomische vlak aan de rechterkant bevindt.
Misschien is dat de reden voor zijn stelling
dat de vakbeweging wat meer ernst zou moe
ten maken met het werk in de SER.
Ook de vakbeweging meent dat er, gezien
de economische toestand, omgebogen moet
worden. Maar als het op concreet invullen
aankomt is men niet thuis. De grote stampei
rond de korting van ambtenarensalarissen
noemt Van der Grinten daar een duidelijk
voorbeeld van.
Van de werkgevers ervaart hij dat van die
kant meer rekening wordt gehouden met de
uitgangspunten en hoe dat in beleid moet
worden vertaald. De sterke verdeeldheid
binnen de SER wijt hij dan ook meer aan de
vertegenwoordigers van de vakcentrales dan
aan die van de ondernemers.
Van der Grinten kan met recht de geeste
lijke vader van de publiekrechterlijke be
drijfsorganisaties (PBO) worden genoemd.
Dat zijn bedrijfsschappen waarvan het in de
vijftiger jaren de bedoeling was, dat het
vorm zou geven aan de harmonieuze samen
werking tussen ondernemers en werkne
mers. Als staatssecretaris stond hij aan de
wieg van de PBO's, waarmee men een snelle
economische opbouw dacht te realiseren.
Het systeem is nooit goed op gang geko
men. De SER zelf, het toporgaan voor de
PBO's, besteedt nauwelijks twee uur per jaar
aan de bedrijfsschappen. In de industrie zijn
ze een flop geworden. Slechts in de land- en
tuinbouw en enkele detailhandelssectoren
zijn ze wel van de grond gekomen.
Zijn uiteindelijke aanvaarding van het
verdwijnen van het harmoniemodel maakt
het hem nu minder moeilijk z'n 'geesteskind'
te laten vallen. Want gebrek aan realiteitzin
is iets wat geen politicus, ondernemer of vak
bondleider hem ooit heeft kunnen verwijten.
RUIM TACHTIG PROCENT
liek, niet routine-matig maarl
heeft bevestigd, vanuit een dl
heid, ook'bij de jongeren. Dij
tisch land, waar de regerinJ
voor het volk, toch overal inï
ziekenhuizen, scholen etc. krl
Die crucifixen zijn het corf
doorn in het oog. Voor hen s
geloof van de katholieke Poll
zullen overwinnen. Toen de*
op een meer verzoenende
aangebroken om tegen deze|
rig jaar werd de order uitge
scholen verwijderd moesten
In Polen bestaat uiteraard
en staat. Formeel gezien hel
volste recht om zelf uit te ma|
en niet mag. Het was echter
kruisverbod bedoeld was alsl
dom en als een poging om df
en jeugd. Katholiek Polen hal
koos kardinaal Glemp onvoor]
rende kerkvolk. Er zijn inmidq
bers in Warschau eieren voo
vermijding van grote sociale!
zullen laten aankomen. De k|
ook wel iets geleerd hebbenj
zwakte of (te) vergaande corf
gevat.
Godsdienst en onderwijs I
wereld (nog steeds) huizenh
oproepen. Zo gingen onlangj
straat op om te protesteren
regering-Mitterrand om mee
staat volledig gesubsidieerde
Verenigde Staten is een heftl
stel van president Reagan oq
plicht gemeenschappelijk oc
beelden op te hangen. Het c
den en symbolen die in een
vrijheid voortdurend onder dri
nen samenbinden en bemoe|
sterk verdeelde Amerika als
worden ervaren wanneer ze
legd.
Conclusie: God die door
jaren zestig dood is verklaard
nog springlevend. Ook al wo]
ke doeleinden soms misbruik
geval - Hij blijft voor miljoenel
Bij het bijzonder onderwijs in J
dag te merken.
DE 'KAART' VAN zuidelijk AfJ
de 'historische' akkoord tusa
taal gewijzigd uit. Mozambiql
marxistisch vaarwater, heetif
hoofd noodgedwongen in de I
Goede relaties met de ecoi|
ka (nog altijd gesteund door I
se wereld) blijken een onmij
leen voor Mozambique, maal
nen niet al te lange tijd de vo.
kiest.
Een straatarm land als Mo
en hongersnood, kan het ziet
ideologische (lees anti-apartb
fen boven puur economisch*
zin.
Het akkoord van beide lar
de wederzijdse aanvallen o|
kekt zijn handen af van de ai
de guerrillabeweging MNR, v
dige rust krijgt; Mozambique
niet meeF beschikbaar als b
dingsbeweging ANC vanwaa
werden ondernomen.
Pretoria boekt hiermee eer
de 'terroristen' van het Afrikt
zal zijn dat de zwarte vrijheid
dia kunnen opereren en voo
men tot ondergronds verzet
het Zuidafrikaans-Mozambiq
harding voort van het toch
Republiek Zuid-Afrika.
