Hf
atkoétotode dranken
hikt
veiligheid vaïi hoperu
HET AANTAL KUNSTACADEMIES
moet evenwichtiger door het land
gespreid worden; de bestaande 17
academies worden door fusering tot 7
teruggebracht, het toelatingsbeleid moet
verscherpt worden, terwijl de minimum
omvang van iedere academie 600
studenten moet zijn. Deze
regeringsplannen komen hard aan bij het
kunstonderwijs in Nederland. Zal de
kunstacademie St.-Joost in Breda zich
staande kunnen houden?
r.\.
DMSTlMüIua ffifflSgBBffi
U3WVEBEEWCM
TOtAOOIAfflfiE VAN
r
ten PEPRCIimi YjDÖB Pt
De KOMENDE WEEK bouwt de Blauwe
Knoop een feestje, want de NCA, de
Nationale Commissie voor
Alcoholverslaving, wordt 75 jaar. In 1909
leidde de enorme omvang van het
alcoholprobleem ertoe, dat alle
geheelonthouders-verenigingen hun
STEVIGE GEWOONTEDRINKER LOOPT ENORME GEZONDHEIDSRISICO'S
HET HEEFT ER
Zeeland
Den Bosch
Herschikking
krachten bundelden. Na jaren van
versobering is het probleem weer even
groot. „Er wordt weer achteloos, mateloos
en roekeloos gedronken," constateert
NCA-voorzitter mr. Jan Sorber.
v
Weefsels
conclusie
ri
Amerika de doodst
zou schaffen. Mi
helemaal omgesli
ciCLug opustslecht
echters in het Hooq
de doodstraf oi
overwegingen; bij
Amerikaanse volk
bovendien is de c
ianvaardbaarder g<
door de introduc
dozijn staten, van
eenfati
P Demonstrat
Gratieverzoi
ZATERDAG 10 MAART 1984
Van onze kunstredactie
„Natuurlijk willen wij kunst
academie St.-Joost in Breda
overeind houden. Maar dat
zullen ze op de academies in
Den Bosch, Tilburg en Eind
hoven ook zeggen..." Archi
tect Hertzberger werkt door
met het bestek-klaar maken
van de nieuwbouw.
„De komende ontwikkelingen zul
len leren of dat nieuwe St.-Joost
straks een functie kan krijgen in het
nieuwe bestel of dat we de bouw
maar moeten vergeten." We praten
met Jacques Peeters, directeur van
deze academie en met de tweede di
recteur, die twee jaar geleden werd
aangetrokken in verband met de
nieuwbouw, de jurist Dré Tacke. On
derwerp: de concept-beleidsnota
beeldend kunstonderwijs van de mi
nisters Deetman (O en W) en Brink
man (WVC), die rigoreus het bestaan
de academie-bestand willen aanpak
ken.
In grote trekken gaat het om het
volgende. Het kunstonderwijs wordt
ondergebracht bij (de nieuwe wet
van) het Hoger Beroepsonderwijs
(HBO). De opleiding gaat vier jaar
duren. Iedere academie krijgt drie
richtingen: 1. opleiding tot zelfstan
dig vrij kunstenaar (niet meer dan
25% van het bestand), 2. opleiding tot
toegepast vormgever (speelgoed, inte
rieur, film etc.), 3. opleiding tot edu
catieve beroepen, in en buiten het on
derwijs. Van de 17 academies zullen
er 7 overblijven. Nieuwe plannen
over startmogelijkheden voor afge
studeerden en voor bijscholingen
moeten de kunstenaar beter laten
functioneren in de samenleving.
„Het zijn twee molenstenen, waar
tussen je zit", aldus Peeters. „Er zijn
emotionele elementen (de traditie van
St.-Joost met zijn eigen karakter) die
je inspireren om de academie in Bre
da te behouden en anderzijds staan er
best goede dingen in deze nota en ont
komt St.-Joost niet aan deze grote
HBO-operatie."
Werkmaquette van de nieuw
bouw academie St.Joost naar ont
werp van Herman Hertzberger. In
de rechterbovenhoek het bestaande
hoofdgebouw aan de St.Jansstrsaat,
dat gehandhaafd blijft. Aan de on
derzijde de Molenstraat, waarlangs
werkplaatsen gelokaliseerd wor
den. De afsluiting links komt te
liggen achter andere nieuwbouw
aan de Vlaszak. Centraal is er een
rondbouw dat de verschillende af
delingen met elkaar verbindt.
- FOTO HERTZBERGER
Kunstacademie St.-Joost
in Breda op de helling
De stad Breda is al een jaar of ze
ven bezig via een samenwerkingsor
gaan het Hoger Beroeps Onderwijs te
ontwikkelen, is daarin bijvoorbeeld
verder dan Den Bosch. St.-Joost heeft
vanaf het begin deelgenomen aan dit
overleg. Is dat mogelijk een aanbeve
ling, zodat deze academie dan tot deze
regionale (lees waarschijnlijk 'pro
vinciale') HBO-kern gerekend zal
worden? Er is nog geen pijl op te
trekken.
Het begrip 'regionalisatie' in deze
nota heeft, aldus de directie enkel te
maken met spreiding door het land en
niet met een typische functie in de
eigen regio. Die taak heeft St.-Joost
ook nooit gehad. De meeste studenten
komen zelfs niet uit het Westbra
bantse. Opvallend was wel steeds het
relatief grote aantal leerlingen uit
Zeeland. Een ander opmerkenswaar
dige mededeling is, dat zo'n regionale
academie bij voorkeur moet komen in
'plaatsen waar het culturele leven een
behoorlijke intensiteit en verschei
denheid heeft'. We vergelijken Breda,
Den Bosch, Tilburg en Eindhoven op
dat punt. Het ligt er dan maar aan
waar je de accenten legt
De beleidsnotitie geeft een fase
ringsplan, de volgorde waarin de ko
mende jaren de regeringsplannen
uitgevoerd dienen te worden. Jacques
Peeters: „Je mag wel heel democra
tisch meedenken, maar je moet die
regeringsplannen wèl uitvoeren." Er
wordt gesproken over 'dood hout in
huidige aanbod lokaliseren', nieuwe
regionale vestigingplaatsen vaststel
len, bestuurlijke fusies tussen ver
schillende academies doorvoeren en
huisvestingsplan ontwerpen.
Het ligt voor de hand dat de acade
mie in Breda het eerst gaat overleg
gen met het gelij ksoortige instituut in
Den Bosch over een taakverdeling.
De academie in Breda heeft mo
menteel met zijn dag- en avondoplei
ding ongeveer 500 studenten. Binnen
de nagestreefde structuur zal het ge
tal van minimaal 600 studenten geen
probleem opleveren. De concentratie
zal eerder een nog strenger toegangs
beleid vragen. De situatie op dit mo
ment is zo dat zich jaarlijks 800 kan-
Tilburg vertegenwoordigt een andere
poot: die van de docentenopleiding,
terwijl in Eindhoven het accent altijd
gelegen heeft op de toegepaste vorm
gever. In deze gezamenlijke acade
mies zit derhalve het hele onderwij
spakket opgesloten dat de ministers
straks in één complex willen onder
brengen.
Dré Tacke: „De door Hertzberg
ontworpen nieuwbouw - een gebouw,
dat als kunstacademie internationaal
de aandacht zal trekken - kan een
nieuwe taakverdeling binnen de pro
vincie prima opvangen; het is een fle
xibel stukje architectuur. Voor de ge
heel nieuwe structuur is het niet ge
schikt. Dan moeten we er grond bij
hebben; wat in de binnenstad, waar
het gebouw nu gepland is, moeilijk
zal gaan. We zullen in dat geval el
ders opnieuw beginnen en moeten dit
ontwerp vergeten. Als St.-Joost kun
nen wij op dit moment geen beleid
meer ontwikkelen".
didaten melden voor toelating,
van ruim honderd jongens en
mogen komen. Daarvan halen
deld vijftig de eindstreep. Dg
ministers hebben nu een plan"*"
wikkeld over de zogeheten in- 6n
stroom, die meer stabiliteit moet1
ven aan het studentenbestand D-
aan zijn financiële gevolgen 'ga
peld.
Duidelijk is dat men 'wildgros;
voorkomen door middel van de»"
der genoemde driedeling in spe®.
saties en door de in- en uitstroom
de academies aan banden te w'
Hoewel ook kunst altijd sterke:
dan de leer kan bijvoorbeeld in pi
cipe straks een zelfstandig vrij
stenaar geen basis in zijn be
meer leggen door als bijverdienste
te geven; dat is voorbehouden aan«
genen die op de academie opg,
worden in de educatieve sector
probeerd wordt om de kunstenaa,
de bakker en de kruidenier biC
staatsnormen te brengen.
Het is de vraag of het technocr;
sche denken van beide ministers:
haaks staat op tenminste het bei
van de zogeheten vrije kunstetl
Ministers met vérstand van kunst
maar gevoelsmatig ver af van
werkelijkheid 'kunst', zoals diez
in de historie gemanifesteerd he
De beide directeuren van St.-Jg
hebben het over een 'bureaucratie
ring van de kunst'. Ze waarderen s
aantal zaken in beleidsnotitie, ma
vertrouwen toch ook niet alles,'omj
sommige veranderingen meer inj
geven lijken door het tijdperk vanl
zuinigingen dan door wezenlijk
leid.
Daarbij komt dat het mamm*
denken en schaalvergrotingen bij
onderwijs (niet alleen) steeds
weerstand ondervinden. Spat®
Deetman en Brinkman daarom
paard niet achter de wagen? Zeg:
pen eigenlijk terug op de Conto»
nota van Van Kemenade. Er is
voortdurend sprake van 'herschi
king'. Bovendien wordt vaak g
dat ons land langzamerhand 'vergi
ven' van kunstenaars is. Als je der
fers van het hoger beroeps ondenr
tussen 1970 en 1980 hekijkt, voor
betreft de toename van het aan
studenten, dan zie je dat dit bij
hoger huishoudelijk en nijverheii
onderwijs 538 procent bedraag; ze!
de landbouw laat een toenames:
van 117 procent en het sociaal
gogisch onderwijs 209 procent. Vb
het kunstonderwijs is dat slechts
procent. Alleen het nautisch oude
wijs staat daaronder met 20 procent
Wat in deze nota gemist wordt
een stuk mentaliteit; begrip voort
feit dat kunst méér is dan een vak.
ja, de directie van St.-Jcost herinns
zich opeens dat er twee kunstacai
mies zijn in Nederland cp principi
kerkelijke) basis: de protestan
christelijke in Kampen en de root:
katholieke in Breda. Er zijn politie
partijen, die met dit argument
iets doen! Tenslotte moet het allem
nog door de Kamers. Maar of dit v
doende is voor behoud van St.-Joi
in Breda? Krijgt deze stad dan
een nieuw gat in de binnenstad?
Dr. K.H. Brandt,
autoriteit op gebied
van leverziektes.
I - FOTO DE STEM
komt de alcohol in het bloed terecht
waardoor alle organen en weefsels
ontregeld worden.
De klap van een incidentele ont
sporing kan het lichaam nog wel op
vangen, maar bij regelmatige overdo
seringen verzamelt zich vocht in de
buikholte (waardoor de 'bierbuik'
ontstaat) of worden er grote massa's
vet opgestapeld in de lever (alcoholi
sche vetlever). Daardoor kan zich op
den duur een leversirrhose ontwikke
len die tot acute bloedingen (bloed
braken) lijdt. Een sirrhose kan de
dood tot gevolg kan hebben als de pa
tiënt het alcoholgebruik niet af
zweert.
Brandt: „Langdurig overmatig al
coholgebruik leidt vaak tot ernstige
blijvende lichamelijke en geestelijke
afwijkingen, die uiteindelijk tot de
dood kunnen leiden. Het staat nu al
vast dat alcoholische leverafwijkin
gen één van de belangrijkste oorza
ken van ziekte en dood zijn in vele ge-
I 'Gevaar van drank
1 wordt onderschat'
Door John van Oppen
Een matig mens is zijn vrij
heid waard. Die tolerante
houding ten opzichte van het
drankgebruik ontwikkelde
zich in de jaren zestig. Snoe
pen uit de fles was niet langer
per definitie slecht en alcohol
raakte geaccepteerd als een
sociaal smeermiddel, waar
mee het ijs gebroken kan
worden.
Een matig mens is zijn vrijheid
waard. Jawel. Maar dezelfde genera
tie die deze levenshouding introdu
ceerde is in de tussentijd toch maar
mooi vier keer zoveel gaan drinken.
Ons land geniet de dubieuze eer dat
het alcoholgebruik in de laatste twin
tig j aar het meest is toegenomen van
alle Europese landen en de na-ijlende
schadelijke gevolgen van die specta
culaire toename worden stilaan
zichtbaar.
De gezondheidsrisico's die een ste
vige gewoontedrinker loopt, blijken
enorm. Met name de uitwerking op»
lever, maag, bloedruk, alvleesklier en
het centraal zenuwstelsel worden
door medici onrustbarend genoemd,
evenals de invloed die alcoholgebruik
door zwangere vrouwen kan hebben
op de gezondheid van hun kind.
„Vooral de lever, de grote vuilver
brander in ons lichaam, blijkt op niet
bestand tegen aanhoudende overdo
ses alcohol," aldus dr. K.H Brandt die
internationaal erkend wordt als een
autoriteit op het gebied van lever
ziektes.
Brandt legt uit dat de menselijke
lever, globaal gesproken, in staat is
om per uur 10 tot 12 cc alcohol af te
breken. Dat is ook de hoeveelheid al
cohol die in één bier- borrel- of
wijnglas zit. Als er sneller gedronken
wordt dan de lever kan bijhouden,
'industrialiseerde landen."
In Nederland, waar elke dag vier
mensen bezwijken aan ziekten die
veroorzaakt werden door alcoholge
bruik, wordt volgens dr. Brandt „ten
minste 50 pet" van alle leverkwalen
veroorzaakt door overmatig drinken.
Anno 1984 drinken wij, nuchtere
Nederlanders, dan ook meer dan ooit:
bijna 180 miljoen glazen per week.
Toch is het er niet echt gezelliger op
geworden, zo blijkt uit de gegevens
van de NCA en het Centraal Bureau
voor de Statistiek.
Elke dag overlijden in Nederland
vijf mensen door alcoholgebruik: vier
door alcoholziektes, één door dron
kenschap in het verkeer. Per jaar zijn
dat ruim 1825 slachtoffers. Dat zijn er
net zoveel als bij de watersnoodramp
van 1 februari 1953, toen 1835 mensen
het leven lieten. Toch is er nog steeds
geen Deltaplan tegen de alcohol-
zondvloed.
Elke dag raken 10 mensen meer of
minder ernstig gewond door ver
keersongelukken nadat alcohol werd
gedronken. Een deel van die jaarlijk
se groep van 4.000 gewonden blijft in
valide.
300.000 landgenoten zijn alcoholist.
Ze kunnen geen dag meer zonder en
zijn aan de drank verslaafd. De NCA
noemt iemand alcoholist als hij zijn
vrijheid ten opzichte van de alcohol
verloren heeft. Een alcoholist kan
niet meer stoppen als hij eenmaal met
drinken begonnen is. Of hij heeft een
onbedwingbare drang om met drin
ken te beginnen maar kan - nadat hij
een roes bereikt heeft - tijdelijk stop
pen.
Nog eens 500.000 Nederlanders zijn
nu probleemdrinker. Ze drinken da
gelijks over
matige hoe
veelheden (8
tot 16 glazen)
en ondermij
nen lang
zaam maar
zeker hun
gezondheid.
1 miljoen
Nederlanders
ondervinden
dagelijks last
en leed we
gens drank
misbruik in hun directe leefomgeving
Daarbij gaat het om uitbarstingen op
het werk, mishandeling op straat,
agressie van beschonken voetbalsup-
perters en vooral om problemen
thuis. Mr. Jan Sorber, voorzitter van
de NCA: „Het is nu al zo dat de kinde
ren van aan drank verslaafde ouders
elkaar opzoeken voor hulp en steun.
Het aantal van deze zelfhulp-groepen
groeit gestaag."
Brandt: „Twintig jaar geleden
werd bij een patiënt met een chroni
sche leveraandoening in de eerste
plaats gedacht aan een virusinfectie,
in de tweede plaats aan beschadiging
döor alcoholgebruik. Nu is het omge
keerde het geval."
Brandt vertelt dat ziekenhuizen
ook in toenemende mate worden ge
confronteerd met aanvallen van deli
rium tremens, die als een donderslag
bij heldere hemel optreden bij patiën
ten die voor iets heel anders dan een
alcoholprobleem werden opgenomen.
Op die wijze komt men erachter dat
de betrokken patiënt alcoholist is.
Overigens: een delirium (waarbij de
betrokkene hevig beeft, verkrampt en
volledig in de war is) ontstaat meestal
pas 8 tot 48 uur na het staken van het
alcoholgebruik.
De conclusie die uit al deze signalen
getrokken dient te worden, ligt vol-
7ATERPAG 10 MAART
Affiches die de 75 jaar oude strijd tegen alcohol markeren.
gens Brandt voor de hand. „Sommi
gen hebben de neiging de ogen te slui
ten voor het alcoholprobleem. De ver
slaving aan heroïne is toch veel erger,
heet het dan. Tóch is alcohol de be
langrijkste van alle drugs; op de eer
ste plaats vanwege de niet te onder
schatten ellende die ontstaat voor de
roekeloze drinker, op de tweede
plaats vanwege de gigantische socio-
economische kosten voor de hele sa
menleving."
„Een alsmaar groeiend deel van de
kosten voor volksgezondheid wordt
veroorzaakt door ziekten die ontstaan
zijn door drankmisbruik. Het behan-
1I>
delen van die alcoholziektes slok"]
in ons land steeds meer tijd oP'j
medici en verpleegkundigen.
tekent dat er minder aandacht®!
blijft voor de behandeling van ij
ten die ontstaan buiten de schuld']
de patiënt om. In de nabije toeküf
dreigen daardoor pijnlijke situa-j
Neem een kostbare handeling a'sI
levertransplantatie. Daarvoor
patiënten die buiten hun schuld®
een kapotte lever hebben op
eerder in aanmerking komen
mensen die vanwege hun dra:
in levensgevaar verkeren."
Door Bert i
In 1967 - Lyndc
in het Witte Hu
xon stond in de
leek het gedaar
straf in de Ver
In de dertiger j
tegen de 200 Ai
jaar terechtges
sen 1947 en 19<
middeld zo'n 20
per jaar hun eii
trische stoel,
of aan de galg.
Sommigen onder
reldberoemd: Sacco
no Hauptman, de
bergh-baby zou he
gedood, Caryl Ches:
1960 in de gaskame
San Quentin gev
Francisco stierf, na
met de beul twaalf
ridische manoeuvre
steld. Bijna de hel
teerde tegen de exec
sche stoel in de Sin
van Julius en Eth<
stierven ruim 30 ja
volg van een prin
atoomspionage en h
de anti-communist
rij die toen patholoj
aangenomen. Juliu:
hun leven kunnen
bekentenis, maar z
bittere einde.
De broer van Etl
tegen haar had gel
zonden naar 'de
staande gevangenis
de Baai van San Fr;
tie van Julius en El
velijk 35 en 37 jaa
werden gedood, vo
afschuwelijk hete
1953. De beul was J<
elektriciën uit het p
staat New York, die
14-jarige ervaring,
cutie op het bijna
meubel (het bouwja
een periode van 73 j
mensen op gedood)
een uitkering van IE
Ethel Rosenberg
vrouw die in de Sin
ter dood werd gebr;
gevers als Bob Con
gruwelijke details
van de Rosenberj
knetteren van de
gen en de blauwe
hoofden van de sla
Julius moest, me
praktisch naar de
worden gedragen,
moedig, met een Mc
alleen op afstevende
met de waardigheid
Alom in de were
demonstraties en c;
om het leven van Ji
senberg te redden
maakte zich druk
Mays, die, in de zo
laatste slachtoffer
trische stoel in Ne'
niemand kent het
Willie Francis, die
toen hij door de stat
maal met de elekt
geconfronteerd. De
de stoel defect; wal
teit door Willie v
kon hem niet doe
naar hij later verkl
voor de ogen en ee
aanvoelde als pin
bracht naar zijn
gaan zitten wachte
sterlij ke apparaat
Bij de tweede execi
lie overleden.
De executies in d<
leken het gevolg v
slachtoffers waren
vrijwel altijd arm.
zelden laten verde
kampioenen in de
mannen als Clarer
Leibowitz of Louis
delijk sprake van v.
lectie van miserabe
het ritueel van de c
worden onderworp
ter, rechter in het 1
Washington, verge
de bedrijver van ee
in handen van de 1
de kans die men
bliksem te worden f
1967 was een bela
rika begon in de zc
aan een doodstraflo
half januari 1977
april van het jaar
Mitchell in de ga
