t-AKTItl
aarbon
win f ????,-
Nieuwe wetten in
strijd tegen
schandalen
Veel ouders
deinsen
terug voor
hoge kosten
J\.DOPTIE komt steeds minder voor. Het
aantal aanvragen is sterk terug gelopen.
Steeds minder echtparen kloppen aan bij
het ministerie van justitie met het
verzoek om een kind uit de derde wereld
te mogen adopteren. De daling is zelfs
spectaculair te noemen. In 1979 lieten nog
3388 echtparen zich inschrijven op de
lange wachtlijst, die toen nog bestond.
Daarna zette zich een daling in, die niet te
stuiten lijkt. Vorig jaar meldden zich 1678
echtparen. Vergeleken met 1979 is dat nog
maar de helft.
Kl BESPAART:
INSVERZEKERING
ERZEKERINGEN
Boosdoener
I Subsidie
Opwelling
Schandalen
Eigen cultuur
Politici
Gezien
Nieuwe wet
Misdrijven
Onjuist
Tijdelijk
ZATERDAG 25 FEBRUAR11984
gevr. postzegels
inten, oud goud. Spel
al gevr. 50-gld.munten
Postzegel-munthanctei
Kienhorst
Il,-'t'illllÉWii I ,11'
igerstraat 9,
5912.
tel. 076-
metde familie Middelman
Nederlandse gezin. Zij le
an worden op verzekerings-
/eken leest u elke zaterdag r I
de Week" hoeveel de familie
premie van een bepaalde
op hoeveel de familie Middel-1
wint u datzelfde bedrag! Inde
oe u mee kunt doen en kans
Teder 29, kinderen 4 en 2jaar)
nkopolis met een looptijd van
n f 50.000,— voorvaderen
pij. Zij stapten over naar de
»t eerste jaar maar liefst f 11"®
ip hun autoverzekering
ing.
■RHEID IN TE LEVEREN!
nd de volgende FBTO
akelijkheidspolissen
FBTO
pofe
ST;
'■IA
een
iel naar
IAPPIJ U A
Door Hein Sluijter
Adoptie is peperduur gewor
den. Het is nooit goedkoop ge
weest. Maar anno 1984 vliegen
die bedragen de pan uit. Wan
neer alle kosten tijdens de he
le procedure worden meege
rekend, kom je uit op zo'n
vijftien tot twintig mille con
tant. De bedragen verschillen
enigszins omdat er twee ma
nieren zijn om het kind naar
Nederland te laten overko
men. De ouders kunnen het
kind ginds zelf gaan halen of
het komt met een escorte mee
waardoor de ouders niet ver
der hoeven te reizen dan naar
Schiphol.
Het is triest dat steeds meer dood
arme en verlaten kinderen zonder
enige toekomst in het land waarin zij
leven, geen normale levenskans meer
kan worden geboden. Er zijn in 1983
genoeg mensen geweest, die een
adoptie in hun gezin hebben overwo
gen, maar die zijn terug gedeinsd
voor de kosten.
Is daar nu niet wat aan te doen, zo
vragen vele aspirant-ouders zich ver
twijfeld af. Bij het Bureau Interlan
delijke Adoptie (BIA) in Den Haag,
sinds oktober 1983 onderdeel van de
Vereniging Wereldkinderen, komt
die vraag maar al te vaak telefonisch
binnen. Het BIA is in Nederland nog
steeds het belangrijkste bemidde
lingsbureau op het gebied van adop
tie en heeft wat zorgvuldigheid en be
trouwbaarheid betreft, een interna
tionale naam hoog te houden. Sinds
augustus 1980 is dr Zef Hendriks daar
directeur. Hij is psycholoog. Voor hij
naar Den Haag kwam heeft hij drie
jaar in Peru gewerkt aan een kleu
teronder wij sproj eet.
Boosdoener nummer een van de fi
nanciële aderlating die aspirant-
adoptiefouders moeten ondergaan,
noemt hij de tehuizen in de donorlan
den.
„Die tehuizen of adoptiehuizen
hebben de gebruikelijke donaties die
zij van de toekomstige ouders vragen,
verhoogd. En niet zo zuinig. Die dona
ties schieten als een komeet omhoog".
Hij legt uit, dat dit wel begrijpelijk is.
Enkele jaren geleden, toen de belang
stelling voor adoptie in de gehele
westerse wereld nog wijd verbreid
was, ondervonden de tehuizen dat on
danks een verhoogde donatie, de kin
deren hun weg naar de westerse ge
zinnen wel vonden. Die verhoging
had in het begin helemaal geen ver
tragende uitwerking. De toekomstige
ouders betaalden toch wel. Punt uit.
Dus nog maar eens een schepje daar
bovenop.
Maar op een gegeven moment werd
dat te veel. „Dat schepje werd daar
trouwens ook gestimuleerd door de
overheid. De meeste tehuizen in de
derde wereld hebben of hadden met
de overheid financiële banden. Als
die overheid minder geld laat toestro
men onder het motto van 'laat de
adoptiefouders maar betalen' dan
kun je raden wat er gebeurt. Het ver
velende is dat we als BIA niet kunnen
zeggen, dat we het te duur beginnen
te vinden. We moeten ondanks die
verhogingen de contacten met die te
huizen blijven aanhouden. Blijven
meedoen. Anders zijn er geen kinde
ren. We moeten natuurlijk wel de ab
solute zekerheid hebben, dat al dat
geld ook inderdaad naar de tehuizen
gaat en nergens aan de strijkstok
blijft hangen".
Twee andere oorzaken van de ge
stegen kosten: de opwaartse koers
van de dollar -het BIA moet interna
tionaal met dollars werken- en de
drastische subsidieverlaging die het
bezuinigende ministerie van justitie
heeft toegepast. Tot 1980 ontving het
BIA nog ongeveer een half miljoen
gulden per jaar. Dat is nu nog maar
75.000 gulden. „Zo lang het duurt",
voegt Hendriks daar weinig hoopvol
aan toe.
Hij kan zich de frustatie bij aspi
rant-adoptiefouders, die af moeten
haken omdat ze zoveel geld nooit
kunnen opbrengen, goed voorstellen.
De ouderbijdrage -de kern van het
totale bedrag dat per kind moet wor
den opgebracht- was in 1980 voor
geëscorteerde kinderen nog 6.000 gul
den. Nu, in de eerste helft van 1984, is
dat inmiddels meer dan verdubbeld:
12.550 gulden.
Hij wil het wel van de daken
schreeuwen: „Alles wat voor de toe
komstige ouders duurder wordt, gaat
buiten het BIA om. Niet het BIA
maakt duurder. Maar wij kunnen
niet anders. Er heerst gewoon een
hardnekking misverstand. Er zijn
TEKENING ERIKd'AILLY
Aantal adopties sterk dalend
veel, heel veel mensen die denken dat
wij alles duurder maken, alsof wij
een winstgevende instelling zouden
zijn. We proberen van alles om de
kosten te drukken. We trachten er
wat aan te doen met behulp van bui
tenlandse, identieke organisaties. En
tussen '80 en '84 zijn we van twintig
man personeel gezakt naar vijftien.
Stevige bezuiniging dus. Gelukkig
door natuurlijke afvloeiing".
De vrij plotselinge terugval van
zich aanmeldende adoptiefouders is
niet alleen verklaarbaar uit de om
hoog geschoten tarieven. De mensen
hebben over het algemeen natuurlijk
al minder te besteden. Maar daar
naast noemt Hendriks nog twee fac
toren die, naar hij zegt, een duidelijke
rol hebben gespeeld. In de jaren '78/
'79 is er op de televisie nogal wat te
doen geweest rond het probleem van
de Vietnamse bootvluchtelingen. Er
waren ook andere aansprekende pro
gramma's, waarin direkt of zijdelings
adoptie ais een vorm van 'redding'
werd genoemd of gesuggereerd. Dat
veroorzaakte toen een enorme piek in
de aanvraag. De mensen waren diep
getroffen en in een emotionele opwel
ling meldden zij zich bij het BIA of
bij andere instanties, vaak ondoor
dacht en niet of nauwelijks op de
hoogte van de consequenties die aan
een adoptie-aanvraag kleven. Kort
daarna kwam deze groep tot bezin
ning en de een na de ander zette de
procedure stop.
„De andere factor is de aanhouden
de negatieve publiciteit", zo is de stel
lige overtuiging van Hendriks. „In
bijna alle gevallen komt adoptie al
leen in het nieuws als er sprake is van
een schandaal. Dat is negatieve pu
bliciteit. Als je nu weet dat het legaal
adopteren van een kind iets positiefs
is, dan zit er een soort spanning tus
sen die twee. Een positieve zaak ver
dient positieve publiciteit".
Als ik hem zeg, dat het signaleren
van een adoptieschandaal -denk aan
bijvoorbeeld regelrechte kinderroof
met behulp van op geld beluste figu
ren in de donorlanden- ook een posi
tieve kant heeft, geeft hij dat wel toe
maar laat duidelijk merken moeite te
hebben met de manier waarop dat
nogal eens in de media gepresenteerd
wordt.
„Naar schatting", zo weet hij, „ko
men er per jaar van elke duizend voor
adoptie bestemde kinderen er vijftig
illegaal Nederland binnen. Dat is vijf
procent. Het BIA doet er alles aan om
elke procedure zo zuiver mogelijk te
houden. Wij hebben op dat punt een
reputatie, zo durf ik gerust te zeg
gen".
Als hij het heeft over illegale adop
ties, bedoelt hij kinderen die ofwel
Nederland binnen komen zonder dat
in het donorland volgens de daar gel
dende procedure is gewerkt ofwel dat
de ouders hier niet in het bezit zijn
van de beginseltoestemming van het
ministerie van justitie. Die beginsel
toestemming moet iedereen die tot
een legale adoptie wil overgaan in
zijn zak hebben. Het is een papier
waarop de minister verklaart, dat hij
in beginsel geen bezwaar maakt te
gen de opneming van een buitenlands
kind in het betreffende gezin. Aan het
verkrijgen van dat papier gaat een
gezinsonderzoek via de Kinderbe
scherming vooraf. Pas als de begin
seltoestemming in de brievenbus is
gevallen, kun je de eigenlijke adop
tieprocedure opstarten.
Hoe kijkt Hendriks aan tegen de
nogal eens gehoorde mening dat je
een kind uit de derde wereld nooit uit
de eigen cultuur moet halen en laten
opgroeien in een totaal andere we
reld, waar het mogelijk ook nog eens
bloot komt te staan aan discrimina
tie?
„Als je een kind kunt helpen, moet
je dat doen. Dat betekent niet dat die
hulp altijd bestaat uit buitenlandse
adoptie. Integendeel. Als er echte
hulp geboden kan worden via sponso
ring -het Forster Parents Plan bij
voorbeeld waarmee een kind alleen
financieel geadopteerd wordt en in
het eigen land blijft- of via projec
thulp dan wel via een lokale adoptie,
dan kan het kind veel beter daar blij
ven. Dan moet je niet overgaan tot in
terlandelijke adoptie. Het gaat ten
slotte om het belang van het kind. Dat
Er is nog meer aan de hand. Het aan
tal kinderen dat naar Nederland
komt, neemt ook af. Dat is weer een
heel ander nieuw verschijnsel. In het
topjaar 1979 kwamen er in totaal, dus
niet alleen via het BIA, 1287 kinderen
naar Nederland. In het jaar daarna
steeg dat nog even naar 1594 om ver
volgens terug te vallen naar 1054 in
1983. Ook hier een teruggang die zich
waarschijnlijk nog wel even zal
voortzetten. Minder kinderen dus.
Hendriks zegt de oorzaak te weten.
Dat is op de eerste plaats weer, wat
hij noemt, 'de negatieve publiciteit'.
„Elke publikatie over adoptie in de
Nederlandse bladen, ook de regionale
en lokale, duikt binnen de kortste ke
ren in de derde wereldlanden op.
Neem dat maar van me aan. En aan
gezien het vrijwel altijd gaat over
schandalen zus en schandalen zo,
krijgen die mensen daar een totaal
verkeerde indruk van het hele adop
tie-fenomeen. Het is niet moeilijk te
Zo komen er al enkele jaren geen
kinderen meer uit Bangla Desh. Indo
nesië zit sinds oktober vorig jaar pot
dicht. Daarop vooruitlopend kwamen
er al sinds 1 januari 1983 geen Indo
nesische kinderen meer via het BIA
naar Nederland. Peru heeft zijn poor
ten vrijwel gesloten. De procedure
daar eist van de buitenlandse ouders
een verlijf van twee maanden in dat
land. Wat bijna niemand kan opbren
gen. Aan geld niet en aan tijd niet.
Wie zich wendt tot Ecuador krijgt in
middels te horen, dat tweemaal een
overkomst van de ouders noodzake
lijk is. Met een half jaar tussenpoos.
De eerste keer mag men voor de
rechtbank verschijnen en het kind
zien. Een half jaar later mag het kind
gehaald worden. Te duur en te emo
tioneel allemaal.
Het is niet ondenkbaar, dat in de
nabije toekomst nog meer derde we
reldlanden besluiten al hun kinderen
Dr Zef Hendriks: „Wij zijn geen
oudervereniging die kinderen
zoekt voor ouders". - fotoanefo
staat voorop. Niet het belang van de
toekomstige adoptiefouders. Adoptie
in Nederland of elders in het Westen
moet dan ook een laatste redmiddel
zijn voor het kind. Als alle andere
mogelijkheden er voor dat ene kind
gewoon niet zijn. En dan kom je te
recht bij de totaal veriatenen, die
geen familie hebben, niks. Die daar
geen enkele kans maken. Een groep
waarvan vijftig procent in de eerste
levensjaren al sterft. Dat zijn de
adoptiekinderen, als ze het overle
ven".
Hij formuleert heel nauwkeurig
hoe het BIA zich op dit punt opstelt:
„Wij zijn een kinderwelzijnsvereni-
ging die ouders zoekt voor kinderen
die die ouders nodig hebben. Maar
wij zijn geen oudervereniging die
kinderen zoekt voor ouders".
Het BIA constateert niet alleen een
halvering van het aantal aspirant-
ouders in de groep van de eerste aan
melding. Er is ook een steeds groter
geworden groep mensen die, in een
later stadium, tijdens de procedure,
het voor gezien houden. De laatste ja
ren is die groep onder invloed van de
gestegen prijzen en de lange wacht
tijden van vier tot zes jaar al ook al
tot de helft geslonken. Zo niet meer.
bedenken wat sommige politici, die
ginds om wat voor reden dan ook te
gen buitenlandse adoptie zijn, daar
uitroepen. Zie je nou wel, zeggen die,
het moet afgelopen zijn. De bal die
dan gaat rollen, houdt de kinderen,
ook die alleen bij buitenlandse adop
tie gebaat zijn, binnen de landsgren
zen".
Maar ook in de kranten ginds, de
Zuidamerikaanse, de Indiase, de In
donesische of de Braziliaanse pers,
verschijnen verhalen over mensen
die ter plekke betrapt zijn op kinder
roof. Of op kinderkweek: vrouwen
die zich vrijwillig zwanger laten ma
ken met de bedoeling het kind tegen
betaling af te staan. Om in het kort
maar wat uit het leven te grijpen.
Publikaties over dit soort zaken
werken nu niet bepaald bevorderend
voor buitenlandse adoptie. Voeg daar
nog bij opkomende nationale trots en
groeiend schaamtegevoel -'waarom
zouden wij eigenlijk onze eigen kin
deren niet kunnen verzorgen'-, en
verder de angst dat het kind in het
Westen gediscrimineerd zal worden,
en niet te vergeten de macht van
godsdiensten die eigenlijk tegen bui
tenlandse adoptie zijn- en de ver
traagde stroom adoptief-kinderen
naar het Westen valt best te verkla
ren.
bij zich te houden. Volgens Hendriks
bestaat er voor dit probleem slechts
één oplossing. Het stelsel van wette
lijke bepalingen op het gebied van
adoptie moet drastisch gewijzigd
worden. En dat zowel hier, als in de
derde wereld. Die bepalingen moeten
strenger worden. In veel gevallen
zelfs veel strenger. Daar voorkom je
schandalen mee. En dus, zo stelt hij,
ook de negatieve publiciteit. En ver
volgens de weerstand tegen het defi
nitieve vertrek van de kinderen.
Wat Nederland betreft, ligt er in
middels een voorontwerp van een
nieuwe adoptiewet ter tafel. Daarin
worden de zaken strenger aangepakt.
Zo wordt, onder meer, voortaan het
opnemen van een buitenlands kind
strafbaar gesteld wanneer de ouders
niet beschikken over de beginseltoe
stemming van het ministerie. Ook
strafbaar wordt het bemiddelen zon
der vergunning.
Hendriks is blij dat er daarmee
weer wat gebeurt. Maar volgens hem
gaat het in dit voorontwerp lang niet
ver genoeg.
„Het is te weinig hard en te globaal.
Er zijn zaken zo geformuleerd dat je
er onder uit kunt komen. Het moet
concreter, duidelijker. We missen er
ook een verplichte open boekhouding
in en een controlestelsel dat gericht is
op alle contactpersonen in de derde
wereld. We hopen nu maar dat onze
adviezen zoveel mogelijk in de uitein
delijke wet worden opgenomen".
Zo is hij het helemaal eens met een
pleidooi in het Algemeen Politieblad
van 4 februari j.l. Daarin wordt ge
steld dat illegale praktijken rond in
terlandelijke adoptie als misdrijven
dienen te worden aangemerkt. En
niet slechts als overtredingen, zoals
dat in het nieuwe voorontwerp valt te
lezen.
Niet alle donorlanden hebben de
adoptiezaken rammelend geregeld.
Zuid Korea is een goed voorbeeld van
hoe het eigenlijk zou moeten. Een
strak opgezette organisatie staat er
daar borg voor dat er geen kind ille
gaal het land uit komt. Met Thailand
heeft het BIA ook prettige ervarin
gen. In India is de adoptiewetgeving
inmiddels sterk verbeterd. Ook in Co
lombia is een kentering ten goede
waar te nemen. Sinds twee jaar houdt
daar een adoptiecomité goed toezicht
op alle procedures. Maar in Brazilië
bijvoorbeeld is nog nauwelijks een
voorschrift van de grond gekomen.
Hendriks vindt het ook onjuist, dat
er in Nederland nooit wettelijke
richtlijnen zijn ontworpen, die voor
schrijven hoe je een bemiddelingsbu
reau opricht. „Je kunt zo beginnen.
Niemand houdt je tegen. Pas als zo'n
bureau van het pad der bestaande
wetten afwijkt, loopt het de kans met
justitie in aanraking te komen. Kans.
Niet meer dan dat".
Dus een bureau dat zijn eventuele
illegale zaakjes aardig weet toe te
dekken, kan gewoon draaien?
„Inderdaad. Er zijn, het BIA mee
gerekend, dertien bemiddelingsbu
reaus in Nederland. Van de 1054 kin
deren die vorig jaar Nederland bin
nen kwamen, werden er 524 geplaatst
via het BIA. Ongeveer de helft dus.
De andere helft liep via de andere
twaalf. Daar zitten overigens vele
eenmansbedrijfjes bij".
Hij noemt geen namen, maar zegt
wel dat hij voor de helft van die
twaalf zijn hand niet in het vuur zou
willen steken. Gemeten naar de BIA-
normen, komen er dingen voor die
niet door de beugel kunnen.
„Er valt nog heel wat te regelen, al
vorens zowel hier als daarginds ille
gale adoptie is uitgeroeid", verzucht
hij. „Maar laten we aanemen dat het
ooit zover komt. Dan zal interlande
lijke adoptie minder een modever
schijnsel zijn en meer een gevestigde
vorm van hulpverlening. Een alom
aanvaarde methode om kinderen in
gezinnen te plaatsen".
Overigens gelooft hij dat de daling
van zowel het aantal adoptief-ouders
als het aantal kinderen een tijdelijk
verschijnsel is. Het zal wel nooit meer
zo spectaculair toenemen als in de ze
ventiger jaren. Maar beide dalingen
zullen op een gegeven moment op
houden. Hij wijst op Zweden en De
nemarken waar het al zover is. Er
heerst daar een soort evenwicht tus
sen beschikbare ouders en kinderen.
De wachttijd voor de ouders is daar
terug gebracht tot gemiddeld een
jaar. Dat ziet Hendriks hier binnen
afzienbare tijd ook gaan gebeuren.
